Σύνδεση προτάσεων
Οι διάφοροι τρόποι σύνδεσης των προτάσεων
Οι προτάσεις, ως προς τη σχέση τους με τις άλλες, είναι δύο ειδών:
α. Κύρια ή ανεξάρτητη λέγεται η πρόταση που δεν εξαρτάται από καμία άλλη, μπορεί δηλαδή να σταθεί μόνη της στο λόγο.
β. Δευτερεύουσα ή εξαρτημένη ονομάζεται η πρόταση που συμπληρώνει το νόημα μιας άλλης πρότασης και εξαρτάται από αυτή.
Τρόποι σύνδεσης προτάσεων
- Ασύνδετο σχήμα: Οι προτάσεις μπαίνουν η μια κοντά στην άλλη, χωρίς σύνδεσμο και συνδέονται με κόμμα
- Παρατακτική σύνδεση: συνδέονται όμοιες προτάσεις (κύρια με κύρια ή εξαρτημένη με εξαρτημένη)
Παρατακτικοί σύνδεσμοι
συμπλεκτικοί και (κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ
αντιθετικοί αλλά, μα, όμως, παρά, μόνο,
ωστόσο, εντούτοις, μάλιστα,
ενώ, μολαταύτα, εξάλλου, μολονότι
διαχωριστικοί ή, είτε
συμπερασματικοί λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως
επεξηγηματικός δηλαδή
Η στίξη στην παρατακτική σύνδεση
- Πριν από τους διαχωριστικούς συνδέσμους ή, είτε δεν μπαίνει κόμμα.
- Σχεδόν ποτέ δεν μπαίνει κόμμα πριν από το συμπλεκτικό σύνδεσμο και.
- Βάζουμε πάντα κόμμα πριν από το αλλά και.
- Συνήθως με το ωστόσο ξεκινά νέα περίοδος, γι’ αυτό τις περισσότερες φορές υπάρχει πριν από αυτό τελεία.
- Υποτακτική σύνδεση: Οι προτάσεις που συνδέονται είναι ανόμοιες, δηλαδή η μία είναι κύρια και η άλλη εξαρτημένη.
Κάποτε όμως μια εξαρτημένη πρόταση εξαρτάται από άλλη εξαρτημένη που συνδέεται υποτακτικά με την κύρια.
Οι κυριότεροι υποτακτικοί σύνδεσμοι
ειδικοί ότι, πως, που
τελικοί να, για να
χρονικοί όταν, καθώς, αφού, αφότου, ενώ, πριν, πριν να, προτού, ώσπου, ωσότου, όποτε
αιτιολογικοί γιατί, διότι, επειδή, αφού
υποθετικοί αν, εάν, άμα
αποτελεσματικοί ώστε, ώστε να, που
διστακτικοί μήπως, μη(ν)
άλλες λέξεις ή φράσεις που συνδέουν υποτακτικά
συνδεσμικές φράσεις την ώρα που, κάθε φορά που, εκεί που
αναφορικές αντωνυμίες όποιος, όσος, ό,τι, ο οποίος, που
αναφορικά επιρρήματα όπου, όπως, που, όσο
ερωτηματικές αντωνυμίες ποιος, τι, πόσος
ερωτηματικά επιρρήματα πού, πώς, πότε, πόσο
Η στίξη στην υποτακτική σύνδεση
- Στην υποτακτική σύνδεση, συνήθως η δευτερεύουσα πρόταση χωρίζεται με κόμμα από την πρόταση που προσδιορίζει, όταν δηλώνει κάποια επιρρηματική σχέση (χρόνο, αιτία, σκοπό, αποτέλεσμα κ.λ.π.)
- Όταν μια δευτερεύουσα πρόταση λειτουργεί ως αντικείμενο, υποκείμενο ή κατηγορούμενο στο ρήμα μιας άλλης πρότασης, τότε οι δύο προτάσεις δε χωρίζονται με κόμμα
