Ένα παλιό έθιμο που συναντάμε ακόμα και σήμερα στα χωριά, είναι το έθιμο της “ξέλασης”. Η λέξη ξέλαση ή εξ-έλαση σημαίνει εξόρμηση και προέρχεται από το ρήμα εξ-ελαύνω.
Σύμφωνα με αυτό οι χωριανοί μαζεύονταν την Κυριακή το πρωί, κατόπιν ειδοποιήσεως, και πήγαιναν να βοηθήσουν κάποιον ανήμπορο συγχωριανό τους, κάποια χήρα, ή γυναίκα κάποιου που έλειπε από το χωριό για διάφορους λόγους. Η βοήθεια δινόταν για διάφορες αγροτικές εργασίες, όπως φύτεμα σταφίδας, θέρος, τρύγος, μάζεμα ελιάς, αλλά και χτίσιμο μιας αποθήκης.
Αυτή η αλληλοβοήθεια, η αλληλεγγύη γίνεται αρκετές φορές στο Χάβαρι. Το Σάββατο 22 Μαρτίου είχαμε ξέλαση στο κτήμα του Αποστόλη Γκρίλλα στην Πλατανιά.
Από τις προηγούμενες μέρες είχε ειδοποιήσει στο χωριό ότι θα φυτέψει καινούρια σταφίδα. Πρωί πρωί μαζεύτηκαν 30 Χαβαραίοι (από 7 ετών έως 80+) με 7 τρακτέρ. Οι μεγαλύτεροι με τις ψαλίδες τους καθάριζαν τις βέργες που θα φυτεύονταν. Τα τρακτέρ φορτωμένα με νερό προχωρούσαν και άνοιγαν τρύπες, διοχετεύοντας νερό υπό πίεση, εκεί όπου είχαν τοποθετηθεί καλάμια από τις προηγούμενες μέρες. Στις τρύπες τοποθετούνταν οι βέργες της σταφίδας και συνέχιζαν στο επόμενο καλάμι και στην επόμενη τρύπα. Όταν άδειαζε το βυτίο με το νερό τα τρακτέρ πήγαιναν στο διπλανό λαγκάδι και ξαναγέμιζαν, ενώ άλλα έπαιρναν τη θέση τους, ώστε να μην σταματάει το φύτεμα ούτε στιγμή.
Ανά τακτά χρονικά διαστήματα περνούσε η γυναίκα του Αποστόλη και κερνούσε όλους ένα γλυκό και νόστιμα μεζεδάκια. Αυτά βέβαια συνοδεύονταν και με ένα ποτηράκι κρασί που δίνει δύναμη στους εργάτες.
Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας και αλληλοβοήθειας ήταν να φυτευτούν πάνω από 2.000 βέργες σταφίδας πριν από το μεσημέρι. Και εκείνη τη στιγμή ήρθε η κυρά-Δήμητρα, η μάνα του Αποστόλη και έφερε το ψητό, το οποίο είχε ψήσει στον παραδοσιακό φούρνο βοηθούμενη από τις γυναίκες των άλλων Γκριλλαίων – συγγενών.
Αυτή λοιπόν είναι η ξέλαση και ορισμένοι από αυτούς που βοήθησαν θα βρεθούν μετά από μερικές μέρες στο κτήμα κάποιου άλλου Χαβαραίου για να βοηθήσουν και αυτόν. Δείχνοντας έτσι ότι η αλληλοβοήθεια που δινόταν από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στα χωριά μας δίνεται ακόμα στη σημερινή κοινωνία, που ορισμένοι θέλουν να μας κάνουν να “φάμε” το διπλανό μας.
