Κλιματική αλλαγή: Η Επιτροπή χαράζει χάρτη πορείας για την οικοδόμηση, έως το 2050, ανταγωνιστικής Ευρώπης με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σήμερα έναν χάρτη πορείας για το μετασχηματισμό, έως το 2050, της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια ανταγωνιστική οικονομία με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές. Στον χάρτη πορείας περιγράφεται η οικονομικά αποδοτική διαδρομή προς την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για περιστολή, έως το 2050, των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων κατά 80-95% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Με βάση τη σχετική ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας, ο χάρτης πορείας προτείνει κατευθύνσεις σε τομεακές πολιτικές, εθνικές και περιφερειακές στρατηγικές χαμηλών εκπομπών άνθρακα, καθώς και για μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Η ΕΕ πρέπει πλέον να αρχίσει να αναπτύσσει μακροπρόθεσμες στρατηγικές και ο χάρτης πορείας προσφέρει κατευθύνσεις για την επίτευξη της μετάβασης κατά τον οικονομικά αποδοτικότερο τρόπο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε την πρωτοβουλία επίσης επειδή η κατάληψη ηγετικής θέσης στην παγκόσμια μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και αποδοτικής αξιοποίησης των πόρων θα αποφέρει πολλαπλά οφέλη στην ΕΕ.
Η κυρία Connie Hedegaard, αρμόδια Επίτροπος για την κλιματική αλλαγή, δήλωσε: «Πρέπει τώρα να αρχίσουμε τη μετάβαση προς την κατεύθυνση μιας ανταγωνιστικής οικονομίας με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές. Όσο χρονοτριβούμε, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κόστος. Καθώς συνεχίζουν να αυξάνονται οι τιμές του πετρελαίου, η Ευρώπη πληρώνει κάθε χρόνο ακριβότερα την ενέργεια, καθιστάμενη περισσότερο ευπαθής σε κλονισμούς από μεταβολές των τιμών. Θα είναι επομένως ανταποδοτικό να ξεκινήσουμε τώρα τη μετάβαση. Τα καλά νέα είναι μάλιστα ότι δεν υπάρχει ανάγκη να περιμένουμε κάποιο τεχνολογικό άλμα. Η οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα μπορεί να οικοδομηθεί με την περαιτέρω εξέλιξη δοκιμασμένων τεχνολογιών που υφίστανται ήδη. Στη μετάβαση αυτή πρέπει να συνεισφέρουν όλοι οι τομείς της οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας, των κατασκευών και των μεταφορών. Περιγράφοντας την οικονομικά αποδοτική πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη προς την κατεύθυνση ενός μέλλοντος με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές, ο χάρτης πορείας μας παρέχει σαφές και προβλέψιμο πλαίσιο, ώστε επιχειρήσεις και κυβερνήσεις να προετοιμάσουν τις αντίστοιχες στρατηγικές χαμηλών εκπομπών άνθρακα και τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις τους.»
Εστίαση σε μέτρα εσωτερικής πολιτικής
Ως μακροπρόθεσμη συνεισφορά της Ευρώπης στην αποτροπή επικίνδυνων κλιματικών αλλαγών, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει υιοθετήσει ως στόχο, οι εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων στην ΕΕ να έχουν έως το 2050 μειωθεί κατά 80-95% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.
Ο χάρτης πορείας χαράσσει μια οικονομικά αποδοτική διαδρομή για την επίτευξη αυτού του στόχου, προτείνοντας ότι η Ευρώπη πρέπει να τον πετύχει εφαρμόζοντας σε μεγάλο βαθμό μέτρα εσωτερικής πολιτικής, δεδομένου ότι περί τα μέσα της εκατονταετίας οι διεθνείς πιστώσεις για την αντιστάθμιση των εκπομπών θα είναι πολύ λιγότερο διαθέσιμες από ό,τι σήμερα. Η ΕΕ πρέπει επομένως, έως το 2050, να έχει περιορίσει τις εκπομπές κατά 80% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, αποκλειστικά με ανάληψη εσωτερικής δράσης. Η ενδεχόμενη χρησιμοποίηση πιστώσεων θα μπορούσε να βελτιώσει τη γενική μείωση των εκπομπών πέραν του 80%.
Από τους εκτεταμένους οικονομικούς υπολογισμούς και τα μοντέλα στα οποία βασίζεται ο χάρτης πορείας προκύπτει ότι για να έχει επιτευχθεί έως το 2050 «εσωτερική» μείωση 80%, πρέπει έως το 2030 και το 2040 αντίστοιχα, να έχουν σημειωθεί περικοπές της τάξης των 40% και 60% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Πρέπει να συνεισφέρουν όλοι τομείς της οικονομίας. Με τις τρέχουσες πολιτικές προβλέπεται η μείωση των εκπομπών στο εσωτερικό της ΕΕ κατά -30% το 2030 και -40% το 2050.
Εξοικονόμηση καυσίμων
Για την οικοδόμηση μιας οικονομίας με χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές στην ΕΕ θα απαιτηθούν κατά την επόμενη 40ετία πρόσθετες ετήσιες επενδύσεις που ισοδυναμούν με το 1,5% του ΑΕΠ της ΕΕ – ή 270 δισ. ευρώ – πλέον των συνολικών τρεχουσών επενδύσεων ύψους 19% του ΑΕΠ. Η αύξηση αυτή θα επαναφέρει απλώς την Ευρώπη στα επίπεδα επενδύσεων που καταγράφονταν πριν από την οικονομική κρίση. Μεγάλο μέρος ή και το σύνολο των επιπλέον αυτών επενδύσεων θα αντισταθμιστεί από τη μείωση των δαπανών για τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η εξοικονόμηση αυτή εκτιμάται σε 175-320 δισ. ευρώ ετησίως.
Εξάλλου, αυτές οι επενδύσεις χαμηλών εκπομπών άνθρακα – σε καθαρές τεχνολογίες, υποδομές όπως τα «έξυπνα» δίκτυα ηλεκτρισμού και η περιβαλλοντική προστασία – θα αποφέρουν πολλαπλά οφέλη. Το κόστος για τα καύσιμα καταβάλλεται σε μεγάλο μέρος σε τρίτες χώρες, ενώ οι επενδύσεις δημιουργούν προστιθέμενη αξία στην ΕΕ. Πέρα από τον περιορισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από ενεργειακές εξαγωγές, επομένως και της ευπάθειάς μας από πιθανούς κλονισμούς εξαιτίας εκρηκτικών μεταβολών στις τιμές, οι επενδύσεις θα τονώσουν νέες πηγές μεγέθυνσης, θα διατηρήσουν υφιστάμενες θέσεις εργασίας και θα δημιουργήσουν νέες. Θα περιοριστεί επίσης η ρύπανση του αέρα και το συναφές κόστος για την υγεία. Τα συνολικά οφέλη από τη βελτιωμένη ποιότητα του αέρα θα μπορούσαν έως το 2050 να φτάσουν έως και 88 δισ. ευρώ ετησίως.
Ο στόχος για το 2020
Από την ανάλυση προκύπτει επίσης ότι η οικονομικά αποδοτικότερη διαδρομή προς τον στόχο του 2050 επιβάλλει μείωση εκπομπών κατά 25% το 2020, που θα επιτευχθεί αποκλειστικά με τη λήψη εσωτερικών μέτρων, αντί του σημερινού στόχου για μείωση 20%. Σύμφωνα με τον χάρτη πορείας, η εσωτερική αυτή μείωση κατά 25%1 μπορεί να επιτευχθεί το 2020, εφόσον η ΕΕ καλύψει τον στόχο του 20% που έχει θέσει για την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης – στόχος που επιβεβαιώθηκε από τους επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων στη σύνοδο κορυφής για την ενέργεια, στις 4 Φεβρουαρίου – και με τον οποίο υλοποιείται πλήρως η δέσμη μέτρων που εγκρίθηκε το 2009 «για το κλίμα και την ενέργεια» για το 2020.2
Προς επίτευξη του στόχου για εξοικονόμηση ενέργειας ύψους 20%, ενδέχεται να απαιτηθεί να παγώσει η χρήση ορισμένων από τα δικαιώματα εκπομπής από τη σχετική δέσμη που πρόκειται να θέσουν σε πλειστηριασμό τα κράτη από το 2013, βάσει του προγράμματος ETS της ΕΕ. Το εν λόγω πάγωμα θα είναι βαθμιαίο, χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα εκπομπής που κατέχουν ήδη οι εταιρείες. Χωρίς το πάγωμα, η εξοικονόμηση ενέργειας που έχει πετύχει μια εταιρεία θα είχε ως αποτέλεσμα, λόγω της σχετικά χαμηλότερης ζήτησης για τα δικαιώματα εκπομπής, τη μείωση της τιμής τους. Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να παρακινήσει μια άλλη εταιρεία να παράγει περισσότερο, να καταναλώνει περισσότερη ενέργεια και να εκπέμπει μεγαλύτερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα. Η καθαρή εξοικονόμηση ενέργειας θα ήταν επομένως μικρή ή ανύπαρκτη. Επιπλέον, εξαιτίας του σταθερού ανώτατου ορίου του ETS, δεν θα επιτυγχάνονταν καθαρή μείωση εκπομπών. Το πάγωμα θα εξουδετέρωνε το παραπάνω αποτέλεσμα συμβάλλοντας σε καθαρή ενεργειακή εξοικονόμηση και περιορισμό των εκπομπών.
Τα επόμενα βήματα
Ο χάρτης πορείας διατυπώνεται υπό μορφή ανακοίνωσης που απευθύνεται στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα όργανα της ΕΕ. Η Επιτροπή τους καλεί, μαζί με τα κράτη μέλη και τους ενδιαφερόμενους φορείς, να λάβουν υπόψη τους το χάρτη πορείας στην περαιτέρω επεξεργασία των ενωσιακών και των εθνικών πολιτικών με στόχο την επίτευξη, έως το 2050, μιας οικονομίας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Ως επόμενο βήμα, η Επιτροπή διαβλέπει την ανάγκη επεξεργασίας επιμέρους ειδικών τομεακών χαρτών πορείας, σε συνεργασία με τον εκάστοτε τομέα.
Περισσότερες πληροφορίες:
– Χάρτης πορείας για χαμηλές ανθρακούχες εκπομπές: http://ec.europa.eu/clima/policies/roadmap/index_en.htm
– Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους της – εμβληματική πρωτοβουλία της στρατηγικής Ευρώπη 2020:
http://ec.europa.eu/resource-efficient-europe/
1 :Δεν επηρεάζεται από τον χάρτη πορείας και παραμένει ισχυρή η προσφορά της ΕΕ, στο πλαίσιο των διεθνών διαπραγματεύσεων για το κλίμα, να αναλάβει έως το 2020 μείωση των εκπομπών κατά 30% υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις.
2 :Βλ. http://ec.europa.eu/clima/policies/package/index_en.htm
