Τι είναι τα «νανοϋλικά»;
Σύμφωνα με σύσταση που εξέδωσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα «νανοϋλικά» είναι υλικά των οποίων τα κύρια συστατικά έχουν διαστάσεις μεταξύ ενός και 100 δισεκατομμυριοστών του μέτρου. Η αναγγελία αυτή συνιστά σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης προστασίας για τους πολίτες, αποσαφηνίζοντας για ποια υλικά απαιτείται ειδική μεταχείριση με θέσπιση ειδικής νομοθεσίας.
Τα νανοϋλικά χρησιμοποιούνται ήδη σε εκατοντάδες εφαρμογές και καταναλωτικά προϊόντα, από τις οδοντόπαστες έως τις μπαταρίες, τις βαφές και τα ενδύματα. Οι καινοτομικές αυτές ουσίες συνιστούν σημαντικό παράγοντα ώθησης της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, ενώ διαθέτουν επίσης σημαντικό δυναμικό προόδου σε πεδία όπως η ιατρική, η περιβαλλοντική προστασία και η ενεργειακή απόδοση. Καθώς όμως παραμένουν αβεβαιότητες ως προς τους κινδύνους που ενέχουν, απαιτείται σαφής ορισμός ώστε να εξασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται οι ενδεδειγμένοι κανόνες χημικής ασφάλειας. Ο ορισμός θα βοηθήσει όλους τους ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων των κλαδικών ενώσεων, δεδομένου ότι αποτελεί συγκερασμό της πληθώρας ορισμών που επί του παρόντος χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς. Ο ορισμός θα επανεξεταστεί το 2014 υπό το φως της τεχνικής και επιστημονικής προόδου.
Η σύσταση ανταποκρίνεται επίσης σε δέσμευση που ανέλαβε το 2009 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με έκδοση ενιαίου ορισμού που θα μπορεί να εφαρμοστεί ευρύτερα στο σύνολο της ενωσιακής νομοθεσίας που αφορά τα νανοϋλικά.
Ο ορισμός που εγκρίθηκε σήμερα βασίζεται σε προσέγγιση που εξετάζει το μέγεθος των συστατικών σωματιδίων ενός υλικού και όχι τον κίνδυνο ή την επικινδυνότητα. Το νανοϋλικό ορίζεται ως «φυσικό, περιστασιακό ή μεταποιημένο υλικό που περιέχει σωματίδια, σε μη δεσμευμένη μορφή ή ως σύμπυγμα ή συσσωμάτωμα και του οποίου ποσοστό τουλάχιστον 50% των σωματιδίων στην αριθμητική κατανομή μεγέθους έχει μία ή περισσότερες εξωτερικές διαστάσεις σε κλίμακα μεγέθους 1 nm – 100 nm.»
O ορισμός βασίζεται σε επιστημονική σύσταση της επιστημονικής επιτροπής για τους ανακύπτοντες και τους πρόσφατα εντοπιζόμενους κινδύνους για την υγεία (SCENIHR) και του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ). Το σχέδιο του ορισμού υποβλήθηκε σε δημόσια διαβούλευση.
Ιστορικό
Διάφορα νομοθετικά μέσα διέπουν τα νανοϋλικά σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, οι ορισμοί που έχουν περιπτωσιακά διατυπωθεί διαφέρουν από κλάδο σε κλάδο, προξενώντας περιττά εμπόδια για τη βιομηχανία και δυσχεραίνοντας το δημόσιο διάλογο όσον αφορά τους κινδύνους τα και οφέλη των ουσιών αυτών. Με την εν λόγω σύσταση, ο ενωσιακός νομοθέτης διαθέτει μια νομική αναφορά για τα νανοϋλικά κατά τη θέσπιση νέας νομοθεσίας ή για την υλοποίηση υφιστάμενης.
Από την εμπειρία της πρώτης καταληκτικής ημερομηνίας καταχώρισης (30 Νοεμβρίου 2010) στο πλαίσιο της συμφωνίας REACH, της ευρύτερης ενωσιακής πολιτικής για τις χημικές ουσίες, προέκυψε ότι οι εταιρίες έχουν ανάγκη μεγαλύτερης σαφήνειας ως προς τις υποχρεώσεις τους για τα νανοϋλικά. Η συμφωνία REACH έχει καίριο ρόλο στην παραγωγή πληροφοριών σχετικά με τα χαρακτηριστικά των νανοϋλικών ως χημικών ουσιών. Ο εγκεκριμένος ορισμός θα διευκολύνει τις εταιρίες να αξιολογούν τους φακέλους καταχώρισης, όπως και να καθορίζουν επακριβώς σε ποιες περιπτώσεις οφείλουν να αντιμετωπίζουν τα προϊόντα τους ως νανοϋλικά.
Περισσότερες πληροφορίες: http://ec.europa.eu/environment/chemicals/nanotech/index.htm
