ΠΟΝΤΙΑΚΑ ΓΝΩΜΙΚΑ
Ξηρανθήτω ημίν ο λάρυγξ, εάν επιλαθώμεθά σου ω Πάτριος Ποντία γη
(Λεωνίδας Ιασονίδης)
Να ξεραίνεται η γούλα μ’ αν ανασπάλλω την πατρίδα μ’, τον Πόντον
(Κώστας Π. Μαυρόπουλος)
Αβάπτιστον στούδιν ’ς σον παράδεισον ’κι πάγει.
Αβάπτιστο κόκκαλο στον παράδεισο δεν πάει.
Αυτός που δεν βαπτίζεται όσο καλός άνθρωπος κι αν είναι δεν πάει στον παράδεισο.
Αβάσταος άνθρωπος η ψη ατ’ απάν’ ατ’ ’κ’ εχωρεί.
Ο ασυγκράτητος άνθρωπος η ψυχή επάνω του δεν χωράει.
Αβάφτιστον κόκαλον ’ς σον παράδεισον ’κι πάει.
Αβάπτιστο κόκαλο στον παράδεισο δεν πάει.
Ο μη Χριστιανός όσο καλός άνθρωπος κι αν είναι δεν πάει στον παράδεισο.
Άβουλα του θεού φύλλον ’κι λαΐσκεται.
Χωρίς τη θέληση του θεού φύλλο δεν κουνιέται.
Άκ’σον κι αγόρασον ντο λέγ’νε οι μειζετέρ’.
Άκουσε κι αγόρασε τι λένε οι μεγαλύτεροι.
Άκουσε με προσοχή τα λόγια των μεγαλυτέρων.
Αν έντρισες νούνιξον και την χερεία σου.
Αν παντρεύτηκες σκέψου και τη χηρεία σου.
Άνθρωπος με τα έργατά του αγαπίεται και μισίεται.
Κάθε άνθρωπος με τις πράξεις του αγαπιέται και μισείται.
Αν ’κι παθάντζ, ’κι μαθάντζ.
Αν δεν πάθεις δεν μαθαίνεις.
Απ’ όθεν ’κι τρώει άβρωτον έν’.
Απ’ όπου δεν τρώει είναι ακατάλληλο για φάγωμα.
Ο λαίμαργος ότι δεν μπορεί να φάει το χαρακτηρίζει ακατάλληλο για φάγωμα.
Απουβραδής γιόρτασέ με και την αυγή κατέλυσέ με.
Από το βράδυ γιόρτασέ με και το πρωί κατάργησέ με.
Οφείλουμε να διακόπτουμε την εργασία μας από το απόγευμα της παραμονής της γιορτής.
Απρίλτς κι αν κατεπράεσεν, απρινάρευτος ’κ’ εξέβεν.
Ο Απρίλιος όσο κι αν μαλακώσει, δεν βγαίνει χωρίς θέρμανση.
Αργάτες πάντα τον ήλεν τερεί.
Ο εργάτης πάντα τον ήλιο κοιτάζει.
Πότε θα βασιλέψει για να σχολάσει.
Ας σο γαλελόν το ποτάμ’ να φογάσαι.
Από το ήσυχο ποτάμι να φοβάσαι.
Ας σον άχρηστον τον άνθρωπον αγόρασε την χρήση σου.
Απ’ τον άχρηστο άνθρωπο αγόρασε την χρήση σου.
Οι κακοί γίνονται παράδειγμα για τους καλούς.
Ατζαμής κι ο παλαλόν έναν είν’.
Ο ατζαμής κι ο τρελός ένα είναι (το ίδιο είναι).
Ο αμαθής δεν ενεργεί λόγω άγνοιας κι ο τρελός από έλλειψη κρίσεως.
Αυτοκράτορας γίνεσαι, στομοκράτορας ’κι γίνεσαι.
Αυτοκράτορας γίνεσαι, στομοκράτορας δεν γίνεσαι.
Είναι πιο εύκολο να γίνεις αυτοκράτορας από το να κρατήσεις κλειστό το στόμα σου.
Αχαριστία ’ς σον ουρανόν κράζ’ και πάει.
Η αχαριστία στον ουρανό φωνάζει και πάει.
Την ακούει αμέσως ο θεός.
Για τον οκνέαν πάντα έξεργος έν’.
Για τον τεμπέλη πάντα αργία (γιορτή) είναι.
Δέκα φοράς νούντζον και μίαν καλάτσεψον.
Δέκα φορές σκέψου και μια φορά μίλα.
Εκείνος ’πη θέλ’ το καλό σ’ ευτάει σε και κλαις.
Εκεί που θέλει το καλό σου σε κάνει και κλαις.
Επισημαίνοντας τις κακές πράξεις, για να μη επαναλειφθούν
Ζαρωτά κάθκα και ίσα κρίνον.
Στραβά κάτσε και ίσια (σωστά) κρίνε.
Για τον με γνώσει κρίνοντα άδικα για διαφορά μεταξύ του εαυτού του και άλλου ή μεταξύ ξένων.
Και τη πεντικού το κατούρεμαν, ’ς σην θάλασσαν σύμφερον έν’.
Και του ποντικού το κατούρημα στη θάλασσα συμφέρον είναι.
Και η μικρότερη συμβολή στην παραγωγή μεγάλου έργου έχει αξία.
Νεγκασμένα γόνατα κι αναπαυτικόν καρδίαν.
Κουρασμένα γόνατα κι ήσυχη καρδιά.
Προτιμότερο κουρασμένο σώμα και ήσυχος νους παρά το αντίθετο.
Ο Γιαχουτής τον δάβολον πα κομπών’.
Ο Εβραίος και τον διάβολο τον εξαπατά.
Ο παθός μαθός.
Όποιος παθαίνει μαθαίνει.
Ο Θεόν δί’ το τέρτ’, δί’ και το τερμάν’.
Ο Θεός δίνει το βάσανο, δίνει και την ψυχική δύναμη.
Ο σκύλον π’ υλάζ’ ’κι αρπάζ’.
Ο σκύλος που γαβγίζει δεν αρπάζει.
Σκυλί που γαβγίζει δεν δαγκώνει.
Οψεζ’νοί είμες κι οσημερ’νοί ’κ’ είμες.
Χθεσινοί είμαστε και σημερινοί δεν είμαστε.
Άδηλη η ζωή
Ουντάν έν’ αίχτρα, φοέθετε, οπίσ’ βρεχή έν’, ουντάν έν’ λίβος,
μη φογάσαι, οπίσ’ αίχτρα έν’.
Όταν είναι αιθρία να φοβάσαι, κατόπιν είναι βροχή, όταν είναι συννεφιά μη φοβάσαι, κατόπιν είναι αιθρία.
Ο μισαφίρτς τον μισαφίρ’ ’κι θέλ’ κι οσπιτανόν κανέναν.
Ο μουσαφίρης δεν θέλει τον μουσαφίρη κι ο νοικοκύρης κανέναν.
Πολλά που νουνίζει, πολλά παθάνει
Όποιος σκέφτεται πολύ, παθαίνει πολλά.
Π’ αγληγορεί πολλά, αργώς απομέν’.
Αυτός που βιάζεται πολύ, μένει πίσω.
’Σ σην ξερασίαν το χαλάζ’ πα καλόν έν’.
Στην ξηρασία και το χαλάζι καλό είναι.
Για ασήμαντο πράγμα που αποκτά μεγάλη αξία ελλείψει του κανονικού
Την έμορφον μίαν τερούν, την προκομμέντζαν δύο.
Την όμορφη μια φορά την κοιτούν την προκομμένη δύο.
Έχουν μεγαλύτερη αξία τα εσωτερικά χαρίσματα από τα εξωτερικά.
Το άρθρο το βρήκαμε στο mavropouloskostas.wordpress.com .Πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο για να δείτε το άρθρο και πολλά άλλα ενδιαφέροντα άρθρα και κείμενα για τον Πόντο.
