επιλογή εικόνας : Νίκος Δημητρίου
Ο σύγχρονος άνθρωπος, πνιγμένος στους ραγδαίους ρυθμούς της ζωής και τις επιφανειακές διαπροσωπικές σχέσεις, ελάχιστα πλέον γνωρίζει ποιος πραγματικά είναι. Γνωρίζει, όμως, πολύ καλά πώς θα ήθελε να φαίνεται.
Επιθυμεί τη βιτρίνα της τελειότητας ή, έστω, της κοινωνικά αποδεκτής επιτυχίας· μιας εικόνας άρρηκτα δεμένης με την υποταγή σε πρότυπα που συμβαδίζουν με τις κοινωνικές επιταγές. Πρότυπα που αλλάζουν κάθε χρόνο, κάθε δεκαετία, κάθε εποχή.
Βάσει αυτών των προτύπων, επιλέγει –συχνά μηχανικά, χωρίς βαθύτερη σκέψη– τις θέσεις και τους ανθρώπους που τον περιβάλλουν: στις σχέσεις, στους γάμους, στην εργασία, στην οικογένεια. Είναι ελεύθερος να κάνει επιλογές. Και τις κάνει. Όμως, αυτές είναι εναρμονισμένες και θυσιασμένες στον βωμό της κοινωνικής αποδοχής. Της αποδοχής και της αναγνώρισης που, ήδη από τη βρεφική ηλικία, επιζητούμε.
Όταν αυτή η αποδοχή δεν προσφέρεται από τη μητρική και πατρική φιγούρα, τότε, ως αμυντικός μηχανισμός, αναπτύσσεται ο Ψευδής Εαυτός (Le Faux Self).
Το βρέφος συμμορφώνεται και υιοθετεί τη στάση που θα του εξασφαλίσει ένα αίσθημα ασφάλειας και αποδοχής από τον κηδεμόνα. Ο Ψευδής Εαυτός γίνεται σταδιακά ο κεντρικός άξονας της ταυτότητάς του. Η τάση για στείρα υπακοή και συμμόρφωση, καθώς και η αποκοπή από τις πραγματικές του ανάγκες και επιθυμίες, καθορίζουν την ψυχοσεξουαλική του εξέλιξη.
Παρά την εμφανή κοινωνική του επιτυχία και καταξίωση, παρά τη φαινομενικά ομαλή και λειτουργική πορεία της ζωής του, δυσκολεύεται να αισθανθεί ικανοποίηση για όσα έχει καταφέρει. Διότι, ουσιαστικά, δεν τα έχει επιλέξει ο ίδιος ως προσωπική στάση ζωής. Ο αληθινός εαυτός του εγκλωβίζεται, φτωχοποιείται, συρρικνώνεται, ξεχνιέται και τελικά μετατρέπεται σε μια απλή βιτρίνα κοινωνικών επιταγών.
Για να εναρμονίσει το «φαίνεσθαι» με το «είναι» του, ο άνθρωπος συχνά υποκύπτει στις προσδοκίες των άλλων, παραβλέποντας την προσωπική του ακεραιότητα. Το επουσιώδες αντικαθιστά το ουσιώδες. Το πνεύμα ατονεί, οδηγώντας το άτομο σε ψυχοσωματική εξάντληση και, μακροπρόθεσμα, σε κατάρρευση.
Η πνοή δημιουργίας, το πάθος για ζωή, η ενεργητικότητα και ο ερωτισμός απονεκρώνονται από τον φόβο της απόρριψης και της αποτυχίας. Η εσωτερική πραγματικότητα έρχεται σε άνιση αναμέτρηση με έναν υψηλό πήχη εξωτερικών προσδοκιών. Η τελειοθηρία εξαντλεί.
Μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, η συνειδητοποίηση του μηχανισμού του Ψευδούς Εαυτού απελευθερώνει το άτομο, δίνοντάς του απαντήσεις και ανακούφιση απέναντι στα –μέχρι πρότινος ανεξήγητα– αρνητικά συναισθήματα θλίψης, κενού και θυμού. Πρόκειται για μια μακρόχρονη διαδικασία που απαιτεί επιμονή και μια αυθεντική, ειλικρινή σχέση με τον θεραπευτή. Ο ψυχοθεραπευτής, συμβολικά, αναλαμβάνει τον ρόλο του κηδεμόνα, προσφέροντας την απαραίτητη στήριξη για την αναβίωση του Αληθινού Εαυτού.
Η ανακάλυψη και η ενδυνάμωση του Αληθινού Εαυτού μειώνουν τα συμπτώματα και τα αρνητικά συναισθήματα, ενεργοποιώντας τις εσωτερικές δυνάμεις εξέλιξης και αυτοπραγμάτωσης του ατόμου.
Ο Έριχ Φρομ διατύπωσε την άποψη ότι ο σύγχρονος άνθρωπος φοβάται να αντικρίσει τον εαυτό του κατάματα. Φοβάται τις εσωτερικές του αντιφάσεις και την πιθανή οδύνη που θα του προκαλέσει η διαπίστωση ότι, από τον εσωτερικό του κόσμο, δεν απομένουν και πολλά για να υπερασπιστεί. Φοβάται την περισυλλογή και την αυτογνωσία.
Όμως, χωρίς αυτές τις ασφαλιστικές δικλείδες, δεν είναι δυνατή η κατάκτηση της εσωτερικής ζωής· της ζωής που αποτελεί την ταυτότητα και την απόδειξη της αυθεντικότητάς μας. Μιας αυθεντικότητας όμορφης και πολύτιμης, μέσα στην ατέλειά της.
Βιβλιογραφία:
- Zucker, Danielle (2012). Pour introduire le faux self.
- Winnicott, D. (1960). The False Self Sets Up as Real.
- Fromm, Erich. Να έχεις ή να είσαι.
ΠΗΓΗ:https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/prosopikotita/aftognosia/sklavoi-tou-fainesthai/
