Το Δημοτικό Σχολείο Κολχικού σε συνεργασία με το Αστυνομικό Τμήμα Λαγκάδα, υλοποίησε ενημέρωση και διημερίδα για τους μαθητές και τις μαθήτριες του, με θέμα “Σχολικός Εκφοβισμός”, την Πέμπτη 14 και την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2023. Το σχολείο φιλοξένησε τον αστυνομικό Κοντογιάννη Κωνσταντίνο, οποίος παρουσίασε το θέμα ορίζοντας τη βία, τον εκφοβισμό ή αλλιώς το bullying, τις μορφές και τα είδη του, τις αιτίες της επιθετικής συμπεριφοράς, τα χαρακτηριστικά του θύτη και του θύματος της ενδοσχολικής βίας, το ρόλο των παρατηρητών και τα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να λάβουν υπόψη οι γονείς και οι κηδεμόνες.
Ο εκφοβισμός (ή μπούλινγκ, αγγλ. bullying) αναφέρεται στη σωματική και ψυχολογική κακοποίηση ή μείωση ατόμων σε μια ομάδα. Παρά, την εντύπωση ορισμένων ότι αποτελεί αποκλειστικά σχολικό φαινόμενο, στην πραγματικότητα εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες και τις κοινωνικές ομάδες. Μπορεί να συναντηθεί σε οποιοδήποτε τύπο σχολείων και σχολικών εγκαταστάσεων, στον στρατό, σε αθλητικά σωματεία, στη φυλακή, αλλά και στην οικογένεια ή στο χώρο εργασίας. Η σχολική βία, το bullying, ή αλλιώς ο σχολικός εκφοβισμός χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός τους σχολείου. Τα αίτια εμφάνισης της επιθετικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι οργανικές (ΔΕΠΥ, συναισθηματικές διαταραχές, μαθησιακές δυσκολίες), το επιθετικό περιβάλλον (οικογενειακές συγκρούσεις, τηλεόραση, διαδίκτυο), οι γονεϊκοί τρόποι διαπαιδαγώγησης (αδιάφοροι, υπερβολικά αυστηροί, υπερβολικά διαλλακτικοί), το στερητικό περιβάλλον (οικονομικά προβλήματα, διαταραγμένες σχέσεις γονέων, μη ικανοποίηση αναγκών) ή/ και η χαμηλή συναισθηματική νοημοσύνη.
Επιπρόσθετα, ο εκφοβισμός μπορεί να πάρει διάφορες μορφές με τις σημαντικότερες να είναι ο σωματικός εκφοβισμός με φυσικό τραυματισμό ή απειλή τραυματισμού προς κάποιον (εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές), ο λεκτικός εκφοβισμός με συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας, χρήση παρατσουκλιών, ο εκφοβισμός με εκβιασμό όπου υπάρχει εκούσια απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων, η οποία συνοδεύεται από απειλές ή και τον εξαναγκασμό σε αντικοινωνικές πράξεις, ο έμμεσος ή κοινωνικός εκφοβισμός με προσπάθεια για κοινωνική απομόνωση ή αγνόηση ατόμου, για άσκηση επιρροής στην ομάδα των συνομηλίκων ώστε να αισθανθούν αντιπάθεια για κάποιο συγκεκριμένο συμμαθητή τους, διάδοση κακόβουλων φημών και ψευδών, ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός με αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κινητών τηλεφώνων και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης και ο ρατσιστικός εκφοβισμός με διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας
Συμπληρωματικά, τα χαρακτηριστικά του θύτη μπορεί να αφορούν ένα άτομο συνήθως εύσωμο με εμφανείς σωματικές δυνάμεις, εξωστρεφές και κοινωνικά υπερδραστήριο, με μειωμένο αυτοέλεγχο, είναι επιρρεπής στις παραβάσεις των κανόνων και δεν έχει ενοχές για τις ενέργειές του, άτομο αυθόρμητο, παρορμητικό, ετοιμόλογο και δείχνει ότι έχει αυτοπεποίθηση και επιδιώκει τον εκνευρισμό και την αντίδραση του θύματος. Εν αντιθέσει με τα παραπάνω, τα χαρακτηριστικά του θύματος ενδοσχολικής βίας μπορεί να είναι η σωματική αδυναμία, η εσωστρέφεια, η μοναχικότητα (χωρίς φίλους), οι υπερβολικές αναστολές και η έντονη τάση για αυτοενοχοποίηση, η παθητικότητα και η ανικανότητα για υπεράσπιση του εαυτού του. Επιπλέον, οι παρατηρητές μπορούν να δράσουν αποτρεπτικά (αποδοκιμασία του θύτη, προστασία του θύματος, ενημέρωση των δασκάλων), ή να μη δράσουν, καθώς πολλοί φοβούνται το θύτη, δεν επιθυμούν να εμπλακούν, αδιαφορούν.
Τέλος, τα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να λάβουν υπόψη οι γονείς είναι αν το παιδί δείχνει θλιμμένο, ανήσυχο ή θυμωμένο, αν υπάρχουν αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού (πχ. γίνεται επιθετικό στο σπίτι, λέει ψέματα), αν το παιδί που εμφανίζει διαταραχές του ύπνου (πχ. αϋπνία, δεν κοιμάται τις συνηθισμένες ώρες, ξυπνάει με νυκτερινούς τρόμους ή εφιάλτες μέσα στη νύχτα, νυχτερινή ενούρηση), αν επιστρέφει σπίτι με μώλωπες, σπασμένα, ή χαμένα, προσωπικά αντικείμενα, σκισμένα ρούχα, αν παρατηρηθεί κοινωνική απόσυρση – εσωστρέφεια (το παιδί που προτιμά να περνά χρόνο μόνο του), παράδοξες αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες. σωματικά συμπτώματα (π.χ. διαμαρτύρεται για πονοκεφάλους ή για ανεξήγητα γαστρεντερικά ενοχλήματα), άγχος για το σχολείο (βρίσκει δικαιολογίες να αποφεύγει το σχολείο), αιφνίδια μείωση της επίδοσης στο σχολείο. Συστήνεται στους γονείς και κηδεμόνες να ακούνε το παιδί χωρίς να του αποδίδουν ευθύνες, να ενθαρρύνουν το παιδί να μιλήσει, χωρίς να κατακρίνεται ή να αγνοούνται τα συναισθήματα του για να μπορέσουν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για τα συμβάντα εκφοβισμού (τι ακριβώς συνέβη, ποιος συμμετείχε, που και πότε, εάν υπήρξε πρόκληση εκ μέρους του θύματος, εάν υπήρχαν μάρτυρες και εάν ναι ποιοι). Σημαντικό είναι το παιδί να ενθαρρύνεται να δείξει αυτοπεποίθηση, σιγουριά, διεκδικητικότητα, να μιλάει με τους διδάσκοντες, να επιδιώκει τη συνεργασία, να αναπτύξει ένα κοινό σχέδιο δράσης.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες του σχολείου ενημερώθηκαν, συζήτησαν και εξέφρασαν τους προβληματισμούς, τις απορίες τους και εκμυστηρεύτηκαν προσωπικές τους ιστορίες στον αστυνομικό και στο εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Διδάχθηκαν τα παιδιά ότι η βία είναι όταν κάποιος χτυπάει (γρατζουνιές, δάγκωμα, τσίμπημα, φτύσιμο, γροθιές τράβηγμα μαλλιών), σπρώχνει επίτηδες, δεν αφήνει να παίξει με τον/την φίλο/η του, μιλάει άσχημα, αρπάζει και καταστρέφει τα παιχνίδια και τα πράγματα του άλλου παιδιού, κοροϊδεύει, γελάει, βρίζει με άσχημες και υποτιμητικές λέξεις, προσπαθεί να τρομάξει ή/και να φοβίσει κάνοντας γκριμάτσες και όταν υπάρχει αποκλεισμός, απομόνωση και μένει εκτός ομάδας. Επιπρόσθετα, τα παιδιά έμαθαν ότι πρέπει πάντα να ζητάνε βοήθεια όταν κάποιος τους χτυπάει με δύναμη, βρίζει με λόγια και/ή με χειρονομίες, εκφοβίζει και/ή τρομοκρατεί, κινδυνεύει και πως όταν κάποιος τους ενοχλεί και τους χτυπάει θα πρέπει να ζητηθεί να σταματήσει, να αγνοηθεί η συμπεριφορά αυτή (όταν μπορεί να το κάνει και δεν κινδυνεύει), να φύγει, να απομακρυνθεί και να ζητήσει βοήθεια. Μέσα από την παρουσίαση και τη συζήτηση τα παιδιά κατανόησαν ότι με τα χέρια αγκαλιάζουμε, παίζουμε, χαιρετάμε, ζωγραφίζουμε και γράφουμε και με τα λόγια λέμε καλημέρα, ευχαριστώ, σε αγαπώ, παρακαλώ. Στο τέλος της ενημέρωσης ειπώθηκε ότι «Ασφαλές είναι το να προνοείς και να προλαμβάνεις. Το να προνοείς, δε, και να προλαμβάνεις είναι καλύτερο από το να θεραπεύεις» σύμφωνα με τον Ιπποκράτη και όλοι μαζί μαθητές, μαθήτριες και εκπαιδευτικοί είπαν… Ναι στη φιλία! Ναι στη συνεργασία!