Γενικά στοιχεία

Ο Πύργος είναι το μεγαλύτερο χωριό της Τήνου και βρίσκεται στο Βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, 23 χιλιόμετρα από την πόλη της Τήνου, στην ιστορική κοινότητα Πανόρμου που είναι γνωστή στην Τήνο ως Έξω Μέρη ή Έξω Μεριά. Είναι κεφαλοχώρι του Πανόρμου, που στο παρελθόν κατοικούνταν σχεδόν αποκλειστικά από Χριστιανούς Ορθόδοξους, διοικητικό κέντρο ως έδρα του τοπικού δήμου ή κοινότητας και καλλιτεχνικό κέντρο καθώς ανέδειξε ορισμένους από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες. Το 2015 η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία εντάχθηκε στον κατάλογο της Unesco με τις πλέον χαρακτηριστικές εκφάνσεις του άυλου πολιτισμικού πλούτου της ανθρωπότητας και όλο το χωριό χαρακτηρίστηκε ως ένα ανοιχτό μουσείο. Στον Πύργο λειτουργεί η Σχολή Καλών Τεχνών που συνεχίζει την παράδοση του μαρμάρου με σπουδαστές από όλο τον κόσμο. Φθάνοντας στην είσοδο του χωριού το πρώτο που θα συναντήσετε είναι η μαρμάρινη στάση, Περπατώντας θα δείτε τη μητρόπολη, τον Αγιο Νικόλαο (1874), το νεκροταφείο με τις περίφημες επιτύμβιες πλάκες γνωστών γλυπτών– θα μπορούσε να αναφερθεί και ως υπαίθρια γλυπτοθήκη –, το μουσείο Μαρμαροτεχνίας, το μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών, το μουσείο-σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά και την μαρμάρινη κρήνη στην πλατεία του χωριού.

Ιστορικά στοιχεία

Η περίοδος ίδρυσης του οικισμού δεν είναι γνωστή σήμερα. Η ονομασία Πύργος οφείλεται σε πύργο που χτίστηκε πριν τον 16ο αιώνα για την οχύρωση της περιοχής. Το κτίσμα αυτό αναφέρεται σε χάρτη του 1571. Το χωριό γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 18ο και 19ο αιώνα που οφείλονταν κυρίως σε δύο τομείς, στη ναυτιλία και με στη μαρμαροτεχνία. Εξελίχθηκε σε κορυφαίο καλλιτεχνικό κέντρο που ανέδειξε πολλούς από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι γλύπτες Γιαννούλης Χαλεπάς, Δημήτριος Φιλιππότης, Γιάννης Βούλγαρης, Λουκάς Δούκας και ο ζωγράφος, Νικηφόρος Λύτρας. Σήμερα λειτουργούν στον Πύργο εργαστήρια μαρμαροτεχνίας, γκαλερί αλλά και η Σχολή Καλών Τεχνών του Πύργου που συνεχίζει την παράδοση του μαρμάρου με σπουδαστές από όλο τον κόσμο. Οι πρώτοι απόφοιτοι της σχολής συνεχίζουν απευθείας στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών χωρίς εξετάσεις. 

Ο οικισμός

Ο Πύργος είναι σήμερα ανακηρυγμένος παραδοσιακός οικισμός. Είναι χτισμένος στη δυτική πλευρά του νησιού σε απόσταση 23 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη της Τήνου. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τις ακτές και σε υψόμετρο 130 μέτρων. Επίνειό του αποτελεί ο οικισμός Όρμος Πανόρμου που βρίσκεται δύο χιλιόμετρα βορειότερα. Χαρακτηριστικό του οικισμού αποτελεί το μάρμαρο το οποίο κοσμεί όψεις σπιτιών (πορτοσιές, υπέρθυρα, θυρώματα, διάτρητους φεγγίτες κολώνες, οικόσημα, φουρούσια κ.λπ.) και μαρμάρινες κατασκευές (προτομές, ανδριάντες, βρύσες καμπαναριά, κ.λπ.). Σημαντικότερα αξιοθέατα του οικισμού αποτελούν το σπίτι του Γιαννούλης Χαλεπάς, το μουσείο Τηνίων καλλιτεχνών, το μουσείο Μαρμαροτεχνίας, οι δύο κυριότεροι ναοί του χωριού (Άγιος Νικόλαος και Άγιος Δημήτριος) καθώς και το νεκροταφείο με σημαντικά μαρμάρινα έργα και λιθόγλυπτα των τοπικών καλλιτεχνών και οι μαρμάρινες βρύσες στην πλατεία του χωριού. Το χωριό έχει έντονο κυκλαδίτικο χρώμα και χαρακτηρίζεται υπαίθριο μουσείο λαϊκής τέχνης.

 

Πηγή: wikipedia Πύργος Τήνου