IToday.GRin

Κάθε χρόνο στην Ευρώπη θυσιάζονται στον βωμό της αστικής επέκτασης και των υποδομών μεταφορών εδαφικές εκτάσεις μεγαλύτερες από ολόκληρο το Βερολίνο. Αυτή η αντίθετη προς την αειφορία τάση απειλεί να στερήσει από τις επόμενες γενιές γόνιμα εδάφη και υπόγειους υδροφορείς. Μια νέα έκθεση, που δημοσιεύτηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνιστά την υιοθέτηση προσέγγισης τριών βαθμίδων, η οποία εστιάζει στην ανάσχεση της σφράγισης του εδάφους, στον μετριασμό των επιπτώσεών της και στην αντιστάθμιση της απώλειας πολύτιμων εδαφών με παρεμβάσεις σε άλλες περιοχές.

Ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος Janez Potočnik δήλωσε σχετικά: «Το έδαφος μας παρέχει βασικές οικοσυστημικές υπηρεσίες, χωρίς τις οποίες η ζωή στον πλανήτη μας θα παρέλυε. Δεν μπορεί να συνεχιστεί η τσιμεντοποίηση. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσει η οικονομική ανάπτυξη ή η αναβάθμιση των υποδομών, χρειάζεται όμως μια περισσότερο αειφόρος προσέγγιση.»

Η άσφαλτος κερδίζει έδαφος

Το έδαφος σφραγίζεται όταν καλύπτεται με στεγανά υλικά, όπως η άσφαλτος ή το σκυρόδεμα. Από το 1990 έως το 2000, η ΕΕ έχανε καθημερινά τουλάχιστον 275 εκτάρια εδάφους, ήτοι 1.000 km² ετησίως. Το ήμισυ της έκτασης αυτής έχει στεγανοποιηθεί οριστικά με κτίρια, δρόμους και χώρους στάθμευσης.

Σύμφωνα με την έκθεση, τα τελευταία χρόνια η τάση αυτή επιβραδύνθηκε σε 252 εκτάρια ημερησίως, όμως ο ρυθμός ανάλωσης γης εξακολουθεί να είναι ανησυχητικός. Στο διάστημα 2000-2006, η αύξηση των τεχνητών περιοχών στην ΕΕ ήταν κατά μέσο όρο 3%, ενώ έφθασε το 14% στην Ιρλανδία και την Κύπρο και το 15% στην Ισπανία.

Συστάσεις

Η έκθεση προτείνει προσέγγιση τριών βαθμίδων για την αντιμετώπιση του προβλήματος:

• Ανάσχεση της σφράγισης εδαφών με τη βελτίωση του χωροταξικού σχεδιασμού ή την επανεκτίμηση των επιδοτήσεων που ευνοούν έμμεσα τη σφράγιση του εδάφους.
• Μετριασμός των ζημιών, σε περίπτωση που η σφράγιση του εδάφους δεν είναι δυνατόν να αποφευχθεί, με μέτρα όπως η χρήση διαπερατών επιφανειακών επιστρώσεων αντί της ασφάλτου ή του τσιμέντου, ή η κατασκευή πράσινων στεγών.
• Αντιστάθμιση, ως ένα βαθμό, της απώλειας εδάφους σε μια περιοχή με τη λήψη μέτρων σε άλλη. Τα μέτρα αυτά είναι δυνατόν να συνίστανται σε χρηματικές ενισχύσεις, όπως στην περίπτωση της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Σλοβακίας, ή στην αποκατάσταση εδαφών που έχουν ήδη σφραγιστεί. Έχουν επισημανθεί ορθές πρακτικές, ιδίως αυτές που εφαρμόζονται στη Δρέσδη και στη Βιέννη.

Τα συμπεράσματα της έκθεσης αυτής θα τροφοδοτήσουν τεχνικό έγγραφο της Επιτροπής για τη σφράγιση του εδάφους, το οποίο συντάσσεται με τη βοήθεια εθνικών εμπειρογνωμόνων. Με το έγγραφο αυτό, το οποίο αναμένεται να οριστικοποιηθεί στις αρχές του 2012, θα παρέχονται στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές κατευθύνσεις σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές για τον περιορισμό της σφράγισης του εδάφους και τον μετριασμό των επιπτώσεών της.

Ιστορικό

Η σφράγιση του εδάφους προκαλεί μη αντιστρέψιμη απώλεια των βιολογικών λειτουργιών του. Καθώς το νερό δεν μπορεί πλέον να κατεισδύει στο έδαφος, ούτε να εξατμίζεται, αυξάνεται η επιφανειακή απορροή με αποτέλεσμα να σημειώνονται σε ορισμένες περιπτώσεις καταστροφικές πλημμύρες. Το τοπίο κατακερματίζεται και τα ενδιαιτήματα συρρικνώνονται τόσο πολύ ή βρίσκονται τόσο απομονωμένα ώστε δεν μπορούν να φιλοξενήσουν ορισμένα ζωικά ή φυτικά είδη. Επιπλέον, η γη δεν μπορεί πλέον να παράγει τροφή. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής εκτιμά ότι, λόγω της σφράγισης του εδάφους, χάνονται ετησίως τέσσερα εκατομμύρια τόνοι σίτου.

Στη θεματική στρατηγική της Επιτροπής για το έδαφος η υποβάθμιση του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της σφράγισής του, χαρακτηρίζεται σοβαρό πρόβλημα σε επίπεδο ΕΕ. Με στόχο την προστασία του εδάφους στην Ευρώπη, η Επιτροπή υπέβαλε, το 2006, πρόταση για οδηγία-πλαίσιο που αφορά το έδαφος, την οποία υποστήριξε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Λόγω όμως της αντίθεσης ορισμένων κρατών μελών, η πρόταση αυτή εκκρεμεί στο Συμβούλιο.

Περισσότερες πληροφορίες

Έκθεση «Overview of best practices for limiting soil sealing or mitigating its effects in EU-27» (Επισκόπηση των βέλτιστων πρακτικών για τον περιορισμό της σφράγισης του εδάφους ή τον μετριασμό των επιπτώσεών της στην ΕΕ-27): http://ec.europa.eu/environment/soil/sealing.htm

Η παρουσίαση της έκθεσης θα γίνει στις 25 Μαΐου, ώρα 9:30-11:00, στο συνέδριο για την Πράσινη Εβδομάδα: http://ec.europa.eu/environment/greenweek/index.html

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη θεματική στρατηγική για την προστασία του εδάφους βλ.: http://ec.europa.eu/environment/soil/three_en.htm

MEMO/06/341 on the Thematic Strategy for soil protection

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πολιτική της ΕΕ για την προστασία του εδάφους βλ.: http://ec.europa.eu/environment/soil/index_en.htm