Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4

ΘΕΩΡΙΑ (Αναφορικές Προτάσεις, Συνώνυμα, Αντίθετα)

 1. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ :
 Α. ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισάγονται :  
Με αναφορικές αντωνυμίες
(ο οποίος- η οποία- το οποίο, όποιος-όποια-όποιο, που, όσος-όση-όσο,
ό,τι, οποιοσδήποτε-οποιαδήποτε-οποιοδήποτε, οσοσδήποτε, οτιδήποτε)

Παίζουν ρόλο : Υποκειμένου, αντικειμένου, κατηγορούμενου
π.χ. Πάρε ό,τι θες : αναφορική ονοματική σε θέση αντικειμένου του ρήματος “πάρε” της κύριας.
π.χ. Όποιος θέλει μπορεί να φύγει : αναφορική ονοματική σε θέση υποκειμένου του ρήματος “μπορεί” της κύριας.
π.χ. Η ευκαιρία αυτή είναι ό,τι ακριβώς επιθυμούσα : αναφορική ονοματική σε θέση κατηγορούμενου του ρήματος “είναι” της κύριας.


Β. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισάγονται :
Με αναφορικά επιρρήματα (που, όπου, οπουδήποτε, όποτε, οποτεδήποτε, όπως, οπωσδήποτε, όσο, οσοδήποτε)

Παίζουν ρόλο : Επιρρήματος:
α) του τόπου π.χ. Πήγαινε όπου θέλεις
β) του χρόνου π.χ. Γύρισε όποτε θέλεις
γ) του τρόπου π.χ. Τα βόλεψα όπως μπόρεσα
δ) του ποσού π.χ. Όσο με πληγώνεις, τόσο με πορώνεις

ε) της συμφωνίας π.χ. Θα δεχτώ μόνο όπως σου είπα
στ) της εναντίωσης/παραχώρησης π.χ. Όσο κι αν προσπάθησα, δεν μπόρεσα να τον μεταπείσω
ζ) της παρομοίωσης π.χ. Θέλω να με εμπιστεύεσαι, όπως εμπιστεύεσαι το Γιώργο. 


2. ΕΠΙΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ

Α. ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ Ή ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισάγονται : Με τις αναφορικές αντωνυμίες ο οποίος, η οποία, το οποίο και που
Παίζουν ρόλο : επιθετικού προσδιορισμού
ΠΡΟΣΘΕΤΟΥΝ ΜΙΑ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ και ΔΕΝ ΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΚΟΜΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ
π.χ. Ποτέ δεν ξέχασε τις συμβουλές που του έδωσε ο πατέρας του.

Β. ΜΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΕΣ Ή ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Εισάγονται : Με τις αναφορικές αντωνυμίες ο οποίος, η οποία, το οποίο και που
Παίζουν ρόλο : επιθετικού προσδιορισμού
ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΛΕΙΨΟΥΜΕ ΧΩΡΙΣ ΕΤΣΙ ΝΑ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ και ΧΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΚΟΜΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑ 
π.χ. Πρέπει να ληφθούν αυστηρά μέτρα για την προστασία των δασών, τα οποία αποτελούν τον πνεύμονα του πλανήτη


ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ : ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 

Η
ευρωπαϊκή κοινότητα οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια του Δευτέρου
Παγκοσμίου Πολέμου και έχει ως στόχο να προσφέρει στους πολίτες ειρήνη
και ευημερία. Η διαδικασία της ένωσης είναι σταδιακή και έχει
οικονομικές , πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις.
ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
–
Η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από την πολιτική οικονομικής σύγκλισης
που εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, με σκοπό την εξασφάλιση ενός σύμμετρου
επιπέδου διαβίωσης για όλες τις χώρες.
–
Η οικονομική μας ανάπτυξη θα επιταχυνθεί με τη μεταφορά τεχνογνωσίας
και τη δημιουργία υλικοτεχνικής υποδομής στον τόπο μας, με τη μεταφορά
οικονομικών πόρων, μέσω των διαρθρωτικών ταμείων και τη δημιουργία
κοινωνικών προγραμμάτων.
–
Η διευρυμένη πανευρωπαϊκή αγορά των τριακοσίων πενήντα εκατομμυρίων
καταναλωτών προσφέρει μια μοναδική προοπτική για την προώθηση των
ελληνικών προϊόντων.
ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
–
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ασφαλώς ενισχύει τους δημοκρατικούς θεσμούς σε κάθε
χώρα και κατοχυρώνει τα πολιτικά δικαιώματα των υπηκόων κάθε κράτους –
μέλους.
–
Η παρουσία της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση τονίζει το κύρος της
διεθνώς και αναδεικνύει την παρουσία της σε επίπεδο διακρατικών σχέσεων.
–
Γενικότερα, η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ευνοεί και την ειρήνη και
την ασφάλεια της Ελλάδας και εγγυάται για την εδαφική της ακεραιότητα.
ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
–
Αναμένεται η επιτάχυνση των ρυθμών εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας και
η γεφύρωση της απόστασης που τις χωρίζει από τις περισσότερο
αναπτυγμένες κοινωνίες.
–
Παρουσιάζονται πολλές ευκαιρίες για τη διάδοση του ελληνικού τρόπου
ζωής, των αξιών του, αλλά και της Ιστορίας μας και του νεοελληνικού
λαϊκού πολιτισμού μας.
– Μέσα από τις πολιτιστικές ανταλλαγές εμπλουτίζεται και ενδυναμώνεται η νεοελληνική πολιτιστική ταυτότητα.
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
                Είναι
πιθανή η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από ξένα κέντρα, καθώς ο
ανταγωνισμός θα είναι ιδιαίτερα οξύς. Είναι γνωστός ο φόβος για την
προοπτική μις «Ευρώπης δύο ταχυτήτων». Προβλήματα όπως η ανεργία, η
καθήλωση της βιομηχανικής μας ανάπτυξης και η μονόπλευρη εξάρτηση της
ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό δεν είναι άσχετα με την ένταξη της
χώρας μας στην Ευρώπη.
ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚO ΤΟΜΕΑ:
                Μακροπρόθεσμα,
μια υπερσυγκεντρωτική πανευρωπαϊκή εξουσία με έδρα την κεντρική Ευρώπη
θα αφαιρούσε από τα κράτη της περιφέρειας (μεταξύ των οποίων βρίσκεται
και η Ελλάδα) την εθνική κυριαρχία. Ακόμη, η χώρα μας, καθώς έχει
χαρακτηριστεί «Πύλη της Ευρώπης», θα υποστεί την πίεση ενός πιθανού
κύματος μετανάστευσης από τα κράτη του τρίτου κόσμου προς την ευρωπαϊκή
ήπειρο.
ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ:
                Ελλοχεύει
ο κίνδυνος διαμόρφωσης μιας απρόσωπης και μαζικής «πανευρωπαϊκής»
κουλτούρα που θα ισοπεδώσει τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες κάθε
ξεχωριστού λαού (ιδιαίτερα ο ελληνικός πολιτισμός θεωρείται προνομιακός
λόγω της ποικιλίας των πολιτιστικών του στοιχείων).
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ:
–
Η χώρα μας κατέχει προνομιακή θέση, αφού μπορεί να λειτουργήσει σα
γέφυρα ενώνοντας τα κράτη της Ευρώπης με του λαούς της ανατολικής
Μεσογείου και Αραβικού κόσμου. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα των
Βαλκανίων που είναι ενταγμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
–
Η προσφορά μας στη Ευρώπη πρέπει να αξιολογηθεί, κατά κύριο λόγο, μέσα
από όρους πνευματικούς. Η χώρα μας διαθέτει έναν αξιόλογο πνευματικό
πολιτισμό (Γράμματα, Τέχνες, Επιστήμες), όπως αποδεικνύουν οι βραβεύσεις
και οι διακρίσεις των εργατών του πνεύματος (βραβεία λογοτεχνίας,
μουσικής, κινηματογράφου, επιστημονικό δυναμικό που διαπρέπει στο
εξωτερικό κτλ.).
–
Ο ελληνικός τρόπος ζωής και οι αξίες του, όπως προκύπτουν από τη μελέτη
της νεοελληνικής ιστορίας, μπορούν να προσφέρουν πολλά στους υπόλοιπους
ευρωπαϊκούς λαούς αντισταθμίζοντας το δυτικοευρωπαϊκό πνεύμα του
πιεστικού ορθολογισμού με την αμεσότητα και τον αυθορμητισμό που
προβάλλει η δική μας πολιτιστική ταυτότητα. Ακόμη η παρουσία της χώρας
μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα λειτουργεί και ως ιδεολογικό σύμβολο που
συνδέει το σύγχρονο ευρωπαϊκό με τον αρχαία ελληνικό πολιτισμό.
Κατηγορίες: ΓΛΩΣΣΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 3

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 3

ΘΕΩΡΙΑ (Πλάγιες Ερωτηματικές, Ευθύς και Πλάγιος Λόγος, Κυριολεξία και Μεταφορά)
Τις ερωτήσεις τις χρησιμοποιούμε για να :
α) ζητήσουμε μια πληροφορία π.χ. Πώς σε λένε ;
β) εκφράσουμε προσταγή ή παράκληση π.χ. Θα κάνετε ησυχία;   Μου δίνεις το μολύβι σου;
γ) προτείνουμε κάτι  π.χ. Πάμε σινεμά;
δ) αποδεχτούμε προτάσεις  π.χ. Γιατί όχι;
ε) εκφράσουμε απορία, θαυμασμό  π.χ. Τι ήταν αυτό που πάθαμε;
στ) εκφράσουμε αγανάκτηση  π.χ. Θα σε περιμένω πολύ ακόμα;
ζ) εκφράσουμε δυσφορία  π.χ. Δε ντράπηκες να του μιλήσεις έτσι;
η) εκφράσουμε πόθο π.χ. Πιστεύεις δε μετάνιωσα που του μίλησα έτσι;
θ) εκφράσουμε υπόθεση  π.χ. Πώς να μη γελάσω με αυτά που λέει;
ι) αντικαταστήσουμε μια καταφατική πρόταση  π.χ. Νομίζεις δεν ενδιαφέρεται για σένα;
1ος ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (ανάλογα με το αν βρίσκονται σε ευθύ ή πλάγιο λόγο)
1) ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ : Έχουν
ερωτηματικό στο τέλος και εισάγονται με ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος,
πόσος…) ,ερωτηματικά επιρρήματα (πού, πόσο, πώς…), αλλά τις
συναντάμε και χωρίς εισαγωγική λέξη   π.χ. Πάμε σινεμά;   Ποιος πήρε τηλέφωνο;
2) ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ : Δεν έχουν ερωτηματικό στο τέλος  π.χ. Με ρώτησε τι ώρα είναι.

2ος ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (ανάλογα με τη σκοπιμότητα του ομιλητή)
1) ΓΝΗΣΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ : Από αυτές περιμένουμε απάντηση
2) ΡΗΤΟΡΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ : Τις κάνει ο ομιλητής για να διατυπώσει με έμφαση κάτι  π.χ. Ποιος πάει στην εποχή μας τόσες μέρες διακοπές;
3) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΓΗΣ : Αντί για προστακτική  π.χ. Θα κάνετε ησυχία;

3ος ΧΩΡΙΣΜΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ (ανάλογα με το είδος της απάντησης)
1) ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ : Απαντιούνται με ναι ή όχι
2) ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ : Δεν απαντιούνται με ναι ή όχι
ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ
Είναι :  ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ 
Χρησιμεύουν συνήθως ως : Υποκείμενο , Αντικείμενο, Επεξήγηση
Εισάγονται : 1) οι μερικής αγνοίας : αν ή το μη, μήπως, μην τυχόν  2) οι ολικής αγνοίας :  ερωτηματικές αντωνυμίες τι, ποιος, πόσος ή τα ερωτηματικά επιρρήματα πού, πότε, πώς, πόσο, άραγε, τάχα κ.λπ. ή το σύνδεσμο γιατί.
Εξαρτώνται από :
από ρήματα που σημαίνουν ερώτηση, απορία, αμφιβολία, γνώση, αίσθηση
κ.λπ. : ρωτώ, εξετάζω, απορώ, θαυμάζω, αμφιβάλλω, λέω, εξηγώ,
σκέφτομαι, δείχνω, θυμάμαι, γράφω, βλέπω, κοιτάζω, μαθαίνω,
πληροφορούμαι, ακούω, υποθέτω, μαντεύω, καταλαβαίνω, υπολογίζω,
προσπαθώ, πασχίζω…



ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ : ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ 

ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ  –  ΞΕΝΟΦΟΒΙΑ
      
Η  έννοια  ρατσισμός  προέρχεται  από  τη  λέξη  «ράτσα» – που 
σημαίνει  γένος, φυλή, σύνολο  δηλαδή  ανθρώπων  με  ίδιες  ρίζες 
καταγωγής – και  δηλώνει  μορφή  φανατισμού.
      Ρατσισμός 
είναι  η  μεροληπτική  αντιμετώπιση  ορισμένων  ατόμων, ομάδων  ή 
φυλών  που  δέχονται  μια  συνεχή  καταπίεση, την  οποία  προκαλούν 
κοινωνικές  στερεοτυπικές  αντιλήψεις (προκαταλήψεις).  Υπάρχει,
συνεπώς  η  αποδοχή  απόλυτων  σχημάτων  ανωτερότητας  ή  κατωτερότητας,
που  καλλιεργεί  το  αίσθημα  της  υπεροχής  ή  της  μειονεξίας, με 
αποτέλεσμα  να  κλυδωνίζεται  η  κοινωνική  τάξη – αρμονία  και  να 
διασπάται  η  κοινωνική  συνοχή.
     Ανέκαθεν  υπήρχε  το 
φαινόμενο  του  ρατσισμού. Σε  παλιότερες  εποχές, όπου  οι  πολεμικές 
συγκρούσεις  ήταν  πολύ  συχνές  λόγω  έξαρσης  του  θρησκευτικού 
φανατισμού, των  πολλών  διεκδικήσεων  αλλά  και  του  χαμηλού 
βιοτικού  και  πνευματικού  επιπέδου, ο  ρατσισμός  ήταν  αναπόφευκτος. 
Για  παράδειγμα, στην  αρχαία  Αθήνα  υπήρχαν  οι  δούλοι  και  οι 
ελεύθεροι, στο  Μεσαίωνα  οι  ευγενείς  και  οι  δουλοπάροικοι, ενώ 
στην  Αμερική  οι  Ινδιάνοι  συγκρούονταν  με  τους  αποίκους. Σήμερα 
παρ’ότι  το  πνευματικό  επίπεδο  και  οι  οικονομικές  συνθήκες  είναι 
σαφώς  καλύτερες, οξύνεται  το  φαινόμενο  του  ρατσισμού, εξαιτίας 
της  φτώχειας  και  της  έλλειψης  αληθινών  αξιών.
      Ο 
ρατσισμός  σήμερα  εκδηλώνεται  ποικιλοτρόπως  και  προσβάλλει,
ανεπανόρθωτα  σχεδόν, σχέσεις  ατόμων, ομάδων  και  λαών. Προκαλούνται 
φαινόμενα  περιθωριοποίησης, άγονες  αντιπαραθέσεις  ενώ  ευδοκιμούν  ο 
πόλεμος  έναντι  της  ειρηνικής  συνύπαρξης, η  βία  έναντι  της 
γαλήνης  και  η  ξενοφοβία  έναντι  της  γόνιμης  αλληλεπίδρασης  των 
λαών.
       Φυσικό  είναι  λοιπόν  το  αναπαλλοτρίωτο  δικαίωμα,
δηλαδή  η  διαφύλαξη  της  ιδιαίτερης  φυσιογνωμίας  και  ταυτότητας 
ατόμων  και  λαών, να  συνθλίβεται. Η  ουσιαστική  διαφοροποίηση 
ενισχύει  τον  πολιτισμό, γιατί  προάγει  το  πνεύμα, προωθεί  τη 
γόνιμη  αντίθεση  και  συμβάλλει  στην  αναβάθμιση  του  πολιτισμού.

ΜΟΡΦΕΣ   ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ
Α.  Σε  σχέση  με  τους  λαούς  (φυλετικός  ρατσισμός)
ΦΥΛΕΤΙΚΟΣ  :  διάκριση    ανάλογα  με  το  χρώμα  (μαύροι – μαύροι, ινδιάνοι)
ΕΘΝΙΚΟΣ 
:  π.χ.  Εβραίοι – Γερμανοί  (Χίτλερ) –  θεωρία  Τσάμπερλεν  περί 
Αρίας  φυλής  απέναντι  σε  μετανάστες, προσφυγές  κ.λ.π.
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ  :  Μουσουλμάνοι – Χριστιανοί, Εβραίοι = «ο  περιούσιος  λαός»
ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑ  ΔΥΤΙΚΩΝ  ΚΡΑΤΩΝ  έναντι  ΧΩΡΩΝ  3ου  ΚΟΣΜΟΥ
ΚΑΤΑΠΙΕΣΗ  ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ  σε  κράτη.

Β. Σε  σχέση  με  άτομα  ή  ομάδες  (κοινωνικός  ρατσισμός)
Αυτός 
εκδηλώνεται  απέναντι  σε  :  ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς, πόρνες,
φορείς  AIDS, άτομα  με  ειδικές  ανάγκες, γυναίκες (διαφορετικός 
τρόπος  αντιμετώπισής  τους  στο  επαγγελματικό, οικογενειακό  και 
κοινωνικό  περιβάλλον), μαθητές (καλοί – κακοί  ανάλογα  με  τη 
βαθμολογία), επαγγέλματα (πνευματικά – χειρωνακτικά).
Επίσης 
μπορεί  να  αφορά  στο  πνευματικό  επίπεδο, την  οικονομική  κατάσταση,
τη  δυνατότητα  κατανάλωσης, τις  αντιλήψεις  για  τη  ζωή (ιδεολογία),
την  ενδυμασία, τον  τρόπο  ομιλίας  και  ιασκέδασης, την  κατοχή 
τίτλου  σπουδών  κ.λ.π.


ΑΙΤΙΑ  ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ (ειδικά  στην  εποχή  μας)
•    Πνευματική  ένδεια – προσωπικά  συμπλέγματα.
•    Κρίση  αξιών – ηθική  χαλάρωση
•    Προκαταλήψεις – στερεότυπα
•    Οικονομικά  συμφέροντα, που  σήμερα  ενισχύεται  από  το  υλιστικό – καταναλωτικό  πνεύμα.
•    Πολιτικές  σκοπιμότητες (επεκτατικές  βλέψεις – Χίτλερ)
•    Κρίση  φορέων  αγωγής – έλλειψη  ανθρωπιστικής  παιδείας.
•    Αρνητικά  πρότυπα  από  τα  ΜΜΕ
•    Οι  πολιτικοί  ηγέτες  εντείνουν  τον  κομματικό  και  τον  πολιτικό  ρατσισμό.
•    Ξενοφοβία, που  ενισχύεται  από  την  οικονομική  κρίση
•    Θρησκευτικός  ή  και  εθνικός  φανατισμός.
•    Καταστάσεις  ή  αντιλήψεις  που  διαμορφώνονται  μέσα  από  την  ανάμνηση  ιστορικών  γεγονότων.
•    Ανεργία


ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ  ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ
•    Ανισότητες  στην  εκπαίδευση – εύκολη  η  χειραγώγηση  των  θυμάτων  του  ρατσισμού.
•    Εκμετάλλευση
•    Βία – εγκληματικότητα
•    Απουσία  υγιούς  δημοκρατίας.
•    Ανασφάλεια – άγχος
•    Εθνικισμός – πυροδότηση  πολέμων  και  συγκρούσεων
•    Δε  συμβάλλουν  όλοι  στο  βαθμό  που  θα  μπορούσαν  στην  οικονομική  ανάπτυξη  της  χώρας.
•    Απουσία  συνεργασίας.
•    Διεύρυνση  χάσματος  μεταξύ  αναπτυγμένων  και  μη  χωρών.

ΤΡΟΠΟΙ  ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ  ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ
Α.  Απ’το  άτομο
•    Ευαισθησία  – κατανόηση
•    Αυτοκριτική – αυτογνωσία
•    Διάλογος
•    Απαλλαγή  από  προκαταλήψεις
•    Επιστροφή  στις  παραδοσιακές  αξίες  του  μέτρου.

Β.  Από  φορείς
•    Καλλιέργεια  σεβασμού  για  το  διαφορετικό.
•    Προσωπικό  παράδειγμα  γονέων  με  υπεύθυνη  ανθρωπιστική  συμπεριφορά
•    Ανθρωπιστική  παιδεία  από  το  σχολείο
•    Περισσότερες  πολιτιστικές  εκδηλώσεις  στο  σχολείο  με  θέμα  την  υγιή  αντιμετώπιση  των  προσφύγων.
•    Ειδικές  εκπομπές  από  τα  ΜΜΕ
•    Ποιοτικός  έλεγχος  των  διαφόρων  εκπομπών  των  ΜΜΕ
•    Υγιής  Δημοκρατία
•    Κατάλληλο  ήθος  και  ύφος  πολιτικής  ηγεσίας.
•    Ίσες  ευκαιρίες  για  συμμετοχή  των  πολιτών  στα  κοινά
•    Εξασφάλιση  καλών  συνθηκών  εργασίας  με  πνεύμα  ισοτιμίας  για  όλους  τους  πολίτες.

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΓΛΩΣΣΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ | 1 σχόλιο

Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 2

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
ΘΕΩΡΙΑ (Ονοματικές και επιρρηματικές δευτερεύουσες προτάσεις. Ειδικές, Βουλητικές, Ενδοιαστικές)
Οι Δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε δύο ομάδες :
1. τις ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ
: Παίζουν ρόλο ονόματος (υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο ή
επεξήγηση) σε κάποιον όρο μιας διπλανής πρότασης. Ονοματικές προτάσεις
είναι : 
α) οι ειδικές
β) οι βουλητικές
γ) οι ενδοιαστικές
δ) οι πλάγιες ερωτηματικές
ε) κάποιες αναφορικές
2. τις ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ :
Παίζουν ρόλο επιρρηματικού προσδιορισμού. Χωρίζονται με κόμμα από την
πρόταση από την οποία εξαρτώνται. Επιρρηματικές προτάσεις είναι : 
α) οι τελικές
β) οι αιτιολογικές
γ) οι χρονικές
δ) οι συμπερασματικές (αποτελεσματικές)
ε) οι υποθετικές
στ) οι εναντιωματικές – παραχωρητικές
ζ) κάποιες αναφορικές
ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι :  ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ 
Χρησιμεύουν συνήθως ως : Υποκείμενο, Αντικείμενο, Επεξήγηση
Εισάγονται : να
Εξαρτώνται από :
α) βουλητικά ρήματα : θέλω, ζητώ, επιθυμώ, λαχταρώ, ποθώ, επιδιώκω…
β) κελευστικά ρήματα : διατάζω, παραγγέλνω, παρακινώ, προειδοποιώ…
γ) απαγορευτικά ρήματα : απαγορεύω, εμποδίζω …
δ) αισθητικά ρήματα : βλέπω, ακούω, καταλαβαίνω, νιώθω αισθάνομαι
ε) διάφορα άλλα ρήματα : φοβάμαι, χαίρομαι, ντρέπομαι, σιχαίνομαι, αηδιάζω, αρχίζω, κινδυνεύω…
στ) απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις με τη σημασία των προηγούμενων ρημάτων
: χρειάζεται, απαγορεύεται, πρέπει, είναι ανάγκη, είναι ντροπή, έχω
την επιθυμία, έχω παραγγελία, είμαι ικανός, είμαι πρόθυμος … : ΣΕ ΑΥΤΗ
ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΠΡΟΣΩΠΗΣ
ΕΚΦΡΑΣΗΣ Ή ΤΟΥ ΑΠΡΟΣΩΠΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
ζ) ουσιαστικά και επίθετα με τη σημασία των προηγούμενων ρημάτων
: ανάγκη, σκοπός, έτοιμος, πρόθυμος…   ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η
ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Ή ΕΠΙΘΕΤΑ π.χ. Βρέθηκα στην ανάγκη να ζητήσω ένα κομμάτι ψωμί.
η) αντωνυμίες σε ουδέτερο γένος : αυτό, εκείνο…ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΒΟΥΛΗΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ π.χ. Αυτό, να τον λυπούνται οι άλλοι, δεν το ήθελε.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι :  ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ 
Χρησιμεύουν συνήθως ως : Υποκείμενο, Αντικείμενο, Επεξήγηση
Εισάγονται : ότι, πως, που
Εξαρτώνται από : 
α) λεκτικά ρήματα :
λέω, ομολογώ, ισχυρίζομαι, υπόσχομαι, κατηγορώ, συκοφαντώ,
ειδοποιώ, τηλεφωνώ, ανακοινώνω, γράφω, διαβάζω, σημειώνω, υπονοώ…
β) δεικτικά ρήματα : δείχνω, αποδεικνύω, δηλώνω, φανερώνω, παρασταίνω, πείθω, προσποιούμαι, παριστάνω…
γ) αισθητικά ρήματα :  βλέπω, ακούω, νιώθω, καταλαβαίνω, παρατηρώ…
δ) δοξαστικά ρήματα : πιστεύω, υποθέτω, υποψιάζομαι, φαντάζομαι…
ε) γνωστικά ρήματα : γνωρίζω, ξέρω, μαθαίνω, πληροφορούμαι, εννοώ, κατανοώ…
στ) απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις που έχουν συγγενική σημασία με τα ρήματα που προαναφέραμε
: λέγεται, φαίνεται, διαδίδεται, υποτίθεται, έχω τη γνώμη, έχω την
υποψία, έχω την πληροφορία, είμαι της γνώμης, είμαι βέβαιος, είμαι
σίγουρος, είναι κρίμα, είναι ψέμα, είναι βέβαιο…ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η
ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΠΡΟΣΩΠΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ Ή ΤΟΥ ΑΠΡΟΣΩΠΟΥ
ΡΗΜΑΤΟΣ
ζ)  ουσιαστικά που έχουν συγγενική σημασία με τα ρήματα που προαναφέραμε
: γνώση, γνώμη, διάδοση, πληροφορία, αίσθηση, δήλωση, αντίληψη,
υποψία, ελπίδα … ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ π.χ. Η πληροφορία, ότι θα πάρουμε τελικά το δάνειο, με ενθουσίασε.
η)  αντωνυμίες σε ουδέτερο γένος : αυτό, εκείνο…ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ π.χ. Όλοι το ξέρουν αυτό, ότι θα φύγει για διακοπές.
ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι :  ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ 
Χρησιμεύουν συνήθως ως : Υποκείμενο (σπάνια), Αντικείμενο, Επεξήγηση
Εισάγονται : μη (να μη), μήπως
Εξαρτώνται από : 
α) ρήματα που εκφράζουν φόβο ή ανησυχία :  φοβάμαι, ανησυχώ, τρέμω, τρομάζω, αγωνιώ…
β) ρήματα που εκφράζουν υποψία ή προφύλαξη : υποπτεύομαι, υποψιάζομαι, προσέχω, προφυλάγομαι…
γ)  απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις που έχουν συγγενική σημασία με τα ρήματα που προαναφέραμε
:τρομάζει, αγχώνει, με πιάνει φόβος, έχω την αγωνία, έχω την
υποψία…ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ
ΤΗΣ ΑΠΡΟΣΩΠΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ Ή ΤΟΥ ΑΠΡΟΣΩΠΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ
δ) ουσιαστικά που έχουν συγγενική σημασία με τα ρήματα που προαναφέραμε : φόβος, αγωνία, υποψία, τρόμος, άγχος… ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ  π.χ. Ξύπνησε από το φόβο, μην του κλέψουν το αμάξι.
ε)  αντωνυμίες σε ουδέτερο γένος : αυτό, εκείνο…ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ π.χ.Αυτό με τρομάζει, μήπως αποτύχω στις εξετάσεις. 
 
ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ  :   Η ΓΛΩΣΣΑ
ΓΛΩΣΣΑ
Η  Γλωσσολογία  ορίζει  τη  γλώσσα  ως  έναν  κώδικα  συμβόλων  που 
διασφαλίζει  την  επικοινωνία – προφορική  και  γραπτή – ενός  λαού. Δε 
πρέπει  όμως  να  θεωρούμε  τη  γλώσσα  ένα  απλό  εργαλείο, ένα 
σύνολο  από  γραμματικούς  και  συντακτικούς  κανόνες. Άλλωστε  είναι 
γνωστό  ότι  οι  άνθρωποι  αν  και  στην  πλειονότητά  τους  αγνοούν 
τους  περισσότερους  από  αυτούς  τους  κανόνες, μπορούν  και 
επικοινωνούν  άριστα  μεταξύ  τους.
Η  γλώσσα  αποτελεί  καθοριστικό  παράγοντα  της  προσωπικότητας  κάθε  ατόμου  και  φυσιογνωμίας  κάθε  λαού.


ΑΞΙΑ  ΤΗΣ  ΓΛΩΣΣΑΣ
1.    Αποτελεί  βασικό  όργανο  επικοινωνίας. Με  αυτή  οι  άνθρωποι 
έρχονται  σε  επαφή, ανταλλάσσουν  ιδέες, πληροφορίες, ενημερώνουν  και 
ενημερώνονται  για  διάφορα  ζητήματα.
2.    Είναι  ο  σημαντικότερος  φορέας  της  ανθρώπινης  σκέψης. Η 
γλώσσα  καθορίζει  και  καταγράφει  μέσα  στις  λέξεις  και  στις 
προτάσεις  τα  αποτελέσματα  της  διεργασίας  της  σκέψης.
3.    Αποτελεί  μέσο  έκφρασης  των  συναισθημάτων. Η  γλώσσα  συνιστά 
παράγοντα  κοινωνικοποίησης, αφού  μέσω  αυτής  οι  άνθρωποι  έρχονται 
πιο  κοντά  και  γίνονται  πιο  οικείοι.
4.    Συντελεί  στην  ανάπτυξη  του  πολιτισμού. Η  ανάπτυξη  των 
γραμμάτων, των  τεχνών  και  των  επιστημών  πραγματοποιείται  με  την 
αρωγή  της  γλώσσας.
5.    Δίνει  στο  άτομο  τη  δυνατότητα  να  καλλιεργήσει  και  να  ικανοποιήσει  τη  φιλομάθειά  του.
6.    Βοηθάει  στην  μετάδοση  της  παράδοσης. Είναι  το  κύριο 
χαρακτηριστικό  ενός  λαού. Τα  επιτεύγματα  ενός  λαού  ταξιδεύουν 
στην  ιστορία  με  τη  συνδρομή  της  γλώσσας.
7.    Συμβάλλει  στην  επικοινωνία  των  λαών. Με  αυτή  συζητούν  τα 
διάφορα  προβλήματα  που  τους  απασχολούν  και  προσπαθούν  να  δώσουν 
λύσεις.

Ο  ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ  ΤΗΣ  ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΓΛΩΣΣΑΣ
    Έχει  μακραίωνη  και  ενιαία  παράδοση.
    Θεωρείται  η  πλουσιότερη  στον  κόσμο.
    Με  αυτήν  ορίστηκαν  για  πρώτη  φορά  επιστημονικές  έννοιες, πολιτικά  και  κοινωνικά  φαινόμενα.
    Με  αυτήν  εκφράστηκαν  αριστουργήματα  της  παγκόσμιας  λογοτεχνίας.
    Είναι  ποιητική  γλώσσα, λόγω  της  πολυσημίας  της.

ΚΡΙΣΗ  ΤΗΣ  ΓΛΩΣΣΑΣ

Αίτια :
1.    Ανεπάρκεια  της  προσφερόμενης  γλωσσικής  παιδείας (απομάκρυνση 
από  την  κλασική  παιδεία, μη  συστηματική  διδασκαλία  της  γλωσσικής 
μας  παράδοσης, ανεπαρκώς  μορφωμένο  διδακτικό  προσωπικό, έλλειψη 
κατάλληλων  βιβλίων).
2.    Αρνητική  συμβολή  των  ΜΜΕ (λάθη  εκφωνητών, διαφημίσεις,
απλοϊκός  λόγος, ξενόγλωσσα  έργα, έλλειψη  γλωσσικά  προσεγμένων 
κειμένων  στον  Τύπο).
3.    Το  γενικότερο  κλίμα  απομόνωσης  και  ατομισμού  που  επικρατεί  στην  εποχή  μας.
4.    Η  λάθος  χρησιμοποίηση  της  γλώσσας  όχι  ως  μέσω  επικοινωνίας, αλλά  ως  μέσω  παραπλάνησης.
5.    Ο  παραγκωνισμός  του  βιβλίου  και  η  αδιαφορία  γι’αυτό.
6.    Η  αβασάνιστη  υιοθέτηση  ξένων  λέξεων  και  φράσεων.

Τρόποι  αντιμετώπισης :
1.    Τα  μέσα  μαζικής  ενημέρωσης  πρέπει  να  μεταβληθούν  από  χώρο 
κακοποίησης  της  γλώσσας  σε  πρότυπα  ορθής  χρήσης  της.
2.    Στην  Εκπαίδευση (από  το  Δημοτικό  ως  το  Πανεπιστήμιο) η 
γλώσσα  πρέπει  να  χρησιμοποιείται  με  τον  ορθό  τρόπο  της. Αυτό 
επιτυγχάνεται  όταν  η  διδασκαλία  και  χρήση  της  γίνεται  από 
σωστά  προετοιμασμένους  και  γλωσσικά  άρτια  καταρτισμένους 
δασκάλους, αλλά  και  όταν  τα  γλωσσικά  εγχειρίδια  προσφέρουν  ένα 
σωστό  γλωσσικό  πρότυπο.
3.    Είναι  απαραίτητο  να  υπάρξει  μια  επαφή  με  τις  παλαιότερες 
μορφές  της  ελληνικής  γλώσσας  και  με  τη  λόγια  γλώσσα, μέσα  από 
μελέτη  κειμένων  της  αρχαίας  ελληνικής  γραμματείας.
4.    Πρέπει  να  αποβάλουμε  τα  συμπλέγματα  κατωτερότητας  και 
ξενομανίας. Η  γλώσσα  μας  αποτελεί  το  υπόβαθρο  του  ευρωπαϊκού 
πολιτισμού  και  σε  καμιά  περίπτωση  η  άκριτη  χρήση  ξένων  λέξεων 
δεν  αποτελεί  στοιχείο  αναβάθμισής  της.
5.    Η  απαλλαγή  από  το  κύμα  του  άκριτου  καταναλωτισμού  θα 
δώσει  τη  δυνατότητα  ορθής  εκμετάλλευσης  του  ελεύθερου  χρόνου 
και  ενασχόλησης  με  πνευματικά  ζητήματα.

 
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ  :   Η ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ
 Κίνδυνοι  από  τη  γλωσσομάθεια (ξενομανία)
•    Η  αλλοτρίωση  και  η  υποδούλωση  ενός  λαού  πρασγματοποιούνται 
και  μέσω  της  γλωσσικής  αλλοτρίωσης, δηλ. της  αποξένωσης  από  την 
ίδια  του  τη  γλώσσα.
•    Η  εισβολή  ξένων  λέξεων  στη  γλώσσα  μας  είναι  πλέον  γεγονός.
Ξένες  λέξεις  χρησιμοποιούνται  κι  εκεί  ακόμα  που  θα  μπορούσαν 
να  χρησιμοποιηθούν  ελληνικές  και  νοθεύουν  το  γλωσσικό  μας 
πλούτο.
•    Ο  μιμητισμός  επεκτείνεται  και  στον  ευρύτερο  τρόπο  ζωής. Επικρατεί  μια  τάση  μιμητισμού.
•    Απομακρύνεται  ο  λαός  από  την  παράδοση.
•    Όλα  αυτά  όμως  δεν  ισχύουν  όταν  κινούνται  σε  λογικά 
επίπεδα  κι  όταν  η  επαφή  με  άλλους  πολιτισμούς  δεν  αλλοτριώνει 
πρώτα  τους  ίδιους  τους  μελετητές. Από  κάθε  λαό  κάτι  μπορούμε 
να  πάρουμε. Αρκεί  τα  στοιχεία  αυτά  να  τα  αφομοιώσουμε 
δημιουργικά, έτσι  ώστε  να  συνυπάρξουν  με  τα  δικά  μας  κι  όχι 
να  τα  αντικαταστήσουν.

Θετικά  γλωσσομάθειας
•    Η  ανάπτυξη  του  τουρισμού  και  η  καθιέρωση  των  ταξιδιών  ως 
μέσου  ψυχαγωγίας  επιβάλλουν  τη  γνώση  των  ξένων  γλωσσών, για  να 
είναι  δυνατή  η  επικοινωνία  με  άλλους  λαούς.
•    Η  μελέτη  της  γλώσσας  ενός  λαού  αποκαλύπτει  και  τον  τρόπο 
της  σκέψης  του. Ο  Γ.  Μπαμπινιώτης  σημειώνει  σχετικά :
«Συλλαμβάνει, οργανώνει  κι  εκφράζει  διαφορετικά  ο  κάθε  λαός  τον 
κόσμο  με  τη  γλώσσα  του». Η  κατανόηση  όμως  των  άλλων  λαών 
επιτρέπει  την  καλύτερη  συνειδητοποίηση  των  δικών  μας 
ιδιαιτεροτήτων.
•    Συμβάλλει  στην  ανάπτυξη  της  οικονομίας. Επιτρέπει  το  άνοιγμα 
των  αγορών, τη  μεγιστοποίηση  της  παραγωγής, τη  βελτίωση  της 
ποιότητας  των  προϊόντων, λόγω  του οικονομικού 
ανταγωνισμού.Δημιουργείται  μια  παγκόσμια  αγορά.
•    Προσφέρει  νέες  θέσεις  εργασίας. Δημιουργεί  μια  σειρά  επαγγελμάτων, όπως  δάσκαλοι  ξένων  γλωσσών, μεταφραστές  κ.α.
•    Επιλύει  καθημερινά  προβλήματα. Η  παγκοσμιοποίηση  της  ζωής,
απαιτεί  επιστημονική, επαγγελματική  και  οικονομική  διεθνή 
ενημέρωση.
•    Γλωσσομάθεια  σημαίνει  πνευματική  τελείωση. Το  πνεύμα  μαθαίνει 
τον  τρόπο  σκέψης  και  διατύπωσης  του  άλλου  λαού. Αυτό  μόνο  του 
αποτελεί  ένα  είδος  πνευματικής  ωφέλειας.
•    Στα  πλαίσια  του  επαγγέλματος : η  γλψσσομάθεια  επιτρέπει  την 
προσέγγιση  της  ξένης  βιβλιογραφίας  και  την  επαφή  με 
αλλόγλωσσους  συναδέλφους.
•    Απότοκο  του  προηγούμενου  είναι  η  ηθική  πρόοδος  του  ατόμου.
Το  άτομο  εμπλουτίζει  τις  αξίες  του, προωθεί  την  ειρήνη  και  τη 
δημοκρατία.

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ  :   ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ
Συνέπειες  για  το  άτομο
•   
Η  έλλειψη  παιδείας  και  πνευματικής  καλλιέργειας  έχει  άμεσες 
δυσάρεστες  συνέπειες  για  τη  σταδιοδρομία  του  ατόμου.
•   
Το  άτομο  αδυνατεί  να  αναπτύξει  πνευματική, κοινωνική 
δραστηριότητα, με  άμεσα  αποτελέσματα  ηθικής  κατάπτωσης. Όλα  αυτά 
συμβάλλουν  τελικά  σε  μια  πνευματική  στειρότητα  και  γενική 
οπισθοδρόμηση  της  ζωής  του.
•    Η  έλλειψη  μόρφωσης  έχει 
ως  αποτέλεσμα  τη  διαμόρφωση  ανεύθυνης  προσωπικότητας, την 
κυριαρχία  των  ταπεινών  παθών, την  επικράτηση  συμφεροντολογικών 
υπολογισμών, εγωισμών, μικροψυχίας, με  συνέπεια  την  έλλειψη  αγάπης 
και  αλτρουισμού  προς  το  συνάνθρωπο  και  τελικά  το  σταμάτημα 
κάθε  μορφής  ζωής.
•    Η  έλλειψη  προσόντων  και  εφοδίων  κάνει  το  άτομο  αντιπαραγωγικό.
•   
Δεν  καλλιεργούνται  οι  αρετές  του, όπως  κριτική  ικανότητα,
αντίληψη, μνήμη  και  το  άτομο  δεν  είναι  πάντα  αντικειμενικό.
•   
Η  αδυναμία  του  ατόμου  να  έχει  και  να  διατυπώνει  θέσεις  πάνω 
σε  κοινωνικά  και  άλλα  προβλήματα, το  κάνουν  αντικοινωνικό, αλλά 
και  εριστικό, νευρωτικό  και  δεν  είναι  λίγες  οι  φορές  όπου  ένα 
τέτοιο  άτομο  καταλήγει  στο  φανατισμό  με  όλες  τις  παρεπόμενες 
αρνητικές  συνέπειες.
•    Ο  αμόρφωτος  δεν  είναι  ελεύθερος, γιατί  η  αμάθεια  είναι  η  χειρότερη  σκλαβιά.
•    Γίνεται  αντικείμενο  εκμετάλλευσης  και  έρμαιο  των  περιστάσεων.
•    Είναι  δέσμιος  των  προλήψεων  και  των δεισιδαιμονιών.
•   
Ο  αναλφάβητος  έχει  περιορισμένη  αντίληψη  για  τον  κόσμο  που 
τον  περιτριγυρίζει. Μπορεί  να  ξέρει  μόνο  όσα  ξέρει  κι  ακούει 
και  στερείται  τη  δυνατότητα  να  αποκομίσει  πλήθος  γνώσεων.
•   
Δεν  μπορεί  να  αξιοποιήσει  το  πνεύμα  του, γιατί  είναι 
ακαλλιέργητο. Έτσι  είναι  αναγκασμένος  να  λύνει  τα  προβλήματά  του 
μόνο  με  τη  βοήθεια  της  εμπειρίας  του, χωρίς  να  μπορεί  να 
συμβουλευτεί  ένα  βιβλίο.
•    Αισθάνεται  μειονεκτικά  απέναντι 
στους  άλλους  ανθρώπους, ειδικά  απέναντι  σ’όσους  είναι 
καλλιεργημένοι, και  δεν  έχει  το  θάρρος  να  δημιουργήσει  σχέσεις 
μαζί  τους.
•    Ο  αναλφαβητισμός  τον  εμποδίζει  να 
συμμετέχει  ενεργητικά  στην  πολιτική  ζωή  και  ακρωτηριάζει  τη 
δυνατότητα για  άσκηση  κριτικής.

Συνέπειες  για  την  κοινωνία
•   
Ο  αναλφαβητισμός  επιδρά  αρνητικά  στην  οικονομική  ζωή  του  τόπου.
Είναι  αδύνατο  να  προωθηθεί  η  οικονομία  ενός  τόπου (να 
σημειωθεί  π.χ.  τεχνολογική  ανάπτυξη), όταν  υπάρχουν  αναλφάβητοι.
•   
Η  πνευματική  καθυστέρηση  είναι  συνέπεια  του  αναλφαβητισμού. Η 
αποτελμάτωση  και  η  στασιμότητα  της πνευματικής  ζωής  είναι 
δεδομένες  όταν  οι  άνθρωποι  δεν  μπορούν  να  γράψουν  και  να 
διαβάσουν.
•    Όταν  οι  άνθρωποι  είναι  αναλφάβητοι,
παρατηρείται  πολιτιστική  καθίζηση, οι  αναλφάβητοι  δεν  είναι  σε 
θέση  να  εκτιμήσουν  τον  πολιτισμό  και  δεν  ενδιαφέρονται  για  τη 
διατήρησή  του.
•    Και  από  πολιτική  άποψη  ο  αναλφαβητισμός 
είναι  επικίνδυνος  για  την κοινωνία. Οι  αναλφάβητοι  μπορούν 
εύκολα  να  γίνουν  θύματα  ολοκληρωτικών  καθεστώτων, γιατί  δεν 
έχουν  τη  δυνατότητα  ν’ασκήσουν  κριτική.

Αίτια  οργανικού  αναλφαβητισμού
•   
Η  γενιά  που  έζησε  και  μεγάλωσε  μέσα  στο  Δεύτερο  Παγκόσμιο 
Πόλεμο  και  στη  συνέχεια  στην  εμφυλοπολεμική  περίοδο  δε  φοίτησε 
στο  σχολείο.
•    Η  έλλειψη  και  στη  συνέχεια  οποιασδήποτε 
μέριμνας  από  την  πολιτεία  για  τη  γενιά  αυτή  στο  θέμα  της 
καταπολέμησης  του  αναλφαβητισμού.
•    Η  ανεπάρκεια  ευκαιριών  για  μόρφωση  που  χαρακτηρίζει  την  επαρχία.
•    Το  γενικότερο  αντιπνευματικό  κλίμα  των  προγενέστερων  χρόνων.
•   
Και  στις  περιόδους  ειρήνης, ο  κοινωνικός, πολιτικός  και 
οικονομικός  μαρασμός, ο  ανύπαρκτος  προγραμματισμός  ήταν  τροχοπέδη 
στην  ανάπτυξη  της  παιδείας.
•    Το  διαιρετικό  «γλωσσικό 
ζήτημα», η  διαμάχη  δηλαδή  των  δημοτικιστών  και  των 
καθαρευουσιάνων  κράτησε  για  πολλά  χρόνια  μεγάλες  μάζες  του  λαού 
μακριά  από  την  εκπαίδευση.
•    Το  κακό  εκπαιδευτικό 
σύστημα  και  η  έλλειψη  οργανωμένης  κρατικής  φροντίδας  ήταν 
σημαντικός  παράγοντας  για  το  πνευματικό  τεμπέλιασμα  του  λαού.
•   
Η  αύξηση  του  πληθυσμού  από  το  προσφυγικό  στοιχείο  και  την 
απελευθέρωση  ελληνικών  εδαφών  περιόρισαν  τη  μόρφωση.
•    Κάποια  κατεστημένα  ή  και  ξένα  συμφέροντα  που  θέλουν  το  λαό  μας  αναλφάβητο.
•    Το  πνευματικό  τεμπέλιασμα  του  λαού  μας.
•   
Η  ανισότητα  των  δύο  φύλων  κρατούσε  τη  γυναίκα  κλεισμένη  στο 
σπίτι  και  αγράμματη. Θεωρούνταν  μάλιστα  ορισμένες  φορές  και 
προτέρημα.
•    Η  ύπαρξη  ενός  μεγάλου  αριθμού  κοινωνικών  ομάδων  που  κινούνται  στο  περιθώριο  π.χ. τσιγγάνοι.

Αίτια  λειτουργικού  αναλφαβητισμού
•    Το  σημερινό  εκπαιδευτικό  σύστημα  με  τη  μηχανιστική  και  εξειδικευμένη  γνώση.
•    Η  αγωνία  του  δασκάλου  να  τελειώσει  την  υποχρεωτική  για  τις  εξετάσεις  ύλη.
•    Η  μάθηση  δεν  είναι  διαλογική  και  βασίζεται  κυρίως  στην  αποστήθιση.
•   
Είναι  δύσκολο  να  παρακολουθήσει  και  να  ερμηνεύσει  κανείς  τη 
σημερινή  πολυπλοκότητα  της  ζωής, με  τις  συχνές  αλλαγές, τόσο 
στον  κοινωνικό  όσο  και  στον  τεχνολογικό  και  επιστημονικό  τομέα.
•    Η  εξειδίκευση  περιορίζει  το  ενδιαφέρον  και  την  ενασχόληση  των  ανθρώπων  με  γενικότερα  θέματα.
•   
Η  οικονομική  και  γενικότερα  κοινωνική  ανισότητα  δεν  επιτρέπει 
σε  όλα  τα   παιδιά  να  ολοκληρώσουν  ή  να  συμπληρώσουν  τις 
σπουδές  τους.


Μέτρα  αντιμετώπισης

•    Οργάνωση  προγραμμάτων  για  αναλφάβητους  με  τη  συμβολή  της  Πολιτείας  και  της  Τοπικής  Αυτοδιοίκησης.
•    Προγράμματα  για  αναλφάβητους  από  το  ραδιόφωνο  και  την  τηλεόραση.
•    Ατομική  προσπάθεια  κάθε  αναλφάβητου, ώστε  να  ξεπεράσει  το  πρόβλημα.
•   Παροχή  ουσιαστικής  παιδείας.
•  
Κατοχύρωση του δικαιώματος στη μόρφωση για όλους τους ανθρώπους,
ανεξάρτητα από φυλή, φύλο, θρήσκευμα, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση
(να παρέχεται υποχρεωτικά η στοιχειώδης τουλάχιστον μόρφωση)
• απαγόρευση της παιδικής εργασίας
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΓΛΩΣΣΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ | 1 σχόλιο

Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1

ΘΕΩΡΙΑ (η σύνδεση των προτάσεων : παρατακτική, υποτακτική και ασύνδετο σχήμα)

Η σύνδεση των προτάσεων γίνεται με τρεις τρόπους :
1) Με παράταξη (παρατακτική σύνδεση)
2) Με υπόταξη (υποτακτική σύνδεση)
3) Με ασύνδετο σχήμα

Αναλυτικά :
1) ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ : Συνδέονται με αυτό τον τρόπο δύο όμοιες προτάσεις (δύο κύριες ή δύο όμοιες δευτερεύουσες)
π.χ.
Βαρέθηκα και έφυγα : εδώ συνδέονται με τον παρατακτικό σύνδεσμο και δύο κύριες προτάσεις.
Πιστεύω ότι είναι πολύ φιλότιμος και θα προοδεύσει. : εδώ συνδέονται με τον παρατακτικό σύνδεσμο και δύο ίδιες (ειδικές) δευτερεύουσες προτάσεις.

Παρατακτικοί σύνδεσμοι :
α) Συμπλεκτικοί: και, ούτε, μήτε.
β) Διαζευκτικοί: ή, ή-ή, είτε, είτε-είτε, είτε-ή.
γ) Αντιθετικοί: αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, αν και, μόνο (που), μα (χρησιμοποιείται κυρίως στον προφορικό λόγο), εντούτοις, μολαταύτα, εκεί που, (κι) έπειτα, εξάλλου, μάλιστα.
δ) Συμπερασματικοί: λοιπόν, ώστε, άρα, έτσι, που, έπειτα, τότε, ύστερα, επομένως.

2) ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ : Συνδέονται με αυτό τον τρόπο δύο διαφορετικές προτάσεις (κύρια με δευτερεύουσα ή δύο διαφορετικές δευτερεύουσες)
π.χ.
Πάρε με τηλέφωνο, όταν έρθεις. : εδώ συνδέονται με τον υποτακτικό σύνδεσμο όταν μια κύρια και μια δευτερεύουσα (χρονική) πρόταση.
Πιστεύω ότι θα έρθει, αν και βρέχει
: εδώ συνδέονται τρεις προτάσεις, όλες με υποτακτική σύνδεση. Η πρώτη
(κύρια) με τη δεύτερη (δευτερεύουσα ειδική) μέσω του υποτακτικού
συνδέσμου ότι και η δεύτερη (δευτερεύουσα ειδική) με την τρίτη,
που είναι μεν δευτερεύουσα, αλλά διαφορετική (εναντιωματική) με τον
υποτακτικό σύνδεσμο αν και.

Υποτακτικοί σύνδεσμοι :
α) Ειδικοί: ότι, πως, που.
β) Χρονικοί: όταν, σαν, ενώ, καθώς, κάθε που, αφού,
αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, προτού, ώσπου, ωσότου,
όσο που, εφόσον, άμα, εκεί που (= μόλις), ευθύς ως.
γ) Αιτιολογικοί: επειδή, αφού, καθώς, διότι, μια και, μια που.
δ) Υποθετικοί: αν, εάν, (άμα, σαν).
ε) Τελικοί: να, για να.
στ) Αποτελεσματικοί: ώστε, ώστε να, έτσι που, που, (για να).
ζ) Διστακτικοί ή ενδοιαστικοί: μη(ν), μήπως.
η) Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί: αν και,
μολονότι, μόλο που, παρ’ όλο που, και που, και ας, και αν,
και αν ακόμη, ακόμη και αν, έστω και αν, παρ’ ότι, ενώ, και
που, και ας.

3) ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ: Συνδέονται με αυτό τον τρόπο δύο όμοιες προτάσεις  (δύο κύριες ή δύο όμοιες δευτερεύουσες). Η σύνδεση γίνεται με κόμμα (,)
π.χ. 
Έφαγαν,ήπιαν,κοιμήθηκαν  : εδώ συνδέοναι τρεις όμοιες προτάσεις (κύριες) με το κόμμα (ασύνδετο σχήμα)

Ξέρω ότι ο άνθρωπος γεννιέται, ζει και πεθαίνει ελεύθερος : εδώ συνδέονται τέσσερις : Η πρώτη (κύρια) συνδέεται με τη δεύτερη (δευτερεύουσα ειδική) με τον υποτακτικό σύνδεσμο ότι. Η δεύτερη (δευτερεύουσα ειδική) συνδέεται με την τρίτη (δευτερεύουσα ειδική) με το κόμμα
(σχήμα ασύνδετο). Τέλος η τρίτη (δευτερεύουσα ειδική) συνδέεται με την
τέταρτη (δευτερεύουσα ειδική) με τον παρατακτικό σύνδεσμο και. 

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης

ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ  :   ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

ΕΘΝΙΚΗ  ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ 
:  Τα  ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά  στοιχεία  ενός  λαού  που  τον 
διαφοροποιούν  από  τους  άλλους. Η  εθνική  ταυτότητα  καθορίζεται 
από  την  παράδοση (ήθη, έθιμα, γλώσσα, θρησκεία, μύθοι, θρύλοι, αξίες,
τέχνη) δηλαδή  την  πολιτιστική  κληρονομιά

ΡΟΛΟΣ  ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ  στη  διαμόρφωση  ΕΘΝΙΚΗΣ  ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ
•    Με  την  παράδοση  το  άτομο  συνειδητοποιεί  τον  εαυτό  του. Καταλαβαίνει  τις  ρίζες  του.
•    Αποκτά  εθνική  συνείδηση
•    Καταδεικνύεται  η  αδιάσπαστη  ενότητα  παρελθόντος – παρόντος – μέλλοντος
•    Εξασφαλίζεται  η  επιβίωση  του  έθνους
•    Είναι  σημείο  κοινωνικής  σύγκλισης  και  συνοχής
•    Διδασκόμαστε  από  τα  λάθη  μας
•    Τροφοδοτεί  καλλιτεχνική  έμπνευση

ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ  ΚΙΝΔΥΝΟΙ
•    Ανάπτυξη  τεχνικού  πολιτισμού  και  υποβάθμιση  πνευματικού
•    ΜΜΕ  και  διαφήμιση  οδηγούν  σε  οικουμενικότητα  πολιτισμού
•    Ενοποίηση  Ευρώπης
•    Αναβίωση  εθνικιστικών  κινημάτων
•    Διόγκωση  αστικών  κέντρων
•    Ξενομανία, έλλειψη  παιδείας

ΤΙ  ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ;
•    Σωστή  μετάδοση  της  παράδοσης  μέσα  από  την  παιδεία
•    Συνειδητοποίηση  των  αρνητικών  μας  στοιχείων
•   
Η  παράδοση  να  μην  αντιμετωπίζεται  ως  εμπορεύσιμο  είδος 
(τουρισμός) αλλά  ως  στοιχείο  που  καθορίζει  την  υπόστασή  μας.
•    Να  μη  μας  παρασέρνει  σε  εθνικισμό  και  προγονοπληξία

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης

ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ  :   ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

ΑΙΤΙΕΣ
•    Ανάπτυξη  συγκοινωνιακών  μέσων
•    Διαφήμιση
•    Προσιτές  τιμές
•    Αύξηση  ελεύθερου  χρόνου
•    Καταπιεστική  ζωή  στα  αστικά  κέντρα  οδηγεί  σε  αναζήτηση  ανάπαυλας  και  ψυχαγωγίας
•    Ενοποίηση  Ευρώπης

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΘΕΤΙΚΑ
•    Οικονομική  ανάπτυξη
•    Δημιουργούνται  αναπτυξιακά  έργα
•    Εκσυγχρονίζονται  υπηρεσίες
•    Εμφανίζονται  νέα  επαγγέλματα
•    Άνοδος  βιοτικού  επιπέδου
•    Τόνωση  κοινωνικότητας  και  βελτίωση  διακρατικών  σχέσεων
•    Ικανοποιούνται  μορφωτικές  ανάγκες (γλωσσομάθεια)
•    Ψυχική  ισορροπία  ατόμου

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ – ΑΡΝΗΤΙΚΑ
•    Ενδιαφέρον  για  εύκολο  και  γρήγορο  χρήμα
•    Παραμελούνται  άλλοι  παραγωγικοί  τομείς
•    Θυσιάζεται  το  φυσικό  περιβάλλον
•    Εμπορευματοποιείται  η  παράδοση
•    Παραχαράσσεται  η  γλώσσα
•    Ξενομανία
•    Εγκληματικότητα

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ  ΣΩΣΤΗΣ  ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
•    Παιδεία
•    Σωστός  προγραμματισμός
•    Εκσυγχρονισμός
•    Συνέπεια  και  σοβαρότητα
•    Έμφαση  στον  ποιοτικό  και  όχι  στον  ποσοτικό  τουρισμό
•    Αγάπη  και  σεβασμός  στην  παράδοση
•    Προσοχή  στο  περιβάλλον

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΓΛΩΣΣΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Γλώσσα Γ’ Γυμνασίου : ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 10 (ε 421-552)

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
10η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 421-552

ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Η επέμβαση της Αθηνάς” (421-442)
2. “Η θαλασσοταραχή επιμένει και ο Οδυσσέας προβληματίζεται” (443-492)
3. “Ο Οδυσσέας φτάνει στις εκβολές του ποταμού και ζητεί τη βοήθειά του” (493-519)
4. “Ο δεύτερος προβληματισμός του Οδυσσέα” (520-552)

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
Οι θεοί εκδηλώνουν ανθρώπινα συναισθήματα και ανθρώπινη συμπεριφορά :
α) η Αθηνά βοηθά τον Οδυσσέα
β) ο ποταμός λυπάται και εισακούει την ικεσία του Οδυσσέα




ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΙΚΕΣΙΑΣ
α) Επίκληση στον θεό (497)
β) Οι προσφορές του ικέτη προς τον θεό (498-501)
γ) Η παράκληση (502-504)


ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ)
Μέσα σε τρεις στίχους (428-430) ο ποιητής συνοψίζει την πάλη του Οδυσσέα με τη θάλασσα που διήρκεσε δύο ολόκληρες μέρες.




ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
1) 435-441
Αναφορικό μέρος : Πόση αγαλλίαση…αγάλλεται
Δεικτικό μέρος : τόση αγαλλίαση…δασωμένης
Κοινός όρος : η χαρά και η ανακούφιση που νιώθει κάποιος όταν ξεπερνά τον κίνδυνο
Άλλοι δευτερεύοντες κοινοί όροι : 
α) Η μακροχρόνια αρρώστια του πατέρα = η μακροχρόνια ταλαιπωρία του Οδυσσέα
β) Ο δαίμονας που βασανίζει τον πατέρα = ο Ποσειδώνας που βασανίζει τον Οδυσσέα
γ) Οι θεοί που σώζουν τον άρρωστο πατέρα = Η Αθηνά, η Λευκοθέη και ο ποταμός που σώζουν τον Οδυσσέα
δ) Τα παιδιά που χαίρονται όταν ο πατέρας τους γίνεται καλά = η χαρά του Οδυσσέα

2) 546-549
Αναφορικό μέρος : Πώς κάποιος έκρυψε…απ’αλλού ν’ανάβει
Δεικτικό μέρος : με ένα δαυλό παρόμοιος…με φύλλα
Κοινός όρος : ο τρόπος με τον οποίο κάτι σκεπάζεται καλά
Άλλοι δευτερεύοντες κοινοί όροι : 
α) Η μαύρη στάχτη = τα φύλλα
β) το απόμερο κτήμα = ο Οδυσσέας που είναι μόνος
γ) Η προσπάθεια να σωθεί το σπέρμα της φωτιάς = η προσπάθεια του Οδυσσέα να προστατευτεί από το κρύο.




ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Η Αθηνά, του Δία η κόρη (421) : τυπική έκφραση
μαύρη μοίρα (425) : τυπικό επίθετο
ο θείος Οδυσσεύς (426) : τυπικό επίθετο
η Αυγή με τους ωραίους πλοκάμους (430-431) : τυπική έκφραση
μεγάλο κύμα/μέγα κύμα (428, 446) : τυπικό επίθετο
τότε του λύθηκαν τα γόνατα, λύγισε κι η καρδιά του (450) : τυπική έκφραση
τον θυμό του Κοσμοσείστη (472) : τυπική έκφραση
η θεά Αθηνά, τα μάτια λάμποντας (477, 488) : τυπική έκφραση
ποταμέ βασιλικέ μου/ποταμέ μου, βασιλιά μου (497, 503) : τυπική έκφραση
αθάνατοι θεοί (500) : τυπικό επίθετο
βασανισμένος ο Οδυσσέας (543) : τυπική έκφραση




ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Οδυσσέας :
Έχει μεγάλη αγωνιστικότητα και θέληση. Αρχικά αισθάνεται χαρά και
αγαλλίαση μόλις αντικρίζει την ακτή. Ένα όμως μεγάλο κύμα τον κάνει να
απογοητευτεί (443-450). Εκφράζει τα παράπονά του στο μονόλογο και
ευχαριστεί τον Δία που τον αξίωσε να δει στεριά (451-461).
Προβληματίζεται απέναντι στις δυσκολίες με ψυχραιμία και καταλήγει στην
καλύτερη λύση (462-472, 489-492, 521-537). Είναι ευσεβής προς τον
ποταμό, όπως φαίνεται στην ικεσία του (497-504). Θυμάται να πετάξει το
μαγνάδι κι αυτό δείχνει ότι σέβεται και δε ξεχνά τους θεούς (513-515).
Τέλος συγκινείται ιδιαίτερα όταν φθάνει στη στεριά και γι’αυτό σκύβει
και φιλάει το χώμα.
2. Αθηνά :
Αποφεύγει την αντιπαράθεση με τον Ποσειδώνα και περιμένει να
απομακρυνθεί ο θεός για να παρέμβει η ίδια (421-422). Δεν είναι
επιθετική και επιπόλαιη, αλλά συμπεριφέρεται με σύνεση και προσοχή.
Επίσης, πρέπει να προσέξουμε ότι δεν προσφέρει έτοιμη τη λύση στον
Οδυσσέα, αλλά συγκινημένη από τον αγώνα του για επιβίωση, φωτίζει το
μυαλό του, ώστε αυτό να λάβει την ορθότερη απόφαση (476-477, 487-488).
Τέλος, είναι στοργική και τρυφερή μιας και  προσφέρει ύπνο στον Οδυσσέα
για να ξεκουραστεί.

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης




Κατηγορίες: ΟΔΥΣΣΕΙΑ | 1 σχόλιο

Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 9 (ε 311-420)

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
9η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 311-420
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Πρώτη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα” (311-345)
2. “Δεύτερη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα” (346-366)
3. “Παρέμβαση της Ινώς/Λευκοθέης” (367-401)
4. “Τρίτη φάση της σύγκρουσης Οδυσσέα-Ποσειδώνα” (402-412)
5. “Ο Ποσειδώνας αποχωρεί ικανοποιημένος” (413-420)

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΛΕΥΚΟΘΕΗΣ
Η
Λευκοθέη ξεπετιέται σαν πουλί από το κύμα και ως “από μηχανής θεός”
έρχεται να βγάλει τον Οδυσσέα από το αδιέξοδο. Συμβάλλει στα εξής :
α) τον ενθαρρύνει, αποκαλύπτοντάς του τα αίτια της συμφοράς του (373-374)
β) του λέει πως είναι γραπτό να σωθεί (375)
γ) τον βοηθάει να σωθεί και να φτάσει στην χώρα των Φαιάκων (376-380)
δ) του δίνει ένα μαγικό κεφαλομάντιλο (381-386)
ε) μας ξεκουράζει από την ένταση της τρικυμίας
στ) μετριάζει την αγωνία μας και μας ανακουφίζει, δίνοντάς μας μια νότα ελπίδας για το μέλλον του Οδυσσέα.

O ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Ο
Οδυσσέας στην ενότητά μας παλεύει με κινδύνους εσωτερικούς (διλήμματα)
και εξωτερικούς (Ποσειδώνας, φυσικά φαινόμενα). Το ηθικό του κάμπτεται
προσωρινά, αλλά βρίσκει τη δύναμη να παλέψει και να βγει τελικά νικητής.
Η νικηφόρα έκβαση του αγώνα του επαληθεύει για άλλη μια φορά τον
ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα του έπους.




ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ 
1) Ο Ποσειδώνας θυμώνει με τους υπόλοιπους θεούς (311-313)
2) Ο Ποσειδώνας διακατέχεται από εκδικητική μανία (320-326, 346-366, 402-412)
3) Ο Ποσειδώνας χαίρεται με τα βάσανα του Οδυσσέα (415-418)
4) Η Λευκοθέη λυπάται τον Οδυσσέα και τον ενθαρρύνει (373-386)




ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
Προοικονομείται
στην ενότητά μας η επίσκεψη του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων καθώς και
τα δεινά του νόστου (318-319, 330-332, 375, 416)




ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
α) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι ο Δίας και όχι ο Ποσειδώνας του έφερε τη συμφορά (333-335)
β) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι θα πεθάνει κατά τη διάρκεια της τρικυμίας, ενώ εμείς ξέρουμε ότι θα σωθεί (344-345)
γ) Ο Οδυσσέας νομίζει ότι η Λευκοθέη σκέφτεται το κακό του, ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι έχει καλές προθέσεις (393-394)




ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (FLASH-BACK)
α) 330-332 : Ο Οδυσσέας θυμάται τα λόγια της Καλυψώς
β) 336-345 : Ο Οδυσσέας φέρνει στον νου του τον Τρωικό Πόλεμο.


ΤΟ ΜΟΤΙΒΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ
Η
αναπάντεχη εμφάνιση της Λευκοθέης ως “από μηχανής θεού” και η αναφορά
στο μαγικό μαγνάδι είναι στοιχεία που συναντάμε συχνά στα παραμύθια και
τους λαϊκούς μύθους.




ΟΜΗΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ
Είναι παρομοιώσεις που έχουν μεγάλη έκταση (ιδιαίτερα το αναφορικό μέρος). Μια παρομοίωση έχει τα εξής μέρη :
α) το αναφορικό μέρος : είναι στην αρχή της παρομοίωσης και συνήθως ξεκινά με το “πώς” ή το “όπως”.
β) το δεικτικό μέρος : ακολουθεί το αναφορικό και συνήθως ξεκινά με το “έτσι”
γ) τους όρους που παρομοιάζονται
δ) το κοινό στοιχείο των δύο όρων
Οι ομηρικές παρομοιώσεις :
1) πλαταίνουν την επική αφήγηση
2) προβάλλοντας το γνωστό και συνηθισμένο μας βοηθούν να γνωρίσουμε το νέο και άγνωστο
3) έχουν μεγάλη ποικιλία
4) δημιουργούν με το εκτενές αναφορικό τους μέρος μια αυτόνομη λυρική εικόνα

Στην ενότητά μας :
1η παρομοίωση : 362-364
Αναφορικό μέρος : πως ο χειμερινός…
Δεικτικό μέρος : έτσι και τη σχεδία…
Όροι : αγκάθια-σχεδία
Κοινό στοιχείο : το στροβίλισμα του ανέμου

2η παρομοίωση
Αναφορικό μέρος : το σκούρο πουλί
Δεικτικό μέρος : η Λευκοθέη που βγαίνει από το κύμα
Όροι : πουλί-Λευκοθέη
Κοινό στοιχείο : το πέταγμα

3η παρομοίωση
Αναφορικό μέρος : πώς ο άνεμος…

Δεικτικό μέρος : έτσι σκορπίστηκαν…

Όροι : άχυρα θυμωνιάς-μαδέρια σχεδίας
Κοινό στοιχείο : το σκόρπισμα από τον σφοδρό άνεμο

ΕΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΝ
1) Πρέπει να ταλαιπωρηθεί ο Οδυσσέας, σύμφωνα με την απόφαση του Δία (αναγκαίον)….Εμφανίζεται ο Ποσειδώνας (εικός)
2) Πρέπει να σωθεί ο Οδυσσέας (αναγκαίον)…. Εμφανίζεται η Ινώ που θα βοηθήσει τον Οδυσσέα να σωθεί




ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
μέγας Ποσειδών (312) : τυπικό επίθετο
ευρύχωρη Τροία (338) : τυπικό επίθετο
θεία Καλυψώ (354) : τυπικό επίθετο
καλλίσφυρη Ινώ (367) : τυπικό επίθετο
θεϊκή τιμή (369) : τυπικό επίθετο
κοσμοσείστης Ποσειδών (373, 403) : τυπικό επίθετο
Ο Οδυσσέας πολύπαθος και θείος (390) : τυπικά επίθετα
ανθρώπους διογέννητους (461) : τυπικό επίθετο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Ποσειδώνας
: εξοργίζεται όταν μαθαίνει ότι οι θεοί πήραν αποφάσεις, ενώ απουσίαζε
(311-313). Συμπεριφέρεται με εκδικητικότητα και μίσος προς τον Οδυσσέα.
Δεν τον λυπάται, αλλά αντίθετα χαίρεται να τον βλέπει να υποφέρει. Είναι
σκληρός και χαιρέκακος (=χαίρεται όταν ο άλλος παθαίνει κάτι κακό)
(413-418)
2. Λευκοθέη/Ινώ : Εμφανίζεται ως “από μηχανής
θεός” (=ανέλπιστη λύση ενός προβλήματος). Λυπάται τον Οδυσσέα και
συμπάσχει με τα δεινά του (373-374). Είναι καλοκάγαθη, ευγενική,
συμπονετική και τρυφερή. Προσπαθεί να εμψυχώσει τον Οδυσσέα και του
δίνει συμβουλές (375-386). Δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον της, δίνοντας
στον Οδυσσέα το μαγικό μαντίλι της.
3. Οδυσσέας :
παρουσιάζεται με ανάμεικτα συναισθήματα και αντιδράσεις. Στην αρχή,
χάνει το θάρρος του και απελπίζεται, μοιάζοντας έτοιμος να παραδοθεί στη
μοίρα του (329-345). Είναι αντιηρωικός, αλλά βαθιά ανθρώπινος. Στη
συνέχεια είναι καχύποπτος απέναντι στη Λευκοθέη (393-396), κάτι που
είναι φυσιολογικό, μιας κι έχει χάσει την εμπιστοσύνη του προς τους
θεούς λόγω των πολλών βασάνων που έχει περάσει. Κατόπιν, τον βλέπουμε να
παραμένει ψύχραιμος, να ανακτά το θάρρος και την πίστη του και να
παίρνει γρήγορες αποφάσεις. Κινητοποιείται και αγωνίζεται να επιβιώσει
(403-412). Τελικά δικαιώνεται και βγαίνει νικητής.

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΟΔΥΣΣΕΙΑ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 9 (ε 311-420)

Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 8 (ε 165-310)

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
8η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 165-310

ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Η συνάντηση της Καλυψώς με τον Οδυσσέα” (165-220)
2. “Η τελευταία πρόταση της Καλυψώς και η απάντηση του Οδυσσέα” (221-251)
3. “Προετοιμασία και κατασκευή της σχεδίας” (252-310)
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΥΨΩΣ 
α) Η Καλυψώ δεν είπε τίποτα στον Οδυσσέα για την επίσκεψη του Ερμή.
β) Παρουσίασε στον Οδυσσέα την απόφαση για τον νόστο ως δική της (στ.178)
γ)
Δήλωσε πρόθυμη να βοηθήσει με κάθε τρόπο το ταξίδι του Οδυσσέα, ενώ
στην πραγματικότητα θα βοηθήσει υπακούοντας τις οδηγίες του Ερμή
(179-184)
δ) Η Καλυψώ δεν αποκάλυψε στον Οδυσσέα ότι οι θεοί είχαν αποφασίσει τον νόστο του. (185-187)

ΜΕ ΠΟΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ Η ΚΑΛΥΨΩ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΜΕΤΑΠΕΙΣΕΙ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ;
1. Για να φανεί γενναιόδωρη και καλή, παρουσιάζει την απόφαση για τον νόστο του Οδυσσέα ως δική της. (178)
2.
Δεν λέει στον Οδυσσέα ότι είναι σίγουρη η επιστροφή του στην Ιθάκη.
Αντίθετα μιλά για τα δεινά του ταξιδιού του και για την αμφίβολη
επιτυχία του, προκειμένου να τον φοβίσει. (185-187)
3.
Είναι τρυφερή με τον Οδυσσέα και δείχνει να κατανοεί την δυσπιστία του
χωρίς να εκνευρίζεται. Φθάνει μάλιστα στο σημείο να ορκιστεί, για να τον
πείσει για τις καλές προθέσεις της. (199-201)
4. Προσφέρει στον Οδυσσέα πλούσιο δείπνο, για να του δείξει ότι μπορεί να απολαμβάνει δίπλα της όλα τα υλικά αγαθά 9212-216)
5. Δείχνει ότι εκτιμά και σέβεται τον Οδυσσέα, προσφωνώντας τον με επίσημους τίτλους (223)
6. Δείχνει να έχει καλό χαρακτήρα και να αγαπά τον Οδυσσέα με το να του εύχεται καλό ταξίδι (224-226)
7. Αντιπαραβάλλει την ευχάριστη και ξέγνοιαστη ζωή στην Ωγυγία με το δύσκολο και ριψοκίνδυνο ταξίδι που τον περιμένει (227-228)
8. Υπόσχεται να χαρίσει αθανασία στον Οδυσσέα (229-230)
9. Συγκρίνει τον εαυτό της με την Πηνελόπη, για να δελεάσει τον Οδυσσέα με την ομορφιά της. (232-2350
Η ΕΥΓΕΝΙΚΗ …”ΧΥΛΟΠΙΤΑ” ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ
1. Αδιαφορεί εντελώς για την προσφορά αθανασίας.
2.
Αναγνωρίζει την ανωτερότητα της θεάς (Καλυψώ) απέναντι στη θνητή
(Πηνελόπη), αλλά δηλώνει ότι λαχταρά να γυρίσει στην πατρίδα και την
οικογένειά του, χωρίς να προσβάλλει την νεράιδα (237-243)
3. Δηλώνει μαθημένος στους κινδύνους και έτοιμος να αντιμετωπίσει όποιον νέο κίνδυνο προκύψει στο ταξίδι (244-248)
ΤΟ ΜΕΓΑΛΕΙΟ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ (Ο ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣ)
Ο
ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του έπους φαίνεται ξεκάθαρα στην απάντηση
του Οδυσσέα (242-243), όπου απορρίπτει την πρόταση της Καλυψώς να γίνει
αθάνατος ζώντας στην ουσία πάνω σε έναν επίγειο παράδεισο. Ο Οδυσσέας
προτιμά να παραμείνει θνητός και δοκιμάσει κι άλλα μεγάλα βάσανα,
ελπίζοντας ότι θα φτάσει στην αγαπημένη του πατρίδα. Η απόφασή του
πάρθηκε ελεύθερα και υπεύθυνα, χωρίς μάλιστα να γνωρίζει ότι οι θεοί θα
τον βοηθήσουν. Ο Οδυσσέας με αυτό τον τρόπο έμεινε σταθερός στα δύο του
ιδανικά : την πατρίδα και την οικογένεια.

Η ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ (ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ)
Συστολή
του χρόνου έχουμε όταν σε λίγους στίχους ο ποιητής αφηγείται γεγονότα
που είχαν μεγάλη διάρκεια (το αντίθετο της επιβράδυνσης). Στην ενότητά
μας, ο Όμηρος αφηγείται τα γεγονότα 22 ημερών μέσα σε 146 στίχους. Για
παράδειγμα, το δείπνο συνοψίζεται σε ένα μόνο στίχο (220), οι τρεις από
τις τέσσερις μέρες κατασκευής της σχεδίας σε ένα στίχο (289) και το
ταξίδι του Οδυσσέα που κράτησε 17 μέρες πάλι συνοψίζεται σε ένα στίχο
(306)
ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
α) οι νέες συμφορές του Οδυσσέα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς την Ιθάκη (227)
β) η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα (228,243)
γ) η άφιξη του Οδυσσέα στο νησί των Φαιάκων (308-310)
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
α)
Εμείς γνωρίζουμε τα πάντα για την επίσκεψη του Ερμή στην Καλυψώ και την
απόφαση των θεών για τον νόστο του Οδυσσέα, κάτι που αγνοεί ο ίδιος ο
ήρωας, με αποτέλεσμα να θεωρεί αβέβαιο τον νόστο του (186)
β)
Ο Οδυσσέας δυσπιστεί απέναντι στην Καλυψώ, ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι η
νεράιδα έχει δεσμευτεί στον Ερμή να τηρήσει την απόφαση των θεών
(190-194)
ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
Η Καλυψώ συμπεριφέρεται σαν θνητή :
α) συνάπτει ερωτικές σχέσεις με έναν θνητό (171,251)
β) ορκίζεται (202-204)
γ) είναι τρυφερή (199-200)
δ) θυμώνει (201-202)
ε) ζηλεύει (230-233)
στ) γευματίζει (215-220)
ζ) βοηθά στην κατασκευή της σχεδίας (272)
η) έχει τη μορφή θνητής γυναίκας (233)
θ) ντύνεται με ρούχα που φορούν θνητές (254-256)
ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
κρατερός Αργοφονιάς (165) : τυπικό επίθετο
σεβαστή θεά (237) : τυπικό επίθετο
μεγαλόψυχο Οδυσσέα (166, 257) : τυπικό επίθετο
αρχοντική θεά (176, 199, 212, 222) : τυπικό επίθετο
πολύπαθος και θείος, ύστερα μίλησε ο Οδυσσέας (188-189, 218) : τυπική έκφραση
μίλησε ο Οδυσσεύς, και πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά (189) : τυπική έκφραση
τον λόγο πήρε η Καλυψώ, αρχοντική θεά, του είπε (222) : τυπική έκφραση
Λαερτιάδη διογέννητε, πολύτροπε Οδυσσέα (223) : τυπική έκφραση
Ανταποκρίθηκε μιλώντας ο Οδυσσέας πολύγνωμος (236) : τυπική έκφραση
η Καλυψώ θεόμορφη (267, 272, 290) : τυπικό επίθετο
θείο κύμα (288) : τυπικό επίθετο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Οδυσσέας
: αρχικά, στεναχωρημένος, κλαίει και οδύρεται (167-169). Νοσταλγεί την
Πηνελόπη (170-172), βρίσκεται σε απόγνωση (173-175). Δεν ενθουσιάζεται
εύκολα στο άκουσμα της απόφασης της Καλυψώς, αλλά δείχνει να είναι
καχύποπτος, δύσπιστος και πονηρός. Στη συνέχεια φαίνεται ευγενικός, αφού
αρνείται με κομψό τρόπο την πρόταση της Καλυψώς να παραμείνει στην
Ωγυγία. Είναι πολυμήχανος και ευφυής, αφού έχει την ικανότητα να
αποφασίζει γρήγορα, να απαντά έξυπνα και αστραπιαία, χρησιμοποιώντας την
κατάλληλη στιγμή κάποιο τέχνασμα (στην ενότητά μας, χρησιμοποίησε τον
όρκο για να δεσμεύσει την Καλυψώ). Ακόμη, είναι θαρραλέος, αν και
πολυβασανισμένος (246-247) και με την απάντησή του προς την Καλυψώ και
την απόρριψη της αθανασίας γίνεται σύμβολο ήθους και αγωνιστικότητας
(242-248). Τέλος, είναι εργατικός και έχει εξαιρετικές ναυπηγικές
ικανότητες και ναυτικές γνώσεις. (252-299)
2. Καλυψώ :
Παρουσιάζεται ανειλικρινής, καθώς κρύβει κάποια πράγματα από τον
Οδυσσέα : είναι πονηρή, αφού δεν αποκαλύπτει την απόφαση των θεών και
την παρουσιάζει ως δική της. Κρατά τη ψυχραιμία της και δεν οργίζεται με
τον Οδυσσέα, όταν αυτός της ζητά να ορκιστεί. Αντίθετα, είναι
περιποιητική (215-217), ευγενική και τρυφερή. Εμφανίζεται επίσης,
φιλάρεσκη, γιατί τονίζει στον Οδυσσέα την υπεροχή της απέναντι στην
Πηνελόπη, ζηλιάρα και ανταγωνιστική. Αγαπάει πολύ τον Οδυσσέα και ακόμα
κι όταν αυτός την απορρίπτει, φαίνεται γενναιόδωρη, καθώς τον βοηθά στην
κατασκευή της σχεδίας 9254-267, 272, 284-285, 290-295)
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΟΔΥΣΣΕΙΑ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 8 (ε 165-310)

Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 7 (ε 1-165)

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
7η ΕΝΟΤΗΤΑ ε 1-165
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Οι θεοί συνεδριάζουν ξανά και τον λόγο παίρνει η Αθηνά” (1-24)
2. “Η απάντηση του Δία και η εντολή στον Ερμή” (25-56)
3. “Ο Ερμής από τον Όλυμπο στην Ωγυγία” (57-84)
4. “Ο Ερμής θαυμάζει την ομορφιά του νησιού (85-95)
5. “Η Καλυψώ προσφέρει γεύμα στον Ερμή και ανοίγει διάλογο μαζί του” (96-161)
6. “Ο Ερμής λέει τον τελευταίο λόγο και αναχωρεί” (162-165)
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ 2ου ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΩΝ ΘΕΩΝ
α) τονίζεται η ενέδρα εναντίον του Τηλέμαχου και εξασφαλίζεται η ασφάλειά του.
β) επιβεβαιώνεται η απόφαση του 1ου συμβουλίου
γ) προοικονομείται η μνηστηροφονία.
ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
α)
Κανείς από τους Ιθακησίους δεν θυμάται τον Οδυσσέα (14-15), μιας και
στη συνέλευση (ραψωδία β) δεν φάνηκαν πρόθυμοι να βοηθήσουν τον
Τηλέμαχο.
β) Ο Οδυσσέας βασανίζεται άδικα και παραμένει εγκλωβισμένος στο νησί της Καλυψώς (16-18)
γ) Ο Τηλέμαχος κινδυνεύει από την ενέδρα των μνηστήρων (22-24)
ΤΙ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ Η ΕΚΤΕΝΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΤΗΣ ΚΑΛΥΨΩΣ;
Η εκτενής περιγραφή του νησιού της Καλυψώς είναι μια επιβράδυνση, όμως είναι απαραίτητη γιατί :
α) παρουσιάζει με λεπτομέρειες το σκηνικό που θα εξελιχθεί η δράση
β) προβάλλει την αντίθεση της ευτυχισμένης Καλυψώς και του δυστυχισμένου Οδυσσέα
γ) τονίζει τον πόθο του Οδυσσέα να γυρίσει στην Ιθάκη, χάνοντας αυτή την ομορφιά
δ)
είναι ευχάριστο διάλειμμα ανάμεσα στην ένταση του συμβουλίου και στην
ένταση του διαλόγου που θα ακολουθήσει ανάμεσα στον Ερμή και την Καλυψώ.
 

ΠΩΣ Ο ΕΡΜΗΣ ΠΕΤΥΧΑΙΝΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥ;
α)
Αρχικά, δείχνει ότι αυτός δεν ήθελε να κάνει ένα τόσο μακρινό ταξίδι ως
το νησί της Καλυψώς κι έτσι δεν έχει την ευθύνη γι’ αυτή την πράξη
(110-117)
β) Παρουσιάζει τον Οδυσσέα ως τον πιο βασανισμένο από
τους ήρωες του Τρωικού πολέμου, χωρίς να αναφέρει το όνομά του (118). Αν
έλεγε το όνομα του Οδυσσέα ίσως θα πλήγωνε την ερωτευμένη Καλυψώ.
γ)
Μετά τον μακροσκελή πρόλογό του κι έχοντας προετοιμάσει ψυχολογικά την
Καλυψώ, ανακοινώνει την εντολή του Δία με συντομία, χωρίς να αφήνει
περιθώρια αντίδρασης (125-126)
δ) Υπογραμμίζει τη δύναμη της μοίρας, στην οποία όλοι πρέπει να υπακούουν (127-129)
ε)
Αφαιρεί από την απόφαση του Δία τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει ο
Οδυσσέας στο ταξίδι, γιατί δε θέλει να στεναχωρήσει την Καλυψώ.
στ)
Πριν φύγει, επαναλαμβάνει την εντολή του Δία και λέει στην Καλυψώ να
πειθαρχήσει για να αποφύγει την οργή του πατέρα των Θεών (163-165)

ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ
α) Η Αυγή έχει σύζυγο θνητό (1-3)
β) Το συμβούλιο των θεών (3-24)
γ) Οι θεοί έχουν συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους
δ) Η Αθηνά νοιάζεται για τον Οδυσσέα
ε) Η Καλυψώ είναι ερωτευμένη με τον Οδυσσέα
στ) Η Καλυψώ στεναχωριέται, οργίζεται, αλλά τελικά υποτάσσεται στη βούληση του θεού-αφέντη.
ζ) Ο Ερμής θαυμάζει την ομορφιά του νησιού (85)
η) Οι θεοί ανταλλάσσουν επισκέψεις (99,109)
θ) Η Καλυψώ είναι όμορφη, καλλίφωνη και ασχολείται με γυναικείες δουλειές (70-71)
ι) Η Καλυψώ προσφέρει περιποιήσεις στον Ερμή σαν αυτές που προσφέρουν οι άνθρωποι όταν φιλοξενούν κάποιον επισκέπτη (96-107)
ια) Οι θεοί νιώθουν συχνά ζήλια ο ένας για τον άλλο (132-133, 144)
ιβ) Υπάρχει και στον κόσμο των θεών ιεραρχία.

ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (FLASH BACK)
‘Εχουμε στην ενότητά μας σε δύο σημεία :
α) Ο Ερμής αναφέρεται στα βάσανα που έχει περάσει ο Οδυσσέας (117-124)
β) Η Καλυψώ μάς μεταφέρει 10 χρόνια πριν, όταν ο Οδυσσέας έφθασε στο νησί της (145-150)

ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ
Προαναγγέλλονται :
α) η μνηστηροφονία (28)
β) η προστασία της Αθηνάς προς τον Τηλέμαχο (29-32)
γ) η επιστροφή του Οδυσσέα και τα βάσανά του κατά την επιστροφή (36-49, 127-129, 155-156, 161)

ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ 
α)
70, 93-95 : Ο Οδυσσέας τραγουδάει χαρούμενη, ενώ ο Οδυσσέας θρηνεί. δε
γνωρίζουν οι ήρωες την είδηση που φέρνει ο Ερμής και που θα αντιστρέψει
την συναισθηματική τους κατάσταση.
β) 100-102 : Η Καλυψώ δηλώνει
πρόθυμη να ικανοποιήσει κάθε αίτημα του Ερμή, χωρίς να ξέρει ότι ο θεός
θα της ζητήσει να αποχωριστεί τον αγαπημένο της Οδυσσέα.

ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
τότε κι η Αθηνά άρχισε να μιλά (5) : τυπική έκφραση
Δία πατέρα (8) : τυπική έκφραση
θείος Οδυσσέας (14) : τυπικό επίθετο
στην Πύλο την ιερή (24) : τυπικό επίθετο
στη Λακεδαίμονα τη θεία (24) : τυπικό επίθετο
ο Δίας, που τα σύννεφα συνάζει, στην Αθηνά αποκρίθηκε (25) : τυπική έκφραση
Ερμή, μαντατοφόρε (34) : τυπικό επίθετο
καλλίκομη νύμφη (35,66) : τυπικό επίθετο
καρτερικού Οδυσσέα (36) : τυπικό επίθετο
γλυκιά πατρίδα (46) : τυπικό επίθετο
κρατερός Αργοφονιας (57) : τυπικό επίθετο
Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς (85) : τυπικά επίθετα
ο νους του χόρτασε (86) : τυπική έκφραση
η Καλυψώ, αρχοντική θεά (89,96) : τυπικό επίθετο
μεγαλόψυχο Οδυσσέα (92) : τυπικό επίθετο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Αθηνά
: επικριτική με τους θεούς, αφού τους κατηγορεί ότι δεν αποδίδουν σψστά
δικαιοσύνη (8-11). Έχει μεγάλες ικανότητες στο να πείθει και στο να
επιχειρηματολογεί. Συμπαθεί ιδιαίτερα τον Οδυσσέα και τον Τηλέμαχο
(16-24)
2. Δίας : απαντά με θυμό στην κόρη του (26), καθώς
εκπλήσσεται από τις κατηγορίες της (27-28). Πείθεται από τα επιχειρήματα
της Αθηνάς και αποφασιστικότητα προγραμματίζει το πώς θα γυρίσει ο
Οδυσσέας στην πατρίδα του (47-49). Το αποφασιστικό του ύφος και η άμεση
ανταπόκριση του Ερμή (34-37, 50) δείχνουν ότι είναι παντοδύναμος.
3. Ερμής :
υπάκουος απέναντι στον Δία (50). Ευαίσθητος και ρομαντικός, μιας και
θαυμάζει το νησί της Καλυψώς (85-88). Εύστροφος και διπλωμάτης,
αναγγέλλει στην Καλυψώ την απόφαση του Δία με εξαιρετικά προσεκτικούς
χειρισμούς και περίτεχνο πρόλογο. Δε γίνεται σε καμία περίπτωση
αντιπαθής στην Καλυψώ.
4. Καλυψώ : χαρούμενη κι εργατική
(70-71), ευγενική και φιλόξενη (89-91, 96-108). Ερωτευμένη με τον
Οδυσσέα και οργισμένη με τους θεούς (130-133, 140). Αισθάνεται αδικημένη
και κάνει παράπονα (145-152). Στο τέλος είναι υποχωρητική μπροστά στον
κίνδυνο να τιμωρηθεί από τον Δία.
5. Οδυσσέας (δε συμμετέχει, αλλά
αναφέρεται) : η Αθηνά λέει ότι είναι ευσεβής, δίκαιος και ενάρετος
βασιλιάς (9-15). Η απόφαση των θεών δείχνει ότι γενικά είναι αγαπητός σε
αυτούς (34-36). Βρίσκεται σε μεγάλη απόγνωση και θλίψη (92-95), καθώς
θέλει να γυρίσει στην οικογένειά του και την πατρίδα του. Τέλος, ο Ερμής
και η Καλυψώ μιλώντας για τα κατορθώματα του Οδυσσέα, φανερώνουν ότι
είναι γενναίος, υπομονετικός και αποφασιστικός (117-124, 145-150).

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΟΔΥΣΣΕΙΑ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 7 (ε 1-165)

Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 5 (α 361-497)

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
5η ΕΝΟΤΗΤΑ α 361-497

ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Η Πηνελόπη κατεβαίνει στο μέγαρο” (361-383)
2. “Ο Τηλέμαχος απευθύνεται στη μητέρα του” (384-409)
3. “Διάλογος Τηλέμαχου-μνηστήρων” (410-466) 
4. “Ο Τηλέμαχος αποσύρεται στην κάμαρά του” (467-497)

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΟΧΗΣ
α) Οι αοιδοί
: Ο Φήμιος είναι ο πρώτος από τους δύο αοιδούς που θα δούμε στην
Οδύσσεια (ο άλλος είναι ο Δημόδοκος που ζει στο παλάτι των Φαιάκων). Με
τα τραγούδια τους, που έχουν ως θέμα τα κατορθώματα των θεών και των
ηρώων (374-376) ψυχαγωγούν τους ακροατές (385-386). Οι ομηρικοί άνθρωποι
θεωρούν θεόσταλτο το χάρισμα που έχουν οι αοιδοί ν’αυτοσχεδιάζουν και
γι’αυτό τους σέβονται και τους τιμούν (361-363).
β) Οι ευγενείς
: Στην ομηρική εποχή υπάρχουν δύο τάξεις : οι ευγενείς και ο λαός. Οι
μνηστήρες ανήκουν στην τάξη των ευγενών, είναι πλούσιοι γαιοκτήμονες με
τοπική εξουσία και πολλούς δούλους. Οι ευγενείς συμμετείχαν συχνά σε
συμπόσια και διασκέδαζαν. Ο Τηλέμαχος δε θυμώνει που οι μνηστήρες
διασκεδάζουν, αλλά οργίζεται να τους βλέπει να σπαταλούν τα αγαθά του
(417-419)
γ) Η κληρονομική βασιλεία
: Υπήρχε η αντίληψη ότι το βασιλικό αξίωμα ήταν θεόσταλτο (430-431,
434-437). Φυσικός κληρονόμος του θρόνου της Ιθάκης ήταν ο Τηλέμαχος.
Όμως η κατάσταση στην Ιθάκη ήταν μπερδεμένη, μιας και ήταν ακόμα άγνωστο
αν ο Οδυσσέας είχε πεθάνει ή ήταν ζωντανός, ενώ ο Τηλέμαχος ακόμα ήταν
ανήλικος. Οι μνηστήρες εκμεταλλεύονται την κατάσταση και διεκδικούν την
εξουσία. Βλέπουμε λοιπόν, ότι ο θεσμός της βασιλείας, αν και δεν έχει
καταργηθεί, βρίσκεται σε παρακμή. (438-441)
δ) Οι δούλοι :
Ήταν περιουσιακό στοιχείο του αφέντη τους. Οι αριστοκράτες είχαν
πολλούς δούλους. Μια ειδικευμένη σκλάβα κόστιζε 4 βόδια. Καταλαβαίνουμε,
λοιπόν την ιδιαίτερα υψηλή αξία της Ευρύκλειας, που αποκτήθηκε από τον
Λαέρτη έναντι 20 βοδιών.
ε) ο ρόλος του άντρα και της γυναίκας
: Η ομηρική κοινωνία ήταν ανδροκρατούμενη. Ο άνδρας είναι ο κύριος του
σπιτιού, που λαμβάνει αποφάσεις και είναι υπεύθυνος για την τήρηση της
τάξης (309-400) και την απόκτηση και διατήρηση των υλικών αγαθών
(442-444). Καθήκον του άνδρα είναι να προστατεύει την τιμή της
οικογένειας (416-418). Αντίθετα, η γυναίκα έχει ως μοναδική υποχρέωση τη
φροντίδα του σπιτιού. Οι γυναικείες δουλειές ήταν καθορισμένες με
σαφήνεια (397-399). Η γυναίκα υπακούει στον άνδρα, δε συμμετέχει στη
λήψη αποφάσεων και δε γλεντάει μαζί με τους άνδρες (397).
στ) χρησμοί :
Οι μάντεις κατείχαν σημαντική θέση στην ομηρική εποχή. Πολλοί άνθρωποι
τους έδειχναν εμπιστοσύνη (όπως η Πηνελόπη). Υπήρχαν όμως και κάποιοι
που δεν πίστευαν τους χρησμούς, όπως ο Τηλέμαχος (462).
ΕΙΚΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΝ
Είναι
ανάγκη να φανεί στο κείμενο η αλλαγή συμπεριφοράς του Τηλέμαχου μετά τη
συνομιλία του με την Αθηνά-Μέντη (αναγκαίον). Ο Όμηρος πετυχαίνει να
αναδείξει αυτή τη μεταστροφή με εύλογο τρόπο, εμφανίζοντας από τη μια
μεριά την Πηνελόπη και δημιουργώντας το διάλογο Τηλέμαχου-μνηστήρων από
την άλλη (εικός).
ΠΡΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
έχουμε στους στίχους 423-424 όταν ο Τηλέμαχος προειδοποιεί τους
μνηστήρες πως κάποια μέρα θα τιμωρηθούν για την υβριστική συμπεριφορά
τους από τον Δία και θα βρουν τον θάνατο μέσα στο παλάτι.
ΥΒΡΙΣ – ΤΙΣΙΣ – ΝΕΜΕΣΙΣ
Στους
στίχους 423-424 διατυπώνεται η άποψη ότι οι θεοί οργίζονται με τους
αλαζόνες και τους τιμωρούν για την υβριστική τους συμπεριφορά.
ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ
Έχουμε
στους στίχους 478-487, όταν ο ποιητής αναφέρεται στην Ευρύκλεια. Η
παρέκβαση είναι ταυτόχρονα και επιβράδυνση (απαραίτητο δομικό στοιχείο
κάθε έργου).
ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
Αθηνά Παλλάδα (364) : τυπικό επίθετο
θεία γυναίκα (369) : τυπικό επίθετο
θεϊκό αοιδό (373) : τυπικό επίθετο
της μίλησε όμως ο γνωστικός Τηλέμαχος (385) : τυπική έκφραση
τα μάτια λάμποντας (405) : τυπική έκφραση
μετά του αντιμίλησε ο Αντίνοος, γιος του Ευπείθη (427) : τυπική έκφραση
θαλασσοφίλητη Ιθάκη (430) : τυπικό επίθετο
αμέσως τότε κι ο Τηλέμαχος, με τη δική του γνώση, ανταποκρίθηκε (432) : τυπική έκφραση
θείος Οδυσσεύς (441) : τυπικό επίθετο
με σύνεση και γνώση του αντιμίλησε ο Τηλέμαχος (460) : τυπική έκφραση
εμπειροπόλεμου Αγχιάλου (465-466) : τυπικό επίθετο
θαλασσινούς Ταφίους (466) : τυπικό επίθετο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Πηνελόπη :
όμορφη (407-409), αρχοντική και επιβλητική γυναίκα (369), πιστή και με
ευαίσθητο χαρακτήρα (361-366). Σεμνή, σοβαρή και μεγαλοπρεπής (361-368).
Μιλάει με ευγενικό τρόπο στον Φήμιο (372-383). Με αξιοπρέπεια φέρεται
και απέναντι στον Τηλέμαχο, καθώς δεν του αντιμιλά. Συνειδητοποιεί ότι ο
γιος της ανδρώνεται και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες (401-402). Αγαπάει
πάρα πολύ τον Οδυσσέα και ξεσπά σε κλάματα γι’αυτόν (403-406).
2. Τηλέμαχος
: διαφοροποιημένος στη συμπεριφορά του λόγω των συμβουλών της Αθηνάς.
Είναι θαρραλέος και αποφασιστικός. Θυμίζει στην Πηνελόπη ότι αυτός
παίρνει αποφάσεις (384-400). Δεν είχε σκοπό να προσβάλει τη μητέρα του,
αλλά ήθελε να προειδοποιήσει τους μνηστήρες. Η αποφασιστικότητά του και
το επιθετικό του ύφος προκαλούν έκπληξη στους μνηστήρες (425-426). Ο
τρόπος με τον οποίο απαντά στον Αντίνοο, δείχνει ψυχραιμία και
σοβαρότητα (432-445), ενώ η στάση του προς τον Ευρύμαχο δείχνει σύνεση,
αυτοσυγκράτηση και ευελιξία, αφού απαντά χωρίς να αποκαλύψει την
πραγματική ταυτότητα του ξένου (461-466).
3. μνηστήρες
: εντυπωσιάζονται από την ομορφιά της Πηνελόπης (407-409).
Συμπεριφέρονται ξεδιάντροπα και χωρίς σεβασμό (421). Συνεχίζουν το
γλέντι τουςαμέριμνοι μετά τη συζήτηση με τον Τηλέμαχο.
4. Αντίνοος
: είναι ηγετική φυσιογνωμία, καθώς πρώτος παίρνει τον λόγο. Αλαζόνας,
μιλά ειρωνικά στον Τηλέμαχο και προσποαθεί να τον χλευάσει και να τον
υποβαθμίσει.
5. Ευρύμαχος :
Θέλει να ηρεμήσει τα πνεύματα. Διπλωμάτης, ύπουλος και πονηρός, ρωτά να
μάθει τα αίτια της μεταστροφής του Τηλέμαχου (445-451). Προσποιείται
τον φίλο για να πάρει πληροφορίες.
6. Ευρύκλεια : αφοσιωμένη (478-481), αγαθή και τρυφερή, φροντίζει σαν μητέρα τον Τηλέμαχο (485-486).
Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης
Κατηγορίες: ΟΔΥΣΣΕΙΑ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 5 (α 361-497)

Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 4 (α 174-360)

Στις 8 Απριλίου, 2012 από τον/την ΜΕΛΙΓΚΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
4η ΕΝΟΤΗΤΑ α 174-360
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
1. “Ο Τηλέμαχος εξηγεί την κατάσταση του παλατιού και ζητεί πληροφορίες” (174-196)
2. “Η Αθηνά-Μέντης παρουσιάζεται σαν φίλος πατρικός” (197-232)
3. “Η απάντηση του Τηλέμαχου” (236-244)
4. “Η Αθηνά ζητεί πρόσθετες εξηγήσεις” (246-255)
5. “Ο Τηλέμαχος εκθέτει τα προβλήματά του” (256-279)
6. “Η Αθηνά ενθαρρύνει και συμβουλεύει τον Τηλέμαχο” (280-339)
7. “Ο Τηλέμαχος προτείνει λουτρό και δώρο στον ξένο” (340-347)
8. “Η Αθηνά αρνείται το δώρο και εξαφανίζεται με θαυμαστό τρόπο” (348-360)
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΟΧΗΣ
α) Ο γάμος και η προίκα
: στην ομηρική εποχή ο άντρας αποφάσιζε για τον γάμο της γυναίκας (ο
πατέρας αποφάσιζε δηλαδή για το γάμο της ανύπαντρης ή χήρας κόρης του) :
304-306. Υπήρχαν και περιπτώσεις που ο γιος αποφάσιζε αν θα
ξαναπαντρευτεί η χήρα μητέρα του (324-325). Ως προς το θέμα της προίκας,
η Αθηνά λέει ότι ο πατέρας της νύφης οφείλει να την προικίσει (304-308)
β) Το επάγγελμα του μάντη : ήταν πρόσωπα τιμημένα και θεωρούνταν θεόπνευστα.
γ)
Νεκρικές τιμές : στην ομηρική εποχή, οι συγγενείς ή οι συμπολεμιστές
του νεκρού, αρχικά τον έλουζαν και τον άλειφαν με αρωματικά έλαια. Στη
συνέχεια θρηνούσαν και αφού έκαιγαν το σώμα του νεκρού, τοποθετούσαν τα
οστά του σε ειδική θήκη. Τέλος, συγκέντρωναν χώμα πάνω από την πυρά και
στην κορυφή του τοποθετούσαν στήλη (επιτύμβια στήλη)
δ) Φιλία
: ήταν πολύ σημαντική στην εποχή. Ο Τηλέμαχος περιποιείται τον Μέντη
τόσο καλά όχι μόνο επειδή ήταν φιλοξενούμενος, αλλά και επειδή ήταν
φίλος του πατέρα του (207)
ε) Ευτυχισμένος θάνατος : Είτε από γεράματα στο σπίτι (241-244), είτε στον πόλεμο ανάμεσα στους συμπολεμιστές σου (262-266)
στ) Αυτοδικία :
ήταν (και είναι ακόμα) μια μορφή απόδοσης δικαιοσύνης που δε στηρίζεται
σε γραπτούς νόμους. Η Αθηνά προτρέπει τον Τηλέμαχο να σκοτώσει τους
μνηστήρες για να πάρει εκδίκηση για τη ξεδιάντροπη συμπεριφορά τους.
ζ) Υστεροφημία
: είναι η καλή φήμη που έχει κάποιος μετά τον θάνατό του (262-266,
331-335). Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στην
υστεροφημία.
ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗ : συνεχίζεται σε αυτή την ενότητα η ενανθρώπιση της Αθηνάς (μεταμόρφωση σε Μέντη)
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΘΕΩΝ
: Οταν οι θεοί εμφανίζονται και αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους μπροστά
στους ανθρώπους. Στην ενότητά μας, η Αθηνά αποκαλύφθηκε στον Τηλέμαχο,
αφού έφυγε από το παλάτι με θαυμαστό τρόπο (επιφάνεια)
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
Ανθρωποκεντρικό
χαρακτήρας ή ανθρωποκεντρισμός οναομάζεται η αντίληψη ότι ο άνθρωπος
είναι το κέντρο του κόσμου. Η σωτηρία και η καταστροφή οφείλονται
αποκλειστικά και μόνο στον ίδιο τον άνθρωπο.Στην ενότητά μας, ο
ανθρωποκεντρισμός φαίνεται από την πεποίθηση της Αθηνάς ότι ο Οδυσσέας
θα τα καταφέρει χάρη στην ευστροφία του (226-228).
ΕΠΙΚΗ ΕΙΡΩΝΕΙΑ
α) Ο Τηλέμαχος αγνοεί το ότι συνομιλεί με την Αθηνά, ενώ εμείς το γνωρίζουμε. Την αποκαλεί “ξένο” (176, 237, 341)
β) Ο Τηλέμαχος νομίζει ότι ο πατέρας του δε ζει (179-181), ενώ εμείς γνωρίζουμε ότι είναι ζωντανός.


ΠΑΡΕΚΒΑΣΗ
Είναι
μια τεχνική της αφήγησης, κατά την οποία διακόπτεται η ροή των
γεγονότων με την παρεμβολή στοιχείων που φαινομενικά είναι άσχετα προς
την ιστορία. Στην ενότητά μας έχουμε :
α) την παρέκβαση με την αναφορά στον Λαέρτη, που γίνεται για να δείξει ο Μέντης το πόσο φίλος ήταν με τον Οδυσσέα (207-211)
β)
την παρέκβαση με την περγραφή του Οδυσσέα και με την αναφορά στον
Ορέστη (284-293 και 331-333). Και οι δύο παρεκβάσεις γίνονται για να
λειτουργήσουν ως παραδείγματα προς μίμηση, τόσο ο Οδυσσέας, όσο και ο
Ορέστης για τον Τηλέμαχο.


ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
α) Οι πόθοι του Τηλέμαχου (181-183) προικονομούν την επιστροφή του Οδυσσέα.
β) Η μαντεία της Αθηνάς-Μέντη (217-228) προικονομεί την επιστροφή του Οδυσσέα.
γ) Η ευχή της Αθηνάς-Μέντη (294) προοικονομεί την επιστροφή του Οδυσσέα.
δ) Το σχέδιο δράσης της Αθηνάς (300-330) προοικονομεί τις επόμενες κινήσεις του Τηλέμαχου.
ε)
Το γεγονός ότι ο Τηλέμαχος αντιλήφθηκε τη θεϊκή φύση του ξένου και το
ότι έχει πλέον πάρει θάρρος (360) προικονομεί τη μεταστροφή στη
συμπεριφορά του.


ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ-ΜΕΝΤΗ
α) Ο Τηλέμαχος να συγκαλέσει συνέλευση των Αχαιών, για να τους ενημερώσει για τη συμπεριφορά των μνηστήρων (300-302)
β) Ο Τηλέμαχος να διατάξει τους μνηστήρες να φύγουν από το παλάτι (303-304)
γ) Η Πηνελόπη, αν θέλει να ξαναπαντρευτεί, να επιστρέψει στον πατέρα της και αυτός να την προικίσει (305-308)
δ)
Ο Τηλέμαχος να ταξιδέψει στην Πύλο και στη Σπάρτη για να συναντήσει τον
Νέστορα και τον Μενέλαο και να πάρει πληροφορίες για τον πατέρα του
(310-318)
ε)
Αν ο Τηλέμαχος μάθει ότι ο πατέρας του είναι ζωντανός, να περιμένει ένα
χρόνο την επιστροφή του. Αν όμως μάθει ότι ο πατέρας του πέθανε, να τον
τιμήσει και να παντρέψει τη μάνα του (319-325)
στ)
Όταν ο Τηλέμαχος κάνει όλα τα παραπάνω, να βρει τρόπο να σκοτώσει τους
μνηστήρες για να πάρει εκδίκηση και να κερδίσει υστεροφημία (326-335)


ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΜΟΣ
Όταν
ο ποιητής μεταφέρει σε παλαιότερη εποχή στοιχεία που ίσχυαν στη δική
του, την ομηρική εποχή. Στην ενότητά μας, ο Μέντης λέει πως είναι
έμπορος και ταξιδεύει για να ανταλλάξει μέταλλα (201-204). Στη Μυκηναϊκή
εποχή όμως, η χρήση σιδήρου θεωρείται αμφίβολη.


ΤΥΠΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΚΑΙ ΤΥΠΙΚΕΣ ΕΚΦΡΑΣΕΙΣ
γλαυκόματη Αθηνά (174) : τυπικό επίθετο
ανταποκρίθηκε, τα μάτια λάμποντας αμέσως η θεά Αθηνά (197) : τυπική έκφραση
του εμπειροπόλεμου Αγχιάλου (199) : τυπικό επίθετο
τους θαλασσινούς Ταφίους (200) : τυπικό επίθετο
το δασωμένο Νήιο (206) : τυπικό επίθετο
τον ανδρείο Λαέρτη (208) : τυπικό επίθετο
ο θείος Οδυσσέας (217) : τυπικό επίθετο
μα τώρα απάντησε στο ερώτημά μου και μίλησέ μου ειλικρινά (229) : τυπική έκφραση
τότε η θεά Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, ανταποκρίθηκε (246) : τυπική έκφραση
της αποκρίθηκε ο Τηλέμαχος, φρόνιμος πάντα και με γνώση (256) : τυπική έκφραση
δασωμένη Ζάκυνθο (273) : τυπικό επίθετο
του αντιμίλησε με πάθος η Αθηνά Παλλάδα (280) : τυπική έκφραση
αναίσχυντους μνηστήρες (283) : τυπικό επίθετο
τους τίμιους Αχαιούς (301) : τυπικό επίθετο
σεβάσμιο Νέστορα (315) : τυπικό επίθετο
ξανθό Μενέλαο (316) : τυπικό επίθετο
θείος Ορέστης (332) : τυπικό επίθετο
τον δόλιο Αίγισθο (333) : τυπικό επίθετο
του ξακουστού πατέρα του (333) : τυπικό επίθετο
αμέσως η Αθηνά, τα μάτια λάμποντας, του απάντησε (354) : τυπική έκφραση
ισόθεος άντρας (360) : τυπικό επίθετο


ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ
1. Τηλέμαχος
: σε απόγνωση, ανήμπορος (270-279), άτολμος, ονειροπόλος (176-183),
νοσταλγεί τον πατέρα του, τον οποίο θεωρεί νεκρό (184-187, 267-269).
Είναι σε ψυχική σύγχυση (241-244, 262-266), ευγενικός και φιλόξενος
(341-347), σέβεται και ακούει με προσοχή τις συμβουλές του Μέντη.
2. Αθηνά/Μέντης
: προσεγγίζει εύστροφα τον Τηλέμαχο, χειρίζεται άψογα τον λόγο και
πετυχαίνει με εύστοχες ερωτήσεις να εκμαιεύσει από τον Τηλέμαχο τις
πληροφορίες που θέλει. Συμπαθεί τον Τηλέμαχο, τον ενθαρρύνει και
προσπαθεί να του μεταδώσει αισιοδοξία (247-248). Συμπονά και
συμπαραστέκεται στον Τηλέμαχο (281-282) και τον προτρέπει να αναλάβει
τις ευθύνες του (329-330) μιμούμενος τον πατέρα του και τον Ορέστη
(282-295, 331-333)
3. Μνηστήρες
: ανήθικοι, τεμπέληδες, ενδιαφέρονται μόνο για τη διασκέδαση (177-178).
Θρασύδειλοι (αν ο Οδυσσέας εμφανιζόταν θα το βαζαν στα πόδια),
ξεδιάντροποι και ξιπασμένοι (252-253, 275, 283)
4. Πηνελόπη
(αν και δεν εμφανίζεται ακόμα, ο Τηλέμαχος αναφέρεται σε αυτήν) :
αποφεύγει με περίτεχνο τρόπο τους μνηστήρες. Αφοσιωμένη στον Οδυσσέα
(θεωρεί φρικτό τον γάμο). Είναι όμως αδύναμη και δειλή.
5. Λαέρτης : λυπημένος, ζει πλέον στην απομόνωση (208-211).

Επιμέλεια : Νίκος Μελιγκώνης




Κατηγορίες: ΟΔΥΣΣΕΙΑ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Οδύσσεια : ΕΝΟΤΗΤΑ 4 (α 174-360)