Θεωρία της Μουσικής

Αρκετά χρόνια πριν όλοι οι μουσικοί πολιτισμοί προσπάθησαν να απεικονίσουν με διάφορα σχήματα τους μουσικούς ήχους. Κάθε συμβολογραφικό σύστημα, επιχείρησε να συμβολίζει τα διαφορετικά χαρακτηριστικά του ήχου, τονικό ύψος, διάρκεια, ένταση και χροιά. Το πλέον διαδεδομένο τέτοιο σύστημα είναι της Δυτικής Ευρωπαϊκής μουσικής.  Μεγάλη σπουδαιότητα επίσης, παρουσιάζουν και τα μουσικά συστήματα του Βυζαντίου, της Ινδίας, αλλά και της Αρχαίας Ελλάδας.

Πως εμφανίστηκε το πεντάγραμμο; Αρκετοί θεωρητικοί της μουσικής για να λύσουν το πρόβλημα της αναπαράστασης ενός απόλυτου τονικού ύψους, επινόησαν πεντάγραμμο. Στην αρχή, αποτελούνταν από μία μόνο γραμμή, που σταδιακά εξελίχθηκε στις τέσσερις παράλληλες γραμμές, και αρκετά αργότερα στις πέντε.

Ο Ιταλός θεωρητικός Γκουίντο Ντε’ Αρέντσο, επινόησε το τετράγραμμο. Η κάθετη θέση του κάθε συμβόλου επί του τετραγράμμου δείχνει έναν συγκεκριμένο τονικό ύψος, πάντα με βάση αναφοράς κάποιον μουσικό ήχο. Καθοριστικής σημασίας είναι βέβαια το μουσικό κλειδί, που τοποθετείται στην αρχή του τετραγράμμου, βάσει του οποίου συσχετίζονται τα ακολουθούμενα σύμβολα. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται ακόμη και στις μέρες μας για το Γρηγοριανό μέλος και μεσαιωνικές ψαλμωδίες, άλλα ωστόσο πεντάγραμμα, με διαφορετικό αριθμό γραμμών, χρησιμοποιήθηκαν κατά τόπους και καιρούς, για να εξυπηρετήσουν άλλα είδη μουσικής. Το πεντάγραμμο όπως εμφανίζεται στην ολοκληρωμένη του μορφή, εισήχθη αρχικά στη Γαλλία τον 15ου αιώνα, η χρήση του οποίου αποτέλεσε πανευρωπαϊκή νόρμα, μέχρι τα τέλη του 16ου αιώνα.