Εκπροσωπούμε το Γυμνάσιο Ανωγείων, ένα σχολείο στον ορεινό Μυλοπόταμο με κοινωνική προσφορά από τη δεκαετία του 50 που εξυπηρέτησε πολλά όμορα χωριά, βοήθησε τη μεταξύ τους επικοινωνία, ανέβασε το βιοτικό και πνευματικό επίπεδο της περιοχής, ανέδειξε και προέβαλε επιστήμονες, καλλιτέχνες, και πνευματικούς ανθρώπους συνεχίζοντας να αμβλύνει ανισότητες και στερεότυπα και συνδράμοντας στις προκλήσεις της εποχής.
Υπηρετώντας το χώρο της Ειδικής Αγωγής και πλαισιώνοντας μαθητές που παρακολουθούν δομές ειδικών σχολείων, ΕΕΕΕΚ, παράλληλης στήριξης και τμημάτων ένταξης εστιάζουμε μέσα απ αυτό το πρόγραμμα στην προβολή της συνεκπαίδευσης, της ευαίσθητης ματιάς, στις αξίες συναδέλφωσης κι αλληλεγγύης μεταξύ σχολείων. Πολλά παιδιά μας με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες σε δομές γενικής θα μπορούσαν να φοιτήσουν πιο δημιουργικά κι αποτελεσματικά σε ένα ειδικό Γυμνάσιο ή Λύκειο. Ωστόσο, κοινωνικά στερεότυπα και ιδιαιτερότητες περιοχών κάνουν τους γονείς να φοβούνται την ταμπέλα ενός ειδικού σχολείου. Σκεφτήκαμε λοιπόν να κάνουμε ένα πρόγραμμα στην προσπάθειά μας να ανοίξουμε γέφυρες επικοινωνίας με δομές ειδικής αγωγής του Νομού Ρεθύμνου.
Ας δούμε συνοπτικά τη δομή του προγράμματος. Την 3η Δεκέμβρη, Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία, οργανώσαμε δράση με στόχο την Ευαισθητοποίηση των μαθητών μας, την καλλιέργεια Ενσυναίσθησης κι Αλληλεγγύης απέναντι στο συνάνθρωπο και την άρση στερεοτύπων. Οι μαθητές πέρασαν από μια σειρά εμποδίων/δοκιμασιών για να συνειδητοποιήσουν πώς είναι η ζωή ενός ατόμου που έχει δυσκολία στην όραση, την ακοή, την κίνηση κ.τ.λ.
- έγραψαν με δεμένα τα μάτια τους και διαπίστωσαν τη δυσκολία του εγχειρήματος
- περπάτησαν με δεμένα μάτια υποβοηθούμενοι από συνοδό συμμαθητή τους
- άγγιξαν όσπρια με δεμένα μάτια και προσπάθησαν να τα αναγνωρίσουν
- πέρασαν χοντρή κλωστή μέσα από χοντρό μακαρονάκι με τα μάτια δεμένα
- άνοιξαν καραμέλες με τα δεμένα μάτια και χέρι
- άγγιξαν τη γραφή Braille και προσπάθησαν να τη διαβάσουν
- προσπάθησαν να διαβάσουν τα χείλια.
Δυστυχώς τόσο ο μεταβατικός μήνας αλλαγής σχολικής στέγης λόγω ακαταλληλότητας του κτιρίου σε περίπτωση σεισμού όσο και οι μήνες με χιόνια που επέβαλαν τα 5 αλλεπάλληλα κλεισίματα του σχολείου, είχαν ως αποτέλεσμα να μην μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε όπως εμείς προσδοκούσαμε για να διευρύνουμε αυτόν τον κύκλο βιωματικής επικοινωνίας.
Προκειμένου λοιπόν να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές μας, δημιουργήσαμε αποθετήριο στην πλατφόρμα της ηλεκτρονικής τάξης του e-class, ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούμε με τα μέλη της ομάδας, ακόμη κι εξ αποστάσεως.
Στην πρώτη ενότητα συζητήσαμε για τη διαφορετικότητα. Αρχικά είδαμε ένα βίντεο, όπου ο ήρωας μας ο Γιάννης, περιέγραφε την καθημερινότητά του, στην οποία απουσίαζε το διαφορετικό. Δεν μπορούσε να δει οτιδήποτε ήταν διαφορετικό. Πήγε στο οφθαλμίατρο θεωρώντας ότι κάτι δε πάει καλά με την όρασή του και με έκπληξη διαπίστωσε ότι η όραση του ήταν μια χαρά απλά εκείνος είχε επιλέξει να μη βλέπει το διαφορετικό. Έτσι ο γιατρός του συνέστησε τα γυαλιά της διαφορετικότητας και τότε όλα λύθηκαν. Μπόρεσε να δει τη διαφορετικότητα και παράλληλα έκανε ότι μπορεί για να αλλάξει τη καθημερινότητα όλων. Ακολούθησε μια μεγάλη συζήτηση για το τι είναι διαφορετικότητα και διατυπώνοντας ο κάθε μαθητής 3 λέξεις κλειδιά για το τι είναι διαφορετικότητα δημιουργήσαμε το συννεφόλεξο της διαφορετικότητας.
Στην επόμενη ενότητα συζητήσαμε για το πόσο εύκολο είναι να αποδεχθούμε ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί αλλά ίσοι και ισότιμοι στην κοινωνία. Οι μαθητές, παρακολούθησαν ένα βίντεο όπου ένα μικρό ζωύφιο περιθωριοποιείται και δεν είναι πλέον αποδεκτό από τους φίλους τους, όταν κατά λάθος πέφτει σε ένα βάζο χρώμα και αλλάζει χρώμα. Με αφορμή το βίντεο αυτό, ζητήθηκε από τους μαθητές να εκφράσουν τα συναισθήματα που βίωσε ο μικρός μας φίλος λόγο διαφορετικού χρώματος και τα αποτύπωσαν σε ένα padlet. Εκπληκτική ήταν η αντίδραση των μαθητών όταν τους ζητήθηκε να παρουσιάσουν ένα στοιχείο του χαρακτήρας τους αλλά και της εμφάνισής τους που τους καθιστούν διαφορετικούς. Τα συναισθήματα ήταν ποικίλα όπως και οι προβληματισμοί όπου προέκυψαν. Τέλος συζητήσαμε αρκετά για το τι είναι τελικά η αποδοχή της διαφορετικότητας και μέσα από 3 λέξεις κλειδιά που αποτύπωσε ο κάθε μαθητής, φτιάξαμε το συννεφόλεξο της αποδοχής της διαφορετικότητας.
Στη τρίτη ενότητα συζητήσαμε για τα δικαιώματα του παιδιού. Μελετήσαμε περιληπτικά τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού και μέσα από ένα συνοπτικό βίντεο επικεντρωθήκαμε στα βασικά δικαιώματα του παιδιού.
Στη τέταρτη και τελευταία ενότητα ασχοληθήκαμε με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Αρχικά είδαμε ένα βίντεο με τον παραολυμπιονίκη κολύμβησης Αντώνη Τσαπατάκη, όπου μας περιγράφει live τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει καθημερινά για να κινηθεί στους δρόμους της Αθήνας. Παράλληλα παρακολουθήσαμε και την ταινία μικρού μήκους «Ο αδελφός», στην οποία ο μεγάλος αδελφός μιας κοπέλας ΑΜΕΑ ξεσπά μετά από μια βόλτα που προσπάθησε να έχει με την αδελφή του στο κέντρο των Χανίων, απεικονίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν στην προσπάθεια τους να διασχίσουν έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους των Χανίων. Τέλος, ακολούθησε μια μεγάλη συζήτηση όπου οι μαθητές πρότειναν λύσεις που θα διευκόλυναν την ποιότητα ζωής των ΑΜΕΑ.
Κατά την επίσκεψή μας στο Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο και Λύκειο Ρεθύμνου μας ξενάγησαν στους χώρους του σχολείου, στο θερμοκήπιο, φάγαμε μαζί και παίξαμε μαζί. Διαπιστώσαμε ότι αν θέλουμε ν’ αλλάξουμε στερεότυπα, δεν έχουμε παρά στοχευμένα να βάλουμε τα παιδιά να χαρούν, να αλληλεπιδράσουν, να τρέξουν, να γελάσουν, να γευτούν τη θετική ενέργεια της όμορφης συνύπαρξης και του παιχνιδιού, εκεί όπου δεν υπάρχουν διαφορές που χωρίζουν, ηττημένοι και νικητές αλλά η παρέα, η γνωριμία, το χτίσιμο των σχέσεων. Δώσαμε υπόσχεση στον εαυτό μας να κρατάμε ημερολόγιο, να βάζουμε καθημερινούς στόχους και να ξεπερνάμε τα όριά μας. Επίσης υποσχεθήκαμε στον εαυτό μας να είμαστε ανοιχτοί στις προκλήσεις της κάθε μέρας, να μην παραιτούμαστε, όταν μας προκύπτουν εμπόδια και να προσπαθήσουμε να διαχειριστούμε το φόβο που μας προκαλεί το άγνωστο.
Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις μας είναι τα ακόλουθα: Για να πετύχει η συνεκπαίδευση είναι σημαντικό τα σχολεία της γενικής εκπαίδευσης να εμπλέκονται και να συνεργάζονται με δομές ειδικής εκπαίδευσης. Ακόμη κι αν για τα παιδιά μπορεί να φαίνονται διαφορετικός ο τρόπος σκέψης, η φυσική επαφή, η βιωματική σύμπραξη και η εμπλοκή των παιδιών είναι αυτό που τα βοηθάει να καταρρίψουν τα στερεότυπα στο μυαλό τους, να μεταφέρουν την εικόνα αυτή στις δικές τους οικογένειες και να αλλάξουν οπτική γωνία. Η διαδικτυακή επικοινωνία βοηθά τα σχολεία να συνεργαστούν πανελλαδικά σε θέματα συνεκπαίδευσης. Είναι σημαντικό να ανοίξει μια γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ των σχολείων τόσο σε επίπεδο νόμων αλλά και σε επίπεδο συναδέλφωσης σχολείων. π.χ. θα μπορούσε ένα σχολείο κατά την εκδρομή του σε ένα συγκεκριμένο νόμο να επισκεφτεί και μία δομή ειδικής αγωγής, να αλληλεπιδράσει και να ανταποδώσει τη φιλοξενία.
