Σχόλια:
Η πρώτη δυσκολία του θέματος αυτού βρίσκεται στην αρχή του, για το λόγο ότι στα τρία πρώτα μέτρα δεν μπορεί να γίνει πτώση στην αρχική τονικότητα. Πιο συγκεκριμένα, ο προσαγωγέας τής ντο (σι αναίρεση) δεν εμφανίζεται καθόλου αλλά ούτε η μελωδική πορεία δίνει τη δυνατότητα πτώσης στη ντο: Στο 1ο και στο 3ο μέτρο εμφανίζεται σι ύφεση αντί για σι αναίρεση, το σολ στο 1ο μέτρο οδηγεί στο λα ύφεση και μόλις στο 4ο μέτρο έρχεται η δεσπόζουσα νότα της ντο (η νότα σολ) με μεγάλη αξία και σε κατάλληλο για πτώση μελωδικό πλαίσιο, καθώς οδηγείται μέσω πηδήματος 7ης στο φα και στη συνέχεια στο μι αναίρεση (διαδοχή νοτών της κλίμακας ντο: 5-4-3<). Από την άλλη, εαν δεν προηγηθεί πτώση που να «κατοχυρώνει» την αρχική τονικότητα δεν μπορεί να γίνει μετατροπία. Κατά συνέπεια είναι αναγκαίο η πτώση στη ντο να γίνει στο 4ο μέτρο, ενώ στα προηγούμενα μέτρα γίνονται τονικές αποκλίσεις προς τις συγχορδίες της ντο: IV (μ. 1-2) και IIIA (μ. 3-4) – δηλαδή προς τη φα ελάσσονα και προς τη Μι ύφεση μείζονα (που είναι η σχετική τής ντο) αντίστοιχα. Η μείζονα τονική ντο που έρχεται στο τέλος του μ. 4 λειτουργεί ως V στην φα ελάσσονα, όπου γίνεται μετατροπία.
Ακολουθεί αλυσίδα στον κύκλο των πεμπτών που αρχίζει στο τελευταίο όγδοο τού μ. 4 ή στην αρχή τού μ. 5 και διακόπτεται με την εναρμόνια αλλαγή που γίνεται στον 4ο χρόνο τού μ. 7. Στην ενδεικτική λύση που παρατίθεται παρακάτω ολόκληρη η αλυσίδα θεωρείται ότι παραμένει στην τονικότητα της φα ελάσσονας με παρεμβολή παρενθετικών δεσποζουσών που τονίζουν συγχορδίες της τονικότητας. Παρόλο που η αλυσίδα αυτή «ακούγεται» στη φα ελάσσονα, δεν θα ήταν λάθος εάν λυνόταν ως μετατροπική αλυσίδα που μεταβαίνει διαδοχικά στη Μι ύφεση, Λα ύφεση και Ρε ύφεση μείζονα (στην τελευταία τονικότητα με προσθήκη σολ ύφεση στον 3ο ή 4ο χρόνο του μ. 6 σε κάποια εσωτερική φωνή).
Η εναρμόνια μετατροπία στο μ. 7 γίνεται με ντιμινουίτες και καταλήγει στη σι ελάσσονα. Εάν ωστόσο η παραπάνω αλυσίδα λυθεί ως μετατροπική, μπορεί ο τρίτος χρόνος του μ. 7 να εναρμονιστεί με την IV της Ρε ύφεση μείζονας (συγχορδία Σολ ύφεση μείζονα), που με εναρμόνια αλλαγή θα γίνει Φα δίεση μείζονα, δηλαδή η V της Σι μείζονας.
Στα μ. 10 – 11 της ενδεικτικής λύσης γίνεται μετατροπία στη ντο δίεση ελάσσονα, ωστόσο οι νότες της δοσμένης φωνής θα μπορούσαν κάλλιστα να εναρμονιστούν στην τονικότητα της Μι μείζονας. Η μετατροπία στο μ. 11 είναι ουσιαστικά μία εναρμόνια αλλαγή, καθώς η V της ντο δίεση ελάσσονας είναι εναρμόνια με την V της ρε ύφεση μείζονας.
Διευκρινίζεται ότι οι συγχορδίες εντός αγκύλης που υπάρχουν στα μ. 8, 9, 10 της ενδεικτικής λύσης είναι παρεμβαλλόμενες συγχορδίες με δευτερεύοντα ρόλο, που προκύπτουν από τη μίμηση του μοτίβου της αλυσίδας στο μπάσο. Σχετικά με αυτές τις συγχορδίες βλ. «Δευτερεύουσες Συγχορδίες από ξένους τόνους», κεφ. 5ο στο: Μανώλης Καλομοίρης, Αρμονία, επιμ. Περικλής Κούκος (Αθήνα: Εκδοσεις «Γαϊτάνου» Κοκονέτση, 1993), Α΄, 56-63.
Διάρθρωση του θέματος:
| αρχή έως μ. 4 | Αποκλίσεις μέσω (V) και πτώση στη Ντο· διατονική μετατροπία στη φα. |
| άρση μ. 4 έως θέση μ. 8 | 1η αλυσίδα και εναρμόνια μετατροπία στη Σι |
| 3ος χρόνος μ. 8 έως θέση μ. 11 | 2η αλυσίδα και πτώση στη ντο δίεση ελάσσονα ή στη Μι μείζονα |
| 3ος χρόνος μ. 11 έως τέλος | μετατροπία στη IIΝ της ντο, τέλεια και πλάγια πτώση στη ντο |
Ενδεικτική λύση:
Θέμα αρμονίας πανελληνίων εξετάσεων 2006 από ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ διατίθεται με άδεια χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού – Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα 4.0.
