Το μαγικό στοιχείο είναι πάντα ελκυστικό και ο λαός μας το βίωνε έντονα στο παρελθόν. Οι «αλαφροΐσκιωτοι» ήταν αυτοί που μέσα από τα μάτια τους έβλεπαν τον κόσμο των πνευμάτων. Ήταν άτομα που άφηναν έντονα το στίγμα τους στις τοπικές κοινωνίες της υπαίθρου.
«Η λέξη αλαφροΐσκιωτος είναι ομολογουμένως μια πολύ πετυχημένη και εύστοχη απόδοση, απ’ την πλευρά του λαού, για την εγγενή, μάλλον, ικανότητα ορισμένων ανθρώπων να διαισθάνονται την ύπαρξη ή προσέγγιση υπερφυσικών δυνάμεων (νεράιδων, στοιχειών, αερικών κ.ά.)», (Μηνάς Αλεξιάδης).
Στο άκουσμα της λέξης «αλαφροΐσκιωτος» όλοι θυμόμαστε το ομώνυμο ποίημα του Άγγελου Σικελιανού (1909), που σημάδεψε το ξεκίνημά του και που διαπνέεται ολοφάνερα από τις λαογραφικές επιδράσεις της εποχής και ίσως γι’ αυτό να επικράτησε ως όρος μολονότι υπήρχαν και άλλοι, όπως νυμφόληπτος , συνεπαρμένος, λαβωμένος, ισκιοπατημένος.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η συγκεκριμένη ικανότητα μερικών ατόμων πηγάζει από μια ιδιαίτερη ευαισθησία, από έναν ξεχωριστό ψυχισμό επιρρεπή σε ανορθολογικές ερμηνείες.
Ο Ν. Γ. Πολίτης στη Νεοελληνική Μυθολογία (1871-4), θεωρεί τις … μαγικές ερμηνείες «αποτέλεσμα της λειτουργίας της μαγικής σκέψης που κυριαρχεί στον αγρότη, ο οποίος τείνει να ερμηνεύει τα φαινόμενα πέραν του επιστητού του μ’ έναν ανορθολογικό τρόπο, υπαγορευμένο από την επαφή του με τη φύση, την ηθική και τους όρους συμβίωσης στο πλαίσιο της παραδοσιακής κοινότητας. Η προσωποποίηση ή καλύτερα η δαιμονοποίηση κινδύνων που ελλοχεύουν είτε στην καθημερινότητα είτε στον κύκλο του ενιαυτού είναι απόληξη μιας δημιουργικής φαντασίας με υπαρκτά (μη μεταφυσικά) πολλές φορές ερεθίσματα».
Σήμερα βέβαια τα πράγματα έχουν αλλάξει, καθώς οι μαγικές ερμηνείες έχουν παραχωρήσει τη θέση τους σε ολοένα πιο ρασιοναλιστικές απόψεις.
Κόντρα στην ορθολογική στάση της εποχής μας, ανέσυρα από τη μνήμη μου παλιές διηγήσεις της γιαγιάς και του παππού για νεράιδες και φαντάσματα! Διηγήσεις που με ταξίδευαν και που ακόμη με ταξιδεύουν στο κόσμο του παραμυθιού.
- «Τα κουκλομπαλώματα»
Αρχές 20ου αιώνα στα ορεινά χωριά της Κυνουρίας.
Τότε στο σχολείο πήγαιναν μόνο τα «παιδιά» ( αγόρια), ενώ τα κορίτσια έπαιρναν τα πρόβατα και πήγαιναν κάθε πρωί στο Ξηροκάμπι να τα βοσκήσουν. Συγκεντρώνονταν συνήθως 5- 6 κορίτσια από 8 έως 12 χρονών. Η γιαγιά ήταν μέσα σε αυτές και ήταν από τις μικρότερες ηλικιακά.
Οι μεγάλες έπαιρναν μαζί τους μέσα σε ντορβάδες ( σακίδιο από καραβόπανο με δερμάτινο λουρί) τη ρόκα και έγνεθαν ή κεντούσαν, για να περάσει η ώρα τους μέχρι το απόγευμα που θα επέστρεφαν στο χωριό. Οι μικρές έπαιρναν μαζί τους κομμάτια από διάφορα υφάσματα ( τα μετέφεραν στις τσέπες τους) και έφτιαχναν κουκλίτσες. Με αυτές έπαιζαν όλη μέρα. Κάποια από αυτά τα πανάκια – κουρελάκια που δεν χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή των παιχνιδιών, τα έριχναν κάτω στο έδαφος και έμεναν εκεί σκόρπια.
Ένα πρωινό, όταν τα κορίτσια πήγαν και πάλι στο Ξηροκάμπι, παρατήρησαν ότι τα κουρελάκια, που είχαν αφήσει άτακτα την προηγούμενη μέρα, ήταν διπλωμένα και τακτοποιημένα. Μία από αυτές χρησιμοποίησε μάλιστα ένα ραβδί που κρατούσε, για να διώχνει τα πρόβατα, και χάλασε τα τακτοποιημένα κουρελάκια, εκφράζοντας συνάμα την απορία της για το ποιος θα μπορούσε να τα φτιάξει έτσι. Τότε ξαφνικά από μακριά άκουσαν μία φωνή να λέει δυνατά: « Μην πειράζεις την προίκα της κόρης μου!!!»
Κοίταξαν απορημένες και όλες είδαν σε μακρινή απόσταση μια ωραία γυναικεία φιγούρα αρχόντισσας να κουνιέται σε μια κούνια που κρεμόταν από τον ουρανό!
Έντρομες άρχισαν να λένε προσευχές και η φιγούρα αυτή ξαφνικά εξαφανίστηκε.
Από εκείνη τη μέρα κάθονταν σε άλλο σημείο και βοσκούσαν τα πρόβατα μα πάντα είχαν στο νου τους την παράξενη, αέρινη γυναικεία αυτή μορφή. Θεωρούσαν ότι ήταν νεράιδα…
Η ιστορία αυτή μπορούσε να ήταν ένα υπέροχο παραμύθι …
Κι όμως η γιαγιά επέμενε ότι τη σκηνή αυτήν τη βίωσαν όλες, πως είδαν μπροστά τους μια νεράιδα, ένα πλάσμα που δεν ανήκε στον ανθρώπινο κόσμο και δεν ήταν η μόνη φορά …
Συνεχίζεται…