ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΣ

Ο Αυτισμός γνωστός και ως Δ.Α.Φ (δαταραχή αυτιστικού φάσματος), ορίζεται ως μια αναπτυξιακή δυσλειτουργία, που εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία. Το σύνδρομο Asperger, το οποίο πλέον σύμφωνα με τα νέα δεδομένα (DSM) συγκαταλέγεται στο φάσμα, αποτελεί μια ήπια μορφή Αυτισμού χωρίς γλωσσική δυσλειτουργία και χωρίς νοητική καθυστέρηση.    Τα συμπτώματα του Αυτισμού συνήθως εμφανίζονται πριν από την ηλικία των τριών ετών. Αρχικά, ξεκινούν με μια δυσκολία στη γλωσσική ανάπτυξη, στην επικοινωνία και σε μια φαινομενική δυσκολία συναισθηματικής επαφής είτε με τους γονείς, είτε με τους συνομήλικους. Όμως, τα πλαίσια παρουσίασης μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά, γεγονός που μερικές φορές καθιστά  δύσκολη τη διάγνωση. Υπάρχει παρόλα αυτά μια αβεβαιότητα στο τι ακριβώς προκαλεί τον αυτισμό. Υποθέτουμε,  σύμφωνα με έρευνες και μελέτες, ότι υφίσταται ένα γενετικό συστατικό, το οποίο σύμφωνα με τα πρόσφατα δεδομένα, υποδηλώνει την πιθανότητα εμφάνισης μιας οργανικής βλάβης στα αναπτυξιακά στάδια του νευρικού συστήματος.

Ορισμένα προειδοποιητικά σημάδια  ως ενδείξεις, είναι κινητικά και συμπεριφοριστικά, και  συνοδεύονται με έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας (ανάλογα πάντα σε ποιο σημείο φάσματος βρίσκεται το παιδί). Η ασσυμετρία στην κίνηση, η έλλειψη χαμόγελου καθώς και η απουσία βλεμματικής επαφής, η αδυναμία ανταπόκρισης σε ονόματα, τα χαρακτηριστικά κλάματος, η έλλειψη επίγνωσης κινδύνου, οι στερεοτυπίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις) που συνοδεύονται από καταναγκασμούς (τελετουργίες), οι ηχολαλίες, οι εκφράσεις προσώπου και οι χειρονομίες που είτε απουσιάζουν είτε χρησιμοποιούνται ακατάλληλα, η μη ικανότητα αλληλεπίδρασης και κοινωνικοποίησης, η μεγάλη δυσκολία αλλαγής στη ρουτίνα, οι αυτοτραυματικές και οι ετεροτραυματικές συμπεριφορές, αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά του Αυτισμού. Σε αυτή την περίπτωση, οι γονείς πρέπει  να επισκεφτούν με το παιδί τους ένα Παιδοψυχίατρο, αρχικά  ο οποίος μέσω της χορήγησης τυποποιημένων εξετάσεων, βεβαιώνει τη διάγνωση

Οι παρεμβάσεις του Αυτισμού, θα πρέπει να είναι οργανωμένες, κυρίως πρώιμες(έγκαιρες), διαδοχικές. Μιλάμε πλέον για Ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις:

• Η ΕΑΣ (Εφαρμοσμένη ανάλυση συμπεριφοράς) συμπεριφοριστικής προσέγγισης η οποία στοχεύει να αποδείξει με πειραματική θεμελίωση ότι οι μέθοδοι παρέμβασης που χρησιμοποιούνται είναι αυτές που πραγματικά συμβάλλουν στην βελτίωση συμπεριφοράς του ανθρώπου. (Α. Γεννά, 2002).
• Οι Νατουραλιστικές συμπεριφορές-Αναλυτικές παρεμβάσεις οι οποίες θέτουν στο επίκεντρο το ίδιο το παιδί, με την έννοια ότι το βάρος μεταφέρεται στην αυθόρμητη πρωτοβουλία του παιδιού, ενώ η ενίσχυση φυσικά σχετίζεται άμεσα.
• Το πρόγραμμα TEACCH (δομημένη διδασκαλία) η οποία επιτυγχάνεται μέσω της χρήσης διαφορετικών τύπων οπτικής βοήθειας όπως πχ τα προγράμματα αυτοαπασχόλησης.
• Η τμηματική βοήθεια (Promting) η οποία αφορά τη μερική λεκτική και σωματική καθοδήγηση, την υπενθύμιση, τα οπτικά ερεθίσματα, την επίσταση προσοχής.
• Τα προγράμματα Αυτοαπασχόλησης οι φωτογραφίες, τα σκίτσα, οι λέξεις, οι φράσεις ως οδηγίες αποτελούν βασικό γνώμονα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Αυτιστικού παιδιού. Μην ξεχνάμε την θετική ενίσχυση, ή την προτροπή σε αρνητική ομιλία τονίζοντας τη σημασία του ” Όχι ”, ώστε η αρνητική πράξη να μην επιβραβεύεται σε καμμία περίπτωση.
• Οι Κοινωνικές ιστορίες(σύντομες περιγραφές κοινωνικών καταστάσεων και ενδεδειγμένων τρόπων αντίδρασης σε αυτές) αποτελούν ακόμα μια τεχνική βελτίωσης σε παιδί με Αυτισμό.  Η σωστή διαχείρηση των γονέων(κυρίως) καθώς και  μια ομάδα αποτελούμενη από:Λογοθεραπευτές, Εκπαιδευτικούς Ειδικής Αγωγής,Παιδοψυχίατρους, Ψυχολόγους, Κοινωνικούς Λειτουργούς, Εργοθεραπευτές κ. ο. κ. βοηθούν σημαντικά στη βελτίωση της Δ. Α. Φ.

Να κρατάμε πάντα στο μυαλό μας ότι όλοι μας θα πρέπει να είμαστε ευαισθητοποιημένοι απέναντι στον Αυτισμό. Τα παιδιά αυτά, εάν σκεφτούμε βαθύτερα, μας προσφέρουν το μεγαλύτερο δώρο: Μάθημα ζωής. Οι προκλήσεις και οι δυσκολίες είτε ως γονείς, είτε ως θεραπευτές απέναντι στη διαχείριση αυτών των παιδιών, μας καθιστά πιο δυνατούς και πιο υπομονετικούς χαρίζοντάς μας απλόχερα την αμέριστη κατανόηση που οφείλουμε να διαθέτουμε, την άδολη αγάπη τους προς εμάς, αλλά κυρίως την παγκόσμια αποδοχή απέναντι στη διαφορετικότητα.

Κατερίνα Λ. Κοντογούρη, Ψυχολόγος

Πηγές: Γενά (2002), ”Αυτισμός και διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές”. Alberto, P. A, Troutman A. C (1999)” Applied Behavior Analysis for teacher.” ” Kατερίνα Κ. Κοντογούρη, Ψυχολόγος (απόσταγμα γνώσεων και εμπειριών).