Με αφορμή την αφήγηση του Ξενοφώντα , οι μαθητές της Α΄ Τάξης ζωντανεύουν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών πριν τη συντριβή των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς , το φθινόπωρο του 405 π.Χ. , μέσα από το ημερολόγιο ενός Αθηναίου στρατιώτη.
Το ημερολόγιο ενός Αθηναίου στρατιώτη την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου
Ημέρα πρώτη,
Σήμερα ήταν η πρώτη μέρα μετά την εγκατάσταση μας στους Αιγός Ποταμούς. Ήταν όμως πολύ πιο διαφορετική από τη νικηφόρα μέρα που προσμέναμε. Μετά το εγερτήριο οι στρατηγοί διέταξαν την επιβίβασή μας στα πλοία. Έβλεπα τους συντρόφους μου να ανεβαίνουν στα πλοία με το κεφάλι ψηλά γεμάτοι σθένος. Είχε φτάσει επιτέλους οι μεγάλη μέρα που η Αθήνα θα καθήλωνε τον εχθρό και θα αποδείκνυε πως ήταν μια υπερδύναμη. Φτάσαμε στο λιμάνι της Λαμψάκου λίγο πριν την αυγή και ο ενθουσιασμός άρχισε να κοπάζει και να αντικαθίσταται από την επιφυλακή. Απέναντί μας είχε ήδη παραταχθεί ο εχθρός. Μπορούσα να διακρίνω το Λύσανδρο, επικεφαλής του σπαρτιατικού στόλου να στέκεται στην πλώρη του πλοίου του άκαμπτος. Ο χρόνος κυλούσε. Ο αντίπαλος δεν έκανε την παραμικρή κίνηση. Η ακηλίδωτη ετοιμότητα και πειθαρχία μας άρχισε να μετατρέπεται σε ανυπομονησία. Εγώ κουνούσα νευρικά το πόδι μου που είχε μουδιάσει μέσα στη διπλή πανοπλία. Τα λεπτά τώρα φαίνονταν ώρες και ο καυτός ήλιος ήταν εξαντλητικός. Σιγά-σιγά άρχισε να σουρουπώνει και οι στρατηγοί μας, αμήχανοι, έδωσαν σήμα επιστροφής. Όλοι ήμασταν μπερδεμένοι. Το κατάλαβα από τη βαθιά σιωπή που επικρατούσε κατά τη διάρκεια του γυρισμού. Κάποια στιγμή ο Μένανδρος άρχισε να φωνάζει και να ωρύεται. ‘’ Οι δειλοί..τουλάχιστον διαθέτουν αυτογνωσία και ρεαλισμό. Κατάλαβαν ότι τα ολιγάριθμα πλοία τους δεν μπορούν να συναγωνιστούν τη δικιά μας ισχύ και έκαναν πίσω’’. Τα λόγια του ήταν βάσιμα, αλλά εμένα το συμβάν αυτό με βασανίζει ακόμα. Ο Λύσανδρος είναι ένας πολυμήχανος και πονηρός ηγέτης που λειτουργεί βάσει ενός καλά οργανωμένου, με το στρατηγικό του χάρισμα, σχεδίου. Το γεγονός ότι οι δικοί μας επιπόλαιοι στρατηγοί τον υποτιμούν τον διευκολύνει να εφαρμόσει το σχέδιο του, γεγονός που καθιστά εμάς ανίδεους και σε μειονεκτική θέση. Θέλω να φωνάξω τους φόβους μου, να προειδοποιήσω το λαό μου, αλλά η Αθήνα έχει χάσει εδώ και καιρό την ξακουστή δημοκρατικότητά της. Η δημοκρατική Αθήνα είναι τώρα πια μόνο ένας τίτλος, μια ετικέτα και έτσι εγώ θα αντιμετωπίσω φοβερές τιμωρίες αν τολμήσω να δημιουργήσω αναστάτωση για κάτι που δεν είναι καν αποδεδειγμένο.
Ημέρα τέταρτη,
Τέσσερις μέρες τώρα παρατασσόμαστε στη Λάμψακο και τέσσερις μέρες ο Λύσανδρος δεν φαίνεται καθόλου αποφασισμένος να μας αντιμετωπίσει. Είμαι εξαντλημένος. Όχι μόνο εγώ, όλος ο στόλος. Η καθημερινή αυτή διαδρομή από τη βάση μας στη Λάμψακο είναι ήδη αρκετά κουραστική και σε συνδυασμό με τη μεγάλη απόσταση που διανύουμε πεζοί για να φτάσουμε στη Σηστό για ανεφοδιασμό είναι εξουθενωτική. Δεν ξέρω αν τελικά θα είμαστε όλοι υγιείς και δυνατοί την ημέρα της ναυμαχίας. Οι αντοχές μας καταρρέουν.
Σήμερα ήρθε ο Αλκιβιάδης στο ορμητήριο μας και δεν αρνούμαι πως όλοι τον υποδεχτήκαμε σε μία ατμόσφαιρα καχυποψίας. Μας πρόδωσε ήδη μία φορά και κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι δεν θα το κάνει και δεύτερη. Μας συγκέντρωσε όλους και μας συμβούλεψε να εγκαταλείψουμε τον τόπο αυτό και να μεταφερθούμε στη Σηστό, περιοχή που θα μας προσέφερε όλα τα απαραίτητα, με λιμάνι που θα μας έδινε τη δυνατότητα να ναυμαχήσουμε όποτε εμείς το επιλέξουμε. Επιπλέον, μας προειδοποίησε για κάτι που οι στρατηγοί μας αρνούνταν όλον αυτό τον καιρό να παραδεχτούν, πως η παραμονή μας εδώ θα επέφερε στο στόλο τραγική και ανεπανόρθωτη ζημία.
Δεν είχε τελειώσει το λόγο του όταν ο Τυδέας οργισμένος βγήκε από τη σκηνή του και διέταξε τον Αλκιβιάδη να τον ακολουθήσει στο αρχηγείο όπου περίμεναν και οι υπόλοιπο στρατηγοί. Τα γεγονότα που ακολούθησαν μετά ήταν πραγματικά πηγές ντροπής και χλευασμού. Οι στρατηγοί μας έδειξαν για άλλη μια φορά τον επιπόλαιο εαυτό και τον εγωισμό τους. Όλοι μάθαμε τι συνέβη σε αυτή τη σκηνή αφού οι φωνές τους διαχέονταν σε όλο το ορμητήριο. Διαχωρίζοντας τη θέση τους από αυτή του Αλκιβιάδη, τόνισαν πως αυτοί είναι τώρα πια στρατηγοί και ατιμάζοντάς τον, τον διέταξαν να εγκαταλείψει αμέσως το ορμητήριο. Σε κλάσματα δευτερολέπτου ο Αλκιβιάδης είχε βγει από τη σκηνή αναψοκοκκινισμένος. Οι μύες του είχαν τεντώσει και προεξείχαν από το δέρμα του εξαιτίας της έντασης και του θυμού του. Πρώτη φορά έβλεπα τον μεγάλο στρατηγό της Αθήνας εκτός ορίων, να αφήνει τα συναισθήματα του απροκάλυπτα, να τον κατακλύζουν και για μια στιγμή να χάνει την εγκράτειά του και το αγέρωχο παράστημά του.
Ημέρα πέμπτη,
Για ακόμα μία φορά πλεύσαμε ως τη Λάμψακο και είχαμε ως ανταπόκριση την ίδια ακριβώς ακαμψία των αντιπάλων. Οι στρατηγοί μας ανεπηρέαστοι παρέμειναν πιστοί στο αρχικό τους σχέδιο. Τώρα πια ήμουν σίγουρος ότι επρόκειτο για δόλο του Λυσάνδρου, διότι σύνδεση επαναλαμβανόμενη παύει να είναι σύμπτωση. Όσο τυφλοί και αν ήταν οι υπόλοιποι εγώ πλέον ήμουν διπλά προσεχτικός. Αλλά σήμερα είμαι λίγο παραπάνω. Αποβραδίς είχα ένα άσχημο προαίσθημα που με βασάνιζε ως το πρωί. Αφού φτάσαμε στη απέναντι όχθη και σύραμε τα πλοία στη στεριά εγώ νιώθοντας μία έντονη αδιαθεσία έμεινα πίσω να κοιτάζω τους συντρόφους μου να απομακρύνονται για τη Σηστό. Ξάπλωσα έξω από τη σκηνή μου κοιτώντας τον ήλιο που έδυε γεμίζοντας με κόκκινες αποχρώσεις τον ουρανό. Ο πυρετός ανέβαινε και νόμιζα πως είχα παραισθήσεις όταν είδα στον ορίζοντα μια μαύρη μάζα να υψώνεται. Μάλιστα παρατήρησα πως είχε το περίγραμμα ασπίδας. Δεν έδωσα όμως σημασία, ήξερα πως ήταν παιχνίδια του μυαλού. Έτσι έκλεισα τα μάτια μου και προσπάθησα να τα αφήσω όλα πίσω και να απολαύσω τη γαλήνη του ύπνου.
Καπνό!…Μύριζα καπνό!.. Τον ένιωθα να εισβάλλει μέσα μου μαύρος και αποπνικτικός. Μετά άκουσα τις κραυγές του Κόνωνα. «Τρέξτε στα πλοία!… γρήγορα!… Μας κάνουν έφοδο! Σώστε την Πάραλο!». Άνοιξα απότομα τα μάτια μου και τότε κατάλαβα. Μας είχαν αιφνιδιάσει. Ο χειρότερος εφιάλτης μου είχε βγει πραγματικότητα. Πριν καν προλάβω να σκεφτώ ένα σχέδιο σωτηρίας από τα δόντια του εχθρού, ένας μανιασμένος Λακεδαίμονας με άρπαξε από τους ώμους και με αφόπλισε δίνοντάς μου περιθώριο να κρύψω μόνο το ημερολόγιό μου. Με πέταξε και μένα στο σωρό των άλλων, αλυσοδεμένο. Από εκεί παρατηρούσα τα πάντα. Είδα συμπολεμιστές μου να προσπαθούν μάταια να δραπετεύσουν και ακόμα και αυτοί που τα κατάφεραν πηδώντας από τα τείχη δεν είχαν διασφαλίσει και την επιβίωσή τους. Παρατήρησα με πόνο τον αναίσχυντο Κόνωνα έχοντας συγκεντρώσει εννιά πλοία να μας εγκαταλείπει, προδίδοντας εμάς και την πατρίδα του, για να επιβιώσει πουλώντας έτσι και την αξιοπρέπειά του. Δεν θα επέστρεφε στην Αθήνα. Αυτό ήταν σίγουρο. Η δειλία του θα τον οδηγούσε πολύ μακριά από την οργή των Αθηναίων που διψούσαν για τιμωρία.
Έτσι, μείναμε μόνο εμείς να κοιτάμε τα πλοία μας να γίνονται στάχτη κάτω από τη δύναμη της φωτιάς. Σε λίγο ήρθε και στάθηκε μπροστά μας ο Λύσανδρος με σθένος και πυγμή. Μπορούσα να διακρίνω τη χαρά και τον ενθουσιασμό στα μάτια του, αλλά το κύρος και η θέση του δεν του επέτρεπαν τέτοιους πανηγυρισμούς. Αφού μας συγκέντρωσε και μας αρίθμησε, μας μετέφερε στη Λάμψακο προς μεγάλη μας έκπληξη. Πιστεύαμε ότι θα μας εκτελούσε εν ψυχρό μα εκείνος αντίθετα έδειξε για άλλη μια φορά το συνετό πνεύμα του.
Ημέρα όγδοη,
Τρεις μέρες είμαστε κλειδωμένοι σε κελιά υπό άθλιες συνθήκες, όπως άλλωστε μας αξίζει. Οι μέρες αυτές μου έδωσαν την ευκαιρία να αναλογιστώ τις αμαρτίες που διαπράξαμε προδίδοντας τους συμμάχους μας και βάφοντας τα χέρια μας με το αίμα αθώων. Σήμερα ο Λύσανδρος συγκάλεσε γενική συνέλευση συμμάχων, ανάμεσα στους οποίους είναι και πρώην δικοί μας, για να συζητήσουν το θέμα της τιμωρίας μας. Ξέρω πως οι προδομένοι και αγανακτισμένοι σύμμαχοί μας, θύματα της αλαζονείας μας θα είναι αυτοί που πρώτοι θα ψηφίσουν εναντίον μας. Ξέρω πως θα πεθάνω. Ξέρω πως προκάλεσα πολύ πόνο γύρω μου. Ξέρω πως η Αθήνα δεν αξίζει να έχει τέτοιους υπερασπιστές. Γι αυτό και θα τιμωρηθώ όπως μου αξίζει…
Βασιλική Κυρμανίδη Α3
Αφήστε μια απάντηση