του γιοφυριού της Άρτας
«Του γιοφυριού της Άρτας» (Δημοτικό τραγούδι- παραλογή)
Δημοτικό τραγούδι
Ποιητικό κείμενο που ο δημιουργός παραμένει άγνωστος, το αποδίδουμε στη λαϊκή ποιητική δημιουργία
Παραλογή:
Πολύστιχο, με αφηγηματικό και επικολυρικό χαρακτήρα
Ανάπτυξη μύθου με αρχή, εξέλιξη, κορύφωση, λύση
Περιεχόμενο από αρχαίους ελληνικούς μύθους, νεότερες παραδόσεις
Παραμυθικά, εξωγλωσσικά στοιχεία
Γρήγορος ρυθμός
Έντονη δραματικότητα
Χαρακτηριστικά δημοτικών τραγουδιών
Ιαμβικό μέτρο και 15σύλλαβος
Το 2ο ημιστίχιο αποτελεί επανάληψη και νοηματική ολοκλήρωση του 1ου
Ο στίχος εμφανίζει συντακτική και νοηματική πληρότητα
Γλώσσα ζωντανή και παραστατική
Λιτός και πυκνός λόγος (ρήμα- ουσιαστικό)
Άστοχα ερωτήματα
Σταθεροί εκφραστικοί τρόποι (Προσωποποίηση, Σχήμα αδυνάτου, Νόμος των τριών)
Εκφραστικά μέσα: εικόνες, υπερβολή , προσωποποίηση, άρση- θέση, μεταφορά, επαναλήψεις, ασύνδετο , νόμος τριών , Χρήση του τρία και πολλαπλάσια, Τραγική ειρωνεία.
Δομή
1η Ενότητα (στ.1-6): Εισαγωγή – Το χτίσιμο και το γκρέμισμα του γεφυριού, καθώς και ο θρήνος των μαστόρων και των μαθητάδων.
2η Ενότητα (στ.7-13): Το πουλί με την ανθρώπινη φωνή υπαγορεύει σαν λύση τη θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα.
3η Ενότητα (στ.14-20): Η υποταγή στη μοίρα.
4η Ενότητα (στ.21-29): Η άφιξη της γυναίκας και η εξαπάτηση της από τους μαστόρους.
5η Ενότητα (στ.30-34): Το στοίχειωμα της κόρης
6η Ενότητα (στ.35-40): Ο θρήνος και η κατάρα.
7η Ενότητα (στ.41-46): Η αλλαγή της κατάρας και το στέριωμα του γεφυριού.
Ιδέες – Μηνύματα
Tα μεγάλα και σπουδαία έργα απαιτούν ανθρώπινες θυσίες. Αυτές οι θυσίες είναι που προφυλάσσουν και προστατεύουν τα έργα αυτά.
Το μεγάλο κόστος του έργου του, στην προσωπική και οικογενειακή του ζωή, το υφίσταται ο αρχηγός.
Η δύναμη της κατάρας αυτών που πρόκειται να πεθάνουν είναι πολύ μεγάλη και επηρεάζει τη ζωή των ζωντανών.
Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αποφύγει το πεπρωμένο του ούτε αυτό που του έχει γραμμένο η μοίρα του.
Ρόλος πουλιού
Ανακοινώνει τη λύση
Δημιουργεί δραματική κατάσταση και θέτει το δίλημμα
Μεταφέρει το μήνυμα( αγγελιαφόρος)
Επιταχύνει την εξέλιξη με την πρωτοβουλία
Μαγικά στοιχεία
· Χτίσιμο- γκρέμισμα γεφυριού
· Εμφάνιση πουλιού με ανθρώπινες ιδιότητες
· Κατάρα της γυναίκας
Αφηγηματικοί τρόποι
Μονόλογος( Αλίμονο…)
Αφήγηση σε γ’ πρόσωπο
Διάλογος (ζωντάνια, παραστατικότητα, έκφραση συναισθημάτων ηρώων, δραματικότητα)
Στο τραγούδι υπάρχει εναλλαγή της αφήγησης με το διάλογο, ούτως ώστε να μη γίνεται κουραστική η εξιστόρηση των γεγονότων μόνο μέσα από μια τριτοπρόσωπη αφήγηση. Απώτερος στόχος της χρήσης του διαλόγου σ’ ολόκληρο το τραγούδι είναι η έκφραση των συναισθημάτων των προσώπων με ζωντάνια και παραστατικότητα. `Ετσι, υπάρχει στο τραγούδι έντονη δραματικότητα, που σε συνδυασμό με την αφήγηση, διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Εξάλλου, η δραματοποίηση της αφήγησης αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό των παραλογών γενικότερα. Η εναλλαγή της δράσης, καθιστώντας την παράλληλα και πιο ενδιαφέρουσα.
Δίλημμα πρωτομάστορα
Τραγική φυσιογνωμία
Οδύνη
Ιεράρχηση καθήκοντος
Υποταγή στη μοίρα
Αποφασίζει να θυσιάσει τη γυναίκα του
Η δραματική σύγκρουση που συντελείται στην ψυχή των ηρώων και τα στάδια περνά αυτή.
Ο πρωτομάστορας αποτελεί μια τραγική φυσιογνωμία, καθώς βρίσκεται μπροστά σε μια τρομερή ψυχολογική σύγκρουση. Πρέπει ν’ αποφασίσει να θυσιάσει τη ζωή της όμορφης γυναίκας του ή τα μεγαλόπνοα σχέδια του για το γεφύρι της `Αρτας. Το δράμα και η ψυχική οδύνη του πρωτομάστορα είναι απερίγραπτη. Τελικά υποτάσσεται στη μοίρα του και αποφασίζει να θυσιάσει τη γυναίκα του. Η απόφαση του όμως αυτή τον γεμίζει με πόνο και θλίψη, διότι αγαπάει πολύ τη γυναίκα του. Το δράμα του πρωτομάστορα φτάνει στην κορύφωση του, όταν έρχεται η κοπέλα στο γεφύρι, μετά από πρόσκληση του ιδίου. Τέλος, όταν φτάνει η τραγική στιγμή της θυσίας, ο πρωτομάστορας κάνει την πιο εντυπωσιακή και αποφασιστική κίνηση. Παίρνει και ρίχνει το μεγαλύτερο λίθο, ολοκληρώνοντας έτσι την πράξη της θυσίας. Διότι αυτόν είναι που βαρύνει πάνω απ’ όλους η ευθύνη του έργου, αλλά και η θυσία της γυναίκας του.
Εξίσου τραγικό πρόσωπο αποτελεί και η γυναίκα του πρωτομάστορα, η οποία φτάνει στο γεφύρι ξέγνοιαστη και ανυποψίαστη. Χαιρετά χαρούμενα και εγκάρδια τους εργάτες και, επειδή βλέπει τον άντρα της να είναι λυπημένος και σκεφτικός, ρωτά να μάθει την αιτία της στενοχώριας του. Το ενδιαφέρον και η αγάπη που νιώθει για τον άντρα της είναι φανερή. `Ετσι, χωρίς να βάλει κάτι κακό στο μυαλό της, παρουσιάζεται αμέσως πρόθυμη να κατέβει για να βρει το δαχτυλίδι που είχε χάσει ο άντρας της. Ενώ όμως δεν είχε κατέβει καλά – καλά μέχρι τη μέση, η γυναίκα προαισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά και ζητά από τους εργάτες να την βγάλουν γρήγορα έξω. Εκείνοι, αντί ν’ ακούσουν την παράκληση της, αρχίζουν να ρίχνουν λάσπη, ασβέστη και πέτρες, για να την θάψουν ζωντανή. Τότε η γυναίκα συνειδητοποιεί ότι εξαπατήθηκε από τον άντρα της, το πιο πολύτιμο πράγμα που είχε στη ζωή. Ο θρήνος της υψώνεται τραγικός και σπαραχτικός, ενώ η αδυσώπητη μοίρα προκαλεί την οργή και την αγανάκτηση της κάνοντας την να ξεσπάσει σε βαριές κατάρες. Στο τέλος όμως, η θύμηση του αγαπημένου της αδελφού μαλακώνει τον πόνο της και την κάνει να αλλάξει την κατάρα της με μια άλλη, που στην ουσία ισοδυναμούσε με ευχή.
Εκφραστικά μέσα
εικόνες
υπερβολή (1, 14)
προσωποποίηση( 7,8,9)
άρση- θέση(8-9, 11-12)
μεταφορά(22)
επαναλήψεις( 16-17, 19-20)
ασύνδετο (11-12, 19-20)
νόμος τριών (7-8-9, 33-34, 37-38)
Χρήση του τρία και πολλαπλάσια
Τραγική ειρωνεία( 24-25)
Φύλλα εργασίας
1η ομάδα : 1η Ενότητα (στ.1-6)
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή
Πώς παρουσιάζεται η δυσκολία θεμελίωσης του γεφυριού;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης (google), άλλες περιπτώσεις θυσίας από την αρχαία ή νεοελληνική παράδοση και επισημάνετε ομοιότητες και διαφορές με τη θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα. Να δημιουργήσετε ένα ppt που θα παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
2η ομάδα: 2η Ενότητα στ.7-13
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή
Ποιος είναι ο μόνος τρόπος για να πραγματοποιηθεί το χτίσιμο του γεφυριού;
Ποιος είναι ο ρόλος του πουλιού;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης (google), πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό για το γεφύρι της Άρτας και να δημιουργήσετε ένα ppt που θα παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
3η ομάδα : 3η Ενότητα (στ.14-20)
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή
Ποια στάση κρατά ο πρωτομάστορας ,όταν πληροφορείται το χρησμό από το πουλί; Πώς κρίνετε εσείς αυτή τη στάση;
Ποιο επίρρημα χρησιμοποιεί ο πρωτομάστορας στην παραγγελία και ποιο το πουλί; Για ποιο λόγο , κατά τη γνώμη σας;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης (google), πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό για άλλα τοξωτά γεφύρια της ηπειρωτικής Ελλάδας από την εποχή της τουρκοκρατίας και να δημιουργήσετε ένα ppt που θα παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
4η ομάδα: 4η Ενότητα (στ.21-29)
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή
Να σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα του πρωτομάστορα. Να εντοπίσετε τα σημεία του ποιήματος που φανερώνουν την τραγική διάσταση του ρόλου του.( τραγικός ήρωας: θύμα ανώτερων δυνάμεων, βασανίζεται χωρίς να φταίει, αντιμετωπίζει διλήμματα, μεταπίπτει από την άγνοια στη γνώση).
Ποια είναι τα συναισθήματα της γυναίκας του πρωτομάστορα για τον σύζυγό της;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης (google) λογοτεχνικά κείμενα και θεατρικά έργα εμπνευσμένα από το « Γεφύρι της Άρτας». Να δημιουργήσετε ένα ppt που θα παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
5η ομάδα: 5η Ενότητα (στ.30-34)
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή
Να σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα του πρωτομάστορα. Να εντοπίσετε τα σημεία του ποιήματος που φανερώνουν την τραγική διάσταση του ρόλου του.
Ποια είναι τα συναισθήματα της γυναίκας του πρωτομάστορα για τον σύζυγό της;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης (google), σύγχρονα τραγούδια εμπνευσμένα από το « γεφύρι της Άρτας» και να τα παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
6η ομάδα: 6η Ενότητα (στ.35-40)
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή
Πώς αντιδρά η γυναίκα του πρωτομάστορα στη δοκιμασία της;
Ποια συναισθήματα κατακλύζουν τη γυναίκα;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης (google) παραλλαγές του δημοτικού τραγουδιού «του γιοφυριού της Άρτας» , να επιλέξετε αυτή που σας άρεσε περισσότερο και να την παρουσιάσετε στην τάξη.
7η ομάδα: 7η Ενότητα (στ.41-46)
Να δώσετε έναν τίτλο για την ενότητα αυτή.
Στο τέλος του ποιήματος η γυναίκα μετατρέπει την κατάρα σε ευχή. Τι την κάνει να αλλάξει στάση και τι φανερώνει αυτό για τη σχέση των μελών της παραδοσιακής οικογένειας;
Να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του δημοτικού τραγουδιού που δείχνουν ότι ανήκει στο είδος των παραλογών.
Να εντοπίσετε 3 χαρακτηριστικά δημοτικού τραγουδιού στο απόσπασμα που επεξεργάζεστε.
Ποιος αφηγηματικός τρόπος ( αφήγηση, διάλογος, μονόλογος ) κυριαρχεί στο απόσπασμα που αναλύετε; Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση του;
ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ: επιχειρήσετε να δώσετε ένα άλλο τέλος στο δημοτικό τραγούδι ( πεζό ή ποιητικό).
