Σχηματισμός παρακειμένου και υπερσυντελίκου Ενεργητικής φωνής

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ

Πριν δούμε τον σχηματισμό του παρακειμένου, πρέπει να σημειώσουμε ότι οι συντελικοί χρόνοι, δηλαδή ο παρακείμενος, ο υπερσυντέλικος   παίρνουν αναδιπλασιασμό.

1.     Αναδιπλασιασμός

  Όταν το ρήμα αρχίζει από : 

Α.    1. απλό σύμφωνο (εκτός από ῥ-)

2. δύο σύμφωνα, από τα οποία : το πρώτο είναι άφωνο

( κ, γ, χ, π, β, φ, τ, δ, θ ) και το δεύτερο είναι  υγρό ή ένρινο ( λ, ρ, μ, ν) –>

 Επανάληψη αρχικού συμφώνου + ε (π.χ. λύω → λέλυκα, γράφω→ γέγραφα)

Β.     1. διπλό σύμφωνο   (ζ, ξ, ψ ) ή  ῥ-

2. δύο σύμφωνα, χωρίς το ένα να είναι άφωνο και το άλλο υγρό ή ένρινο

3 .τρία σύμφωνα   —->

 Συλλαβική αύξηση

                            π.χ. ψεύδω → ἔψευκα

                            ῥάπτω → ἔρραφα                          

                           στρατεύω → ἐστράτευκα

 

 Γ.  φωνήεν ή δίφθογγο (όπως στον παρατατικό και αόριστο)–>

Χρονική αύξηση (π.χ. ἐλπίζω → ἤλπικα)

 

Προσοχή:

 

1)Τα ρήματα που αρχίζουν από δασέα σύμφωνα ( χ, φ, θ ) τρέπονται κατά τον αναδιπλασιασμό στα αντίστοιχα ψιλά ( κ, π, τ ).
Δηλαδή: χ → κ                                φ→ π                         θ→ τ
π.χ. χορεύω → κεχόρευκα,     φεύγω →πέφευγα,       θύω →τέθυκα 

2) Στα σύνθετα ρήματα που έχουν ως πρώτο συνθετικό πρόθεση, ο αναδιπλασιασμός μπαίνει μετά την πρόθεση και όχι στην αρχή.

π.χ. ἀπογράφω → ἀπο-γέ-γραφα ( ἀπό + γράφω )

2. Σχηματισμός παρακειμένου 

Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

                           λέ-                     λυ –            –   κα

                            ↓                               ↓                         ↓

                      αναδιπλασιασμός        θέμα              κατάληξη  

                 ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ

Ο σχηματισμός γίνεται ως εξής :

 

                        ἐ                         λε-              λύ –          –   κειν

                       ↓                         ↓                           ↓                  ↓

                       συλλαβική    αναδιπλασιασμός         θέμα        κατάληξη  

                       αύξηση                                                                   υπερσυντελίκου

 

** Ο υπερσυντέλικος παίρνει αύξηση ε- μόνο όταν το πρώτο γράμμα του αναδιπλασιασμού είναι σύμφωνο

          3.    Χρονικός χαρακτήρας

                                                

 

φωνήεν	Τ, δ, θ, ζ	Π, β,φ πτ	Κ, γ,χ, ττ(σσ)
κ	κ	φ	χ
Λύω: λέλυ-κ-α	πείθω: πέπει-κ-α	Γράφω:γέγρα-φ-α	Πράττω: πέπρα-χ-α