επιλογή φωτογραφίας : Νίκος Δημητρίου
Ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης στη ζωή των παιδιών είναι κομβικός, αφού όπως φαίνεται η ύπαρξη της είναι σημαντική τόσο για τα ίδια τα παιδιά όσο και για τη σχέση τους με τους άλλους.
Τα πρώτα χρόνια οι ερευνητές έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στη μέτρηση της ευφυίας και δεν γινόταν λόγος για τη σημασία που παίζει το συναίσθημα στη ζωή του ανθρώπου. Ιδιαίτερα στο χώρο του σχολείου δεν γινόταν καμία προσπάθεια να εκπαιδευτούν τα παιδιά πάνω στα συναισθήματα, στην αναγνώριση και τη διαχείρισή τους (Παππά, 2018).
Πλέον, γνωρίζουμε ότι το συναίσθημα εμφανίζεται σαν μία απάντηση σε ένα γεγονός, είτε εσωτερικευμένα είτε εξωτερικευμένα και άλλες φορές έχει θετική ή αρνητική σημασία για το άτομο. Η ύπαρξή του είναι ζωτικής σημασίας γιατί μας οδηγεί στο να κάνουμε διάφορες σκέψεις και να προβαίνουμε σε διάφορες πράξεις ( Salovey & Mayer, 1990).
Τα συναισθήματα είναι αυτά που σε συνδυασμό με τη λογική, μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις. Επηρεασμένοι από το συναίσθημα προχωράμε σε συγκεκριμένες αντιδράσεις.
Ιστορική αναδρομή
Το 1983 ο Gardner εισήγαγε την έννοια της πολλαπλής νοημοσύνης στον άνθρωπο, αναφερόμενος στην ενδοπροσωπική και διαπροσωπική νοημοσύνη (Παππά, 2018) . Η εμφάνιση του όρου Συναισθηματική Νοημοσύνη έγινε με την πρώτη ολοκληρωμένη εργασία των Salovey και Mayer το 1990. Μετά από πέντε χρόνια, ο ψυχολόγος Daniel Goleman (1995), διηύρυνε τον όρο της συναισθηματικής νοημοσύνης και την όρισε ως «την ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και τα συναισθήματα των άλλων, να τα χειρίζεται αποτελεσματικά και να δημιουργεί κίνητρα για τον εαυτό του». Διέκρινε την συναισθηματική νοημοσύνη σε πέντε συναισθηματικές δεξιότητες: την αυτεπίγνωση, τον αυτοέλεγχο, τα κίνητρα συμπεριφοράς, την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες (Δαλακούρα, 2011). Πιο πρόσφατα έγινε μια προσπάθεια από τους Bradberry και Graves (2006) να ορίσουν αυτή την έννοια. Με τα χρόνια δόθηκε έμφαση στην έννοια του συναισθήματος και στη σημασία που έχει για τη ζωή των ανθρώπων (Atkins et al., 2005).
H ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης
Η μάθηση και η εμπειρία είναι αυτές που βοηθούν στην απόκτηση και την εξέλιξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, η οποία βελτιώνεται μέσω της εξάσκησης με την πάροδο του χρόνου (Βάσιου, 2018). Σύμφωνα με τον Gottman (2009), η συναισθηματική νοημοσύνη είναι κάτι το οποίο αναπτύσσεται και αυτό είναι ενθαρρυντικό, καθώς αν εστιάσουμε στους τρόπους εκμάθησης δεξιοτήτων της τα παιδιά μπορούν εύκολα να την αποκτήσουν. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί είναι τα άτομα που βρίσκονται σε συχνή επαφή με τα παιδιά και μπορούν να τα βοηθήσουν σε αυτό το κομμάτι (Παππά, 2018).
Πώς οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί συμβάλλουν στην ανάπτυξη της;
Οι γονείς, ως πρόσωπα φροντίδας, περνούν αρκετές ώρες της ημέρας με τα παιδιά τους και είναι υπεύθυνοι στο να τα βοηθήσουν να αναπτύξουν τις δεξιότητες της συναισθηματικής νοημοσύνης (Κωνσταντίνου, 2013). Ως προαπαιτούμενο, βέβαια, για την ανάπτυξη συναισθηματικών δεξιοτήτων στα παιδιά θεωρείται η κατάκτηση αυτών των δεξιοτήτων από τους γονείς. Aποτελώντας πρότυπα προς μίμηση, οι γονείς μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τα παιδιά τους προς την κατεύθυνση αυτή (Παππά, 2018).
Επιπλέον, θα πρέπει οι ίδιοι να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά των παιδιών τους και να τα καθοδηγούν ώστε να τα διαχειρίζονται και να συμπεριφέρονται με το σωστό πάντοτε τρόπο (Ahn, 2005). Ο γονιός, ακόμα, θα πρέπει να λειτουργεί συνεργατικά και να ενισχύει την προσπάθεια του σχολείου για την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης. Το περιβάλλον του σπιτιού θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα καλό πλαίσιο για την εκπαίδευση του παιδιού. Μια καλή πρόταση είναι να δοθούν στους γονείς κατευθύνσεις σχετικά με τις δεξιότητες που θα πρέπει να έχουν τα παιδιά σε ακαδημαϊκό και συναισθηματικό τομέα και ο γονιός με τη σειρά του να δημιουργεί ευκαιρίες για την ανάπτυξή τους.
Δυστυχώς, όσον αφορά το σημερινό σχολείο, αυτό δεν δίνει χώρο στα συναισθήματα και στη διαχείρισή τους. Οι εκπαιδευτικοί εστιάζουν την προσοχή τους στην εκμάθηση νέων γνώσεων και όχι στην καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης. Οι ίδιοι όμως, όπως και οι γονείς, αποτελούν συναισθηματικά πρότυπα για τα παιδιά και γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναλογιστούν το δικό τους μερίδιο ευθύνης με σκοπό το πρότυπο αυτό να λειτουργήσει θετικά (Παππά, 2013).
Ο εκπαιδευτικός δεν λειτουργεί μονάχα σαν πρότυπο προς μίμηση αλλά και σαν αρωγός, ο οποίος θα διδάξει στους μαθητές δεξιότητες αναγνώρισης των συναισθημάτων, που θα βοηθήσουν στην αυτεπίγνωση του ατόμου, δεξιότητες για τον έλεγχό τους, με σκοπό την επίτευξη αυτοελέγχου, δεξιότητες για την αναγνώριση των τρόπων, με τους οποίους το συναίσθημα κινητοποιεί το άτομο να θέσει στόχους (Βάσιου, 2018).
Με την εφαρμογή διδακτικών στρατηγικών μέσα στην τάξη, ο δάσκαλος μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές του στην απόκτηση δεξιοτήτων συναισθηματικής νοημοσύνης. Μία ώρα του αναλυτικού προγράμματος αφιερωμένη στα συναισθήματα, στην αναγνώριση τους, σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες με επίκεντρο τα συναισθήματα, σε στρατηγικές διαχείρισης των συναισθημάτων και στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανάπτυξη συναισθηματικής νοημοσύνης στους μαθητές (Ashiabi, 2000).
Ο ρόλος της συναισθηματικής νοημοσύνης στη ζωή των παιδιών είναι κομβικός, αφού όπως φαίνεται η ύπαρξη της είναι σημαντική τόσο για τα ίδια τα παιδιά όσο και για τη σχέση τους με τους άλλους. Έρευνες δείχνουν ότι οι μαθητές με συναισθηματική νοημοσύνη δεν έχουν επιθετικές συμπεριφορές στο σχολείο, είναι περισσότερο δημοφιλείς και κοινωνικοί αισθάνονται πιο ασφαλής στο χώρο του σχολείου, έχουν καλύτερη επικοινωνία, υποστήριξη από τους δασκάλους, καλύτερη αίσθηση αυτοαποτελεσματικότητας και επιτυγχάνουν τους ακαδημαϊκούς τους στόχους (Ciarrochi & Mayer, 2007).
ΠΗΓΗ : psychologynow.gr
