Βασιλική Εκίζογλου
1ο ΚΟΜΜΑΤΙ: ΜΙΚΡΗ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΗΘΟΣ ΕΛΕΝΗΣ
Η Ελένη αποτελεί βασικό ήρωα του αντιπολεμικού έργου, το οποίο έχει πάρει και το όνομά
της. Από την αρχή του έργου προβάλλεται η τραγικότητά της, καθώς έχει σταλεί από τους
θεούς στην Αίγυπτο, ενώ το είδωλό της βρίσκεται στην Τροία. Επιπλέον, κατηγορείται από
όλους τους Ελληνες ότι αυτή ήταν η αιτία για τον τρωικό πόλεμο και για τις τόσες πολλές
απώλειες, ενώ η ίδια δεν βρισκόταν καν στην Τροία. Ενας ακόμη λόγος για τον οποίο είναι
τραγική ηρωίδα είναι γιατί, αν και στάλθηκε στην Αίγυπτο για να την προστατέψει ο
Πρωτέας και να γλιτώσει από τον Πάρη, την διεκδικεί τώρα με το ζόρι ο γιος του, ο
Θεοκλύμενος. Ύστερα μαθαίνει από τον Τεύκρο ότι όλη η οικογένειά της έχει πεθάνει, με
αποτέλεσμα να καταρρακώνεται πολύ. Ξαφνικά φτάνει ο Μενέλαος με το πλοίο του στην
Αίγυπτο. Συναντιέται με την Ελένη, η οποία ήταν πάντοτε πιστή στον άντρα της, και τα
χάνουν και οι δύο, δεν μπορούν να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλο, και λογικό εφόσον
έχουν να ιδωθούν πάρα πολλά χρόνια (βρίσκονται σε άγνοια). Επειτα όμως που συζήτησαν
και ανέλυσαν τα γεγονότα, έγινε η αναγνώριση και η Ελένη του είπε όλη την αλήθεια. Στο
σημείο αυτό αναδεικνύεται η συναισθηματική φόρτιση της Ελένης. Η ίδια είναι τόσο
χαρούμενη και συγκινημένη με το ότι ξαναβρήκε τον άντρα της, αλλά ταυτόχρονα την
αγχώνει το γεγονός ότι θα πρέπει να βρουν τρόπο να ξεφύγουν από τον Θεοκλύμενο. Ετσι,
οι δυο τους καταφεύγουν στο να καταστρώσουν σχέδιο απόδρασης. Πρώτα όμως πρέπει να
πείσουν την αδερφή του και μάντισσα, Θεονόη. Στην σκηνή όπου προσπαθούν να την
πείσουν να μην τους καταδώσει στον αδερφό της φαίνεται πάλι το ήθος της Ελένης, το οποίο
την κάνει να φαίνεται πιο συναισθηματική από τον Μενέλαο. Δρα δηλαδή με επίκληση
στο συναίσθημα. Εφόσον, λοιπόν πείθουν τη Θεονόη πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με τον
Θεοκλύμενο και να τον πείσουν με κάποια δικαιολογία να τους αφήσει να φύγουν μαζί. Ακόμη
και τότε, η ίδια είναι ευγενική και τρέμει από φόβο μήπως εκείνος τους καταλάβει. Παρ’ όλα αυτά,
παίζει πολύ σωστά τον ρόλο της και προσπαθεί με δόλιους τρόπους να τον ξεγελάσει. Γενικότερα,
σε όλο το έργο φαίνεται ξεκάθαρα το πόσο ηθική, τίμια, συναισθηματική, αλλά και πονηρή είναι η
Ελένη. Δεν μπορεί, δηλαδή, να γίνει σκληρή αλλά κρατάει την ευγένεια του χαρακτήρα της. Βέβαια,
η εξυπνάδα της φαίνεται ξεκάθαρα από την αρχή έως το τέλος.
2ο ΚΟΜΜΑΤΙ: 5 ΦΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΗΝ
ΕΛΕΝΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
1η φράση: ‘’Ελένη τ’ όνομά μου’’ (στίχος 25)
Εδώ η Ελένη μας συστήνεται για πρώτη φορά. Επίσης, γνωστοποιείται και παρουσιάζεται ο
χώρος και το ανθρώπινο περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Σύμφωνα με σχόλιο του βιβλίου,
υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για την προέλευση του ονόματος Ελένη. Δύο από αυτές
είναι α) από τη ρίζα ελ- του ρήματος ‘’α ρωἴ ’’= κυριεύω, καταστρέφω και β) από το
ουσιαστικό ‘’ λένη’’ ή ‘’ λάνη’’= λαμπάδα, οπότε το Ελένη θα σήμαινε φως, λάμψη.
2η φράση: ‘’Ποιος Ελληνας ή Τρωαδίτης πελέκησε το πεύκο εκείνο που ‘φερε τόσα
δάκρυα στην Τροία;’’ (στίχοι 264–66)
Εχει προηγηθεί συζήτηση με τον Τεύκρο, από τον οποίο η Ελένη έμαθε πως όλα τα κοντινά
της πρόσωπα έχουν πεθάνει. Τώρα μιλάει με τον χορό, ο οποίος προσπαθεί να την
παρηγορήσει, ενώ η ίδια απαριθμεί τις συμφορές της. Αν και ρωτάει ποιος κατασκεύασε το
πλοίο με το οποίο υποτίθεται ότι ταξίδεψε ο Πάρης, δεν την ενδιαφέρει στην
πραγματικότητα. Συνδέοντας ένα συνηθισμένο γεγονός (ναυπήγηση ενός πλοίου) με τις
φοβερές συνέπειές του, αναζητά την αρχή των συμφορών της. Με λίγα λόγια, η Ελένη στο
σημείο αυτό και με τη συγκεκριμένη φράση αναφέρει στους θεατές πως ξεκίνησαν τα δικά
της δεινά.
3η φράση: ‘’Τόσος πολύς καιρός, αγαπημένε, και τώρα μόλις η χαρά για μένα.
Φίλες μου, να, πασίχαρη αγκαλιάζω τον άντρα μου, αφού πλήθος κύκλους έκανε
ο φωτοδότης ήλιος’’ (στίχοι 690–94)
Εχει μόλις γίνει η αναγνώριση της Ελένης. Η ίδια έχει χαρεί πάρα πολύ και τρέχει αμέσως να
αγκαλιάσει τον άντρα της, αλλά εκτός από αυτό, δείχνει επίσης ότι έχει μείνει άναυδη.
Θεωρεί πως αυτό που συμβαίνει είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό (περίφημο ‘’too
good to be true’’). Με αυτή, δηλαδή, τη φράση η Ελένη φτάνει στο σημείο του έργου της
αναγνώρισης του άντρα της, σε ένα επόμενο στάδιο.
4η φράση: ‘’Ω! συμφορά μου, δυστυχία με ζώνει. Μενέλαε χαθήκαμε, απ’ το σπίτι
βγαίνει όπου να’ ναι η μάντισσα Θεονόη, βροντάει απ΄ τις αμπάρες το παλάτι’’
(στίχοι 942–45)
Σύμφωνα με μια σύμβαση της τραγωδίας, η άφιξη νέων προσώπων αναγγέλλεται συνήθως
από τον/την Κορυφαία ή από κάποιο πρόσωπο. Εδώ ο Ευριπίδης αξιοποιεί την θεατρική
σύμβαση, δημιουργώντας παράλληλα μια δραματική κατάσταση: η Ελένη ακούει τις θύρες
να ανοίγουν και χάνει το θάρρος της, ενώ πρωτύτερα η ίδια και ο Μενέλαος κατέστρωναν
σχέδιο αποφυγής. Επιπλέον, αυτοί οι στίχοι μας λένε ουσιαστικά πως πρόκειται να γίνει
κάτι πολύ κακό. Επίσης, η Ελένη με τη φράση αυτή προετοιμάζει τους θεατές για το στάδιο
της άφιξης της Θεονόης-μάντισσας αλλά και με ποιον τρόπο η ίδια και ο Μενέλαος θα την
πείσουν για να μη τους μαρτυρήσει στον Θεοκλύμενο.
5η φράση: ‘’Αφέντη, –τώρα πια έτσι θα σε λέω- πέθανα, δεν υπάρχω κι όλα πάνε’’
(στίχοι 1313–14)
Η Ελένη θέτει σε εφαρμογή το σχέδιο εξαπάτησης του Θεοκλύμενου. Αρχίζοντας να
εξυφαίνει τον δόλο, η Ελένη προσφωνεί τον Θεοκλύμενο ‘’αφέντη’’, υπονοώντας πως
αρχίζει να αλλάζει την στάση της απέναντί του. Αυτό στηρίζεται στον υποτιθέμενο θάνατο
του Μενελάου, ο οποίος στο σχέδιο είναι ένας ναύτης, μάρτυρας του θανάτου του
Μενελάου. Εφτασε, δηλαδή, το τελικό στάδιο, αυτό στο οποίο Ελένη και Μενέλαος
ξεκινούν να δουλεύουν το σχέδιο εξαπάτησης του Θεοκλύμενου, το οποίο και θα επιτύχει.
Όπότε, όλες αυτές οι φράσεις της Ελένης έχουν μια χρονολογική εξέλιξη της κατάστασής
της, αλλά και του χαρακτήρα της.
-ΤΕΛΟΣ-
