ΤΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΟΧΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΠΩΣ ΤΟ ΕΞΕΛΑΒΕ Ο ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
«Το μόνο μας εμπόδιο (στην Ελλάδα) θα είναι οι λασπωμένοι δρόμοι της».
Benito Mussolini “Duce” (1883-1945)
«Η υπόθεσίς σας είναι και ιδική μας υπόθεσις» […] «Θα σας παράσχομεν όλην την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον του κοινού εχθρού και θα μοιρασθώμεν την κοινήν νίκην».
“Στο εξής δεν θα λέμε ότι οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες”. Μετά το ΟΧΙ, η Ελλάδα και η Βρετανία μόνες στα άκρα της Ευρώπης συνέχιζαν να αντιστέκονται στη ναζιστική πλημμυρίδα των καταστροφών”.
Winston Churchill (1874-1965)
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2023
Με ποιόν τρόπο η σχολική βιβλιοθήκη συμμετέχει στο ιστορικό αυτό γεγονός, και αποτίνει φόρο τιμής στην Εθνική μας εορτή -ως παράγοντας μετεξέλιξης της- δυναμικής ιστορικής γνώσης, που μετατρέπεται σε ανθρωπιστική παιδεία μέσα στο ίδιο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
«Εικοσιοχτώ του Οχτώβρη 1940»
«…Κανείς δεν θα ξεφύγει τη γενιά του!/το βάρος της θα σπάσει ως τη στιγμή/ που βγαίνοντας από τη λησμονιά του/ στο φως που πια δεν στέκουν δισταγμοί/ Ελέγαμε: Ένα Μαραθώνα ακόμα! Ελέγαμε: Μια Σαλαμίνα ακόμα! Ελέγαμε:/ Ακόμα ένα εικοσιένα! Κι ήρτες τέλος συ, Μητέρα-Μέρα, όπου αγκάλιασες κι ανύψωσες ολόκληρα τα περασμένα στον ανώτατο λυτρωτικό σκοπό τους, στον υπέρτατο τους ηθικόν Ιστορικό Ρυθμό!/ Ω δικαίωση όλων των ελληνικών αγώνων! Ω ύψιστη ηθική στροφή μέσα στο χάος ολόκληρου του Κόσμου! Και μαζί, ω γιγάντια πλέρια ιστορική καταβολή, από την οποία,..Νικητές, οι Έλληνες, θα ξεκινήσουμε αύριο, πρωτοπόροι της ανάπλασης ολόκληρης της γης!…»
Άγγελος Σικελιανός
Με βάση τους παραπάνω εμπνευσμένους στίχους του ποιητή πώς συνδέονται τα ιστορικά αυτά γεγονότα με τα βιβλία;
Τα ιστορικά βιβλία κρύβουν γνώση, δράση, συναίσθημα και ένα εικονικό ταξίδι σε μια άλλη εποχή. Είναι η προσωπική μας χρονομηχανή, που περιμένει υπομονετικά στα ράφια της βιβλιοθήκης. Όσοι τόλμησαν να ταξιδεύσουν, έχουν να μοιρασθούν εμπειρίες από εποχές που μας δίδαξαν στα μαθήματα ιστορίας, χωρίς να αισθανθούμε ποτέ το άρωμά τους, να εναρμονισθούμε με τους ήχους τους και να βιώσουμε τις δυσκολίες των ολέθριων αυτών γεγονότων, των πολέμων-, έως ότου οι σελίδες ενός βιβλίου με χροιά ιστορική -μεταξύ άλλων-, άνοιξαν μπροστά μας. ζωντανεύουν την πλούσια και ηρωική ιστορία του τόπου μας και μας συστήνουν, στις διηγήσεις τους, ήρωες καθημερινούς, μακρινούς αλλά και τόσο οικείους. Είναι εξάλλου γεγονός αδιακύβευτο ότι “Ιστορία” αποτελούν εκτός από τις απόψεις των ιστορικών και οι ζωές των ανθρώπων.
Σας προτείνω λοιπόν αγαπημένα ιστορικά βιβλία και μυθιστορήματα της βιβλιοθήκης του Σχολείου που ευνοούν την ιστορική πρόσληψη και πολλές φορές τροποποιούν τον ορίζοντα προσδοκιών του κάθε μαθητή, βιβλία Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Με βάση αυτά, θα διασφαλίσετε με τρόπο αδιάσειστα ισχυρό το δικό σας εισιτήριο στη συγκεκριμένη ιστορική- κοινωνική εποχή, με την τόσο έντονη και υποβλητική δύναμη και τον αδιάβλητο ηρωισμό.
Εσείς με ποια από τα ιστορικά βιβλία που αναφέρονται θα θέλατε να ταξιδεύσετε;
ΒΙΒΛΙΑ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
1940: Οι τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου, Κωνσταντίνος Δ. Σβολόπουλος.
Τζιοκόντα, Νίκος Α. Κοκάντζης.
Η Εβραία νύφη, Νίκος Δαββέτας.
Ελλάδα, 1940-1949: Πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος, David Brewer, μτφρ. : Κατερίνα Σέρβη.
Η κατοχική πείνα μέσα από προφορικές μαρτυρίες: Η περίπτωση της Χίου, της Σύρου και της Μυκόνου, Βιολέττα Χιονίδου.
Τα κίτρινα καπέλα, Κέλλυ Ματαθία-Κόβο.
Όταν ο ήλιος…, Ζωρζ Σαρή.
Λάθος, κύριε Νόιγκερ!, Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου.
Αναζητώντας τους χαμένους ήρωες, Ελένη Δικαίου.
Τετράδια Ημερολογίου 1939-1953, Γιώργος Θεοτοκάς
Μέσα στην Ελλάδα του Χίτλερ: Η εμπειρία της κατοχής 1941-1944, Μαρκ Μαζόουερ.
(Και εναλλακτικά)
Le Nouvel ordre européen nazi 1938-1945, Yves Durand, Editions Complexe.
Inside Hitler’s Greece: The Experience of Occupation, 1941-44, Mark Mazower, Yale University Press, 2001.
Modern Greece, C.M. Woodhouse, Faber and Faber, 1998.
Atlas de la seconde guerre mondiale de Yann Magdelaine.
A Concise History of Greece, Richard Clogg, Cambridge, 1992.
Kings of the Hellenes: The Greek Kings, 1863-1974, John Van der Kiste, Sutton Publishing, 1994.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Βιβλία που εμπεριέχουν τις αρνητικές έννοιες ΦΑΣΙΣΜΟΣ, ΝΑΖΙΣΜΟΣ, ΜΙΛΙΤΑΡΙΣΜΟΣ, ΕΘΝΙΚΟΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ, ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ, ΑΝΤΙΣΗΜΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ, ΜΑΖΙΚΗ ΕΞΟΝΤΩΣΗ, ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΕΞΕΛΙΚΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΛΕΚΤΙΣΜΟΣ, ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ, Γκεστάπο, Ες Ες, Βέρμαχτ, Φύρερ, Γερμανική Διοίκηση ή Κατοχικοί συνεργάτες που επικράτησαν έκτοτε μαζί με μια έκρηξη της μνήμης γεμάτη αφηγήσεις των Εβραίων της Κατοχής που αποτελούν κηλίδα της συλλογικής πανανθρώπινης συνείδησης!
Ξυπόλυτοι ήρωες
«Ο δήμιος σκοτώνει πάντα δύο φορές, τη δεύτερη με τη λήθη»
Ήρωες του βιβλίου είναι παιδιά που ζουν στη Θεσσαλονίκη τα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής Κατοχής και αναγκάζονται να μεγαλώσουν πρόωρα, βιώνοντας δύσκολες καταστάσεις κάτω από τον γερμανικό ζυγό. Αν και αγωνίζονται καθημερινά με την πείνα και το κρύο διαθέτουν το ψυχικό σθένος, και δίνουν τον δικό τους αγώνα προκειμένου να αντιταχθούν στους κατακτητές. Το βιβλίο μεταφέρει τους αναγνώστες σε εκείνη τη ζοφερή περίοδο της Κατοχής. Οι Ξυπόλυτοι ήρωες είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα για την Κατοχή και την Αντίσταση, το ξεκλήρισμα των Εβραίων της πόλης. πάνω από όλα η ιστορία των απλών, καθημερινών ανθρώπων της που απέκτησαν το ανάστημα όσων γράφουν την ιστορία με τις ίδιες τους τις πράξεις.
[…] Κι η ουρά του συσσιτίου ήταν πολύ μακριά. Η αναμονή μπορούσε να κρατήσει και ώρες ολόκληρες. Καμιά φορά όμως, τύχαινε η Λούνα να φτάσει μπροστά στο παράθυρο κι ο μάγειρας με το καζάνι στο χέρι να της ρίξει εκείνο το παράξενο βλέμμα και να της πει: «Τέλειωσε, Εβραιοπούλα, αύριο πάλι», χτυπώντας με την κουτάλα τον άδειο πάτο του.
Οι αναγνώστες ταυτίζονται με τους ήρωες του βιβλίου. Αισθάνονται τους φόβους τους, τις αγωνίες τους, τον αγώνα τους για επιβίωση. Θυμώνουν με την αγριότητα των Γερμανών, εξοργίζονται με το ξεπούλημα κάποιων Ελλήνων που τάσσονται με τη μεριά των κατακτητών, εξασφαλίζοντας προνομιακή διαβίωση ποτισμένη με αίμα συμπατριωτών τους. Και μέσα στα μεγάλα ιστορικά γεγονότα ξετυλίγονται απεγνωσμένες πράξεις ζωής, αδερφικές φιλίες, γεγονότα αυταπάρνησης, επιστροφές από χρωστούμενα του παρελθόντος. Και κάποτε είναι τα ζάρια της τύχης που αποφασίζουν για τον θάνατο και τη ζωή.
Γιατί δεν το χωρούσε ο νους του Τάκη: Πώς μπορούσανε να χάνονται ξαφνικά οι άνθρωποι χωρίς ν’ αφήνουνε σημάδια; Πώς ήταν δυνατόν να σβήνονται από προσώπου γης, επειδή κάποιος αποφάσισε να τους εξαφανίσει; Τι ήταν οι άνθρωποι, μουτζούρες να σβήνονται με γομολάστιχες;
Ο Έτερος Εχθρός: Ιστορίες από την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Αθήνα
Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην Αθήνα, εκτός από τον ίδιο τον κατακτητή, οι ήρωες των δέκα ιστοριών αντιμετωπίζουν κι έναν εχθρό διαφορετικό: δεν είναι η πείνας και ο τρόμος, αλλά και η συλλογική ηθική υπόσταση του ανθρώπου που απειλούνται και εξαφανίζονται. Βλέπουν να καταλύεται γύρω τους ό,τι συνιστά την έννοια του «ανθρώπινου». Αντιλαμβάνονται ότι οι γύρω τους ή και οι ίδιοι οπισθοδρομούν σε βαθμίδες πρωτογονικές, για να επιβιώσουν. Ο πόλεμος, η Κατοχή κάποια στιγμή τελείωσαν, το τίμημα αυτό της επιβίωσης το κράτησαν μέσα τους, ένα μυστικό που το βάρος του συνόδευσε την υπόλοιπη ζωή τους. Για να μπορέσουν να συνεχίσουν, άλλοι χρειάστηκε να το ξεχάσουν, άλλοι να το ξορκίσουν και άλλοι να το ανασκευάσουν.
Επίσης, η κατοχή της Ελλάδας και, ειδικότερα, των νησιών της, υπήρξε πηγή έμπνευσης διάσημων κινηματογραφικών ταινιών, κυρίως βρετανικών- λόγω και του ρόλου που διαδραμάτισε το Ηνωμένο Βασίλειο στην απελευθέρωση της χώρας. Από τα έργα αυτά που έχουν ως πλαίσιο το ελληνικό βασίλειο κατά τη διάρκεια του πολέμου αναφέρουμε: Intelligence Service, The Cretan Runner, Les Canons de Navarone, Bons baisers d’Athènes, Commando à Rhodes ή τα πιο πρόσφατα La Mandoline du capitaine Corelli (το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι) αλλά και γενικότερα, Moi, Winston Churchill, Les heures sombres (Η πιο σκοτεινή ώρα, 2018).
Σόνια Ανδρεαδάκη, Υπεύθυνη της Σχολικής Βιβλιοθήκης
