επιλογή εικόνας : Νίκος Δημητρίου
Μεγαλώνοντας παιδιά και πασχίζοντας να ενισχύσουμε την ομαλή ανάπτυξη και την επίτευξη στόχων, ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι να επενδύσουμε στο συναίσθημα της χαράς.
Το παιδί δε πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει την ανάγκη να βιώνει τη χαρά μέσα από τις καθημερινές του ασχολίες και να μαθαίνει πως αυτή όπως και τα υπόλοιπα θετικά συναισθήματα θα ενισχύονται.
Εάν αυτό το θεμελιώδες συναίσθημα θυσιαστεί στο βωμό των υποχρεώσεων κινδυνεύουμε να συντελέσουμε στην καλλιέργεια συναισθημάτων φυγοπονίας και αποθάρρυνσης, κάτι που όπως είναι ξεκάθαρο θα φέρει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά ως προς τους στόχους και στις επιδιώξεις των διάφορων αναπτυξιακών σταδίων.
Πως όμως επενδύεις στη χαρά όταν με βάση το πρότυπο των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών, μαθαίνουμε να εστιάζουμε σε γνωρίσματα όπως ο ανταγωνισμός, η τελειοθηρία, το κυνήγι της επιτυχίας και του απόλυτα λειτουργικού ατόμου, πολλές φορές και σε περιστάσεις που το άτομο απλά δε δύναται να λειτουργήσει επαρκώς.
Όταν αυτό το πρότυπο αναπόφευκτα επηρεάζει τον τόσο ευαίσθητο και ακόμη «άγουρο» ψυχισμό του παιδιού, πόσο εύκολο είναι να το προστατέψουμε; Aς αναγάγουμε αρχικά το θέμα που διαπραγματευόμαστε σε έναν ενήλικα, αυτό το πρότυπο ταλανίζει ανθρώπους κάθε ηλικίας, κάθε εθνικότητας και κάθε προσωπικότητας. «Ψυχικά υγιείς» άνθρωποι και μη θα επηρεαστούν λίγο ή πολύ από την πίεση και τις ευθύνες που αυτή φέρει.
Τώρα ας σκεφτούμε τα παιδιά ανεξαρτήτως ηλικίας, αναπτυξιακού, νοητικού επιπέδου, όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από τη ψυχική ή τη νοητική κατάσταση και ανεξάρτητα από τον τύπο της προσωπικότητας τους αντλούν γνώση, ικανοποίηση, αυτονομία, σιγουριά μέσω του παιχνιδιού, μέσω των ψυχαγωγικών ερεθισμάτων, μέσω της τέχνης και πολλών άλλων δραστηριοτήτων που σε κάθε περίπτωση περιέχουν το γνώρισμα της χαράς και της ξεγνοιασιάς. Ανθίζουν και διαμέσου αυτού μπορούν να πετύχουν στόχους, να χτίσουν τη προσωπικότητα τους, να μιμηθούν, να παραδειγματιστούν, να ανακαλύψουν και να επεξεργαστούν τα συναισθήματα τους αρνητικά και θετικά αλλά και να λάβουν σημαντική γνώση αφουγκραζόμενα τα συναισθήματα των σημαντικών άλλων.
Η χαρά είναι όμως ευαίσθητη, απαλή σαν χάδι, όπως ακριβώς και η επίδραση που έχει αυτή σε εμάς. Είναι επίσης ευμετάβλητη και συχνά ευεπηρέαστη από τα συναισθήματα που μπορούν να τη πολεμήσουν. Για να τη διασφαλίσουμε πρέπει να τη «ποτίζουμε» να τη «καλλιεργούμε» συστηματικά όπως ένα φυτό που οι ρίζες του χρειάζονται φροντίδα, χρόνο και υπευθυνότητα για να συνεχίζει να ανθίζει. Το παιδί συν τοις άλλοις είναι σε προτεραιότητα να καλλιεργήσει αυτόν τον τόσο σημαντικό «σπόρο» που αποτελεί έναν τόσο θεμελιώδη προστατευτικό παράγοντα για όλη τη πορεία της ζωής.
Σαν τροφή για σκέψη θα παραθέσω την εξής υπόθεση.
Τα παιδιά εκ των πραγμάτων βιώνουν πιο εύκολα το συναίσθημα της χαράς, πιο εύκολα και πιο πηγαία πολλές φορές πιο, επίμονα άλλες. Πολλοί ενήλικες επίσης αλλά το ίδιο πολλοί απέχουν από αυτή τη χαρά που φέρει η παιδικότητα. Σε συνάρτηση με τα παραπάνω είναι ασφαλές να φτάσουμε στο συμπέρασμα ότι είναι πολύ πιο καλή η πρόβλεψη για ένα «χαρούμενο» και «προστατευμένο» παιδί, να εξελιχθεί σε έναν χαρούμενο, πιο ενδυναμωμένο ενήλικα. Αυτός ο ενήλικας μοιάζει να είναι πιο κοντά, σίγουρα σε αυτό το τόσο αμφιλεγόμενο «κυνήγι» της ευτυχίας.
Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, ανοίγεται άλλο ένα θέμα, αυτό των προστατευτικών παραγόντων. Σίγουρα όπως είπαμε το να μπορεί ένας άνθρωπος να νιώσει σαν μικρό παιδί το συναίσθημα της χαράς, θα ήταν πολύ ευχάριστο αλλά αυτό μοιάζει αδύνατο για αρκετούς ανθρώπους. Ακόμη και από τις αναφορές του Φρουντ καταλαβαίνουμε πόσο θεμελιώδη είναι από τα πρώτα βήματα το παιδι να αντλεί μια ικανοποίηση που πρωταρχικά έρχεται από την αλληλεπίδραση με τους γονείς. Η υπερβολή αλλά και η αποστέρηση αυτής της ικανοποίησης έχουν συνέπειες στον χαρακτήρα του ενήλικα.
Σημαντική αναλόγως και το ηλικιακό στάδιο, είναι και η λήψη αποφάσεων π.χ. ένα παιδί 8 χρόνων να μπορεί να επιλέξει μόνο του τι και αν θα του άρεσε να ξεκινήσει κάποια δραστηριότητα, άθλημα, ξένες γλώσσες ή ο,τιδηποτε άλλο.
Ορισμένοι γονείς ξεχνούν ή νομίζουν ότι το παιδί δεν είναι ακόμη έτοιμο για να αποφασίσει μόνο του και όμως στατιστικές μελέτες στην αθλητική ψυχολογία δείχνουν ότι όταν ένα παιδί επιλέξει μόνο του το άθλημα που το ενδιαφέρει δεσμεύεται παραπάνω σε αυτό.
Οι προσδοκίες των γονέων όμως από όποιο άθλημα και εάν επιλέξει το παιδί μπορούν να έχουν συνέπειες στη διάθεση του εάν αυτές δεν αντιστοιχούν στις δικές του επιθυμίες ή στις αποδόσεις του. Για ένα μικρό παιδί ένα άθλημα, όπως και αν εξελιχθεί αργότερα, είναι στην ουσία η χαρά, που αντλεί από αυτό και η συμβολή του στη διαμόρφωση χαρακτήρα είτε είναι ατομικό είτε ομαδικό.
Ο ανταγωνισμός στην άγουρη ψυχή ενός παιδιού εάν δεν καλλιεργηθεί πολύ από εξωτερικούς παράγοντες δεν θα είναι τόσο έντονος, άρα το άθλημα θα μπορεί να είναι κατά κύριο λόγο μια δραστηριότητα χαράς και ανεμελιάς στο δρόμο της οποίας το ίδιο θα καθορίσει τη πορεία του.
Ωστόσο να αναφερθούμε και για να κλείσουμε με αυτό, προστατευτικοί παράγοντες για τη προσέγγιση της ικανοποίησης και της ισορροπίας είναι οι στόχοι, η αυτονομία, το πλαίσιο υποστήριξης και αποδοχής, παράγοντες που μικροί και μεγάλοι αξίζει να προσεγγίζουν.
Βιβλιογραφία
Να χτίσουμε τον κόσμο που ταιριάζει στο παιδί, Maria Montessori
Το μυστικό της παιδικής ηλικίας
Το βιβλίο της χαράς
Ο Φρουντ για παιδιά
ΠΗΓΗ: https://www.psychology.gr/psychologia-paidiou/7658-to-xaroumeno-paidi.html
