Το νηπιαγωγείο Θάνους επισκέφθηκαν, την Τρίτη 14 Φεβρουαρίου, μέλη της επιστημονικής ομάδας του ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.  Λήμνου (Νηπιαγωγός, Λογοθεραπεύτρια)  στα πλαίσια των βιωματικών δράσεων που οργανώνει, με θέμα, «Θυμός και Διαχείριση Συγκρούσεων».

Αρχικά, τα νήπια ήρθαν σε επαφή και αναγνώρισαν τα συναισθήματα, μέσα από αντίστοιχο εποπτικό υλικό, παρατήρησαν και μιμήθηκαν εκφράσεις του προσώπου και σκέφτηκαν καταστάσεις στις οποίες νιώθουμε τα αντίστοιχα συναισθήματα. Έπειτα, ταύτισαν το συναίσθημα με την αντίστοιχη λέξη. Τέλος μέσα από βιωματικό παιχνίδι βρέθηκαν σε μια κατάσταση που τους δημιουργεί θυμό και προσπάθησαν μόνοι τους μέσα από απλά βήματα να βρουν τη λύση. Τα παιδιά κατανόησαν τον τρόπο με τον οποίο επιλύουμε τις συγκρούσεις που προκύπτουν και η δραστηριότητα «στέφθηκε» με επιτυχία!

Στόχοι της βιωματικής δράσης ήταν :

• Η αναγνώριση των συναισθημάτων
• Κατανόηση πως όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά
• Εύρεση πρακτικών τρόπους που θα μας βοηθήσουν να επιλύουμε τις συγκρούσεις που προκύπτουν στην τάξη

Συνοψίζοντας, τα νήπια έδειξαν ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες, κατανόησαν τον τρόπο με τον οποίο είναι βοηθητικό να συζητάμε και να επιλύουμε τα προβλήματα που προκύπτουν και φάνηκε να απολαμβάνουν τη διαδικασία.

Ευχαριστούμε θερμά τις εκπαιδευτικούς του νηπιαγωγείου για άψογη συνεργασία και φιλοξενία!

Ψυχοκοινωνική υποστήριξη και ψυχολογικές πρώτες βοήθειες στο σχολείο.

Εισαγωγή στις έννοιες της ψυχικής υγείας, της ευημερίας και της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης – αποϊατρικοποίηση της ψυχικής υγείας.

Μέσα στο ρόλο των εκπαιδευτικών (όπως και των γονιών) είναι να αντέχουν τον ψυχικό πόνο που τους εναποθέτουν οι άλλοι.

Ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί είναι εκείνοι που σε μεγάλο βαθμό καλούνται να σηκώσουν τον ψυχικό πόνο των εφήβων και να λειτουργήσουν ως αποδέκτες επώδυνων συναισθημάτων (του άγχους, του φόβου, της επιθετικότητας, του θυμού, της απόγνωσης κ.λ.π). Με τον τρόπο αυτό οι έφηβοι παίρνουν το μήνυμα σε συναισθηματικό επίπεδο, χωρίς λόγια και κηρύγματα, ότι εφόσον κάποιος άλλος μπορεί να σηκώσει αυτό το βάρος, τότε αυτό δεν είναι τόσο φοβερό και απειλητικό.

Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί παρόλο που δεν είναι εκπαιδευμένοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορούν να εντοπίσουν παιδιά που χρειάζονται υπηρεσίες ψυχικής υγείας και να συνεργαστούν με το σχολικό προσωπικό ψυχικής υγείας (π.χ. σχολικό σύμβουλο, σχολικό ψυχολόγο ή κοινωνικό λειτουργό) και να βοηθήσουν τα παιδιά ή τις οικογένειες να μάθουν και να αποκτήσουν πρόσβαση σε βοηθητικό υλικό ή υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

Οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουν κάθε είδους δύσκολες καταστάσεις μπορεί να είναι η πρώτη γραμμή απάντησης σε πολλά σενάρια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αναγνώριση και η γνώση είναι κρίσιμης σημασίας.

Η ψυχική υγεία περιλαμβάνει τη συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική μας ευημερία. Επηρεάζει το πώς σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και ενεργούμε. Βοηθά επίσης στον προσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε το άγχος, σχετιζόμαστε με τους άλλους και κάνουμε υγιεινές επιλογές. Η ψυχική υγεία είναι σημαντική σε κάθε στάδιο της ζωής, από την παιδική ηλικία και την εφηβεία έως την ενήλικη ζωή.

Η κακή ψυχική υγεία και η ψυχική ασθένεια δεν είναι το ίδιο. Ένα άτομο μπορεί να βιώσει κακή ψυχική υγεία και να μην διαγνωστεί με ψυχική ασθένεια. Ομοίως, ένα άτομο που έχει διαγνωστεί με ψυχική ασθένεια μπορεί να βιώσει περιόδους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευημερίας.

Ορίζοντας την “Ευημερία”

Η ευημερία περιγράφει τη θετική κατάσταση της ύπαρξης. Υφίσταται όταν ένα άτομο ευδοκιμεί ή αναπτύσσεται. Στα παιδιά και τους εφήβους, προκύπτει από την αλληλεπίδραση σωματικών, ψυχολογικών, γνωστικών, συναισθηματικών, κοινωνικών και πνευματικών πτυχών που επηρεάζουν την ικανότητά τους  να μεγαλώνουν, να μαθαίνουν, να κοινωνικοποιούνται  και να αναπτύσσονται στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους.

Η ευημερία γίνεται συνήθως κατανοητή στη βάση τριών αξόνων:

1. Προσωπική ευημερία
2. Διαπροσωπική ευημερία
3. Δεξιότητες και γνώσεις

Προσωπική ευημερία:

Σε ατομικό επίπεδο περιλαμβάνει θετικές σκέψεις και συναισθήματα όπως η αισιοδοξία, η ηρεμία, η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση. Σε επίπεδο κοινότητας, η προσωπική ευημερία περιλαμβάνει δράσεις για την ευαισθητοποίηση,  στρατηγικές για την αλλαγή συμπεριφοράς σχετικά με την ψυχική υγεία και τις ψυχικές διαταραχές και παρεμβάσεις που υποστηρίζουν τη σημασία της αναζήτησης βοήθειας  συμβάλλοντας  έτσι στην όχι μόνο στην ατομική αλλά και στην κοινωνική ευημερία.

Διαπροσωπική ευημερία:

Περιλαμβάνει τη φροντίδα, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την ανταπόδοση της  φροντίδας, την αίσθηση  του ανήκειν, την ικανότητα του ατόμου να δημιουργεί σχέσεις και εγγύτητα με τους  άλλους. Στο επίπεδο της κοινότητας, η διαπροσωπική ευημερία αφορά τη δημιουργία ευκαιριών και του χώρου εντός της (τοπικής) κοινότητας προκειμένου να μπορέσουν να αναπτυχθούν αλλά και να προστατευτούν οι σχέσεις αυτές.

Δεξιότητες και γνώσεις:

Η ικανότητα μάθησης, λήψης θετικών αποφάσεων, αποτελεσματικής ανταπόκρισης στις προκλήσεις της ζωής και έκφρασης, η οποία διευκολύνεται επίσης μέσω κοινοτικών υπηρεσιών που υποστηρίζουν την ευημερία και την ικανότητα των ατόμων να μαθαίνουν πώς να αντιμετωπίζουν με τον καλύτερο τρόπο τις ψυχοκοινωνικές τους ανάγκες. Η ικανότητα ανταπόκρισης στις προκλήσεις εντός της κοινότητας και η δυνατότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας για την ψυχική υγεία και την ψυχοκοινωνική ευημερία.

Εφηβεία

Η εφηβεία αποτελεί μια περίοδο πρόκλησης για τους γονείς. Τα παιδιά περνούν μέσα από  διάφορες ταραχώδεις μεταβάσεις που χαρακτηρίζουν την εφηβεία -σωματικές, συναισθηματικές, ορμονικές, σεξουαλικές, κοινωνικές, διανοητικές- οι πιέσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν μπορεί πολύ εύκολα να φαίνονται συντριπτικά. Για πολλούς εφήβους, αυτές και άλλες πιέσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ένα ή περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας.  Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως η ύπαρξη συμπεριφορικών δυσκολιών ή αποκλίσεων δεν συνεπάγεται αυτόματα  στην ύπαρξη κάποιας διαταραχής αυτής καθ’αυτής. Συνεπώς, η χρήση όρων όπως «διαταραχή» ή «διάγνωση» μπορεί να αντικατασταθεί από φράσεις όπως «ψυχική ευαλωτότητα», «συμπεριφορικές δυσκολίες» και «γνωστικά ελλείματα».

Κατανοήστε ότι μια πρόσκαιρη ψυχολογική επιβάρυνση που οδηγεί σε αλλαγή συμπεριφοράς δεν είναι διαταραχή ψυχικής υγείας. Μην ιατρικοποιείτε και μη στιγματίζετε συμπεριφορές που μπορεί να είναι παροδικές ή/και να οφείλονται σε ιδιαίτερες προσωπικότητες. Οι διαταραχές ψυχικής υγείας είναι θεραπεύσιμες: Αναζητήστε πληροφορίες σχετικά με τα πιο κοινά προβλήματα σχετιζόμενα με την ψυχική υγεία μεταξύ των εφήβων. Ο παιδίατρος, οι εκπαιδευτικοί του σχολείου αλλά και οι εξωσχολικές δραστηριότητες μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμες πηγές πληροφοριών γύρω από τη ζωή και τη συμπεριφορά του εφήβου.

Παρακάτω παρουσιάζονται μερικά από τα είδη των πιο κοινών γνωστικών παραποιήσεων και η σύνδεσή τους με συγκεκριμένα ψυχολογικά προβλήματα του παιδιού:

• Τα παιδιά με προβλήματα άγχους έχουν την τάση να ερμηνεύουν λανθασμένα ως απειλητικά τα εξωτερικά γεγονότα, είναι υπερβολικά εστιασμένα και υπερεπικριτικά με τον εαυτό τους, έχουν πολλές αρνητικές προσδοκίες και αυξημένα επίπεδα αυτομονολόγου.
• Τα παιδιά με επιθετική συμπεριφορά, ερμηνεύουν τις καταστάσεις ως απειλητικές και παρατηρούν επιλεκτικά λιγότερα στοιχεία όταν θέλουν να αξιολογήσουν την πρόθεση της συμπεριφοράς των άλλων.
• Τα παιδιά με καταθλιπτική συμπτωματολογία, διατηρούν στρεβλές αντιλήψεις για τις επιδόσεις τους, ενώ επιλέγουν να δίνουν σημασία σε αρνητικά χαρακτηριστικά, από ό,τι τα μη καταθλιπτικά παιδιά

Να παρατηρείτε προσεκτικά τη συμπεριφορά του εφήβου: Η εφηβεία είναι, πράγματι, μια περίοδος μετάβασης και αλλαγής, αλλά οι σοβαρές, δραματικές ή απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά μπορεί να είναι ισχυροί δείκτες σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Σημαντικές επισημάνσεις

• Ένας σημαντικός αριθμός παιδιών και εφήβων εκτίθενται σε κρίσεις ή δύσκολα γεγονότα της ζωής αλλά δεν παρουσιάζουν τις ίδιες αντιδράσεις και στον ίδιο βαθμό. Αξίζει να σημειωθεί πως η ψυχική ανθεκτικότητα εξαρτάται από ιδιοσυγκρασιακούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.
• Τα περισσότερα παιδιά και έφηβοι ανακάμπτουν και προσαρμόζονται στην καθημερινότητα χωρίς να εμφανίσουν ιδιαίτερα προβλήματα.
• Μετά από μία κρίση μπορεί να αναδυθούν νέες δυνατότητες για το άτομο, για την ψυχική του ανθεκτικότητα και νέες προοπτικές στη μετέπειτα ζωή του.

• Όπως και τα παιδιά, έτσι και οι έφηβοι, συνήθως παραπέμπονται εξαιτίας ανησυχιών που οι τρίτοι εκφράζουν για τους ίδιους και κατά συνέπεια, το προσωπικό τους κίνητρο για θεραπεία είναι συχνά μειωμένο. Μπορεί, ιδιαίτερα στη αρχή, να είναι επιθετικοί, αδιάφοροι και βαριεστημένοι. Τότε, χρειάζεται να εδραιωθεί μία ανοιχτή, ζεστή και ειλικρινή σχέση. Η διαδικασία αύξησης των κινήτρων και της δέσμευσης τους εφήβους είναι πρωταρχικής σημασίας

Ο Ρόλος του εκπαιδευτικού

Έχει διαπιστωθεί ότι ο εκπαιδευτικός, για να λειτουργήσει παιδαγωγικά και διορθωτικά (θεραπευτικά) στο χώρο της αρμοδιότητάς του, θα πρέπει κατά τη διάρκεια των σπουδών του να έχει εκπαιδευτεί συστηματικά στις βασικές δεξιότητες της Συμβουλευτικής και της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας.

Στην εποχή μας το επάγγελμα του εκπαιδευτικού έχει την τάση να περιορίζεται κυρίως στη μετάδοση της γνώσης. Πάνω σε αυτή τη βάση, επιπλέον επιμορφώσεις πάνω στη ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων, ανακατευθύνουν και βοηθούν την προσωπική μέριμνα του εκπαιδευτικού και ενισχύουν την καλλιέργεια και ανάπτυξη της ενσυναίσθησης πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας. Στο σημείο αυτό  είναι σημαντικό να τονιστεί  ότι καμιά ψυχολογική εκπαίδευση δεν είναι δυνατόν να αποδώσει, αν δεν συνοδεύεται από ενσυναίσθηση. Η βοήθεια προς τον άλλο δεν εξαρτάται τόσο από τα όσα λέμε, τις τεχνικές που χρησιμοποιούμε ή από το χρόνο που δίνουμε, αλλά προπάντων από την διάθεσή μας να προσφέρουμε.

Οι δεξιότητες της Συμβουλευτικής και της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας είναι βοηθητικές σε όλο το φάσμα των διαπροσωπικών σχέσεων.

Ίσως αποβούν διαφωτιστικές στο πάντοτε σύγχρονο ερώτημα: Πως μπορώ να εκφράσω την αγάπη μου και το ενδιαφέρον μου προς το συνάνθρωπό μου; Άλλωστε απώτερος στόχος της όποιας θεραπευτικής ή συμβουλευτικής σχέσης είναι να λειτουργήσει στη συνέχεια ως μοντέλο για τη ζωή του βοηθουμένου.

Η έννοια του συμβούλου

Όταν ο δάσκαλος ενεργεί ως σύμβουλος λαμβάνει υπόψη του ότι :

• Ο Προσανατολισμός-Συμβουλευτική είναι αναγκαία για όλα τα παιδιά. (π.χ. ανάγκη για αυτοεκτίμηση, για αυτοσεβασμό κλπ)
• Επικεντρώνεται κυρίως στην αυτοαποδοχή, αυτοανακάλυψη, αυτοανάπτυξη.
• Η συμβουλευτική στο σχολείο στοχεύει στη μαθησιακή διαδικασία και στην κατάσταση των παιδιών.

• Φροντίζει για τις διαδικασίες ενθάρρυνσης των ατόμων.
• Επιδιώκει την αναπτυξιακή κατεύθυνση, παρά ένα (προ)καθορισμένο τέλος, όπως π.χ. «αυτό το παιδί δεν θα περάσει πουθενά», «δεν κάνει για τίποτα», «μάταια πηγαινοέρχεται στο σχολείο».

Η ευημερία του εκπαιδευτικού

Η ατομική ευημερία των εκπαιδευτικών είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση μιας σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή που να χαρακτηρίζεται από φροντίδα και κατανόηση. Το άγχος των εκπαιδευτικών επηρεάζει τόσο την ποιότητα της διδασκαλίας όσο και την ποιότητα της μάθησης και μπορεί επίσης να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία του παιδιού. Το φύλο τους, η αβεβαιότητα σχετικά με το καθεστώς απασχόλησης, το επίπεδο εκπαίδευσης, η διδακτική εμπειρία, οι μηχανισμοί αντιμετώπισης και οι συχνές μεταθέσεις είναι κάποιοι από τους παράγοντες που επηρεάζουν την ατομική αίσθηση ευεξίας του εκπαιδευτικού. Πρόσθετοι  παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν δυσφορία είναι π.χ. η διδασκαλία μετά από μια φυσική καταστροφή, η διδασκαλία σε μια περιοχή που επηρεάζεται από συγκρούσεις, σε ένα σχολείο με ανεπαρκείς πόρους και σε περιοχές με υψηλά ποσοστά κοινοτικής βίας. Είναι σημαντικό  να αναγνωρίσουμε  ότι οι εκπαιδευτικοί μπορεί να χρειάζονται ατομική υποστήριξη για την αντιμετώπιση δύσκολων συνθηκών.

Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται υποστήριξη για να συνεχίσουν να διδάσκουν, καθώς αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του εκπαιδευτικού συστήματος και είναι σημαντικοί προκειμένου τα παιδιά και οι έφηβοι να συνεχίσουν να μαθαίνουν και να ευημερούν. Η ευημερία των εκπαιδευτικών πρέπει να αποτελεί κεντρικό στοιχείο κατά την ανάπτυξη πολιτικών και συστημάτων ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης.

Είδη της “Δύναμης”

Ο εκπαιδευτικός καλείται να διαδραματίσει έναν πρωταρχικό ρόλο ως διαμεσολαβητής μιας διαδικασίας που αφορά στην αποκάλυψη, τη μάθηση, τη λήψη αποφάσεων, τη δράση και την προσωπική μεταμόρφωση του παιδιού/εφήβου. Μέσα στην πολυετή αυτή διαδικασία, είναι σημαντικό να μάθει να διαχειρίζεται τις προσδοκίες όχι μόνο των μαθητών αλλά και τις δικές του.

Οι ανάγκες του κάθε μαθητή ενδέχεται να είναι περισσότερο δυναμικές παρά στατικές, να εξελίσσονται και να αλλάζουν με μεγάλη συχνότητα, προτού υπάρξει επαρκής ανταπόκριση ή ικανοποίηση αυτών. Εξοικειωθείτε οι επαγγελματίες (όσο και οι γονείς) μπορεί να μην είναι σε θέση να βρουν λύσεις σε όλες τις ανάγκες του μαθητή.

Παρακάτω αναφέρονται τα τέσσερα είδη της “Δύναμης” που μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να περιοριστούν αντίστοιχα για την προσωπική ενδυνάμωση και συμβουλευτική καθοδήγηση του μαθητή.

1. Power Over

«Δύναμη Επί» σημαίνει την εξουσία που ένα άτομο ή ομάδα ασκεί για τον έλεγχο ενός άλλου προσώπου ή ομάδας, το οποίο παρατηρείται και μέσα στα πλαίσια του σχολικού περιβάλλοντος. Σημαίνει επίσης ότι αυτός που την ασκεί είναι σε θέση να επιβάλει αποφάσεις σε άλλους και είναι στενά συνδεδεμένη με την κοινωνική θέση των ατόμων.

2. Power Within

«Δύναμη Εντός» είναι η δύναμη που πηγάζει από το εσωτερικό του εαυτού μας, όταν αναγνωρίζουμε την ίση ικανότητα σε όλους να επηρεάσουν θετικά τη δική μας ζωή και την Κοινότητα.

3. Power With

«Δύναμη Με» είναι η δύναμη που εκδηλώνεται όταν δύο ή περισσότεροι άνθρωποι ενώνονται για να κάνουν κάτι που δεν θα μπορούσαν να κάνουν μόνοι. Περιλαμβάνει επίσης την ένωση δυνάμεων μεταξύ ατόμων με σκοπό την ομαδική απόκριση στην αδικία.

4. Power To

«Δύναμη Σε» είναι η πίστη και οι δράσεις που τα άτομα και οι ομάδες χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν θετικές αλλαγές, επίσης, όταν τα άτομα εργάζονται ενεργά για να εξασφαλίσουν ότι όλα τα μέλη της Κοινότητας απολαμβάνουν το πλήρες φάσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι σε θέση να επιτύχουν το πλήρες δυναμικό τους. Ο καθένας έχει δύναμη ακόμη και αν δεν ήταν σε θέση να το εκφράσει εξωτερικά

Για την καλύτερη δυνατή επικοινωνία μεταξύ του εκπαιδευτικού και του μαθητή, θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να χτίσει τις προϋποθέσεις μίας επιτυχημένης σχέσης (στην οποία ο ίδιος δρα και ως σύμβουλος). Αυτή η σχέση μπορεί να αποβεί πολύ σημαντική στην περίπτωση που χρειαστεί να δοθούν πρώτες βοήθειες ψυχικής υγείας εντός του σχολείου από τον εκπαιδευτικό μελλοντικά.

Γνωρίζουμε από τη θεραπευτική ψυχολογία τους όρους «συγκράτηση» και «εμπερίεξη» των επίπονων συναισθημάτων των θεραπευομένων, πράγμα το οποίο είναι ανάγκη να γίνεται σε κάθε σημαντική σχέση. Είναι μέσα στο ρόλο των εκπαιδευτικών (όπως και των γονιών) να αντέχουν τον ψυχικό πόνο που τους εναποθέτουν οι άλλοι.

Οι παράγοντες μιας επιτυχημένης συμβουλευτικής- θεραπευτικής σχέσης είναι :

• η «ζεστασιά»(warmth)
  • η « άνευ όρων θετική εκτίμηση (unconditional positive regard),
  • η « ενσυναίσθηση» (empathy)
  • η «γνησιότητα» (genuiness)
  • ο «σεβασμός» (respect)
  • η «κατανόηση» (understanding)
  • «να είναι κανείς ο εαυτός του» (being yourself)

TIPS

“Σε ευχαριστώ που μου το είπες.”- Χτίζoυμε μία σχέση με το παιδί.

“Σε πιστεύω.”- Εμπνέουμε εμπιστοσύνη.

“Λυπάμαι που σου συνέβη αυτό.”- Εκφράζουμε ότι συμπάσχουμε.

“Δε φταις εσύ.”- Απέχουμε από την κριτική.

“Είναι πολύ γενναίο εκ μέρους σου που το συζητάς μαζί μου.”- Καθησυχάζουμε και ενθαρρύνουμε την επικοινωνία.

Ο Ρόλος του γονέα

Προωθείστε και προτείνετε στους γονείς την ανοιχτή συζήτηση για θέματα ψυχικής υγείας με το παιδί και τον παιδίατρο του.

Η ανησυχία για την ψυχική υγεία του παιδιού σας θα πρέπει πρώτα να συζητηθεί με το ίδιο το παιδί . Η ενθάρρυνση της ανοιχτής επικοινωνίας συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση των υγιών συνηθειών ψυχικής υγείας των εφήβων.

Εάν οι ανησυχίες σας είναι σοβαρές, συζητήστε τις με τον παιδίατρό σας ή  τον προσωπικό σας οικογενειακό γιατρό. Επειδή τόσα πολλά ζητήματα ψυχικής υγείας εμφανίζουν σωματικές εκδηλώσεις -η απώλεια βάρους είναι η πιο δραματική αλλά όχι η μόνη – ο παιδίατρός σας μπορεί να σας προσφέρει μία αρχική ιατρική αξιολόγηση αλλά και να σας παραπέμψει σε κατάλληλους οργανισμούς ψυχικής υγείας και επαγγελματίες για συμβουλευτική και θεραπεία, εφόσον αυτό απαιτείται.

Δημιουργήστε μία σταθερή, ανοιχτή και ειλικρινή επικοινωνία:

• Τα παιδιά χρειάζεται να ξέρουν ότι μπορούν να σας μιλήσουν για οτιδήποτε και ότι είστε διαθέσιμοι.
• Μιλήστε για τις δικές σας εμπειρίες και τους φόβους σας όταν ήσασταν έφηβοι.
• Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν και να αισθάνονται ότι δεν είναι μόνα.
• Ούτε ότι οι αγωνίες τους είναι μοναδικές.

Οι ψυχολογικές παρεμβάσεις στα παιδιά παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες, κυρίως εξαιτίας της φύσης των προβλημάτων. Αρχικά, πολλά από τα προβλήματα που εμφανίζονται αργότερα, στην ύστερη εφηβεία και στην ενήλικη ζωή, μπορεί να ήταν παρόντα νωρίτερα, χωρίς ωστόσο να προκαλούν σημαντική δυσλειτουργία ή να έχουν σοβαρή επίπτωση (π.χ. επιθετικότητα, συστολή). Επίσης, τα παιδιά και κυρίως οι έφηβοι, παραπέμπονται για θεραπεία από γονείς, εκπαιδευτικούς και άλλα σημαντικά πρόσωπα αναφοράς και έτσι, σε πολλές περιπτώσεις, το θεραπευτικό αίτημα δεν διαμορφώνεται από τους ίδιους. Κατά συνέπεια, το γεγονός αυτό δημιουργεί πολλές διαφοροποιήσεις ως προς το πώς τα παιδιά και οι έφηβοι εμπλέκονται συνειδητά και συμμετέχουν στη θεραπευτική διαδικασία, σε σχέση με τους ενήλικες. Ταυτόχρονα όταν δουλεύουμε με παιδιά και εφήβους εγείρεται πάντα το ζήτημα «τίνος είναι το πρόβλημα». Τα παιδιά και οι έφηβοι δέχονται πολλές επιδράσεις από την οικογένεια, τους συνομηλίκους και το σχολείο, επηρεάζοντας τη φύση και τον τρόπο εκδήλωσης των προβλημάτων τους.

Προς την αντιμετώπιση του “στίγματος”

Το ταμπού των ψυχικών ασθενειών είναι αρκετά επίμονο στην Ελλάδα και διαιωνίζεται ακόμα και μέσα στο πλαίσιο τη σχολικής κοινότητας. Εκεί όπου θα έπρεπε να εκκολάπτεται ο αγώνας κατά των στερεοτύπων και των διακρίσεων που αυτά επιφέρουν,  αναπαράγεται  η παθολογικοποίηση και ο κοινωνικός στιγματισμός .

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την κοινωνική διάσταση των θεμάτων ψυχικής υγείας παρά τις παγκόσμιες τάσεις για την ιατρικοποίηση και την απόδοση τους αποκλειστικά σε βιολογικά αίτια. Το αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών είναι να κρίνονται ως παθολογικές όποιες συμπεριφορές αποκαλύπτουν μια ψυχολογική φόρτιση ή ψυχική ευαλωτότητα και να οδηγούν στον στιγματισμό και τον κοινωνικό αποκλεισμό, απλά και μόνο επειδή δεν συμβαδίζουν με το κανονιστικό πρότυπο του υγιούς ατόμου που έχει επιβληθεί.

Πολύ συχνά η δύναμη της “λευκής ποδιάς” των σύγχρονων βιοϊατρικών επιστημών αναπαράγει εσφαλμένες αντιλήψεις και στερεότυπα τοποθετώντας τα άτομα με εκδηλώσεις ψυχικής υγείας στο περιθώριο.  Για την καταπολέμηση του κοινωνικού στιγματισμού επομένως, το πιο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε τις βαθύτερες διεργασίες που τείνουν να κανονικοποιούν κάποιες συμπεριφορές αποκλείοντας ταυτόχρονα άλλες και να συμβάλουμε στην προσπάθεια αποιατρικοποίησης και καταπολέμησης των ταμπού που περιτριγυρίζουν τα θέματα ψυχικής υγείας.

H εσωστρέφεια είναι θέμα προσωπικότητας και όχι θέμα ψυχικής υγείας

Η πλειοψηφία των ατόμων που παρουσιάζουν ψυχικής φύσεως προβλήματα δεν εμφανίζουν ψυχική νόσο

Εστιάστε περισσότερο στην υποστήριξη και λιγότερο στην προσπάθεια διάγνωσης.

Παρακολουθήστε το παρακάτω video για το στίγμα στη ψυχική υγεία

*Το υλικό που παρουσιάζεται έχει συλλεχθεί από:

Μαζικά Ανοικτά Διαδικτυακά Μαθήματα (MOOC) “Ψυχοκοινωνική υποστήριξη και Ψυχολογικές πρώτες βοήθειες στο σχολείο”, Γιατροί του Κόσμου: https://open.mdmgreece.gr/courses/