Ένα φαινόμενο που απασχολεί και προβληματίζει έντονα τη σχολική κοινότητα κι έχει ωθήσει σε μια εκστρατεία ενημέρωσης κι ευαισθητοποίησης των μαθητών για την αντιμετώπισή του. Η ενθάρρυνση των μαθητών να εξωτερικεύσουν το δυσάρεστο προσωπικό τους βίωμα είτε σαν θύματα είτε σαν απλοί  θεατές ενός τέτοιου γεγονότος, η απαλλαγή τους από το αίσθημα του φόβου και ίσως και του αισθήματος της ενοχής που μπορεί να τους διακατέχει είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα. Χρησιμοποίησα την λέξη ενοχή για τα θύματα, γιατί είναι συχνό φαινόμενο η ψυχική βία που ασκείται μακροχρόνια σε κάποιους μαθητές να τους οδηγήσει στο αίσθημα της κατωτερότητας και της υποσυνείδητης  αποδοχής των όσων υφίστανται με  την πεποίθηση ότι τα αξίζουν!

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στην υπόθεση αυτή είναι σημαντικός και δύσκολος. Η διορατικότητα, η σωστή κρίση, η κατά το δυνατόν δικαιότερη, διαλακτικότερη και άνευ περαιτέρω συγκρούσεων και εντάσεων  διαχείριση  μιας κατάστασης, είναι τα εργαλεία που πρέπει να χρησιμοποιήσει.  Άλλωστε στο πρόσωπο του εκπαιδευτικού τα παιδιά πάντα βλέπουν και θέλουν να βλέπουν το ρόλο του δικαιοκριτή, αυτού που θα αποδώσει δικαιοσύνη, του προστάτη των αδυνάτων. Εναπόκειται σε μας λοιπόν να ανταποκριθούμε και σ’ αυτές τις προσδοκίες…

Όλα τα παραπάνω συνιστούν αντιμετώπιση του φαινομένου. Τι γίνεται όμως με τον τομέα πρόληψη που είναι ο πιο σημαντικός;  Έχουν αναζητηθεί οι αιτίες που τροφοδοτούν αυτό το φαινόμενο, έτσι ώστε να προσπαθήσουμε να τις εξαλείψουμε;  Φυσικά τα πρότυπα τέτοιων συμπεριφορών δεν γεννιούνται μέσα στο χώρο του σχολείου αλλά μεταφέρονται και καλλιεργούνται μέσα σ’ αυτό, αντιγράφοντας αρνητικές πτυχές της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας.

Η εξουσία, το κύρος του ισχυρού, το γόητρο,   η χρήση ανίερων μέσων για την επίτευξη ενός στόχου με την βοήθεια  υποτακτικών ακολούθων, το να παίρνεις και όχι να δίνεις, η διαφθορά, είναι εικόνες που αποκομίζουν καθημερινά τα παιδιά από πλήθος μέσων ενημέρωσης. Τα πρότυπα και των σύγχρονων ηλεκτρονικών παιχνιδιών ακόμα επιβραβεύουν την ικανότητα να «σκοτώνεις» όσο γίνεται περισσότερους και γρηγορότερα!

Οι αρνητικές επιρροές επίσης από το οικογενειακό περιβάλλον, όπως, ελλιπής ενασχόληση με τα παιδιά, αντιπαραθέσεις και διαπληκτισμοί των γονέων, αδιαφορία για παροχή υγιούς αγωγής και παραπομπή των παιδιών   στις  εύκολες λύσεις της παρακολούθησης τηλεόρασης ή υπερβολικής ενασχόλησης με ηλεκτρονικά παιχνίδια, είναι επίσης ένας από τους  βασικότερους  παράγοντες. Αρκετές φορές μάλιστα γονείς ενστερνίζουν στα παιδιά τους την ιδέα ότι είναι καλύτεροι και ξεχωριστοί από τους άλλους, καλλιεργούν ένα υπερφίαλο εγώ και τα προτρέπουν στο να ανταποδίδουν τη βία ή  αμφισβητούν τον εκπαιδευτικό στα μάτια τους  προτρέποντας τα να τον σέβονται μόνο αν το κρίνουν εκείνοι σωστό!

Δεν είναι τυχαίο που μια μορφή σχολικής βίας είναι η ανάδειξη ενός δυναμικού μαθητή «ηγέτη» που συγκεντρώνει γύρω του μια ομάδα ακολούθων – θαυμαστών,  τους  οποίους ωθεί να καταφέρονται με έντονη ψυχική ή σωματική βία εναντίον των μη δεχόμενων να συνταχθούν μαζί τους ή κάποιων ολοσχερώς απορριπτέων λόγω μιας σωματικής τους αδυναμίας. Και είναι πραγματικά συγκλονιστικό το πώς εξουθενώνουν, τσακίζουν ψυχικά κυρίως, τον «διαφορετικό» με πολλές έννοιες,  τον «φρόνιμο σπασίκλα», τον «αγαθό»  ή τον αρνούμενο να ενταχθεί! Αν εξαιρέσουμε περιπτώσεις όπου μια επιθετικότητα οφείλεται σε οργανικά ψυχογενή αίτια, οι παραπάνω παράγοντες πιστεύω είναι οι βασικοί καθοδηγητές!

Πώς θα μπορούσαν λοιπόν να είναι διαφορετικά τα πράγματα αν εμείς οι ίδιοι σαν εκπαιδευτικοί και σαν γονείς δεν προσπαθήσουμε να τα αντισταθμίσουμε ή μάλλον καλύτερα να τα αντιστρέψουμε;  Δύσκολη δουλειά και ακόμη δυσκολότερη όσο μεγαλύτερο είναι ένα παιδί.

Όλη η κοσμοθεώρησή του πρέπει να αλλάξει, συνειδητοποιώντας, ότι η αξία κάποιου δεν έγκειται στην επιβολή του στους άλλους, ότι έχει απέναντί του ισότιμους ανθρώπους κι όχι αντιπάλους που πρέπει να ανταγωνιστεί, ότι το κάθε προνόμιο ή χάρισμα  που κατέχει  του είναι δοσμένο και κάλλιστα θα μπορούσε να βρίσκεται στη θέση αυτού που χλευάζει, ότι ο εαυτός του έχει ακριβώς την ίδια αξία με οποιονδήποτε άλλον, ότι ο άνθρωπος έχει δημιουργηθεί για να αγαπά κι ότι αυτή είναι η δύναμη που τον κάνει πιο ισχυρό, όπως επίσης και  η ταπείνωση του εαυτού του σε αντίθεση με την έπαρση που έχει συνηθίσει…

Αλήθεια πόσο συχνά και πού προβάλλονται οι αξίες που ανέφερα; Πόσο διαφορετικά μπορούσαν να είναι τα πράγματα αν  προβάλλονταν, αν όχι περισσότερο,  τουλάχιστον ισάξια σε σχέση με τις προηγούμενες αρνητικές; Αν προβάλλονταν περισσότερο σε κείμενα μέσα από τα γλωσσικά σχολικά βιβλία, τα οποία ως επί το πλείστον έχουν μια στυγνή τεχνοκρατική υλιστική και πρακτική κοινωνική προσέγγιση; Αν οι γονείς  που φέρουν κυρίως  και τη μεγαλύτερη ευθύνη γαλουχούσαν με  τέτοια πρότυπα τα παιδιά τους;

Απαραίτητη βέβαια η ενημέρωση των μαθητών μας για το  πώς θα αντιμετωπίσουν το φαινόμενο, αλλά ας μην ρίχνουμε το μπαλάκι μόνο σ’ αυτούς! Ας ασχοληθούμε ουσιαστικότερα και σοβαρότερα με το ζήτημα αναλογιζόμενος ο καθένας από το δικό του πόστο τις ευθύνες του, σαν κράτος, σαν γονέας και σαν εκπαιδευτικός.

Γιατί  όπως λέει και η παροιμία:   Ό,τι σπείρεις θα θερίσεις!