Το Δεύτερο Εργαστήριο Δεξιοτήτων ανήκει στην Θεματική Ενότητα : Φροντίζω το Περιβάλλον, στην Υποθεματική : Αειφόρος Ανάπτυξη, Οικολογική Συνείδηση. Είναι βασισμένο στο βιωματικό πρόγραμμα «οι Νερο…εξερευνητές!» και έχει πάρει ιδέες από το πρόγραμμα αυτό όσον αφορά τις δραστηριότητες αλλά και τις προτάσεις του για πιθανές επεκτάσεις. Το κύριο θέμα το οποίο διαπραγματεύεται αναφέρεται ξεκάθαρα στον τίτλο του και είναι η σημασία του νερού και η σωστή διαχείρισή του.
Το δικό μας σχέδιο εργασίας πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις: Η πρώτη έλαβε χώρα τον Νοέμβριο του 2022 μέσα στα πλαίσια της συμμετοχής του νηπιαγωγείου στην Εβδομάδα Δράσης – 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης του Ο.Η.Ε. Στη πρώτη αυτή φάση ασχοληθήκαμε με το θέμα της σπατάλης του νερού (βλ. σύνδεσμο: 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης Ο.Η.Ε.).
Μετά την επιστροφή μας από τις διακοπές των Χριστουγέννων, μέσα στον Ιανουάριο του 2023 ξεκίνησε η δεύτερη φάση του προγράμματος. Στη φάση αυτή μας απασχόλησε η ρύπανση του νερού. Έτσι, με τις δύο αυτές φάσεις ολοκληρώσαμε το θέμα αφού αγγίξαμε σφαιρικά την έννοια σωστής διαχείρισης του νερού (σπατάλη και ρύπανση).
Τα παιδιά ήταν ήδη εξοικειωμένα αρκετά με την ορολογία, και με μια σύντομη ανασκόπηση μπήκαν αμέσως στο νόημα. Σε αυτό βοήθησε ιδιαίτερα η επίσκεψη στο Μουσείο Νερού και η αναφορά ξανά στον κύκλο του νερού καθώς θα βοηθούσε στη σύνδεση.
Δουλέψαμε ομαδικά και δημιουργήσαμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με θέμα τον κύκλο του νερού. Το πρωτοπαίξαμε στην ολομέλεια, θέσαμε τους κανόνες του παιχνιδιού και επιλέξαμε πιόνια από διάφορα παιχνίδια που υπήρχαν ήδη στην τάξη. Στη συνέχεια τοποθετήσαμε το παιχνίδι σε θέση που θα μπορούσαν τα παιδιά να το επιλέγουν και να το παίζουν μόνα τους κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων.
Η ρύπανση όμως ήταν μια νέα λέξη. Η επεξήγησή της έφερε πολλούς προβληματισμούς αλλά ανέσυρε και από τη μνήμη των παιδιών εικόνες που είχαν πέσει στην αντίληψή τους, όπως βρώμικη θάλασσα, νερό που βγαίνει από το πλυντήριο ρούχων, λακκούβες στο δρόμο με λασπόνερα. Κατάφεραν να αντιληφθούν πλατιά τι σημαίνει βρώμικο νερό και πόσο άχρηστο είναι για τους ανθρώπους και τον πλανήτη γενικά και σε αυτό βοήθησαν επίσης πολύ ορισμένα σχετικά βίντεο που παρακολουθήσαμε.
Αναλύσαμε την ρύπανση και είδαμε ότι σε μερικές περιπτώσεις ήταν φανερή και σε μερικές όχι. Για παράδειγμα τα πλαστικά μπουκάλια και τα διάφορα σκουπίδια που λέρωναν τη θάλασσα τα βλέπαμε ξεκάθαρα. Όχι όμως και τις διάφορες ουσίες ή υλικά αλλά και τα μικρόβια ή τους μικροοργανισμούς που ενσωματώνονται στο νερό και δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά, δεν ξεχωρίζουν με σαφήνεια ή δεν φαίνονται γιατί είναι στο βυθό. Αναφέραμε ότι αυτό που συμβαίνει στη θάλασσα και στο αλμυρό (και μη πόσιμο) νερό, συμβαίνει και στο πόσιμο νερό που είναι πολύτιμο για τη ζωή!!!
Έτσι οδηγηθήκαμε στη… Φυσική !!! Οργανώσαμε και πραγματοποιήσαμε διάφορα πειράματα. Είδαμε υλικά που επιπλέουν στο νερό ή βυθίζονται, υλικά που διαλύονται στο νερό ή όχι, καθώς και υλικά που αν μπουν στο νερό φαίνονται ή όχι. Κάναμε λεπτομερείς καταγραφές και συζητήσαμε κάθε φάση των πειραμάτων.
Καταλάβαμε λοιπόν ότι το να προκληθεί ρύπανση νερού δεν είναι καθόλου δύσκολο και πολλές φορές καθόλου εμφανές !!! Δυσκολευτήκαμε να βρούμε προτάσεις που θα απέτρεπαν αυτήν την ρύπανση, όμως όλοι συμφωνήσαμε ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν το πρόβλημα και να μάθουν να προσέχουν για να συνεχίσει ο πλανήτης να έχει καθαρό νερό.
Και τι είναι το νερό? Υπάρχει σε όλο τον πλανήτη, μέσα σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, αυτούσιο σε διάφορες μορφές, ανακατεμένο με διάφορα υλικά !!!! Πραγματικά καταπληκτικό και συγχρόνως τόσο απλό!! Αποφασίσαμε λοιπόν να το γνωρίσουμε λίγο καλύτερα και οδηγηθήκαμε στη… Χημεία!!
Μιλήσαμε για τον χημικό τύπο του νερού. Έγινε εισαγωγή και επεξήγηση (σε επίπεδο νηπίων) των νέων λέξεων άτομο και μόριο και προσπάθεια να αντιληφθούν τα παιδιά τι σημαίνει Η2Ο.
Ήταν ομολογουμένως λίγο δύσκολο και έτσι “προσωποποιήσαμε” τα άτομα του Υδρογόνου και του Οξυγόνου και είπαμε ότι ένα μόριο νερού είναι μια μικρή παρέα από δύο άτομα Υδρογόνου και ένα άτομο Οξυγόνου.
Αναφέραμε ότι όπως οι αγαπημένοι φίλοι πιάνονται από το χέρι για να κάνουν την παρεούλα τους, έτσι και τα άτομα του υδρογόνου και το άτομο του οξυγόνου είναι πιασμένα από το χέρι. 2+1=3 και έτσι τα νήπια έγιναν τριάδες και πιάστηκαν από το χέρι. Όμως περίσσευαν δύο ακριανά χεράκια. Εδώ έγινε η εισαγωγή του κανόνα: το οξυγόνο έχει δύο ελεύθερα χεράκια αλλά το υδρογόνο μόνο ένα! Φτιάξαμε καπέλα για κάθε άτομο της χημικής ένωσης και γράψαμε τον αριθμό των ελεύθερων “χεριών” για να το θυμόμαστε σίγουρα και στα παιδιά που ήταν υδρογόνα κρύψαμε πίσω το ένα χεράκι! Τα παιδιά με τον ήχο του ταμπουρίνου ανακατεύτηκαν στο χώρο και μόλις σταμάτησε ο ήχος έψαξαν να γίνουν μόρια νερού! Και…ώ!… οι χημικές ενώσεις έγιναν αβίαστα και ολόσωστα! Για σιγουριά, το ανακάτεμα έγινε αρκετές φορές ακόμη, και πάντα οι ενώσεις προκύπταν σωστές! Μόρια νερού δημιουργούνταν στην τάξη μας, σωστά και χαμογελαστά!
Τα παιδιά συνειδητοποίησαν ότι το νερό που είναι σημαντικό μέρος τους πλανήτη, είναι μια πολύ απλή ουσία και για να είναι χρήσιμο θα πρέπει να είναι καθαρό!!
Τελική διερεύνηση γνώσεων που αποκτήθηκαν – Αξιολόγηση
Έγινε εκτενής συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης και ζητήθηκε από τα παιδιά να σηκώσουν το χέρι εάν συμφωνούσαν (ΝΑΙ) και να μην σηκώσουν χέρι εάν διαφωνούσαν (ΟΧΙ), σε μια σειρά ερωτήσεων. Οι ερωτήσεις που τέθηκαν ήταν οι εξής:
- Όλες οι δραστηριότητες ήταν σχετικές με το νερό?
- Το νερό που υπάρχει στη γη είναι όλο και παντού το ίδιο?
- Μπορούμε να πιούμε νερό από παντού?
- Το νερό είναι σημαντικό για τον πλανήτη?
- Χρειάζονται όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί το νερό για να ζήσουν?
- Μπορεί να ζήσει ένα ζώο ή ένα φυτό χωρίς νερό?
- Μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς νερό?
- Καταλάβατε τι είναι η σπατάλη του νερού?
- Το νερό στη γη μπορεί να τελειώσει?
- Οι άνθρωποι πρέπει να προστατεύουν το νερό από τη σπατάλη?
- Τώρα που μάθαμε όλες αυτές τις πληροφορίες εσείς θα σπαταλάτε το νερό?
- Καταλάβατε τι είναι η ρύπανση του νερού?
- Το νερό στη γη μπορεί να ρυπανθεί?
- Οι άνθρωποι πρέπει να προστατεύουν το νερό από τη ρύπανση?
- Τώρα που μάθαμε όλες αυτές τα πληροφορίες εσείς θα ρυπαίνετε το νερό?
- Όλα τα αντικείμενα ή οι ουσίες μπορούν να επιπλεύσουν στο νερό?
- Όλα τα αντικείμενα ή οι ουσίες μπορούν να διαλυθούν στο νερό?
- Εάν ενώσουμε ένα άτομο οξυγόνου και ένα άτομο υδρογόνου θα φτιάξουμε ένα μόριο νερού?
- Σας άρεσε η ενασχόλησή μας με το νερό?
Από τις απαντήσεις των παιδιών προέκυψε ότι το θέμα ήταν κατανοητό και οι πληροφορίες που δέχτηκαν τα παιδιά αφομοιώθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Τα παιδιά εκτός από τις γνώσεις που πήραν, χάρηκαν με τη συμμετοχή τους και ευχαριστήθηκαν με όλες τις δραστηριότητες και τα εργαστήρια. Ιδιαίτερα ανέφεραν την επίσκεψη στο μουσείο νερού καθώς και το επιτραπέζιο παιχνίδι που δημιούργησαν τα ίδια και έπαιζαν σε κάθε ευκαιρία.
