Ακολουθούν οι σημειώσεις του μαθήματος:

Οι φωτογραφίες είναι από το Λεύκωμα του Δήμου Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης ” Φωτογραφίζοντας τους Αμπελόκηπους στα μονοπάτια του χρόνου”

ΠΗΓΕΣ

1. Tο Χάτι Χουμαγιούν (Ηatt-i Ηumayun) του 1856

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του ιστορικού παραθέματος αλλά και τις πληροφορίες του σχολικού σας εγχειριδίου να αξιολογήσετε τις επιδράσεις του Χάτι Χουμαγιούν στο Ποντιακό ζήτημα

‘Oπως το Χάτι Σερίφ (Ηatt-i Serif) στα 1839, έτσι και το Χάτι Χουμαγιούν (Ηatt-i Ηumayun), το δεύτερο μείζον μεταρρυθμιστικό διάταγμα, εκδόθηκε εν τω μέσω μιας περιόδου κρίσης, στις 18 Φεβρουαρίου 1856, ενάμιση μήνα πριν υπογραφεί στο Παρίσι η συνθήκη ειρήνης που τερμάτισε τον Κριμαϊκό πόλεμο. Η πίεση που άσκησαν στην Πύλη η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία υπήρξε πολύ έντονη και εξηγεί σε ορισμένα σημεία την τολμηρότητα του κειμένου. Πράγματι, το νέο διάταγμα δεν αρκούνταν στην επιβεβαίωση των μεταρρυθμιστικών αρχών εκείνου του 1839, αλλά προσδιόριζε με σαφή τρόπο τα νέα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν και χρησιμοποιούσε αρκετά ριζοσπαστική γλώσσα, μιλώντας μεταξύ άλλων για την κοινότητα των “πεπολιτισμένων εθνών”, για την “πρόοδο” και τα “φώτα του πολιτισμού”, ενώ δεν έκανε καμία μνεία στο ένδοξο παρελθόν της Aυτοκρατορίας. Tο Χάτι Χουμαγιούν έδινε μεγάλη έμφαση στην ισότητα όλων των υπηκόων της Aυτοκρατορίας σε ζητήματα φορολογίας, στη συμμετοχή τους άνευ διακρίσεων στο υπαλληλικό σώμα, σε όλα τα διοικητικά και δικαστικά όργανα, στην εισαγωγή στις στρατιωτικές σχολές και στην εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας, η οποία δε θα αποτελούσε πια προνόμιο και αποκλειστικό βάρος των μουσουλμάνων. Η νομιμότητα των μιλέτ (millet), των πολιτικοθρησκευτικών οργανώσεων των μη μουσουλμάνων, επιβεβαιωνόταν, γινόταν όμως λόγος για την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης της λειτουργίας τους, με τέτοιο τρόπο ώστε να συμπεριληφθούν περισσότεροι λαϊκοί στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Ως προς τη φορολογία, το διάταγμα επαγγελλόταν εκ νέου την κατάργηση του ιλτιζάμ (iltizam) και την αντικατάστασή του από ένα σύστημα άμεσης είσπραξης των φόρων. Tέλος, οριζόταν η κωδικοποίηση του ποινικού και του εμπορικού δικαίου, η ίδρυση τραπεζών, η δυνατότητα αλλοδαπών να κατέχουν ακίνητη περιουσία εντός της Aυτοκρατορίας, η παροχή διευκολύνσεων στην εισαγωγή ευρωπαϊκού κεφαλαίου και η ίδρυση μικτών δικαστηρίων για την εκδίκαση ποινικών και εμπορικών υποθέσεων ανάμεσα σε μουσουλμάνους και μη μουσουλμάνους. Βασικός άξονας του κειμένου ήταν η αρχή της ισότητας, η οποία σε συνδυασμό με την αρχή της αντιπροσώπευσης και την έμφαση που δινόταν στην έννοια του πατριωτισμού, προσέγγιζε τη μοντέρνα αντίληψη της εθνικότητας, η οποία με τη σειρά της βρισκόταν υπό διαμόρφωση ακριβώς εκείνη την εποχή στην Eυρώπη. Tέτοιες αντιλήψεις όμως βρίσκονταν σε αντίθεση με την παραδοσιακή πολιτική ιδεολογία της Aυτοκρατορίας και την ίδια τη νομιμοποίηση της σουλτανικής εξουσίας. ‘Eτσι, το Χάτι Χουμαγιούν (Ηatt-i Ηumayun) όχι μόνο επιτάχυνε τη δυναμική του Τανζιμάτ, αλλά παράλληλα κατέδειξε τις εσωτερικές αντιφάσεις του

Πηγή: ΙΜΕ http://www.fhw.gr/projects/tanzimat/gr/main/143.html  

2.Φροντιστήριο Τραπεζούντας

 

Συνθέτοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τα στοιχεία του παραθέματος να παρουσιάσετε στους λόγους στους οποίους οφείλεται η άνθηση των ελληνικών σχολείων στον Πόντο των αρχών του 20ου αιώνα

 

 

 

Η αυγή του 20ού αιώνα βρίσκει τον ελληνισμό του Πόντου κάτω από τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις. Η οικονομική ανάπτυξη, η οποία αρχίζει ουσιαστικά από τα μέσα του 19ου αιώνα με την υπογραφή του Χάττ-ι-Χουμαγιούν, είναι εκρηκτική και τώρα τεράστιοι όγκοι προϊόντων μετακινούνται από και προς τις δύο κύριες πύλες εισόδου και εξόδου των προϊόντων του Πόντου, δηλαδή τα λιμάνια της Τραπεζούντας και Αμισού, και κυρίως της πρώτης, ενώ ο αμαξιτός δρόμος Τραπεζούντας – Ερζερούμ – Περσίας σφύζει από κίνηση, με πλήθος καραβανιών να μεταφέρουν τα προϊόντα της Ανατολής προς τη Δύση και το αντίστροφο, από και προς την ασιατική ενδοχώρα.

Η οικονομική αυτή ανάπτυξη συμβαδίζει, όπως είναι φυσικό, με μια τεράστιας έκτασης πολιτιστική ανάπτυξη. Ένας πραγματικός μορφωτικός οργασμός παρατηρείται σε όλη την έκταση του Πόντου, με την ίδρυση νέων συλλόγων – σωματείων ή την οργανωτική ανασυγκρότηση παλαιοτέρων, που κύρια κατεύθυνσή τους είναι η στήριξη των σχολείων, η ίδρυση νέων και γενικά η αναδιοργάνωση των δυνάμεων του ελληνισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή την εποχή σχεδόν κάθε χωριό και οικισμός του Πόντου έχει το σχολείο του, που οικοδομείται κατά κανόνα δίπλα στην εκκλησία, γεγονός που και από μόνο του προσδιορίζει βασικά στοιχεία της ιδεολογίας του ποντιακού ελληνισμού.

Η οικονομική και πολιτιστική αυτή ανάπτυξη απαιτεί την ύπαρξη στοιχειωδώς τουλάχιστον καταρτισμένου προσωπικού για να στελεχώσει τις υπό ραγδαία άνοδο – εμπορικές κυρίως – ελληνικές επιχειρήσεις, αλλά και τη διεύρυνση των περιθωρίων ανάπτυξης των πολιτιστικών και ιδεολογικών στοιχείων των ελληνικών κοινοτήτων της περιοχής. Το ρόλο αυτό αναλαμβάνουν να παίξουν – κατά τρόπο μάλιστα απολύτως επιτυχή – οι πολλές και αξιόλογες σχολικές μονάδες της περιοχής, με προεξάρχον το Φροντιστήριο Τραπεζούντας το οποίο αποτελεί πρότυπο και σε πολλές περιπτώσεις καθοδηγητή για τις ποντιακές κοινότητες. Οι πολύ μεγαλύτερες, όμως, ανάγκες εκπαίδευσης – οι οποίες τροφοδοτούνται από τις νέες λαμπρές προοπτικές της Τραπεζούντας και του Πόντου – σε σχέση με τα εκπαιδευτικά δεδομένα, επιβάλλουν τον επανασχεδιασμό του εκπαιδευτικού πλαισίου.

Ειδικά για την Τραπεζούντα, η υποδομή του Φροντιστηρίου αδυνατεί να απορροφήσει τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για εκπαίδευση. Σχεδιάζεται ηοικοδόμηση στη θάλασσα, δίπλα και δυτικά του μητροπολιτικού ναού τουΑγίου Γρηγορίου, ενός νέου, μεγάλου τετραώροφου κτιρίου, του οποίου η θεμελίωση πραγματοποιείται το 1899 και τα εγκαίνια λειτουργίας το Σεπτέμβριο του 1902. Το κόστος κατασκευής του κτιρίου αυτού καλύπτεται εξ ολοκλήρου σχεδόν από τις εισφορές των Ποντίων Ελλήνων της Τραπεζούντας, της ευρύτερης περιοχής του Πόντου, αλλά και του εξωτερικού, κατά τρόπο μάλιστα εκπληκτικό: ο καθένας συνεισφέρει σύμφωνα με τις οικονομικές του δυνατότητες (αναλυτική σχετική αναφορά θα γίνει σε επόμενο

κεφάλαιο). Παράλληλα, σε κάθε πόλη, χωριό και οικισμό του Πόντου παρατηρείται ένας απίστευτος οργασμός οικοδόμησης νέων σχολείων. Η βιβλιογραφία αλλά και οι μαρτυρίες της εποχής βρίθουν αναφορών σχετικών με τις έντονες προσπάθειες των Ελλήνων του Πόντου για συνεχή ανάπτυξη των σχολείων τους, μέχρι τις παραμονές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι

προσπάθειες αυτές στηρίζονται αποφασιστικά από πλούσιους Πόντιους ομογενείς του εξωτερικού αλλά και από μια σειρά φιλεκπαιδευτικών συλλόγων που, με μέλη επιφανή στελέχη των ελληνικών κοινοτήτων, ιδρύονται τόσο στην Τραπεζούντα, όσο και στην Κωνσταντινούπολη – όπου υπάρχει αξιόλογη ποντιακή κοινότητα -, αλλά και στις υπόλοιπες πόλεις και κωμοπόλεις του Πόντου.

 

  Πηγή:  ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ», ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 24   ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ   ΑΝΤΩΝΗ Υ. ΠΑΥΛΙΔΗ  ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

 

 

 

3. [Τραπεζούντα , η αντίστροφη μέτρηση]

 

 

Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε την οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της Τραπεζούντας το 19ο αιώνα

 

Κατά το 18ο αιώνα με τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ και κυρίως μετά την υπογραφή του Χάττ-ι-Χουμαγιούν (1856), του σουλτανικού δηλαδή διατάγματος που χορηγεί κάποια μορφή ανεξιθρησκείας στους υπόδουλους λαούς της αυτοκρατορίας, αρχίζει μια εντυπωσιακή πορεία οικονομικής και, κατά συνέπεια, κοινωνικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Αυτή αντανακλάται

στα στατιστικά στοιχεία της εκπαίδευσης, και κυρίως στους αριθμούς των μαθητών, οι οποίοι αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Η ανάπτυξη αυτή ανακόπτεται από τις εσωτερικές έριδες που ταλανίζουν την ελληνική κοινότητα Τραπεζούντας κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα.

Με την υπέρβαση, όμως, της εσωστρέφειας τα εσωτερικά προβλήματα διευθετούνται και η Τραπεζούντα μπαίνει στον 20ό αιώνα κάτω από τις καλύτερες προϋποθέσεις. Οικοδομείται το νέο εντυπωσιακό τετραώροφο κτίριο του Φροντιστηρίου, με προδιαγραφές απορρόφησης της μεγάλης ζήτησης σε στοιχειωδώς καταρτισμένα στελέχη για τις ραγδαία αναπτυσσόμενες εμπορικές και τραπεζικές επιχειρήσεις. Οι εντυπωσιακοί ρυθμοί ανάπτυξης φτάνουν στο απόγειό τους κατά το 1914. Τότε, σύμφωνα με τα στοιχεία της Μητρόπολης Τραπεζούντας, στην πόλη κατοικούν συνολικά 6.720 οικογένειες, από τις οποίες 2.500 ελληνικές (14.500 περίπου κάτοικοι), 6.720 μουσουλμανικές, 600 αρμενικές, 60 περσικές και 60 φραγκολεβαντίνικες .

Με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε συνδυασμό με την τακτική των διωγμών που υιοθετούν οι Νεότουρκοι (Yφn Tόrkler), αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τους Έλληνες της Τραπεζούντας και όλου του Πόντου. Οι δύσκολες συνθήκες που ακολουθούν εξαναγκάζουν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να εγκαταλείψει την πόλη, κυρίως προς την ομόδοξη Ρωσία και τον Καύκασο. Η Μικρασιατική Εκστρατεία και η Καταστροφή που ακολουθεί έχουν τις άμεσες  επιπτώσεις τους στην πρωτεύουσα του Πόντου. Το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης Ανταλλαγής των πληθυσμών στη Λωζάννη (30 Ιανουαρίου 1923) βρίσκεται ήδη στην Ελλάδα, όπου έχει καταφύγει για να αποφύγει το βέβαιο θάνατο.

 

Πηγή:              ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΝΤΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ, ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΝΤΟΥ», ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 24 , ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΝΤΩΝΗ Υ. ΠΑΥΛΙΔΗ, ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ

 

 

Προσοχή ! ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

«Χάτι Σερίφ – Χάτι Χιουµαγιούν»– σελ. 245 (Το δυσµενές κλίµα … συνείδησης)

«Φροντιστήριο της Τραπεζούντας»– σελ. 248 (Το Φροντιστήριο … συνείδησης )

«Ελληνικό τυπογραφείο Τραπεζούντας»– σελ. 248 (Το ελληνικό τυπογραφείο … πολίτευμα )

ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

(1839) : [σελ. 245], «ΧάτιΣερίφ»

(1856): [σελ. 245], «Χάτι Χουμαγιούν»

μέχρι το 1869: [σελ. 246], η Τραπεζούντα ελέγχει το 40% του εμπορίου της Περσίας και το διαμετακομιστικό εμπόριο

1869 :[σελ. 246], ολοκληρώνεται η διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ και αρχίζει η παρακμή του λιμανιού της Τραπεζούντας και μετά το 1883 : [ σελ. 246], τραπεζικοί και εμπορικοί οίκοι της Τραπεζούντας ελέγχουν την οικονομία του Ανατολικού Πόντου

1869 : [σελ. 246- 248], η πλειοψηφία των επιχειρήσεων 156/214 στην Αμισό ανήκουν σε Έλληνες.

1682 :[σελ. 248], ίδρυση Φροντιστηρίου Τραπεζούντας

1922: [σελ. 248], χρονιά ως την οποία λειτουργεί το Φροντιστήριο Τραπεζούντας

αρχές 20ου αι: [σελ. 248], κάθε ποντιακό χωριό έχει εκκλησία και σχολείο

1913 : [σελ. 248] , στατιστικές Πανάρετου και στοιχεία Λαμψίδη για τον ελληνισμό του Πόντου

1880 : [σελ. 248], ελληνικό τυπογραφείο στην Τραπεζούντα

1828-1829: [σελ. 248], ρωσο-οθωμανικός πόλεμος

1866-67: [σελ. 248], κρητική εξέγερση

1912: [σελ. 248], Έλληνες της Σαμψούντας προσφέρουν 12.000 λίρες στο ελληνικό ναυτικό

20ος αι: [σελ. 248], προβάδισμα του ελληνισμού του Πόντου σχετικά με άλλες εθνότητες

ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ (Από το διαδίκτυο:http://www.zoo.gr/tvplayer/132040)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Οικονομική και πνευματική ανάπτυξη

2. Αγώνες για τη δημιουργία μιας αυτόνομης ποντιακής δημοκρατίας

3. Η μεθοδευμένη εξόντωση (γενοκτονία) των ελλήνων του Πόντου

 

Ακολουθούν video από την εκπομπή της ΕΤ 3 Αληθινά σενάρια με θέμα τη γενοκτονία των Ποντίων 1 2 3 4 5 6

 

 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ                           ΟΝΟΜΑ :

ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ                                   ΒΑΘΜΟΣ

( σελ. 206-220 )

 

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

 

ΟΜΑΔΑ   Α

ΘΕΜΑ  Α 1 1

 

 Να συνδέσετε τα στοιχεία της Α στήλης με τα αντίστοιχα της Β στήλης :

 

 

 

   ( Μον. 10 )

ΘΕΜΑ  Α12

΄΄ Ηνωμένη Αντιπολίτευσις’’  :Σύντομος ορισμός

 

     ( Μον. 10 )

 

ΘΕΜΑ Α 21

Η περίοδος της δημιουργίας της Κρητικής Πολιτείας

       (Μον. 20 )

 

ΘΕΜΑ Α 22

Τα γεγονότα των ετών 1909-1913 για το κρητικό ζήτημα

 ( Μον. 20 )

 

ΟΜΑΔΑ Β

Αντλώντας στοιχεία από την πηγή και ανακαλώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να δείξετε τους λόγους επικράτησης της επανάστασης του Θέρισου.

                                                                      (Από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους)

  (Μον. 40 )

 

Η οργάνωση του ένοπλου κινήματος του   Θερίσου   βασίστηκε στη δυναμική προσαρμογή  στην πραγματική   κατάσταση και στην παρακόλουθη  και κατάλληλη αξιοποίηση  των ειδικών τοπικών και των γενικότερων διεθνών συνθηκών. Ό Βενι­ζέλος είχε σταθμίσει με ακρίβεια τη σύμπτωση των εσωτερι­κών και των εξωτερικών παραγόντων που καθιστούσαν εξαι­ρετικά δύσκολη τη βίαιη καταστολή του κινήματος. Ό ύπατος αρμοστής δε διέθετε παρά το ένοπλο  σώμα της χωροφυλακής, αδύναμο αριθμητικά — 1.100 περίπου άνδρες—, για να αποκαταστήσει την Έννομη τάξη στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Οι διπλωματικοί εκπρόσωποι εξάλλου, των προστάτιδων Δυνάμεων, υπεύθυνοι για τη δράση των αντιπροσωπευτικών ευρωπαϊκών  αγημάτων στη Μεγαλόνησο, χαρά την κοινή επιθυμία τους — με προεξάρχοντες τον “Άγγλο και το Ρώσο πρόξενο — να αντιδράσουν άμεσα στην επαναστατική πρόκληση ήταν φυσικό τελικά να εμπλακούν σε εγγενείς δυσχέρειες, σε διαφωνίες και σε αντιφατικές πιέσεις. Η αντιγνωμία γύρω από τον καθορισμό των μέσων και των μεθόδων για την καταστολή του κινήματος, ή ανεπάρκεια των διεθνών στρατευμάτων σι αριθμό ανδρών — 1.800 αρχικά, 3.000 αργό­τερα, μετά την άφιξη των ενισχύσεων — και σε πολεμικά μέσα, αλλά και ή διστακτικότητα  των δημοκρατικών κυβερνήσεων του Λονδίνου, της Ρώμης και των Παρισίων να λάβουν μέτρα ικανά να προκαλέσουν αιματοχυσία  και να εξεγείρουν την κοινή γνώμη, αποτέλεσαν βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες στην ανάληψη αποτελεσματικών στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των επαναστατών.

Οι ειδικές  αυτές παρατηρήσεις αρκούν για να παράσχουν την πρώτη ερμηνεία της ανακόλουθης τακτικής των Δυνάμεων, ή οποία και επέτρεψε την εδραίωση και την οκτάμηνη παράταση της επαναστατικής δραστηριότητας. Η αναζήτηση σκο­τεινών ενεργειών και παλίμβουλων προθέσεων, ιδίως βρε­τανικών, η οποία καλλιεργήθηκε από τους φιλοπριγκιπικούς κύκλους. και οδήγησε μέχρι πρόσφατα σε σοβαρές παρερμηνείες. αποδεικνύεται. κάτω από το φως της  συστηματικής έρευνας. τελείως αβάσιμη. Η  κατευθυντήρια γραμμή των Προστάτιδων Δυνάμεων στο Κρητικό ζήτημα κατέτεινε στη μακρύτερη συντήρηση του αρμοστειακού καθεστώτος με τις μικρότερες δυνατές θυσίες σε διπλωματικές παραχωρήσεις. σε χρήμα και σε άνδρες.

 

 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ                            ΟΝΟΜΑ :

ΚΡΗΤΙΚΟ  ΖΗΤΗΜΑ                                  ΒΑΘΜΟΣ

( σελ. 206-220 )

 

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

 

ΟΜΑΔΑ   Α

ΘΕΜΑ  Α 1 1

 

 Να συνδέσετε τα στοιχεία της Α στήλης με τα αντίστοιχα της Β στήλης :

 

( Μον. 10 )

                                                                                          

 

ΘΕΜΑ Α12

‘’ Κρητική Τριανδρία’’  : Σύντομος ορισμός

( Μον. 10 )

                                                                                              

 

ΘΕΜΑ Α21

Η Αρμοστεία του Αλέξανδρου Ζαΐμη

(Μον.20 )

                                                                                        

 

ΘΕΜΑ Α22

Η μετάκληση του Βενιζέλου στην Αθήνα και οι  επιπτώσεις στο Κρητικό ζήτημα

( Μον. 20 )

 

ΟΜΑΔΑ Β

Αντλώντας στοιχεία από την πηγή και ανακαλώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να δείξετε τους λόγους που οδήγησαν ,βαθμηδόν, στην κήρυξη της επανάστασης του Θερίσου.

                                     (Αποσπάσματα από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους)

                                                                                          

 

 

Πίσω, πράγματι, από την επίκληση του άτοπου επιχειρήματος ότι ή πολιτική παρουσία του Βενιζέλου αντιπροσώπευε «αληθή επιβουλήν» κατά της εθνικής ιδέας, δύσκολα ελάνθανε, όχι τόσο ή εν­συνείδητη υστεροβουλία, όσο ή εσφαλμένη εκτίμηση των καθοριστικών δεδομένων της Κρητικής πολιτικής πραγματικό­τητας και οι παρορμήσεις τής αυταρχικής ατομικής ιδιοσυστα­σίας του πρίγκιπα. “Αντί να ευνοήσει, πρώτος αυτός, την αφο­μοίωση των εσωτερικών αντιθέσεων στο πλαίσιο τής πολιτεια­κής νομιμότητας, ό ύπατος αρμοστής, με την τακτική τής απηνούς διώξεως του Βενιζέλου και των πολιτικών φίλων του, εξέθρεψε ουσιαστικά την αντιπολιτευτική αντίδραση και διεύρυνε το χάσμα ανάμεσα στην αρμοστειακή εξουσία και στην αντιπολιτευτική μειοψηφία.

   Ή ιδιαίτερη όμως κλίση του προς τις μεθόδους της συγκεντρωτικής δια κυβερνήσεως  και η απέχθεια προς την πρακτική του  κοινοβουλευτισμού
ήταν φυσικό να τον τρέψουν τελικά προς την αντίθετη κατεύθυνση.  Ή  ουσιαστική  κατάργηση  του πολιτικού διαλόγου,  η εκτροπή της διοικήσεως σε πράξεις αυθαίρετες και ο ουσιαστικός  αποκλεισμός  των   Κρητών  από  τη   διαδικασία  για τη λήψη των κρίσιμων αποφάσεων,  αποτέλεσαν τις ακραίες  αδυναμίες τής αρμοστειακής διακυβερνήσεως στο πολιτικό
και στο διοικητικό πεδίο.       

  Ο διορισμός των δημοτικών αρχών, ό περιορισμός  του δικαιώματος του συνέρχεσθαι,  η  διοικητική ανάκληση    της αδείας για την έκδοση εφημερίδας, μέτρα βασισμένα σε  αποφάσεις τής ίδιας της βουλής, υπογράμμιζαν την ανεξέλεγκτη παντοδυναμία της φιλοπριγκιπικής πλειοψηφίας σε βάρος των ουσιαστικών εγγυήσεων του Συντάγματος. 

            Το τελευταίο, εξάλλου, αυτό φαινόμενο έτεινε να συνδυασθεί ολοένα και περισσότερο με την εκχώρηση της ουσιαστικής διαχειρίσεως
των πολιτικών θεμάτων σε Αθηναίους συμβούλους και δημό­σιους λειτουργούς και την προώθηση τους στις καίριες θέσεις της διοικήσεως.

Η συγκεφαλαίωση των αρνητικών στοιχείων τής πριγκιπικής διακυβερνήσεως θά ήταν οπωσδήποτε αφελής, χωρίς την αναφορά στην οικονομική δυσπραγία τής Μεγαλονήσου. Η έλλειψη τεχνικών μέσων και χρηματικών πιστώσεων ανέστελλε εξακολουθητικά την ανάπτυξη της γεωργικής παραγωγής.  Η αδυναμία για την ανάληψη των βασικών έργων υποδομής — λιμένων, μέσων και οδών επικοινωνίας — ήταν βασικά συνυφασμένη με την πενιχρότητα των οικονομικών πόρων του αυτόνομου Κρητικού οργανισμού. Χωρίς εντούτοις να υιο­θετηθεί ή ακραία άποψη περί της ενσυνείδητης τάχα αντιδρά­σεως του πρίγκιπα σε κάθε μέτρο ικανό να αποστερήσει το επιχείρημα της οικονομικής στασιμότητας ως μέσο για τον εκβιασμό τής ενωτικής λύσεως, θα ήταν δυνατό να υποστηριχθεί ότι ή συστηματική ώθηση προς την οικονομική ανασύνταξη και ανάπτυξη τής Μεγαλονήοου δεν είχε αποτελέσει πρωταρ­χικό σκοπό για τις αρμοστειακές αρχές, αποκλειστικά σχεδόν προσηλωμένες στην ταχύτερη δυνατή επιδίωξη τής ενώσεως.

(Μον. 40 )

 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

 

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

 (σελ.42 – 54 και 70 – 98)

 

ΟΜΑΔΑ   Α

               Α1

 

ΘΕΜΑ  Α 1 1

Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της Στήλης Α με τα στοιχεία της Στήλης Β.

 

 

 

 

 

                                                                                         ( Μον 10 )

 

 

ΘΕΜΑ Α1 2

Να δώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω

όρων: Βενιζελισμός ,Εθνικόν κομιτάτον ,  πραιτωριανοί   και  Το κόμμα του Γ Θεοτόκη 

                                                                                          (Μον.12)

 

Α2

 ΘΕΜΑ Α2 1

Ποιοι παράγοντες δεν επέτρεψαν τη δημιουργία εργατικού κινήματος στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα και μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους;

                                                                                           (Μον. 16)

 

 

 

 

ΘΕΜΑ Α2 2

Να επισημάνετε τις επιδράσεις της εφαρμογής της αρχής της Δεδηλωμένης στο πολιτικό σκηνικό της χώρας και τη σημασία της   .                                                                               (Μον. 12)

 

 

 ΟΜΑΔΑ Β

 

   Β 1

 

Κουμουνδούρος, ο πρώτος πολιτικός με συνείδηση κοινοβουλευτική

 

Ο Κουμουνδούρος μπορεί να θεωρηθεί ως ο πρώτος Έλληνας πολιτικός με συνείδηση κοινοβουλευτική. Ήθελε η κυβέρνησή του να στηρίζεται στην πλειοψηφία των βουλευτών και γι’ αυτό, μιλώντας στην βουλή, προσπαθούσε να πείσει και όχι να δελεάσει όπως επιδίωκε ο Δεληγιώργης. Εκτιμούσε την αγχίνοια του Βούλγαρη και σεβόταν την πατριαρχική νοοτροπία του, αλλά αρνιόταν να υποταχθεί στον αυταρχισμό του. Συμπαθούσε το Δεληγιώργη, αλλά δεν τον εμπιστευόταν, γι’ αυτό και δε συνεργάστηκε μαζί του. Εκτιμούσε τον Τρικούπη, αλλά και τον αντιπαθούσε βαθύτατα, γι’ αυτό και τον χρησιμοποίησε μια και μόνη φορά. Ο Κουμουνδούρος είχε όλες τις αρετές που πρέπει να στολίζουν ένα κοινοβουλευτικό άνδρα. Ψυχραιμία, ανεξικακία, ελαστικότητα, προσαρμοστικότητα, καλή διάθεση, ευγένεια στους τρόπους, επιμέλεια, εργατικότητα, επιμονή, όσο και υπομονή, πραότητα. Δεν θύμωνε και δεν λύπησε σχεδόν, κανένα, γι’ αυτό και τον χαρακτήριζαν «γλυκύτατο». Με απόλυτη ευλάβεια τηρούσε όλους τους κανόνες στο κοινοβουλευτικό παιχνίδι και δεν προσπάθησε ποτέ να βγει έξω από τα συνταγματικά πλαίσια. Αυτό που δεν του πήγαινε ήταν να βρεθεί στην ίδια κυβέρνηση με το Βούλγαρη …

Ι.Ε.Ε., τόμος ΙΓ΄, σ. 248

α) Να παρουσιάσετε τα αιτήματα των οποίων εκφραστής υπήρξε ο Α. Κουμουνδούρος.

β) Να αντιπαραθέσετε την κοινοβουλευτική συμπεριφορά του Κουμουνδούρου μ’ εκείνη του Κωλέττη.

 

 

( από το βιβλίο του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας του ΥΠΕΠΘ, Αξιολόγηση των Μαθητών στα Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας)

 

                                                                                                  (Μον. 25 )

ΟΜΑΔΑ Β

 

   Β 2

 

Οι πρώτες εκλογές στην Ελλάδα

 

Αθήνα, 3 Σεπτεμβρίου 1843. Μπροστά από το παλάτι του βασιλιά Όθωνα συγκεντρώνεται λαός και στρατός. Έχει ξεσπάσει επανάσταση. Το αίτημα είναι ένα: Η παραχώρηση Συντάγματος, με βάση το οποίο θα κυβερνάται η Ελλάδα.

Ο Όθωνας και οι Βαυαροί του ήρθαν να κυβερνήσουν την χώρα το 1833. Για δέκα χρόνια το καθεστώς ήταν απόλυτη μοναρχία. Όμως οι Έλληνες δεν είχαν αγωνιστεί για την εθνική τους ελευθερία και την πολιτική τους υποδούλωση. Ήδη, πολύ πρώιμα, στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας του 1827 είχαν ψηφίσει Σύνταγμα που κατοχύρωνε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Το νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν από τα πρώτα της Ευρώπης που είχε κατοχυρώσει αυτό το υπέρτατο δημοκρατικό δικαίωμα.

Η δεκάχρονη απολυταρχική διακυβέρνηση των Βαυαρών οδήγησε στην επανάσταση για την παραχώρηση Συντάγματος. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης γράφει στα Απομνημονεύματα του:

«Αφού κατήχησα όλο το κράτος με τις υπογραφές, έκρινα εύλογο να βάλω και πολιτικούς εις την πρωτεύουσα. Κανένας άλλος δεν ήταν να είχα μπιστοσύνη – ο Μεταξάς, ότι έδειξε και χαρακτήρα εις την προεδρία του Μαυροκορδάτου. Τότε ορκιζόμαστε ότι να κάμωμεν Εθνική Συνέλεψη και Σύνταμα, να διοικούμαστε τοιούτως. Κι αν ο Βασιλέας υπογράψη, να είμαστε υπέρ του, αν δεν υπογράψη, να του είμαστε ενάντιοι, ότι θα μας σκοτώση…

Η επανάσταση για την παραχώρηση Συντάγματος, με αρχηγό τον επικεφαλής του Ιππικού της Αθήνας συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη, πέτυχε. Σχηματίστηκε υπερκομματική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Μεταξά, η οποία στις 7 Σεπτεμβρίου 1843 προκήρυξε εκλογές για την συγκρότηση Εθνικής Συνέλευσης που θα ψήφιζε το Σύνταγμα.

Οι εκλογές ορίστηκαν να γίνουν την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου. Όμως μία σφοδρή κακοκαιρία, που έπληξε την χώρα, ανάγκασε την κυβέρνηση να τις αναβάλει για μία εβδομάδα.

«Η της Γ’ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσις» άρχισε τις εργασίες της στις 8 Νοεμβρίου 1843 και διαλύθηκε στις 18 Μαρτίου 1844, αφού περάτωσε το έργο της για το Σύνταγμα. Εκείνη η συνταγματική Εθνοσυνέλευση απαρτίστηκε από 244 αντιπροσώπους 92 εκλογικών περιφερειών. Ανάμεσα τους περιλαμβάνονταν και οι αντιπρόσωποι των περιοχών που παρέμειναν υπόδουλες, δηλαδή της Αρτας, Ασπροποτάμου (Αχελώου), Ηπείρου, Θεσσαλίας, Μακεδονίας, Σουλίου, Κάσου, Κρήτης, Σάμου και Χίου.

Στις 18 Μαρτίου 1844 ψηφίστηκε ο εκλογικός νόμος, βάσει του οποίου θα γινόταν η διενέργεια των πρώτων κοινοβουλευτικών εκλογών. Κάθε επαρχία αποτελούσε μία εκλογική περιφέρεια. Επαρχίες με πληθυσμό έως 10.000 κατοίκους είχαν δικαίωμα να εκλέξουν 1 βουλευτή. Εως 20.000 κατοίκους 2. Εως 30.000 κατοίκους 3. Οι πάνω από 30.000 κατοίκους επαρχίες – εκλογικές περιφέρειες εξέλεγαν 4 βουλευτές. Προνομιακά η Υδρα θα εξέλεγε 3, οι Σπέτσες 2 και «οι εν Ελλάδι Ψαριανοί» 2 βουλευτές. Επίσης 1 βουλευτή θα εξέλεγαν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Μελετώντας το παραπάνω κείμενο που σας δίνεται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε

α) τους λόγους που οδήγησαν στην επανάσταση της 3^ης Σεπτέμβρη,

 β)τις διαδικασίες για τη συγκρότηση της Εθνοσυνέλευσης,

 γ) το νομοθετικό πλαίσιο για τη διενέργεια κοινοβουλευτικών εκλογών.

                                                                                                        (Μον. 25 )