Ο Άρης Καλμπαζίδης και η Ασημίνα Πάτκου, αφού μελετήσαμε τη ραψωδία ι, αναστοχάστηκαν τα ζητήματα:
- Ποια είναι η αληθινή δύναμη; Ήταν ο Κύκλωπας αληθινά δυνατός;
- Τι μπορούμε να πάρουμε για μας σήμερα από τη ραψωδία ι αναφορικά με την έννοια της δύναμης; Τι σημαίνει “δύναμη” και πώς να χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις μας;
=> Διάβασε τις αναλύσεις των παιδιών…
Ασημίνα Πάτκου
Ο Οδυσσέας και ο Κύκλωπας: Η Αληθινή Δύναμη
Ο Όμηρος, μέσα από την «Οδύσσεια», μας παρουσιάζει έναν από τους πιο συναρπαστικούς μύθους: τη συνάντηση του Οδυσσέα με τον Κύκλωπα Πολύφημο. Ο Πολύφημος ήταν ένα τεράστιο, άγριο και πανίσχυρο πλάσμα, ενώ ο Οδυσσέας, αν και φαινομενικά αδύναμος μπροστά του, κατάφερε να τον νικήσει. Αυτό το επεισόδιο δείχνει τη διαφορά ανάμεσα στη φαινομενική και την πραγματική δύναμη.
Ο Κύκλωπας διέθετε σωματική υπεροχή, όμως ήταν αλαζόνας, απρόσεκτος και στερημένος από στρατηγική σκέψη. Από την άλλη, ο Οδυσσέας, αν και σωματικά κατώτερος, είχε εξυπνάδα, υπομονή και ικανότητα να προσαρμόζεται στις περιστάσεις. Έτσι, σκέφτηκε ένα έξυπνο σχέδιο: Μέθυσε τον Πολύφημο, του είπε ότι ονομάζεται «Κανένας» και στη συνέχεια τον τύφλωσε με ένα πυρωμένο ξύλο. Όταν ο Κύκλωπας κάλεσε σε βοήθεια, φώναξε πως ο «Κανένας» τον έβλαψε, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι Κύκλωπες να μην αντιδράσουν. Τέλος, ο Οδυσσέας και οι σύντροφοι του διέφυγαν κρυμμένοι κάτω από τα πρόβατα του Πολύφημου.
Αυτό το παράδειγμα αποδεικνύει ότι η πραγματική δύναμη δε βρίσκεται στη σωματική υπεροχή, αλλά στη στρατηγική, στην ευφυΐα και στη δυνατότητα να αξιοποιήσουμε σωστά τις περιστάσεις. Ο Οδυσσέας δεν προσπάθησε να νικήσει τον Κύκλωπα με τη βία, αλλά χρησιμοποίησε το μυαλό του για να επιβιώσει. Ο Οδυσσέας απέδειξε ότι η εξυπνάδα μπορεί να νικήσει τη βία.
Στη ζωή μας πολλοί άνθρωποι στηρίζονται στη φαινομενική δύναμη – στη δύναμη του πλούτου, της θέσης, τη σωματική δύναμη ή της εξωτερικής εικόνας. Όμως, η πραγματική επιτυχία έρχεται όταν κάποιος ξέρει πώς να χρησιμοποιήσει σωστά τις ικανότητές του, χωρίς να είναι υπερφίαλος ή να επιβάλλεται με τη βία. Η ευφυΐα, η υπομονή και η προσαρμοστικότητα είναι οι αληθινές μορφές δύναμης. Ο Οδυσσέας το απέδειξε αυτό, και είναι ένα μάθημα που μπορούμε να εφαρμόσουμε σε όλες τις δυσκολίες της ζωής μας.
Jakob Jordaens, Odysseus in the Cave of Polyphemus
Άρης Καλμπαζίδης
Ποια είναι η πραγματική δύναμη…
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι όσο πιο μυικά δυνατός είναι κάποιος, τόσο πιο πολλή δύναμη έχει. Αλλά κάνουν λάθος. Πραγματική δύναμη όμως είναι η ψυχική δύναμη, η ψύχραιμη σκέψη, ο πολυμήχανος νους, η εξυπνάδα. Και όλα αυτά σε συνδυασμό με ένα ποσοστό μυικής δύναμης.
Για να σας δώσω να καταλάβετε τι εννοώ, θα μας βοηθήσει ο Όμηρος, καθώς δίνει ένα πολύ καλό παράδειγμα στην Οδύσσεια με την Κυκλώπεια ραψωδία.
Στην Κυκλώπεια ραψωδία ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του παγιδεύτηκαν στη σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου, όταν ήταν προς αναζήτηση τροφής και καταφυγίου. Όμως δεν είναι τόσο απλό. Αν αναλύσουμε το κείμενο με άλλο μάτι, θα δούμε ότι ο Όμηρος είχε πολλά κρυφά μηνύματα που ήθελε να μεταδώσει.
Εγώ θα σας μιλήσω για μερικά που έχουν σχέση με το θέμα μας.
Στην Κυκλώπεια, λοιπόν, ο Οδυσσέας ήταν ο μόνος θνητός – άνθρωπος που κατάφερε να αποδράσει από τον Κύκλωπα, αφού τον μέθυσε και στη συνέχεια τον τύφλωσε. Αλλά πώς; Τι διαφορετικό έκανε ο Οδυσσέας, ώστε να μην καταφέρει ο Κύκλωπας να τον τρέψει σε φυγή μέσα σε πανικό;
Ο Κύκλωπας Πολύφημος είχε υπερφυσικό μέγεθος και δύναμη, σε σύγκριση με έναν άνθρωπο. Παρ’ όλα όμως αυτά τα πλεονεκτήματα, ο Πολύφημος έπαιζε κυρίως με τον τρόμο, καθώς οι Κύκλωπες δεν είχανε πίστη σε Θεό ή λογική, αλλά έκαναν κάτι εξωφρενικό, το οποίο οι άνθρωποι δε θα μπορούσαν να συνηθίσουν ποτέ, που τους έκαναν να κοκαλώνουν, που τους εμπόδιζαν να σκεφτούν με καθαρό μυαλό: Έτρωγαν ανθρώπους. Έτσι ο Πολύφημος κατάφερνε να σκοτώνει συντρόφους του Οδυσσέα πριν προλάβουν να σκεφτούν έναν τρόπο διαφυγής.
Αυτή τη φορά όμως ο Κύκλωπας δεν ήξερε ποιον είχε να αντιμετωπίσει.
Ο Οδυσσέας ήταν φημισμένος για τον πολυμήχανο νου, την εξυπνάδα, την ψύχραιμη σκέψη. Αφού έβαλε όλα αυτά τα προσόντα του σε χρήση, σε συνδυασμό με τη συνεργασία με τους συντρόφους του, κατάφερε να τυφλώσει τον Κύκλωπα και να ξεφύγουν, μάλιστα χωρίς να του αποκαλύψει στην αρχή το όνομά του.
Εδώ κρύβεται ένα ακόμα μήνυμα του Ομήρου: Με την τύφλωση του Πολύφημου ήθελε να δείξει ότι τυφλός δεν είναι μόνο αυτός που δε βλέπει με τα μάτια, αλλά και αυτός που είναι τυφλός στην καρδιά και στο μυαλό, αυτός που δε σκέφτεται, αυτός που δεν έχει καλή καρδιά, συναίσθηση, κριτική σκέψη και συμπόνια.
Ένα θέμα είναι γιατί ο Οδυσσέας δε συστήθηκε με το αληθινό του όνομα. Μια απλή εξήγηση θα ήταν για να μην τον τιμωρήσουν οι θεοί και ιδιαίτερα ο Ποσειδώνας. Όμως ο Κύκλωπας δε φέρθηκε όπως πρέπει στον Οδυσσέα και στους συντρόφους του, επίσης υποτίμησε τον ίδιο τον Δία. Οπότε γιατί να μην του αποκαλυφθεί;
Η πραγματική εξήγηση βασίζεται σε ένα άλλο κρυφό μήνυμα του Ομήρου, πιστεύω. Ο Οδυσσέας παρουσιάστηκε στον Πολύφημο ως ο Κανένας. Όταν το άκουσε αυτό ο Πολύφημος γέλασε και τον υποτίμησε, όμως αποδείχθηκε ότι ο Κανένας υπερίσχυσε του Πολύφημου. Αυτό που ήθελε να μεταδώσει ο Όμηρος είναι ότι ένας που είναι δημοφιλής ή διάσημος δεν είναι απαραίτητα και τόσο δυνατός. Τελικά και ένας άγνωστος ή άσημος, ο «κανένας» που λένε μεταφορικά, μπορεί να νικήσει.
Παρόμοια γίνεται και στη σύγχρονη εποχή, με κάτι που το ονομάζουμε bullying.
Καθώς πολλά παιδιά, είτε επειδή δε νιώθουν καλά με τον εαυτό τους, επειδή ζηλεύουν, είτε επειδή νιώθουν ανώτερα και ότι τα άλλα παιδιά είναι κατώτερα, σωματικά ή νοητικά, τα κοροϊδεύουν, τα μειώνουν και, ακόμα, σε ακραίες περιπτώσεις τα χτυπάνε.
Τα παιδιά που δέχονται bullying θα πρέπει να δρουν όπως ο Οδυσσέας για παράδειγμα, δηλαδή ψύχραιμα, χωρίς φόβο. Επίσης, για να μην αποφασίσουν βιαστικά τι να κάνουν, υπάρχουν πάντα άνθρωποι στους οποίους μπορούν να μιλήσουν, όπως ένας καλός ψυχολόγος, οι καλοί καθηγητές, οι καλοί συγγενείς, ακόμα και οι καλοί φίλοι.
Εύχομαι το τόσο πλέον διαδεδομένο ενδοσχολικό bullying να σταματήσει, με τα θύματά του να μάθουν να διαχειρίζονται την κατάσταση όπως πρέπει.
John Flaxman
Αρχική εικόνα από εδώ.
♠♠♠
=> Δες ΦΥΛΛΟ ΜΕΛΕΤΗΣ:
