Στα δύο βιντεάκια που ακολουθούν δίνονται με ωραίο τρόπο οδηγίες, συμβουλές, προκειμένου  να κατορθώσουμε να ξεχωρίσουμε το σωστό από το λάθος, την αλήθεια από το ψέμα, την πραγματικότητα από την φαντασία.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ   ή

Στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε;    ή

Σκέψεις…Σκέψεις…Σκέψεις

Από: Βασιλακόπουλος Γεώργιος

—

Δείτε αυτό το βίντεο

Έτσι είναι ή μας κοροϊδεύει ο δημιουργός του βίντεο;

Όπως και να έχει όμως, συμβαίνουν τέτοια πράγματα στη ζωή μας; Υπάρχει αυτή η τυφλή και κοινώς αποδεκτή αντίδραση στη κοινωνία μας;

Αν υπάρχει, ποιες ανάγκες εξυπηρετεί; Ποιούς φόβους ή ποιές φοβίες προσπαθεί να καθησυχάσει;

Ας κοιτάξουμε πάλι το βίντεο.

Παρατήρηση: Οι πίθηκοι, δεν είναι πίθηκοι αλλά άνθρωποι ντυμένοι…πίθηκοι. Προφανώς ο δημιουργός του βίντεο θέλει να εστιάσει στο νόημα και στην ουσία αυτών που θέλει να πει. Λόγω αυτού του γεγονότος όμως, μας δίνεται το δικαίωμα να αμφισβητήσουμε την ύπαρξη του πειράματος (προσωπικά δεν γνωρίζω αν έχει γίνει τέτοιο πείραμα, αν γνωρίζει κάποιος ας μας δώσει στοιχεία) και όλα επομένως όσα περιγράφονται σε αυτό. —Δικαίωμα στην αμφισβήτηση, χωρίς μάλιστα επαρκή στοιχεία—.Δεν Θα μας εμποδίσει όμως αυτό στην ροή των σκέψεών μας…

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι το πείραμα έγινε κάπως έτσι.

Οι πίθηκοι λοιπόν, απέτρεπαν (με βίαιο τρόπο λέει το πείραμα—ας το δεχτούμε) τους νεώτερους στην ομάδα πιθήκους, να πιάσουν την μπανάνα, επειδή είχαν την εμπειρία της τιμωρίας τους, χωρίς να φταίνε.

Ας σκεφτούμε όμως ότι οι πίθηκοι είναι κοινωνικά όντα. Αυτό σημαίνει, ότι λειτουργούν σαν ομάδα, ότι αλληλοεξαρτώνται, ότι για να επιβιώσουν έχουν την ανάγκη ο ένας του άλλου. Ο βίαιος τρόπος αποτροπής του άλλου από κάτι που θέλει να κάνει, πιθανόν να είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους μαθαίνουν – εκπαιδεύουν – τους νεώτερους, στα δεδομένα της κοινότητάς τους.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, η αντίδρασή τους φαίνεται φυσιολογική. Προσπαθούν να προστατέψουν την ομάδα τους, την κοινότητά τους, άρα και την επιβίωσή τους.

Αυτή η γνώση, η αντίδραση, η συμπεριφορά, μεταβιβάζεται από τους παλαιότερους στους νεώτερους χωρίς να υπάρχει το αίτιο, η τιμωρία.

Μήπως μας Θυμίζει το σκυλί του Παυλώφ;

Αυτό όμως λέγεται… Εκπαίδευση!!! Δεν Είναι έτσι; Μαθαίνουμε τους νεώτερους να αποφεύγουν ή να επιδιώκουν πράγματα για το καλό το δικό τους και της ομάδας τους – κοινωνίας τους – γενικότερα. (Μιλώ φυσικά για την πρωταρχική, βασική, ουσιώδη εκπαίδευση)

Επομένως, τα συμπεράσματα που βγάζει ο δημιουργός του βίντεο είναι λανθασμένα. Έτσι είναι τα πράγματα; Δεν ξεχάσαμε, δεν παραλείψαμε τίποτα; Ας το ξανασκεφτούμε.

Αυτά που ξεχάσαμε και παραλείψαμε, λοιπόν είναι το κλουβί και το κρύο νερό-τιμωρία.

Το κλουβί προφανώς στερεί την δυνατότητα στους πιθήκους να πάνε κάπου αλλού για μπανάνες!!! και σαφώς δημιουργεί ένα ασφυκτικό πλαίσιο το οποίο επηρεάζει την συμπεριφορά τους. (ε, αφού δεν μπορούμε να ξεφύγουμε ούτε και να φάμε την μπανάνα, ας μην παγώσουμε τουλάχιστον από το νερό!!!) Σε συνθήκες ανελευθερίας δεν μπορείς να περιμένεις πάντα τις καλύτερες και σοφότερες επιλογές!!!

Συλλογίζεται (και πράττει, θα έλεγα) καλύτερα, όποιος ελεύθερα συλλογίζεται. Γνωστό αυτό, πιστεύω…

Το κρύο νερό, τώρα. Η τιμωρία. Από ποιόν πηγάζει; Ποιός είναι ο τιμωρός; Εδώ έχουμε πολλές πιθανότητες. Υπάρχουν, δυστυχώς, πολλοί πιθανοί τιμωροί. Η φύση; Ο Θεός; Ο άρχοντας; Ο δυνατότερος; Ο εξυπνότερος;

Όσον αφορά την ανθρώπινη κοινωνία, αυτή άλλωστε μας ενδιαφέρει, θα δεχτώ ως τιμωρό την φύση. Και εμείς ένα κομμάτι της είμαστε!!! Δεν Θα σχολιάσω τους άλλους τιμωρούς που αναφέρω… Θα επικεντρώσω το ενδιαφέρον μου σε ένα άλλο σημείο.

Είμαστε λοιπόν ένα κομμάτι της φύσης η οποία μπορεί να μας τιμωρήσει αν δεν υπακούσουμε στους νόμους και τους κανόνες της. Σωστό φαίνεται. Αποδεκτό από όλους, σχεδόν. Είμαστε όμως και ένα κομμάτι της κοινωνίας μας. Μας τιμωρεί όμως η κοινωνία μας με τον ίδιο τρόπο όπως ο άγνωστος τιμωρός τους πιθήκους; Είναι τόσο σκληρός τιμωρός; Έχει την δύναμη να επηρεάσει τόσο πολύ τις σκέψεις μας, τις πεποιθήσεις μας, την λογική μας και εν τέλει την ίδια την πραγματικότητα όπως στο πείραμα με τους πιθήκους;

Ας παρακολουθήσουμε το παρακάτω βίντεο χωρίς σχόλια, προς το παρόν, από μένα.

Από το προηγούμενο βίντεο μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι… δεν είναι και τόσο δύσκολο να προτρέψεις, να επηρεάσεις, να καθοδηγήσεις κάποιον σε εκείνες τις απόψεις, τις ιδέες και τις πεποιθήσεις που θέλεις! Όταν μάλιστα αυτές προέρχονται από άτομα, ομάδες ή θεσμούς που κατέχουν υψηλή θέση στην αξιακή ιεραρχία της κοινωνίας, τότε ο άνθρωπος μπορεί να κάνει πράγματα που μοιάζουν με αυτά των πιθήκων του πρώτου βίντεο…

Στα δύο βίντεο που ακολουθούν Θα δείτε ένα σχετικό πείραμα!!!

Αν από αυτά τα δύο βίντεο πει κάποιος ότι ο “απλός άνθρωπος” πειθαρχεί, συμμορφώνεται, υποτάσσεται στην “αυθεντία” – κάθε είδους – τότε θα πρέπει να δει και το επόμενο βίντεο. Τί συμβαίνει όταν δεν υπάρχει αυτός ο τόσο καθοριστικός ρόλος της “αυθεντίας”, που κάθε στιγμή σε πιέζει να κάνεις κάτι που δεν θέλεις, πείθοντας σε ότι είναι για το γενικότερο καλό; Τι συμβαίνει όταν βρεθεί κάποιος σε ένα άσχημο περιβάλλον παίζοντας κάποιο ρόλο σε αυτό έχοντας περισσότερες επιλογές αντίδρασης;

Ακραίες και αμφισβητούμενες αυτές σι ιστορίες με τα πειράματα αυτά!!! Συμφωνώ. Και ακραίες είναι (δεν συμβαίνουν αυτά στην καθημερινή μας ζωή) και αμφισβητούμενες (πειράματα είναι, κάτω από ιδιαίτερες, οπωσδήποτε, συνθήκες). Μήπως όμως μας έρχονται στο μυαλό κάποιες παρόμοιες καταστάσεις, με μικρότερη πιθανόν ένταση ή και με την ίδια, από την προσωπική μας ζωή ή και γενικότερα από την ανθρώπινη ιστορία;

Τέλος πάντων, δεν έχουμε κάθε μέρα μια αυθεντία πάνω από το κεφάλι μας! Ούτε βρισκόμαστε κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες. Διαθέτουμε και κρίση και έχουμε και πολλές επιλογές στη ζωή μας για να διαλέξουμε. ΣΙΓΟΥΡΑ ;;;;;

Τα μιμίδια

«Μια ιδέα είναι κάτι που έχεις. Μια ιδεολογία είναι κάτι που σε κατέχει.» – Morris Berman

Τα μιμίδια αποτελούν θεμελιώδεις μονάδες-φορείς πολιτισμικής κληρονομιάς (τραγούδια, τρόποι συμπεριφοράς, μόδα, επιστημονικές ιδέες, θρησκευτικές πεποιθήσεις ή δοξασίες, κτλ), τα οποία μεταδίδονται από τον ένα εγκέφαλο στο άλλο.

Πρόκειται για όρο που εισηγήθηκε το 1976 ο βιολόγος Pίτσαρντ Nτόκινς, στο διάσημο πια μπεστ σέλερ «Το Εγωιστικό Γονίδιο». Σε αυτό εκφράζεται η άποψη ότι η βιολογική εξέλιξη εξαρτάται ουσιαστικά από τα γονίδια και ότι η φυσική επιλογή γίνεται στο δικό τους βασικά επίπεδο και για το δικό τους συμφέρον.

Τα γονίδια ονομάζονται εδώ «εγωιστικά», όχι διότι διαθέτουν κάποια ιδιαίτερη θέληση ή προσωπικό κίνητρο, αλλά διότι μπορούν να περιγραφούν καλύτερα σα να διαθέτουν! Μεταβιβάζονται έτσι ώστε να εξυπηρετούν πάντα το δικό τους «ατομικό συμφέρον» της επιβίωσης και αντιγραφής, ανεξάρτητα από το συμφέρον του ίδιου του οργανισμού. Η ανθρώπινη συμπεριφορά προσαρμόζεται στη στρατηγική της γονιδιακής αναπαραγωγής και η εξέλιξη των εμβίων όντων μπορεί να θεωρηθεί έτσι σαν η επιβίωση και ο πολλαπλασιασμός των γονιδίων τους.

Ο Ντόκινς ονόμασε τα αναπαραγόμενα γονίδια αντιγραφείς, αλλά επεσήμανε ότι η εξέλιξη μπορεί να βασιστεί σε οποιοδήποτε αντιγραφέα ακολουθεί τις τρεις βασικές εξελικτικές αρχές: την πιστότητα αντιγραφής (με σποραδικά εντούτοις λάθη ή μεταλλάξεις που βοηθούν στην εξέλιξη και επιλογή), τη γονιμότητα (όσο ταχύτερη είναι η αντιγραφή, τόσο περισσότερο θα εξαπλωθεί ο αντιγραφέας) και τη μακροβιότητα (όσο περισσότερο ζει το αντιγραφόμενο «σχέδιο», τόσο περισσότερα αντίγραφα θα μπορούν να παραχθούν απ’ αυτό).

Προς το τέλος του βιβλίου του υπέβαλε το ερώτημα εάν υπάρχουν και άλλοι αντιγραφείς στη φύση που να εκπληρώνουν τα βασικά αυτά χαρακτηριστικά. Η απάντησή του ήταν θετική και εισήγαγε έτσι για πρώτη φορά την έννοια τουμιμιδίου (meme) σα μια μονάδα πολιτιστικής μετάδοσης και αντιγραφής ή απλά σα μια μονάδα μίμησης: «Όπως ακριβώς τα γονίδια διαδίδονται στη δεξαμενή των γονιδίων, μεταπηδώντας από σώμα σε σώμα μέσω του σπέρματος ή των ωαρίων, έτσι και τα μιμίδια διαδίδονται στην δεξαμενή των μιμιδίων μεταπηδώντας από εγκέφαλο σε εγκέφαλο…».

Όπως τα γονίδια, η βασική μονάδα αντιγραφής των γενετικών πληροφοριών, αντιγράφονται από τους γονείς στους απογόνους, έτσι και τα μιμίδια, η βασική μονάδα των πολιτιστικών πληροφοριών, αντιγράφονται από άτομο σε άτομο, ή καλύτερα από εγκέφαλο σε εγκέφαλο, αναπαραγόμενα με τη μίμηση. Και σε αυτά συμβαίνουν μεταλλάξεις – ευκολότερα μάλιστα από τα γονίδια – όπως π.χ. όταν ξεχνάμε τη στροφή ενός τραγουδιού ή όταν εξωραϊζουμε, για λόγους εντυπωσιασμού, μια αντιγραφόμενη πληροφορία ή ιστορία.

Ανάλογα, συμβαίνει μια «φυσική επιλογή» των εξελικτικά ικανότερων από αυτές τις μεταλλάξεις, με σκοπό τη διαιώνιση των αντιγραφόμενων πληροφοριών ή «ιδεών». Όπως η βιολογική εξέλιξη κατανοείται καλύτερα από την άποψη του ανταγωνισμού των εγωιστικών γονιδίων (και όχι των ειδών), έτσι και η πολιτιστική εξέλιξη της ανθρωπότητας κατανοείται καλύτερα από την άποψη του ανταγωνισμού των, επίσης εγωιστικών, μιμιδίων.

Έτσι οι ποικίλες εκφάνσεις του πολιτισμού διαδίδονται ανάμεσα σε πολλά άτομα όπως διαδίδεται μια επιδημία. Με άλλα λόγια, η πολιτισμική πληροφορία μεταβιβάζεται από νόηση σε νόηση χάρη στους ενιαίους και συνεκτικούς βασικούς φορείς της, που ονομάζονται μιμίδια. Το μιμίδιο ορίζεται ως «μονάδα πολιτισμικής μεταβίβασης ή ως μονάδα μίμησης» με την ευρύτερη έννοια του όρου.

Περιλαμβάνει τις ελάχιστες μονάδες πληροφοριών που εδράζονται στο ανθρώπινο μυαλό και μπορούν να μεταβιβασθούν ως εννοιολογικά ή συμπεριφορικά αντίγραφα μέσα από περισσότερο ή λιγότερο συνειδητές πρακτικές μίμησης τόσο από την πλευρά του μιμούμενου όσο και από εκείνη του μιμητή. Ως μιμίδια λοιπόν ταξινομούνται αντιλήψεις, πρακτικές αλλά και πάσης φύσεως υλικές κατασκευές που τις αντανακλούν ή/και τις εξυπηρετούν.

Αν και αργότερα ο Ντόκινς εξομολογήθηκε ότι εισήγαγε την έννοια του μιμιδίου με βασικό σκοπό να αποτρέψει τους αναγνώστες του από το να θεωρήσουν ότι τα γονίδια αποτελούν τα πάντα για την εξέλιξη, η μεγάλη σύγχρονη μιμιδίστρια επιστήμονας Susan Blackmore πιστεύει ότι η ιδέα του αυτή υπήρξε ένας πραγματικός δυναμίτης.

Πράγματι, προκάλεσε τη γένεση μιας νέας θεωρητικής κι εμπειρικής επιστήμης, της Μιμιδικής (Memetics), που μελετά την αναπαραγωγή, εξάπλωση και εξέλιξη των μιμιδίων και φιλοδοξεί να εξηγήσει καλύτερα από όλες τις υπάρχουσες μέχρι τώρα θεωρίες την ιστορία της πολιτιστικής μας εξέλιξης.

Τη δεκαετία του 1980 τη σκυτάλη εξέλιξης αυτής της νέας επιστήμης της Μιμιδικής πήραν πολλοί άλλοι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ο γνωστός Αμερικανός φιλόσοφος της τεχνητής νοημοσύνης και γνωστικός επιστήμονας Daniel Denett, ο οποίος την προώθησε στο διάσημο βιβλίο του για τη φιλοσοφία του Νου «Η Εξήγηση της Συνείδησης» (1991) και αργότερα στην «Επικίνδυνη Ιδέα του Δαρβίνου» (1995).

Παραδείγματα μιμιδίων

Γενικά μιμίδιο είναι οτιδήποτε μπορεί να μεταβιβάσει ο άνθρωπος μέσω της μίμησης, του γραπτού και προφορικού λόγου και των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας.

Τυπικά παραδείγματα μιμιδίων είναι η γλώσσα, τα διαφημιστικά σλόγκαν, τα συνθήματα, τα κλισέ, η μόδα, η μουσική, ο χορός, τα αστεία, τα ανέκδοτα, οι παροιμίες, οι μύθοι, οι παραδόσεις, οι ιστορίες, οι παροιμίες, οι αφορισμοί, τα παιδικά ποιηματάκια, στιχάκια, παιχνίδια και δραστηριότητες, τα επικά ποιήματα, τα βιβλία, οι ταινίες, τα βίντεο, τα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα, η επιστήμη, οι εφευρέσεις, τα πολιτικά και θρησκευτικά δόγματα, οι ιδεολογίες, οι προσευχές, οι λαϊκές δεισιδαιμονίες, προλήψεις και προκαταλήψεις, όσο και οι ιδέες περί Δικαιοσύνης, Ελευθερίας, Δημοκρατίας, Ιδιοκτησίας, Εθνικής Συνείδησης και Ανεξαρτησίας.

Είναι δηλαδή όλες αυτές οι πληροφορίες που αντιγράφονται με επιτυχία από άτομο σε άτομο και χωρίς τις οποίες δεν θα είμασταν πλήρως ανθρώπινοι. Ο πολιτισμός μας έχει σχεδιαστεί από τον ανταγωνισμό των μιμιδίων, όπως ακριβώς ο βιολογικός κόσμος έχει σχεδιαστεί από τον ανταγωνισμό των γονιδίων.

Μιμίδια: Οι ιοί του Νου

Είδαμε πως το μιμίδιο είναι μια μονάδα πληροφορίας που διαδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο μέσω της μίμησης. Η «αντιγραφή» του πληροφοριακού αυτού μιμιδίου στη μνήμη του νέου ατόμου καθιστά, με βιολογικούς όρους, αυτό το άτομο έναν ξενιστή (φορέα) αυτού το μιμιδίου. Τις περισσότερες μάλιστα φορές μπορούμε να πούμε ότι ο νους αυτού του ανθρώπους έχει «μολυνθεί» από το συγκεκριμένο μιμίδιο, κατ’ αντιστοιχία με τη μόλυνση που προκαλούν οι βιολογικοί ιοί ή οι ιοί των υπολογιστών.

Το μιμίδιο δηλαδή μπορεί να θεωρηθεί σαν ένας πληροφοριακός ιός που εγκαθίσταται στο μυαλό των ανθρώπων, μολύνοντάς το, ζώντας παρασιτικά εκεί, αντιγραφόμενο από εγκέφαλο σε εγκέφαλο μέσω της μίμησης, και επηρεάζοντας και τροποποιώντας τη συμπεριφορά τους.

Όσο και να ακούγεται παράξενο ή απίθανο, ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι ένα είδος φυλακής γύρω μας, από την οποία φαίνεται τρομακτικά δύσκολο να ξεφύγουμε όσο διαθέτουμε ένα μιμητικό εγκέφαλο που δε σταματά σχεδόν ποτέ να σκέπτεται και να μιμείται και να δηλητηριάζεται από χιλιάδες ιούς γύρω του, όντας τελείως απροστάτευτος για να αποτρέψει τις μυριάδες αυτές μολύνσεις που καθορίζουν ως επί το πλείστον την πολιτιστική του συμπεριφορά, τα πρέπει και τα οφείλω του, τις αρέσκειες και απαρέσκειές του, τις έλξεις και απωθήσεις του ή τις ιδεολογίες και τα πιστεύω του και που όλα μαζί τον ωθούν σε δράση, δίνοντας «νόημα» στην καθημερινή του ζωή και δικαιολογώντας τους καταστροφικούς πολέμους που εξαπολύει πολλές φορές εναντίον άλλων μιμιδίων, πολεμώντας δήθεν για τις αξίες του και τον «πολιτισμό» ή ενάντια στη «χυδαιότητα», «απιστία», αλλά εξυπηρετώντας στην «βαρβαρότητα» και πραγματικότητα πάντοτε το συμφέρον αυτών των ίδιων ιογόνων μιμιδίων από τα οποία έχει ο ίδιος ασυνείδητα, άκριτα και ανοχύρωτα μολυνθεί!

Αυτή είναι η «Μιμιδιομηχανή» της Susan Blackmore, ο «άνθρωπος μίμηση» ή «άνθρωπος μηχανή», χωρίς καμιά ουσιαστική «ταυτότητα» ή εσωτερικό «εαυτό» ή «ψυχή» μέσα του: συγκροτήματα απλώς μιμιδίων, μιμιδιακές ιστορίες, ιδέες και ιδεολογίες που εξυπηρετούν, καλύπτουν και δικαιολογούν άλλα μιμίδια… Μιμίδια πίσω από μιμίδια, πίσω από άλλα μιμίδια, σε μια ατέρμονη ακολουθία, σαν τους φλοιούς του κρεμμυδιού, χωρίς κανένα ίχνος ουσίας ή «πυρήνα» στο κέντρο τους. Απλά όλοι αυτοί οι μιμιδιοφλοιοί δημιουργούν την παραίσθηση του «εαυτού», της «ψυχής» ή του «ανεξάρτητου» και ως ένα σημείο δυνητικά «αθάνατου», αν ενστερνιστεί κάποιος τις διδασκαλίες της τοπικής θρησκείας του, δήθεν «ατομικού» όντος!

Στη Μιμιδική οι ιδέες θεωρούνται σαν ανεξάρτητες σχεδόν οντότητες, σε μια συμβιωτική σχέση με τους ανθρώπινους εγκεφάλους και τους πολιτισμούς. Τα μιμίδια τώρα που παράγουν με τον ανταγωνισμό τους τον ανθρώπινο πολιτισμό, μερικές φορές ανταγωνίζονται και με τα ίδια τα γονίδια, όπως π.χ. με την πολιτιστικά επιβαλλόμενη αγαμία σε ορισμένες τάξεις ιερέων και ασκητών. Εδώ ο φυσικός και σαρκικός έρωτας «εξευγενίζεται» και μετασχηματίζεται στον «θείο» έρωτα», εισβάλλοντας μεταμφιεσμένος στα μυστικιστικά οργασμικά οράματα των «αγίων», αν δε βρει άλλες παραφυσικές διεξόδους…

Όπως σημειώνει η Blackmore, «κάθε μιμίδιο που μπορεί να αντιγραφεί, θα αντιγραφεί». Ο κόσμος είναι έτσι γεμάτος από επιτυχή μιμίδια. Τα υπόλοιπα έχουν απλώς εκλείψει. Τα μιμίδια μπορούν να εμφανιστούν με άπειρους τρόπους. Κάθε φορά που λέμε κάτι, αυτό είναι ένα πιθανόν μιμίδιο που μπορεί να αντιγραφεί από κάποιον ή όχι. Ο εγκέφαλός μας συνδέει συνεχώς παλαιά μιμίδια σε καινούργιους συνδυασμούς δημιουργώντας νέα μιμίδια. Υπάρχει συνεχώς μια «δημιουργική» εξελικτική διαδικασία μέσα στο κεφάλι μας και με τους ανθρώπους που επικοινωνούμε. Δεν υπάρχει συνεπώς μόνον ο βιολογικός αντιγραφέας, αλλά και ο πολιτιστικός, και από την αλληλεπίδρασή τους έχουμε, τελικά, σύμφωνα με την Blackmore, τη συνεξέλιξη μιμιδίων-γονιδίων:

«Υπάρχουν φαινόμενα που δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνον από το γενετικό κίνητρο (όπως π.χ. η γλώσσα, η οποία δε φαίνεται να προσφέρει κανένα γενετικό πλεονέκτημα), αλλά εξηγούνται εύκολα με το μιμιδιακό κίνητρο. Οι άνθρωποι εξελίχθηκαν κατά μήκος δύο και όχι ενός αξόνων: του γενετικού και του μιμιδιακού. Η γλώσσα διαδίδει μιμίδια. Επομένως η γλώσσα εξελίχθηκε για να διαδώσει καλύτερα τα μιμίδια. Η γλώσσα δεν αντιπροσωπεύει ένα εξελικτικό πλεονέκτημα για τα γονίδια, αλλά για τα μιμίδια. Αμφότερα γονίδια και μιμίδια είναι αντιγραφείς με ισοδύναμο στάτους. Η εξέλιξη της ανθρώπινης φυλής καθοδηγείται από τη συνεξέλιξη των δυο αυτών αντιγραφέων…».

Κάποιες ιδέες θα μεταδοθούν με λιγότερη επιτυχία από άλλες. Οι δεύτερες τελικά θα εκλείψουν, ενώ οι πρώτες θα επιβιώσουν, θα εξαπλωθούν και τελικά, κατά το μάλλον ή ήττον θα μεταλλαχτούν, συνεχίζοντας την εξέλιξή τους. Στη διαδικασία αυτή της εξέλιξης και μετάλλαξης θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα μιμίδια που αναπαράγονται πιο αποτελεσματικά κι εξαπλώνονται έτσι καλύτερα, μπορεί να αποδειχτούν μερικές φορές πολύ επιβλαβή για τους ξενιστές τους, όπως π.χ. το αυτοτοξικό μιμίδιο της αυτοκτονίας των καμικάζι πολεμιστών, του χαρακίρι των ταπεινωμένων σαμουράι ή της ομαδικής αυτοκτονίας των μελών διαφόρων θρησκευτικών αιρέσεων.

Μια άλλη βασική διαφορά μεταξύ γονιδίων και μιμιδίων είναι ότι στα γονίδια η αντιγραφή ή γενετική μεταφορά γίνεται πάντα «κάθετα» (από το γονέα στο παιδί) και σε περιορισμένο μόνον αριθμό απογόνων. Αντίθετα, στην πολιτιστική μεταφορά τα μιμίδια μπορούν να διαβιβαστούν με οποιοδήποτε τρόπο μεταξύ δυο οποιωνδήποτε ατόμων («οριζόντια» μετάδοση) και σε μεγάλη έτσι ποσότητα αντιγράφων, κάνοντάς τα έτσι να μοιάζουν περισσότερο με τις μολύνσεις ή τα παράσιτα.

Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που για τη μελέτη της διάδοσης των ιδεών έχουν χρησιμοποιηθεί μοντέλα από την γενετική των πληθυσμών και της επιδημιολογίας! Μια ακόμα «παρασιτική» ιδιότητα των μιμιδίων είναι ότι μπορούν να παραμείνουν αδρανή για μεγάλες χρονικές περιόδους, μέχρι να ενεργοποιηθούν τελικά από κάποια ειδική συνθήκη ή μηχανισμό, κατ’ ανάλογο τρόπο με τους βιολογικούς ιούς ή τους ιούς των υπολογιστών.

Εμείς οι άνθρωποι, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλα ζώα, μιμούμαστε εύκολα και σχεδόν τα πάντα. Εάν δεχθούμε ότι τα μιμίδια μεταβιβάζονται με τη μίμηση, τότε πρέπει να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι μόνο οι άνθρωποι είναι ικανοί για μια εκτενή μιμητική μετάδοση. Είναι η μίμηση που μας καθιστά διαφορετικούς από άλλα ζώα, γι’ αυτό μόνον εμείς έχουμε τόσο μεγάλους εγκεφάλους, γλώσσα και σύνθετο πολιτισμό.

Η Susan Blackmore στο βιβλίο της «Η Μιμιδιομηχανή» υποστηρίζει ότι όλοι μας είμαστε μηχανές μιμιδίων που εξελίχθηκαν σα διαδότες ιδεών. Εξελιχθήκαμε για να βοηθήσουμε το ταξίδι των ιδεών, όπως ακριβώς οι μηχανές φαξ, τα βιβλία και το Διαδίκτυο. Σύμφωνα με τη θεωρία της Μιμιδικής, όλες αυτές οι μηχανές σχεδιάστηκαν από την μιμιδιακή εξέλιξη. Τα μιμίδια είναι συνήθειες, δεξιότητες, ιδέες, τεχνολογίες και ιστορίες, που αντιγράφονται από άτομο σε άτομο ή από ένα άτομο σε τεχνολογικά αντικείμενα.

Με άλλα λόγια, όλος ο πολιτισμός μας είναι μιμίδια. Όπως τα γονίδια, τα μιμίδια είναι εγωιστικοί αντιγραφείς. Είναι πληροφορίες που αντιγράφονται μέσω της μετάλλαξης και της επιλογής. Αυτό σημαίνει ότι εξελίσσονται προς όφελός τους, ανεξάρτητα από την επίδρασή τους στους ανθρώπους που τα αντιγράφουν, τα είδη ή τον πλανήτη.

Τι είναι αυτό που μας καθιστά ανθρώπους; Στην αρχή ήταν η μίμηση και η εμφάνιση των μιμιδίων, τώρα είναι ο τρόπος που εργαζόμαστε σα μιμιδιομηχανές, ζώντας στον πολιτισμό που τα μιμίδια μας έχουν κάνει να δημιουργήσουμε.

Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να σκεπτόμαστε; Η εκπληκτική απάντηση της Μιμιδιακής είναι επειδή τα μιμίδια μας αναγκάζουν να συνεχίσουμε να σκεπτόμαστε και να μιλάμε για να διαδώσουμε περισσότερα μιμίδια!

Μιμιδική Μηχανική

Κατά αναλογία τώρα με τη γενετική μηχανική, υπάρχει και η μιμιδική μηχανική (Memetics) ή μιμιδιομηχανική, που ασχολείται με τη συνθετική ανάπτυξη μιμιδίων με σκοπό την αλλαγή της συμπεριφοράς των ανθρώπων. Αυτή χρησιμοποιεί συνήθως διάφορες κοινωνιολογικές και ψυχολογικές μελέτες για την ανάπτυξη των κοινωνιών, των τρόπων σκέψης των ανθρώπων, την εξέλιξη και υποβλητικότητα του μυαλού τους και άλλα πολλά.

Τη μιμιδική αυτή μηχανική χρησιμοποιεί σ’ ένα μεγάλο μέρος το σύστημα για να υποδουλώνει και ελέγχει τις μεγάλες μάζες. Τις ίδιες ιδέες της μιμιδικής μηχανικής (και της προπαγάνδας) χρησιμοποιεί συνειδητά και η εμπορική διαφήμιση για να διεισδύσει επίσης στις μεγάλες μάζες.

Από την άλλη μεριά, μόλις ανοίξει κάποιος το στόμα του και πει κάτι ή κάνει κάτι που δεν έχει ακόμα αντιγραφεί από κάποιον άλλον, αλλά που μπορεί να αντιγραφεί από άλλους, τότε αυτός έχει απελευθερώσει ένα νέο μιμίδιο! Με αυτή την έννοια θα μπορούσαμε να πούμε ότι όλοι μας τελικά είμαστε σε έναν ορισμένο βαθμό (οι περισσότεροι ασυνείδητα) μιμιδιο-μηχανικοί.

Μιμιδική και Διαδίκτυο

Το Διαδίκτυο είναι ένας αληθινός παράδεισος για τα μιμίδια. Οι υπολογιστές αποθηκεύουν τις πληροφορίες ακριβέστερα από τους ανθρώπινους εγκεφάλους και μπορούν να αντιγράψουν αυτές τις πληροφορίες γρήγορα σε ένα απέραντο πλήθος άλλων υπολογιστών. Αυτό σημαίνει ότι συμβαίνει μια νέα διαδικασία μιμιδιακής παρόρμησης στην οποία η αύξηση των διαθέσιμων μιμιδίων προκαλεί αύξηση στις μηχανές αντιγραφής τους κ.ο.κ.

Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνον το Διαδίκτυο, αλλά και τα κινητά τηλέφωνα, τα CD players, MP3 playerς, DVDs, τηλεοπτικά τηλέφωνα και πολλά άλλα. Είναι η εποχή μας, η εποχή των βιολογικών μιμιδιομηχανών. Ελάχιστοι άνθρωποι σήμερα στις αναπτυγμένες κοινωνίες μπορούν να αντισταθούν στην επιθυμία ενός κινητού τηλεφώνου. Σύντομα θα αισθανθούν την ανάγκη να πάρουν τον πιο πρόσφατο δέκτη, ενισχυτή σκέψης και όλα τα είδη ενισχύσεων που θα μετατρέψουν τους βιολογικούς τους εγκεφάλους σε υπερυπολογιστές. Θα μπορούν τότε να αποθηκεύσουν και να διαβιβάσουν ακόμη περισσότερα μιμίδια και τα μιμίδια θα συνεχίσουν την επέκταση αυτής της ικανότητας.

Μολυσματικά μιμίδια

Όλοι γενικά οι άνθρωποι προσπαθούν να μολύνουν τους άλλους με τα μιμίδια που βρίσκουν πιο ελκυστικά, ανεξάρτητα από τη αντικειμενική αξία τους ή από το αν μερικά από αυτά μπορεί να αποδειχτούν επιβλαβή για τους ξενιστές τους.

Ποια είναι τα συμπτώματα της μόλυνσης από μιμίδια; «Είναι δύσκολος ο εντοπισμός των ιών του νου», εξηγεί ο Dawkins. «Όταν κάποιος έχει μολυνθεί δεν το συνειδητοποιεί και αρνείται κάτι τέτοιο. Επιπλέον είναι βέβαιος για την αυθεντικότητα, την πρωτοτυπία και την ορθότητα των απόψεων του».

Εν τω μεταξύ, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, τα μιμίδια αγωνίζονται να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν. Αρκεί να πούμε σ’ ένα παιδί έξι χρονών ότι ο Άι Βασίλης δεν υπάρχει, ότι είναι ανθρώπινη επινόηση, για να καταλάβουμε με τον πιο άμεσο και πρακτικό τρόπο ότι όταν ένα γόνιμο μιμίδιο εγκαθίσταται σε κάποια νόηση, ο εγκέφαλος μεταμορφώνεται σε «όχημα» διάδοσης του μιμιδίου.

Η πιο χαραχτηριστική περίπτωση μολυσματικών μιμιδίων είναι οι θρησκείες. Ο Μαρξ ονόμασε τη θρησκεία «όπιο του λαού», αλλά ο δεδηλωμένος αθεϊστής Dawkins προχώρησε ακόμα περισσότερο και την ονόμασε στο βιβλίο του «Η περί Θεού αυταπάτη», μαζί με όλα τα θρησκευτικά μιμίδια, μολυσματικούς «ιούς του νου».

Η μόλυνση της «πίστης» μας δε σταματάει σ’ εμάς τους ίδιους, στις ψευδαισθήσεις μας και στις αυταπάτες μας, αλλά προχωρά πολλές φορές σε μια εξωτερική δράση εναντίον άλλων, αντιπάλων μιμιδίων ή πίστεων άλλων ανθρώπων, σκοτώνοντάς τους ή υποστηρίζοντας έστω το θάνατό τους. Σε πιο ήπιες περιπτώσεις, κυριαρχεί απλά ένα αίσθημα «κακίας» και αντίδρασης προς τους «αλλόπιστους», «αποστάτες» ή «αιρετικούς». Από την άλλη μεριά, μερικές φορές το ίδιο το μιμίδιο της πίστης μας είναι αυτοτοξικό, επιζητώντας τη δική μας καταστροφή για διάφορους «ενάρετους» λόγους ή λόγους «σωτηρίας» μας ή «απελευθέρωσής» μας.

Η «πίστη» μας είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία η πίστη συνήθως των γονέων μας και των παππούδων μας! Μολυνθήκαμε απλώς από μικροί, από το οικογενειακό και πολιτιστικό περιβάλλον μας, όταν δε διαθέταμε κανένα μέσον άμυνας για να αντιπαρατάξουμε εναντίον αυτών των τοξικών μιμιδίων.

Αντιβίωση και προστασία

Οι περισσότεροι άνθρωποι, η τρομακτικά μεγάλη πλειοψηφία, είναι σκλάβοι των μιμιδίων και η «απελευθέρωση» μπορεί να οριστεί ως ένα σημείο σαν η απελευθέρωση από αυτή την αυτόματη μιμητική και εκτική υποδούλωσή μας στα πολιτιστικά μας μιμίδια.

Ο νους του ανθρώπου επιζητά απεγνωσμένα τη μιμιδιοτροφή, ένα ψυχολογικό δεκανίκι που να «ερμηνεύει» τον κόσμο των άγνωστων και άναρχων ενεργειών γύρω του και να τον μεταπλάθει σε έναν κατανοητό κόσμο «τάξης» και «ασφάλειας».

Ο Dawkins προτείνει σαν αντιβιοτικό, εναντίον της ιοβόλας δράσης των τοξικών μιμιδίων, την επιστημονική λογική. Ο Dennet από τη μεριά του προτείνει την κατασκευή ενός μιμιδιο-ανοσολογικού συστήματος, τη δημιουργία δηλαδή νέων μιμιδίων ή αντιγόνων για την καταπολέμηση των τοξικών μιμιδίων.

Σε κάθε περίπτωση η λογική, παρόλο που είναι επίσης ένα μιμίδιο, είναι ένα χρήσιμο μιμίδιο, αν είναι γνωστό το πεδίο δράσης της και οι περιορισμοί της και δε την θεωρήσουμε σαν την ύστατη πραγματικότητα. Η λογική είναι το «πέπλο της Ίσιδας»! Σκεπάζει, καλύπτει και αποκρύβει την πραγματικότητα, υποδυόμενη συνήθως το ρόλο της.

Η βασική όμως χρήση της αποτελεί ένα ισχυρότατο και οξύτατο όπλο για την αντιμετώπιση εκατομμυρίων άλλων, άχρηστων και ανόητων μιμιδίων, πολύ υποδεέστερων αυτής. Είναι ένα συνειδητό «δόγμα» που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εναντίον των άλλων δογμάτων. Εξ’ άλλου, η αξία κάθε εγκεφάλου εξαρτάται τελικά από την ποιότητα των μιμιδίων που μεταφέρει…

Πηγή: Gravitonio

Το βιβλίο του Richard Dawkins “Το εγωϊστικό γονίδιο”  σε μετάφραση του Λουκά Μαργαρίτη , έκδοση 1988 μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ

Για τον φόβο μιλάει στα παρακάτω δύο βίντεο – με τον δικό του, ξεχωριστό και ιδιαίτερο τρόπο αφήγησης και παρουσίας – ο Ουρουγουανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Εντουάρντο Γκαλεάνο. Δεν κουράζει…, προβληματίζει!

Δύο καταπληκτικά βίντεο με τις απίθανες φωτογραφίες του διεθνούς φήμης επιστημονικού φωτογράφου Λένναρτ Νίλσον.

Η εξέλιξη

Ο άγνωστος κόσμος

Δεν χρειάζεται συστάσεις ο νομπελίστας θεωρητικός φυσικός Richard Feynman. Εδώ απλώς θα σας συνδέσω με τέσσερα βίντεο  (Η αβεβαιότητα της γνώσης – Η ομορφιά – Το τρένο – Ο κόσμος…ένα παιχνίδι σκάκι)  στα οποία μιλάει ο ίδιος για το πώς αντιλαμβάνεται αυτός την έννοια της “επιστήμης”. Αξίζουν προσοχής!

Η αβεβαιότητα της γνώσης

Η ομορφιά

Το τρένο

Ο κόσμος…ένα παιχνίδι σκάκι

Ένα υπέροχο κείμενο που βρήκα στην ιστοσελίδα www.antidogma.gr και … που με εκφράζει απόλυτα!!!

Ο καλύτερος δάσκαλος που είχα ποτέ…

Μόρφωση δεν είναι το να μπορείς να κρατήσεις στη μνήμη σου πολλά πράγματα ή να γνωρίζεις πολλά. Μόρφωση είναι το να είσαι σε θέση να ξεχωρίζεις εκείνο που γνωρίζεις από εκείνο που δεν γνωρίζεις.

Ανατόλ Φρανς

Ο κ. Whitson δίδασκε φυσική στην έκτη τάξη του δημοτικού.

Την πρώτη ημέρα που είχαμε μάθημα μαζί του, μας έκανε μια ομιλία για ένα πλάσμα που ονομάζεται «γατολέων», ένα νυχτόβιο ζώο που εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια της εποχής των παγετώνων.

Καθώς μιλούσε, μας έδωσε να κοιτάμε ένα κρανίο. Εμείς κρατήσαμε σημειώσεις των πραγμάτων που μας έλεγε, γιατί αργότερα θα μας έβαζε τεστ.

Όταν πήρα πίσω την κόλλα μου, σοκαρίστηκα! Υπήρχε ένα μεγάλο κόκκινο Χ πάνω σε κάθε μία από τις απαντήσεις μου. Είχα αποτύχει! Έπρεπε να υπάρχει κάποιο λάθος! Είχα γράψει ακριβώς ό,τι είχε πει ο κ. Whitson!

Τότε συνειδητοποίησα ότι όλοι στην τάξη είχαν αποτύχει. Τι είχε συμβεί;

Πολύ απλά. O κ. Whitson μας εξήγησε ότι όσα μας είπε σχετικά με τον «γατολέοντα», τα είχε βγάλει από το μυαλό του. Ποτέ δεν υπήρχε αυτό το ζώο. Οι πληροφορίες στις σημειώσεις μας ήταν, επομένως, λανθασμένες. Πώς περιμέναμε να μας βάλει καλό βαθμό για λανθασμένες απαντήσεις;

Περιττό να πω ότι ήμασταν εξοργισμένοι. Τι είδους τεστ ήταν αυτό; Και τι είδους δάσκαλος;

Έπρεπε να το είχαμε καταλάβει, μας είπε ο κ. Whitson. Εξάλλου, την ίδια στιγμή που μας έδινε να δούμε το κρανίο του γατολέοντα (στην πραγματικότητα ήταν μιας γάτας) μας έλεγε ότι δεν είχε σωθεί κανένα ίχνος του ζώου! Είχε περιγράψει την καταπληκτική νυχτερινή όραση του, το χρώμα της γούνας του και διάφορα άλλα χαρακτηριστικά, που κανονικά δεν έπρεπε να γνωρίζει! Είχε δώσει στο ζώο ένα γελοίο όνομα, και εμείς ακόμη και τότε δεν υποπτευθήκαμε τίποτα!  Τα μηδενικά στις κόλλες μας θα καταγράφονταν στο επίσημο βαθμολόγιο μας, είπε. Και έτσι έγινε.

Ο κ. Whitson μας είπε ότι ήλπιζε πως θα μαθαίναμε κάτι από όλη αυτή την εμπειρία: Ότι οι εκπαιδευτικοί και τα σχολικά βιβλία δεν είναι αλάνθαστα. Στην πραγματικότητα, κανείς δεν είναι. Μας είπε να μην αφήσουμε το μυαλό μας να κοιμηθεί, και να το λέμε όταν πιστεύαμε ότι ο ίδιος ή το βιβλίο ήταν λάθος.

Κάθε μάθημα ήταν μια περιπέτεια με τον κ. Whitson. Ακόμη θυμάμαι κάποιες μέρες αυτούσιες, σχεδόν κάθε στιγμή τους. Μια μέρα μας είπε ότι η Volkswagen του ήταν ένας ζωντανός οργανισμός. Μας πήρε δύο ολόκληρες μέρες για να μπορέσουμε να διατυπώσουμε μια άρνηση που δέχτηκε ως αδιαμφισβήτητη. Δεν μας άφησε να ησυχάσουμε μέχρι που αποδείξαμε όχι μόνο ότι γνωρίζαμε καλά τι είναι ένας οργανισμός, αλλά και ότι είχαμε το σθένος να πολεμήσουμε για την Αλήθεια.

Κουβαλήσαμε τον καίνουργιο αυτό σκεπτικισμό σε όλες τις επόμενες τάξεις μας. Αυτό προκάλεσε προβλήματα στους άλλους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι δεν είχαν συνηθίσει να τους αμφισβητούν. Σε κάποιες περιπτώσεις ο καθηγητής ιστορίας έλεγε κάτι, και κάποιος έβηχε υποτιμητικά μουρμουρίζοντας «…γατολέων».

Αν μου ζητηθεί ποτέ να προτείνω μία λύση για τα προβλήματα στα σχολεία μας, θα είναι ο κ. Whitson. Δεν κάναμε καμιά μεγάλη επιστημονική ανακάλυψη, αλλά τα παιχνίδια του κ. Whitson δίδαξαν σε μένα και τους συμμαθητές μου κάτι εξίσου σημαντικό: το θάρρος να κοιτούμε τους ανθρώπους στα μάτια και να τους λέμε ότι κάνουν λάθος. Μας δίδαξαν επίσης ότι μπορούμε να το κάνουμε με διασκεδαστικό τρόπο.

Δεν το εκτιμούν φυσικά όλοι. Κάποτε μίλησα σε έναν δάσκαλο για τον κ. Whitson και έμεινε άφωνος. «Δεν έπρεπε να σας εξαπατήσει έτσι», είπε.

Κοίταξα τον δάσκαλο στα μάτια και του είπα ότι έκανε λάθος.

Ένα άρθρο του Στ. Αλαχιώτη από το “Βήμα”

Ένα καταπληκτικό ντοκυμαντέρ από την σειρά COSMOS του αστροφυσικού Carl Sagan.

[google -8919931640123970472]