ICT in Philology Δημιουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ στα φιλολογικά μαθήματα 

http://users.sch.gr/eirskoura/?p=11

Δημοσίευση γραπτών κειμένων των παιδιών στο μάθημα της Νεοελλ. Γλώσσας (και όχι μόνο)-θεωρητική τεκμηρίωση, της Γεωργίας Παντίδου.

Ταυτότητα του σεναρίου

Τίτλος: «Νουνίζεις ή ό,τ σι  κλώθ’ μολογάς;»
Τάξη: Α΄ Λυκείου
Δημιουργός: Γεωργία Παντίδου
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
Προτεινόμενη διάρκεια: 4-5 διδακτικές ώρες
Μεθοδολογία

Εισαγωγή:

Το σενάριο «Νουνίζεις ή ό,τ σι  κλώθ’ μολογάς;» έχει ως θέμα του τη γλωσσική ποικιλότητα της Κοινής Νεοελληνικής, η οποία, όπως και η αρχαία ελληνική, χαρακτηρίζεται από έντονη διαλεκτική διαφοροποίηση. Επειδή, όμως, η (γλωσσική) χρήση διαλέκτων και ιδιωμάτων συνδέεται πολλές φορές με αρνητικές αντιλήψεις και στάσεις έναντι των ομιλητών/τριών τους, οι οποίες όχι σπάνια τείνουν προς το γλωσσικό ρατσισμό, θα πρέπει στα πλαίσια του γλωσσικού γραμματισμού των μαθητών/τριών να ενδυναμώνεται η γλωσσική επίγνωση, η οποία οδηγεί στην αποδοχή και το σεβασμό της διαφορετικότητας στη χρήση της γλώσσας και αποτρέπει τη συρρίκνωση των πολύτιμων για τον πολιτισμό διαλέκτων και ιδιωμάτων.

Για την υλοποίηση του σεναρίου οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε τέσσερις τετραμελείς ομάδες. Αρχικά παρακολουθούν τέσσερα βίντεο από τηλεοπτικές σειρές, στις οποίες οι πρωταγωνιστές/τριες είναι ομιλητές/τριες διαλέκτων ή ιδιωμάτων της ελληνικής γλώσσας και στη συνέχεια επισκέπτονται σχετικούς δικτυακούς τόπους με σκοπό να οικοδομήσουν γνώσεις πάνω στη διαλεκτική διαφοροποίηση, τους λόγους της ύπαρξής της στο παρελθόν, τη σημασία της για το παρόν και το μέλλον, καθώς  και θετικές στάσεις έναντι των ομιλητών/τριών διαλέκτων και ιδιωμάτων, κατανοώντας ότι κάθε επίσημη γλώσσα είναι ουσιαστικά μία διάλεκτος «με στρατό και ναυτικό», η οποία επεκράτησε για συγκεκριμένους ιστορικούς και πολιτικούς λόγους και ότι δεν υφίσταται ποιοτική διάκριση μεταξύ των διαλέκτων/ιδιωμάτων.

Το σενάριο θα μπορούσε να κλείσει με την προβολή της παράστασης «Βαβυλωνία» του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη (2009), βασισμένη στο ομώνυμο έργο του Δ. Κ. Βυζάντιου.

Επιλογή και οργάνωση υλικού:

Βιντεοπροβολέας, υπολογιστές με σύνδεση στο Διαδίκτυο (ένας ανά ομάδα). Φυλλομετρητής, επεξεργαστής κειμένου, λογισμικό παρουσιάσεων. Φύλλα εργασίας (ένα ανά ομάδα) και ένα κοινό αποθηκευμένα στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή.

• Λογοτεχνικό κείμενο: Σωτήρη Δημητρίου «Ν’ ακούω καλά τ’ όνομά σου». Εκδόσεις Κέδρος, 1993.

Διευθύνσεις:

• you tube: «Περί ανέμων και υδάτων» (Επτανησιακό ιδίωμα)

Επτά θανάσιμες πεθερές (η Θρακιώτισσα πεθερά) (ιδίωμα Θράκης)

Επτά θανάσιμες πεθερές (η Κρητικιά πεθερά) (Κρητική διάλεκτος)

«Παρά πέντε» (Πελ/κό και βορειοελλαδίτικο ιδίωμα)

• Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα – Θεωρία και Ιστορία – Θέματα Ιστορίας της Ελληνικής Γλώσσας. Κείμενα: α) Μαρία Κακριδή-Φερράρι: Διάλεκτος, β) Μαρία Κακριδή-Φερράρι: Στάσεις απέναντι στη γλώσσα, γ) Νίκος Παντελίδης: Αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι , δ) Αντώνης Λιάκος: Γλώσσα και έθνος στη νεότερη Ελλάδα

http://www.greeklanguage.gr/greekLang/studies/history/contents.html

• Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο – Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας – Εισαγωγή (χάρτης διαλεκτικής διαφοροποίησης αρχ. Ελλάδος) http://www.elia.org.gr/pages.fds?pagecode=16.02.01&langid=1

• Ηλεκτρονικός Κόμβος για την υποστήριξη των διδασκόντων την ελληνική γλώσσα – Γλώσσα: Θεωρία/Διδασκαλία – Οδηγός – Θέματα: «Γλώσσα και Διάλεκτος» και «Γλωσσική ποικιλία» της Ρέας Δελβερούδη, «Στάσεις απέναντι στη γλώσσα» και «Γλωσσική συρρίκνωση» του Λουκά Τσιτσιπή, «Γλώσσα και Τυποποίηση» της Ελένης Καραντζόλα και «Η ελληνική γλώσσα και οι διάλεκτοί της» του Χρήστου Τζιτζιλή. http://www.komvos.edu.gr/glwssa/Odigos/

• www.pardalilexi.gr

Έναυσμα της διδασκαλίας και της έρευνας
Με σκοπό να ερευνηθεί η επιβίωση και η συχνότητα χρήσης του ιδιώματος της ανατολικής Ρωμυλίας στο κοινωνιογλωσσικό περιβάλλον του Νέου Μοναστηρίου Φθιώτιδας και, κυρίως, να διαπιστωθούν οι στάσεις του μαθητικού πληθυσμού με ρίζες από την ανατολική Ρωμυλία και οι αξιολογικές κρίσεις τους ως προς τη χρήση του ιδιώματος και τη διδακτική αξιοποίησή του, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε μια πειραματική έρευνα εθνογραφικού – κοινωνιογλωσσικού τύπου και μια διδασκαλία βασισμένη σε πρωτότυπο γλωσσικό υλικό από την προφορική παράδοση των προσφύγων.
Από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας προέκυψαν τα εξής ερευνητικά
ερωτήματα:
1) Υπάγεται και το ιδίωμα της ανατολικής Ρωμυλίας στον γενικό κανόνα, ο οποίος επιβάλλει την αφομοίωση των διαλέκτων/ιδιωμάτων από τη νόρμα;
2) Οδηγείται το ιδίωμα και σε ποιο βαθμό σε συρρίκνωση – υποχώρηση και τελικά σε γλωσσικό θάνατο;
3) Πώς αξιολογούν το ιδίωμα και ποιες στάσεις υιοθετούν έναντι αυτού οι σημερινοί μαθητές;
4) Θεωρούν ότι στιγματίζονται γλωσσικά ή περιθωριοποιούνται όταν
χρησιμοποιούν το ιδίωμα;
Η υπόθεση εργασίας ήταν πως, αν υφίστανται αρνητικές έναντι του ιδιώματος αντιλήψεις και στάσεις των μαθητών, μια διδασκαλία που αξιοποιεί γνήσιο ιδιωματικό υλικό δύναται να επιφέρει σε κάποιο βαθμό αλλαγή των απόψεων και των στάσεων των παιδιών, αναδεικνύοντας την αξία της ύπαρξης και τη σημασία της διατήρησης του ιδιώματός τους για τη γλώσσα και τον πολιτισμό.