Ο Κωνσταντίνος ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας επί της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στην ιστορία έχει μείνει γνωστός και ως Μέγας Κωνσταντίνος. Στην ουσία είναι και ο ιδρυτής της Κωνσταντινούπολης (πρωτεύουσας του Βυζαντίου) η οποία από αυτόν πήρε και το όνομά της. Βέβαια η πόλη προϋπήρχε με άλλη ονομασία.
Μέχρι και πριν την εποχή του, στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία (Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία) οι Χριστιανοί διώκονταν από το τότε καθεστώς. Πολλές φορές μάλιστα βασανίζονταν και θανατώνονταν.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος όταν έγινε αυτοκράτορας νομοθέτησε την ανεξιθρησκεία (διάταγμα των Μεδιολάνων). Δηλαδή έδωσε το δικαίωμα στους πολίτες της αυτοκρατορίας του να πιστεύουν σε όποια θρησκεία θέλουν. Ταυτόχρονα βέβαια προσπάθησε να περιορίσει και κάποιες αιρέσεις της εποχής.
Το αποτέλεσμα ήταν οι Χριστιανοί να μην διώκονται πλέον για την πίστη τους. Έτσι η θρησκεία αυτή διαδόθηκε με πολύ πιο γρήγορο τρόπο μέσα στην αυτοκρατορία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος δεν ήταν Χριστιανός κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Επομένως ο βίος του μέχρι και πριν γίνει Χριστιανός δεν συμβάδισε πάντα με το Χριστιανικό δόγμα. Όμως κατά το τέλος της ζωής του, ο Μέγας Κωνσταντίνος βαπτίστηκε Χριστιανός και ακολούθησε την πίστη αυτή.
Ανακηρύχθηκε Άγιος από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, καθώς και από Αγγλικανική εκκλησία. Επίσης και από διάφορα Λουθηρανικά παρακλάδια. Όμως δεν ανακηρύχθηκε Άγιος από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία επειδή σύμφωνα με κάποιες ιστορικές πηγές, ο Κωνσταντίνος πριν γίνει Χριστιανός κάποιες αποφάσεις που πήρε δεν συμβαδίζουν με τον τρόπο ζωής της θρησκείας.
Η Ελένη ήταν η μητέρα του Μέγα Κωνσταντίνου. Χρηματοδότησε την κατασκευή πολλών ιερών ναών και πρόσφερε πολύ σημαντικό έργο στο Χριστιανισμό. Το μεγαλύτερό της επίτευγμα είναι ότι αναζήτησε και βρήκε τον Τίμιο Σταυρό στους Αγίους Τόπους.
Η αγία Ελένη, λόγω της μεγάλης φιλανθρωπικής δράσης που ανέλαβε και του έργου που επιτέλεσε στους Αγίους Τόπους και τη Μικρά Ασία, είναι ιδιαίτερα αγαπητή μεταξύ των χριστιανών. Ο ελληνικός λαός έχει συνδέσει πλήθος παραδόσεις με το όνομά της. Μαζί με τον γιο της Κωνσταντίνο, θεωρούνται προστάτες των προσκυνητών στους Αγίους Τόπους. «Με τη βοήθεια του αγίου Κωνσταντίνου να πάτε και με την ευχή της αγίας Ελένης να γυρίσετε» έλεγε ο Μικρασιατικός Ελληνισμός.
Στη Βηθλεέμ και τον Γολγοθά διεξήγαγε μεγάλες ανασκαφές, κατά τις οποίες βρέθηκαν οι τόποι της Γέννησης, της Σταύρωσης και της Ανάστασης του Χριστού. Εκεί, αφού έδωσε εντολή να κατεδαφιστεί ο ναός της Αφροδίτης από τον Γολγοθά, η Ελένη ανέγειρε με αυτοκρατορικές χορηγίες τους μεγαλοπρεπείς ναούς της Γέννησης (στη Βηθλεέμ) και της Ανάστασης (στο λόφο του Γολγοθά), που μέχρι σήμερα αποτελούν τα σημαντικότερα μνημεία του Χριστιανισμού.
Η μεγάλη δόξα της Ελένης, μεταξύ προπάντων των χριστιανικών πληθυσμών, οφείλεται στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού.
Γιατί ζυμώνουμε και ψήνουμε τσουρέκια την Μεγάλη Πέμπτη;
Το γλυκό ψωμί, το τσουρέκι είναι κάτι συμβολικό, καθώς αντιπροσωπεύει την Ανάσταση του Χριστού. Ρο αλεύρι «ζωντανεύει» και μεταμορφώνεται σε ψωμί, συμβόλου της ζωής.
Η λέξη «τσουρέκι» προέρχεται από την τουρκική «corek», που αναφέρεται σε οποιοδήποτε ψωμί είναι φτιαγμένο με ζύμη που έχει μαγιά. Μάλιστα υπάρχουν και αλμυρά και γλυκά, ενώ υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε σχήματα και μεγέθη ανάλογα πάντα με την περιοχή.
Μάλιστα παλιότερα τους έδιναν και διάφορα ονόματα. «Κοφίνια», «δοξάρια», «αυγούλες», «κουτσούνες», «κουζουνάκια», είναι μερικά από αυτά. Βέβαια το πιο γνωστό είναι η πλεξούδα, στην μία άκρη της οποίας τοποθετείται και ένα κόκκινο αυγό, το οποίο χρησίμευε στην απομάκρυνση των κακών πνευμάτων.
Τσουρέκια έτοιμα να μπουν στο φούρνο.
Η ονομασία τσουρέκι υιοθετήθηκε από τους Έλληνες κατά την τουρκοκρατία και έκτοτε οι Ελληνίδες νοικοκυρές ξεκίνησαν να φτιάχνουν τη δική τους εκδοχή ενός γλυκού ψωμιού φτιαγμένο με γάλα, βούτυρο και αυγά. Πάντως αξίζει να σημειωθεί πως εκτός από το τσουρέκι, υπάρχουν και άλλα πασχαλινά ψωμιά γνωστά ως «λαμπροκουλούρα» ή «λαμπρόψωμο».
Βέβαια πλέον οι περισσότεροι επιλέγουν να αγοράζουν τσουρέκι από φούρνους και ζαχαροπλαστεία, ωστόσο η συνταγή του δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, αρκεί ο επίδοξος… φούρναρης να έχει κέφι και μεράκι.
Μεγάλη Πέμπτη: Η ημέρα που βάφουμε κόκκινα αυγά
Εκτός όμως από το τσουρέκι η Μεγάλη Πέμπτη είναι η ημέρα που βάφουμε κόκκινα τα αυγά. Σύμφωνα με την παράδοση τα αυγά είναι σύμβολο της γονιμότητας και της έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής, γιατί συμβολίζουν το Αίμα του Χριστού. Η Μεγάλη Πέμπτη είναι η ημέρα του Μυστικού Δείπνου. Τότε που ο Χριστός πρόσφερε άρτο και κρασί ως συμβολισμό για το σώμα Του και το αίμα Του στους 12 Αποστόλους.
Μάλιστα υπάρχει και μία ακόμη εκδοχή που θέλει την Παναγία να προσέφερε ένα καλάθι με αυγά στους φρουρούς του Χριστού, παρακαλώντας τους να μην τον βασανίσουν.
Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα του Πάσχα είναι τα κόκκινα αυγά και η διαδικασία του βαψίματος πρέπει να γίνεται σήμερα Μεγάλη Πέμπτη, κατά την παράδοση.
Στο ερώτημα γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά τη Μεγάλη Πέμπτη η απάντηση «κρύβεται» σε διάφορες εκδοχές.
Τα αυγά βάφονται τη Μεγάλη Πέμπτη, η οποία είναι η ημέρα του Μυστικού Δείπνου, όπου ο Χριστός πρόσφερε άρτο και κρασί ως συμβολισμό για το σώμα Του και το αίμα Του, έτοιμος να θυσιαστεί για να ελευθερώσει τον κόσμο από τα δεσμά της αμαρτίας.
Η χριστιανική παράδοση θέλει τα αυγά, σύμβολο της γονιμότητας και της έναρξης ενός νέου κύκλου ζωής, να βάφονται κόκκινα, γιατί συμβολίζουν το Αίμα του Χριστού.
Σύμφωνα με μία εκδοχή η Παναγία πήρε ένα καλάθι αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να μην τον βασανίσουν. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, τότε αυτά βάφτηκαν κόκκινα.
Μια άλλη ιστορία συνδέει το κόκκινο χρώμα με τη Μαρία Μαγδαληνή. Όταν ο Ρωμαίος αυτοκράτορας ενημερώθηκε για την Ανάσταση του Χριστού, τη θεώρησε τόσο απίθανη «όσο και το να βαφτούν τα αυγά κόκκινα». Η Μαρία Μαγδαληνή τότε, χρωμάτισε μερικά αυγά κόκκινα και του τα πήγε για να του επιβεβαιώσει το γεγονός.
Μία παραλλαγή της παραπάνω ιστορίας, θέλει μία γυναίκα να μην πιστεύει την είδηση της Ανάστασης Του Ιησού και να λέει: «Όταν τα αυγά που κρατώ θα γίνουν κόκκινα, τότε θα αναστηθεί και ο Χριστός». Και τότε αυτά έγιναν κόκκινα.
Λένε ακόμα πως το αυγό συμβολίζει τον τάφο του Χριστού που ήταν ερμητικά κλειστός, όπως το τσόφλι του αυγού, αλλά έκρυβε μέσα του τη «Ζωή», αφού από αυτόν βγήκε ο Χριστός και αναστήθηκε.
Σύμφωνα με το έθιμο, το πρώτο αυγό που βάφεται σε κάθε σπίτι είναι της Παναγίας και δεν πρέπει να το σπάει αλλά να φυλάγεται στο εικονοστάσι μέχρι το επόμενο Πάσχα.
Αυτήν την ημέρα οι νοικοκυρές δεν πλένουν, δεν απλώνουν ούτε κάνουν άλλες δουλειές στο σπίτι.
Στην Καλαμάτα την Κυριακή του Πάσχα, αναβιώνει ένα ξεχωριστό τοπικό έθιμο, ο σαϊτοπόλεμος, του οποίου οι ρίζες βρίσκονται στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1821.
Σύμφωνα με το θρύλο οι Μεσσήνιοι χρησιμοποίησαν σαΐτες γεμάτες εκρηκτικά και αναχαίτισαν το ιππικό των Τούρκων, τρομάζοντας τα άλογα τους και αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι η νίκη σε μια μάχη δεν αποκτιέται μόνο μέσα από την αριθμητική υπεροχή. Οι συμμετέχοντες αρκετοί ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές, οπλισμένοι με σαΐτες που έχουν κατασκευάσει μόνοι τους από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους μπαρούτι, αρχίζουν την εκτόξευση και ξεσηκώνουν το πλήθος που παρακολουθεί.
Τα «μπουλούκια» – έτσι ονομάζονται οι ομάδες των σαϊτολόγων – αναβιώνουν το έθιμο που δίνει έμφαση στην εφευρετικότητα των Ελλήνων και θυμίζει τον ηρωισμό τους επί Τουρκοκρατίας.
Ο Σαϊτοπόλεμος θα αναβιώσει και φέτος ανήμερα την Κυριακή του Πάσχα στο χώρο των παλαιών σφαγείων στη δυτική παραλία της Καλαμάτας.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ SWAY
Η πασχαλιά (Syringa vulgaris) είναι αυτοφυές είδος της Ελλάδας και «λέγεται πως ήταν το δένδρο που πρόσφερε τη δροσιά και τον ίσκιο του στην Παναγία και τον Ιωσήφ, όταν εκείνοι όδευαν προς την Αίγυπτο στην προσπάθεια τους να σώσουν τον Χριστό από τη μανία του Ηρώδη».
Η πασχαλιά με το υπέροχο χρώμα και την μοναδική μυρωδιά
«Τότε, η Παναγία το ευλόγησε να είναι πάντα φορτωμένο με πανέμορφα, ευωδιαστά άνθη. Σύμφωνα με τον μύθο, όμως, το όνομά του το πήρε λίγο καιρό αργότερα, όταν οι Ιουδαίοι σταύρωσαν τον Χριστό. Είχε φυτρώσει κοντά στο Γολγοθά και βλέποντας τον Κύριο να σταυρώνεται μαράθηκε, από τον καημό του. Όταν τρεις μέρες μετά ο Ιησούς αναστήθηκε, το φυτό “ζωντάνεψε” ξανά. Τα άνθη της Πασχαλιάς είναι γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και από αυτά φτιάχνεται το λαμπρόλαδο που είναι πολύ καλό για εντριβές για ρευματισμούς, αρθρώσεις και τους μυϊκούς πόνους».
| Αι γενεαί πάσαι (ω γλυκύ μου έαρ) |
Το κατανυκτικό κείμενο του ύμνου αποδίδει τον πόνο της Παναγίας για τον επίγειο θάνατο του μοναδικού υιού της.
Είναι ένα μοιρολόι, μεγάλο θρησκευτικό τραγούδι στην Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στην Ακολουθία του Επιταφίου.
Εξιστορεί την σταύρωση του Ιησού και εκφράζει τον πόνο της Αγίας Μητέρας.
Κατά τον ύμνο, προσφωνεί το Τέκνον της έαρ, άνοιξή μου. Η λέξη έαρ είναι αρχαία ελληνική, ενώ στη μεσαιωνική Ελλάδα χρησιμοποιείτο η λέξη άνοιξις.
Προέρχεται από το ρήμα ανοίγνυμι, ανοίγω, διότι είναι η εποχή που ανοίγουν τα άνθη και τα μάτια των φυτών, για να αναπτυχθούν.
Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη Ταφή Σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.
Όλες οι γενιές, ύμνο στην Ταφή Σου, προσφέρουν, Χριστέ μου.
Καθελών του ξύλου, ο Αριμαθείας, εν τάφω Σε κηδεύει.
Κατεβάζοντάς Σε από το ξύλο [τον Σταυρό], ο Ιωσήφ από την Αριμαθαία Σε ενταφιάζει.
Μυροφόροι ήλθον, μύρα σοι, Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
Οι Μυροφόρες ήρθαν, μύρα σε Σένα, Χριστέ μου, φέρνοντας με προθυμία.
Ούς έθρεψε το μάννα, εκίνησαν την πτέρναν, κατά του ευεργέτου.
Αυτοί που έθρεψε το μάννα, κίνησαν το πόδι τους [στράφηκαν] εναντίον του ευεργέτη τους.
Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος;
Ω γλυκό μου έαρ [άνοιξη], γλυκύτατο Παιδί μου, πού έδυσε η ομορφιά σου;
Έρραναν τον τάφον αι Μυροφόροι μύρα, λίαν πρωί ελθούσαι.
Άλειψαν τον τάφο οι Μυροφόρες με μύρα, πηγαίνοντας πολύ πρωί.
Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη Ταφή Σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.
Όλες οι γενιές, ύμνο στην Ταφή Σου, προσφέρουν, Χριστέ μου.
ΤΟ ΠΑΣΧΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ
Θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Βιβλίου για το 2025 είναι: «Η ελευθερία της φαντασίας». Το σύνθημα είναι η τελευταία πρόταση του ποιήματος: «Η γλώσσα των εικόνων».
Το 2025, η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου (ICBD) χρηματοδοτείται από το τμήμα της IBBY στην Ολλανδία, ενώ η αφίσα και το μήνυμα της ετήσιας γιορτής γίνεται από δύο διακεκριμένους Ολλανδούς δημιουργούς παιδικών βιβλίων. Το ποίημα προέρχεται από την εικονογραφημένη ποιητική συλλογή Alle wensen van de wereld (2021) της συγγραφέα Rian Visser και της εικονογράφου Janneke Ipenburg, βιβλίο το οποίο βραβεύτηκε με τα βραβεία Zilveren Griffel στην Ολλανδία και Gouden Poëziemedaille (Χρυσό Μετάλλιο Ποίησης) στο Βέλγιο.
Το φετινό μήνυμα από την Rian Visser: Η Γλώσσα των Εικόνων.
(μετάφραση στα ελληνικά από την αγγλική μετάφραση: ELNIPLEX)
Μπορείτε να ζωγραφίσετε εικόνες
για τις λέξεις,
για όσα λέω;
Τότε, ζωγραφίστε
ένα μέρος της εικόνας,
το κρύο,
τον άνεμο,
έναν κόμπο στον λαιμό σου
ή κάποια σκληρή τύχη,
ζωγραφίστε έναν βήχα,
έναν αναστεναγμό,
το άρωμα του φρέσκου ψωμιού,
τον χρόνο,
μια στιγμή,
την αρχή ή το τέλος
ενός σχεδίου,
ζωγραφίστε το μέρος όπου παντού
το μέρος όπου ποτέ,
το μέρος όπου σύντομα
κάτι πρόκειται να συμβεί,
ζωγραφίστε τον πόνο μιας απώθησης,
τη γεύση της θάλασσας.
Υπάρχουν τόσα πολλά
που θέλω να δω,
σαν αγάπη,
μια μέρα,
και ίσως για μένα.
Κάντε εικόνες
για το ποίημά μου,
και μη διστάσετε:
αυτά τα λόγια
ανήκουν σε εσάς
παρόλο που προήλθαν από μένα.
Η προσφορά των τριών Ιεραρχών στην ανθρωπότητα είναι μοναδική. Θεμελίωσαν την Ορθοδοξία, γι’ αυτό και τους λέμε Πατέρες. Μορφώθηκαν ελληνικά και δίδαξαν ελληνικά. Οι μεγάλοι σοφοί της εποχής μας αντλούν από την ανεξάντλητη σοφία τους. Είχαν χαρίσματα και πήραν φροντισμένη αγωγή απ΄ τα σπίτια τους και κυρίως από τις μητέρες τους, την Εμμέλεια, τη Νόνα και την Ανθούσα. Όμως με τη δική τους επιμέλεια, τον κόπο και την προσπάθεια έγιναν μεγάλοι. Αγωνίστηκαν ασταμάτητα, προσευχήθηκαν αδιάκοπα και ασκήθηκαν στον αγώνα της αρετής. Έτσι έγιναν οι πρωταθλητές της ευσέβειας, της αρετής, της αγιότητας αλλά και των γραμμάτων και της σοφίας. Αξίζει να τους μιμηθούμε.
Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 330 μ.Χ.. Μεγάλωσε και ανατράφηκε μέσα σε χριστιανικό περιβάλλον, κάτω από τη φροντίδα της μητέρας του, Εμμέλειας. Όταν οι περίφημες σχολές της Καισάρειας δεν είχαν να του προσφέρουν τίποτα περισσότερο, ο Βασίλειος έφτασε στην ξακουστή Αθήνα. Τόση ήταν η φιλομάθειά του, που σπούδασε ιατρική, ρητορική, αστρονομία, γεωμετρία, θεολογία. Περισσότερο όμως προόδευσε στην αρετή και τη χριστιανική ζωή. Έτσι αρνήθηκε τη δόξα των ανθρώπων και τη φήμη του σοφού κι αφιερώθηκε στον Θεό. Έγινε ο γνωστός αρχιεπίσκοπος Καισαρείας, που έμεινε στην ιστορία ως Μέγας και ως Επίσκοπος της αγάπης, με τη γνωστή Βασιλειάδα – σχεδόν μία ολόκληρη πόλη – με νοσοκομείο, πτωχοκομείο, γηροκομείο, λεπροκομείο, σχολείο, ξενώνα κλπ. Γι’ αυτά όλα ονομάστηκε Μέγας. Στο έργο αυτό της φιλανθρωπίας αφιέρωσε όλα του τα πλούτη και όλη του τη ζωή, μέχρι την κοίμησή του το 350 σε ηλικία μόλις 49 ετών.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος ήταν φίλος του Βασιλείου, συνομήλικός του και φοίτησαν μαζί. Σπούδασε κι έγινε κάτοχος όλης της γνωστής σοφίας. Γρήγορα όμως τ΄ άφησε όλα και αφοσιώθηκε στον Χριστό. Ως επίσκοπος της Ναζιανζού και ως Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, πολέμησε με ευγλωττία και γενναιότητα όλες τις αιρέσεις και κράτησε την πίστη μας ανόθευτη. Τον ονόμασαν Θεολόγο, γιατί τα κηρύγματα και τα γραπτά του στερέωσαν την ορθόδοξη πίστη και είναι ο δεύτερος που παίρνει αυτόν τον τίτλο μετά τον ευαγγελιστή Ιωάννη. Είχε ευαίσθητη ψυχή. Έγραψε πολλά ποιήματα που σήμερα πολλοί μελετούν και θαυμάζουν.
Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε λίγο αργότερα, γύρω στο 350, στην Αντιόχεια της Συρίας. Ο ξακουστός δάσκαλος Λιβάνιος τον προόριζε για διάδοχό του στην Αντιόχεια. Μα ο Ιωάννης προτίμησε να αφιερωθεί στον Θεό. Με φλογερά και δυνατά κηρύγματα έσπειρε το λόγο του Θεού σε πολλά μέρη αλλά και στην Κωνσταντινούπολη ως Πατριάρχης. Σε κάθε ομιλία του μαζευόταν πλήθος πολύ. Το κήρυγμά του ήταν κάτι το εξαιρετικό. Όταν κήρυττε ήταν σαν να έτρεχε χρυσάφι από το στόμα του. Χάρη στην ευγλωττία του πήρε το όνομα Χρυσόστομος. Μοίραζε φαγητό σε 7.000 φτωχούς κάθε μέρα. Όμως οι εχθροί της αλήθειας, μεταξύ των οποίων και η αυτοκράτειρα, την οποία έλεγχε για τις αδικίες της, τον έστειλαν στην εξορία τρεις φορές. Την Τρίτη φορά πέθανε από τις κακουχίες, δοξολογώντας τον Θεό.
Τα Άγια Θεοφάνια, από τον 2ο ήδη αιώνα, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στην ουσία το βάπτισμα του Χριστού αγίασε τα νερά του ποταμού Ιορδάνη, τα οποία μετατράπηκαν σε νερά αγιασμού και συμφιλίωσης του Ανθρώπου με το Θεό. Με τη χάρη του βαπτίσματος, ο Άνθρωπος γίνεται αυτόματα αποδεκτός στη βασιλεία των ουρανών.
Η ιστορία πίσω από τη Μεγάλη Γιορτή
Στην ηλικία των 30 χρόνων του και πριν αρχίσει τα μεγάλα θαύματα, ο Ιησούς βαπτίστηκε στον Ιορδάνη Ποταμό από τον έξι μήνες μεγαλύτερό Του, Ιωάννη τον Πρόδρομο, που ασκήτευε στην έρημο, κηρύσσοντας το βάπτισμα της μετάνοιας. Τη στιγμή της Βάπτισης, κατέβηκε από τον ουρανό το Άγιο Πνεύμα στον Ιησού υπό μορφή περιστεράς και ταυτόχρονα ακούσθηκε φωνή από τον ουρανό που έλεγε: «Ούτος εστί ο Υιός του Θεού ο αγαπητός, δια του οποίου ευδόκησε ο Θεός να σώσει τους αμαρτωλούς». Το γεγονός αυτό έχουν καταγράψει οι τρεις από τους τέσσερις Ευαγγελιστές, ο Μάρκος, ο Ματθαίος και ο Λουκάς.
Τελετές των Θεοφανίων
Την παραμονή της εορτής των Αγίων Θεοφανίων, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν τρομαγμένοι με τον ερχομό του ιερέα.
Δύο μεγάλες τελετές συνθέτουν και χαρακτηρίζουν τη μεγάλη εορτή των Θεοφανίων: Ο Μέγας Αγιασμός, που λαμβάνει χώρα εντός των Εκκλησιών και η κατάδυση του Τιμίου Σταυρού, που ακολουθεί.
Ο Σταυρός καταδύεται σε θαλάσσιο χώρο μέσα σε λιμάνια, σε όχθες ποταμών ή λιμνών ακόμη και σε δεξαμενές νερού, όπως στην Αθήνα, κατά μίμηση της Βάπτισης του Θεανθρώπου. Κατά τον καθαγιασμό των νερών της Θάλασσας, το πιάσιμο του Σταυρού γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες. Πιο συγκεκριμένα, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού νεαρά κυρίως άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους.
Στην Αθήνα, η επίσημη κατάδυση ορίστηκε να γίνεται από το 1900 στον Πειραιά έναντι της παλαιάς βασιλικής αποβάθρας ή του παλιού Δημαρχείου και στις ημέρες μας μπροστά από τον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Παρόμοιες τελετές γίνονται σε όλους τους νομούς της χώρας.
Στην ελληνική εθιμολογία ο Αγιασμός των υδάτων έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων. Η κατάδυση του Σταυρού, κατά τη λαϊκή πίστη δίνει στο νερό καθαρτικές και εξυγιαντικές ικανότητες.
Ο εκκλησιαστικός ύμνος που κυριαρχεί την ημέρα των Φώτων
«Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει Σοι αγαπητόν Σε Υιόν ονομάζουσα και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς εβεβαίου του λόγου το ασφαλές Ο επιφανής Χριστέ ο Θεός Και τον κόσμον φωτίσας δόξα Σοι».
Οι εικόνες και οι σταυροί των Αγίων Θεοφανίων
Στις άγιες εικόνες των Θεοφανίων, ο Χριστός βρίσκεται μεταξύ ψηλών βράχων, που σμίγουν και σχηματίζουν «κλεισούρα». Τα νερά, που δεν είναι αγιασμένα, μας θυμίζουν την εικόνα του θανάτου – κατακλυσμού. Ο συμβολισμός των βράχων της εικόνας της Γεννήσεως συνεχίζεται στην εικόνα των Θεοφανίων και καταλήγει στην εικόνα της καθόδου του Χριστού στον Άδη. Η εικόνα της βαπτίσεως παρουσιάζει τον Ιησού να εισέρχεται στα νερά, στον υγρό τάφο.
Ο Θάνατος έχει την μορφή ενός σκοτεινού σπηλαίου, που περιέχει όλο το σώμα του Κυρίου, δείχνοντας την προκάθοδο Του στον Άδη, για να διαλύσει το δυνατό του κόσμου τούτου. Έτσι έρχεται η Λύτρωση για τους πιστούς και η σωτηρία στον Κόσμο.
Ο ιδιαίτερος συμβολισμός
Η νίκη του φωτός απέναντι στο σκοτάδι και ένα νέο ξεκίνημα της ανθρωπότητας που σηματοδοτείται από το χριστιανικό βάπτισμα και τον αγιασμό του κόσμου κυριαρχούν ως συμβολισμοί στη γιορτή των Θεοφανίων και στα έθιμα που τη συνοδεύουν.
Η γιορτή των Θεοφανίων αποσκοπεί να εντάξει τους Χριστιανούς στο μεγάλο μυστήριο της σωτηρίας και έχει μοναδική και λυτρωτική σημασία για τον πιστό. Άλλωστε για αυτόν τον σκοπό διατηρείται ο Μεγάλος Αγιασμός στα σπίτια των χριστιανών: για να πίνουν οι πιστοί και να αγιάζονται εάν έχουν κάποια ψυχική ή σωματική αρρώστια. Όλοι οι πιστοί πίνουν με ευλάβεια από τον αγιασμό, συμβολικά από τρεις γουλιές.
Βασιλόπιτα ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος.
Στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Πόλη (Κωνσταντινούπολη) και τη Μικρά Ασία συνηθίζεται η λεγόμενη «πολίτικη» ή «σμυρνέικη» Βασιλόπιτα η οποία παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, παρασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη και είδη αλλά συνήθως είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι παρασκευής με μπαχαρικά κ.α. Στη δυτική Μακεδονία συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα, συνήθως κοινό όμως σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο. Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργας ή ελιάς ή, σε κτηνοτροφικές περιοχές, ένα μικρό κομμάτι τυρί, για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή. Σε άλλα μέρη, αντί αυτού κατασκευάζουν μικρό στεφάνι από κληματόβεργες που όποιος το βρει στα χωράφια θα είναι τυχερός στα σπαρτά, ή στην ελαιοπαραγωγή ή στο κρασί κλπ.
Συχνά γράφεται πάνω στη βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους, με σειρές αποφλοιωμένων αμυγδάλων ή με ζάχαρη.
Το Ελληνικό έθιμο
Βασιλόπιτα, κατά το Ελληνικό έθιμο, ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται παραμονή της Πρωτοχρονιάς περιέχει ένα χρυσό φλουρί (νόμισμα) που σύμφωνα με την παράδοση θα φέρει καλή τύχη σε αυτόν που θα το βρεί και κόβεται και μοιράζεται σε οικογενειακή συγκέντρωση αμέσως με τον ερχομό του νέου έτους συνήθως μετά από φαγοπότι. Γράφεται πάνω στη Βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους με σειρά αποφλοιωμένων αμυγδάλων σοκολάτα ή με ζάχαρη. Έτσι λίγο πρίν πάει 12:00 ακριβώς τα μεσάνυχτα την ώρα που κοντεύει να γίνει η αλλαγή του έτους σβήνουν τα φώτα και μετρώντας αντίστροφα από το δέκα μέχρι το ένα μετά από ένα λεπτό ξανανάβουν ευχόμενοι και αντευχόμενοι όλοι χρόνια πολλά και ευτυχισμένο το νέος έτος με το υπερθέαμα πυροτεχνημάτων στον ουρανό. Η Βασιλόπιτα μπαίνει πάνω στο τραπέζι όπου ο νοικοκύρης αφού την σταυρώσει με το μαχαίρι τρείς φορές αρχίζει να την κόβει με πρώτο κομμάτι του Σπιτιού, του Χριστού, της Παναγίας, του Σπιτονοικοκύρη, της Σπιτονοικοκυράς, του Φτωχούς, του Άι-Βασίλη κ.α. Μαζί με το άνοιγμα λευκού οίνου σαμπάνια με γλυκιά ή ημίγλυκη γεύση. Μετά αρχίζει το γλέντι με τραγούδια και χορούς (Ρεβεγιόν Προτωχρονιάς). Με τον ερχομό του νέου έτους γιορτάζουν: Ο Βασίλειος, η Βασιλεία, η Βασιλική κ.α. Το κόψιμο της Βασιλόπιτας γίνεται και τις άλλες μέρες του “Δωδεκαήμερου” των εορτών. Υπουργεία, υπηρεσίες, σχολεία γραφεία και σύλλογοι μπορεί να κόβουν βασιλόπιτες μέχρι και τον μήνα Φεβρουάριο.
Ιστορία
Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία ελληνική εορτή των «Κρονίων» (και αργότερα των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι. Από τον Μέγα Βασίλειο προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς»* αυτού που το έβρισκε. Ο Μέγας Βασίλειος σύμφωνα με την παράδοση για να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν “φασουλοβασιλιά”.
*H ανάδειξη του “βασιλιά της βραδιάς” δεν αφορά την Ελλάδα. Στη Γαλλία υπάρχει ένα έθιμο σχετικό που όμως δεν συνδέεται με την Πρωτοχρονιά.
Ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση
Πέρα όμως αυτού του φράγκικου εθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχει και μία θρησκευτική παράδοση που συνδέεται και με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως “λύτρα” στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ΄ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή. Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (εορτή του Αγίου και του Μεγάλου Βασιλείου).
Έθιμα
Σε πολλά νησιά με το ξημέρωμα της 1ης του Νέου Έτους αναλαμβάνει ο σπιτονοικοκύρης να καθαγιάσει την οικία κρατώντας είτε τμήμα της Βασιλόπιτας είτε του αντίστοιχου των Χριστουγέννων Χριστόψωμο και ένα κερί μπαινοβγαίνοντας στη πόρτα τρεις φορές λέγοντας “έξω τα κακά, μέσα τα καλά”.
*Χαρακτηριστικό στοιχείο στις βασιλόπιτας είναι ότι ο άνθρωπος δοκιμάζει την τύχη του με το κέρμα της, προσπαθώντας να μαντέψει πώς θα του έρθουν τα πράγματα στη νέα χρονιά. Σε όποιον πέσει το φλουρί, στις θα είναι ο τυχερός και ευνοούμενος του νέου έτους! Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη Βασιλόπιτα.
ΚΑΛΑΝΤΑ ΑΠΟ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
KANE KΛΙΚ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΔΕΝΤΡΟ
https://youtu.be/ISyIj4V3W-0
ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΗ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ
Το γιορταστικό «τρίγωνο» των ημερών 4, 5 και 6 Δεκεμβρίου (οι γιορτές της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα και του Αγίου Νικολάου) ονομάστηκε από το λαό μας «Νικολοβάρβαρα».
Η Αγία Βαρβάρα θεωρείται προστάτιδα κατά της ασθένειας της ευλογιάς. Παλαιότερα στην Ζάκυνθο, όταν υπήρχε επιδημία της νόσου, έκαναν λιτανείες και προσκυνούσαν ιερό λείψανο της Αγίας που βρισκόταν εκεί.
Παλιότερα οι γυναίκες έκαναν πίτα με αλεύρι, την έψηναν στο φούρνο και έπειτα την περιέχεαν με μέλι. Την έβαζαν κατόπιν σ’ ένα τραπέζι και το τραπέζι το έβαζαν σ’ ένα σταυροδρόμι. Εκεί πήγαινε ο ιερεύς και έκανε παράκληση, Κατόπιν η νοικοκυρά έκοβε την πίτα και τη μοίραζε στον κόσμο. Από το μέλι της πίτας έκαναν σταυρό στην πόρτα τους. Και στο Μπαϊντίρι της Μικράς Ασίας παρασκεύαζαν τη «βαρβάρα» σε τρίστρατο, δηλαδή εορτάσιμη πανσπερμία κολλύβων.
Στις 5 Δεκεμβρίου τιμούμε τον Όσιο Σάββα τον ηγιασμένο. Ο Άγιος καταγόταν από την Καππαδοκία κι έζησε την εποχή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Β΄ του Μικρού. Ο Άγιος Σάββας καταγόταν από το χωριό Μουταλάσκη της Καππαδοκίας και ήταν γιος ευσεβών γονέων, του Ιωάννη και της Σοφίας. Από πολύ νωρίς γνώρισε τις θείες βουλές και αποφάσισε να αφιερωθεί στο μοναστικό βίο.
Είχε τόση πίστη που κάποτε μπήκε σε ένα κλίβανο πυρός από τον οποίο βγήκε αβλαβής με τη βοήθεια του Θεού. Όταν ήταν δεκαοχτώ ετών έφυγε από το μοναστήρι των Φλαβιανών και πήγε στα Ιεροσόλυμα. Από εκεί κατευθύνθηκε προς την έρημο της Ανατολής για να συναντήσει τον Μέγα Ευθύμιο. Ο Ευθύμιος τον έστειλε σε ένα κοινόβιο, το οποίο διηύθυνε ο όσιος Θεόκτιστος.
Η καλλιέργεια του πνεύματος του και ο ενάρετος χαρακτήρας του τον έκαναν να αποκτήσει το χάρισμα της θαυματουργίας. Το χάρισμα αυτό, το χρησιμοποιούσε για να βοηθήσει τους φτωχούς και τους ασθενείς.
Το «τρίγωνο» κλείνει με τον Άγιο Νικόλαο στις 6 Δεκεμβρίου. Ο Άγιος γεννήθηκε τον 3 αιώνα μ.Χ. στα Πάταρα. Στην αρχή αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο, λόγω όμως της ξεχωριστής αρετής του, τιμήθηκε με το αξίωμα του αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας. Από τη θέση αυτή καθοδηγούσε και βοηθούσε με αγάπη το λαό του. Ο Άγιος Νικόλαος είναι προστάτης του Πολεμικού Ναυτικού και του Λιμενικού, καθώς και όλων των ναυτικών.
Η λαϊκή παράδοση, βαθιά ριζωμένη στον τόπο μας και ιδιαίτερα στην Περιφέρεια, έχει πολλά να πει τούτες τις μέρες των αγίων.
Κάποιες παραδοσιακές λαϊκές παροιμίες που υπάρχουν για τα «Νικολοβάρβαρα»: Απ’ τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει κι ο χειμώνας ή Τ’ άη Νικολοβάρβαρα κάνει νερά και χιόνια. Και: Αγιά Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας απλοήθη: Μαζώχτε ξύλα κι άχερα και σύρτε και στο μύλο τι Άγιο Νικόλας έρχεται τα χιόνια φορτωμένος. Τα Νικολοβάρβαρα κατεβασιές και χιόνια, μπουράσκες και τελώνια.
Λέγεται ότι της Αγίας Βαρβάρας το ξεροβόρι βαρβαρώνει. Όπως τ’ Αγίου Αντρέα το κρύο «ανδρειώνει». Κι’ ύστερα το χιόνι πέφτει απανωτό και κλείνει τις στράτες και τα περάσματα τα κοπάδια και τους τζομπαναρέους. Οι άνθρωποι είναι δεμένοι με τη γη και με τη φύση κι’ εδώ ζητούν και βρίσκουν τις σωστές εξηγήσεις: Η γης παγώνει, τα σπαρτά και τα δέντρα ζαρώνουν και σκεβρώνουν σαν τους ανθρώπους απ’ το πολύ κρύο, βαρβαρώνουν κι’ αγριεύουν. Ύστερα απλώνεται παντού στα βουνά και στους κάμπους το λευκό χαλί του χιονιού που ζεσταίνει και γλυκαίνει τους σπόρους και τις ρίζες πού’ ναι βαθιά παραχωμένοι…
Επομένως δεν χρειάζονται ούτε τη λύπη μας ούτε την ελεημοσύνη μας. Χρειάζονται το σεβασμό μας και την αγάπη μας!!!
https://youtu.be/gTVrIM5lLeA
Ο Άγιος Στυλιανός γεννήθηκε στην Παφλαγονία της Μικράς Ασίας , μεταξύ του 400 και 500 μ.Χ.Από την παιδική του ηλικία έδειξε τα σπάνια προτερήματα της αγιασμένης ζωής του. Αν και ήταν και αυτός παιδί και νέος και έφηβος, μολονότι είχε κι εκείνος σάρκα, εν τούτοις δεν άφησε τις επιθυμίες να μολύνουν το πνεύμα και την ψυχή του. Φιλοσόφησε με την αληθινή σοφία του Θεού και είδε πόσο πρόσκαιρος και τιποτένιος είναι ο υλικός τούτος κόσμος.
Ο Θεός βράβευσε το ιερό του αίσθημα και του έδωσε την θαυματουργική δύναμη να θεραπεύει τα ασθενικά παιδιά. Μητέρες από κοντινά και μακρινά μέρη, με φορτωμένα στους ώμους ανάπηρα και άρρωστα παιδιά έτρεχαν , με πόνο και πίστη, κοντά στον Άγιο για να ζητήσουν την θεραπεία των παιδιών τους. Μέρες ολόκληρες βάδιζαν μέσα σ’ έρημα μέρη για να βρουν την δοξασμένη από τον Θεό ασκητική σπηλιά του Αγίου Στυλιανού. Και όταν έφθασαν εκεί, με δάκρυα στα μάτια έπεφταν στα πόδια του Γέροντα ασκητή, δόξαζαν τον Θεό, που τον συνάντησαν και τον παρακαλούσαν να γιατρέψει τα παιδιά τους.
|
Γεώργιος Παπαδόπουλος
|
Στ. Παττακός, Γ. Παπαδόπουλος,
Ν. Μακαρέζος |
Η Βουλή περικυκλωμένη από τεθωρακισμένα
|
Σύμβολο της Χούντας
|
|
Τότε όμως και όταν φαινόταν ότι τίποτα δε θα μπορούσε να κλονίσει τη δικτατορία, έγινε το θαύμα. Ένα από εκείνα τα θαύματα που μονάχα σε τούτο το λαό είναι γνώριμα. Αρχίζουν οι πρώτες προσπάθειες ανατροπής της Χούντας. Στις 13 Αυγούστου 1968, γίνεται απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου απ’ τον Αλέξανδρο Παναγούλη. Ο ίδιος, λίγο πριν την αποτυχία της προσπάθειάς του, είχε πει στους συντρόφους του:
– Ξεχάστε τη λέξη «φόβος». Κι αν με σκοτώσουν ή με πιάσουν, εσείς θα συνεχίσετε τον αγώνα τραγουδώντας. |
|
|
|
Στο μεταξύ στο εξωτερικό, μορφές των γραμμάτων και των τεχνών, διαμαρτύρονται και ζητούν απεγνωσμένα βοήθεια. Ένας από τους κορυφαίους ποιητές μας, ο Γιώργος Σεφέρης, λέει:
– Βλέπω μπροστά μου τον γκρεμό στον οποίο οδηγεί η καταστροφή που κάλυψε τον τόπο. Η ανωμαλία αυτή πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική επίταξη.Και η μεγάλη μας τραγωδός Άννα Συνοδινού: – Μια παράκληση γεμίζει την καρδιά μου και η φωνή μου απευθύνεται σ’ όλους τους Έλληνες και ξένους που πιστεύουν στο δημιουργικό, ελεύθερο βίο. Βοηθήστε να αποκατασταθεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να ξαναρχίσει η ελεύθερη ζωή. |
Η πρώτη φοιτητική εξέγερση έγινε στις 14 του Φλεβάρη του 1972 στο Πολυτεχνείο, σαν αντίδραση σ’ ένα σκληρό μέτρο που εξήγγειλε η Χούντα. Η αστυνομία, παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο, μπήκε στο Πολυτεχνείο και συνέλαβε 11 φοιτητές, τους οποίους οδήγησαν σε στρατώνες, αφού τους ανάγκασαν να διακόψουν τις σπουδές τους.
Άλλη μια έκρηξη έγινε στις 23 του Φλεβάρη στη Νομική. Άντρες της Χούντας επιτέθηκαν με ιδιαίτερη σκληρότητα και κακοποίησαν φοιτητές και φοιτήτριες.
|
|
|
|
Οι φοιτητές της Σχολής Μηχανολόγων φτιάχνουν ραδιοσταθμό. Οι φωνές ενός φοιτητή και μιας φοιτήτριας δονούν την ατμόσφαιρα. «Εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων». |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Υποστηριζόμενο από blogs.sch.gr & Θέμα βασισμένο στο Lovecraft από τον Anders Norén
