Τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες του κόσμου έχει παρατηρηθεί η ανάπτυξη μιας έντονης συζήτησης γύρω από τα φαινόμενα βίας, εκφοβισμού και επιθετικής συμπεριφοράς στο σχολικό πλαίσιο, τα οποία με βάση σχετικές έρευνες παρουσιάζουν αύξηση. Στο πλαίσιο των Εργαστηρίων καλλιέργειας δεξιοτήτων και πιο συγκεκριμένα στον θεματικό κύκλο «Ενδιαφέρομαι και ενεργώ-Κοινωνική συναίσθηση και ευθύνη», στην θεματική ενότητα «Συμπερίληψη: Αλληλοσεβασμός, Διαφορετικότητα» ς αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με το εκπαιδευτικό υλικό «Εγώ και Εσύ μαζί» από το κέντρο πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας «Ελπίδα».
Προηγήθηκε επιμόρφωση 16 ωρών των εκπαιδευτικών του σχολείου μας στο υλικό του προγράμματος από το Δίκτυο Άλφα, καθώς επίσης και δυο τρίωρες συναντήσεις για ανατροφοδότηση κατά την εκτέλεση του προγράμματος στην τάξη.
Κύριος σκοπός του εκπαιδευτικού υλικού είναι η πρόληψη της βίας και της επιθετικότητας καθώς και η προαγωγή της ασφάλειας στο χώρο του σχολείου.
Οι επιμέρους στόχοι του αφορούν στην :
- κατανόηση της έννοιας της βίας και των μορφών έκφρασής της,
- αναγνώριση και κατανόηση των «δύσκολων» συναισθημάτων καθώς και την εκμάθηση τρόπων διαχείρισής τους,
- ανάπτυξη των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων των μαθητών και σύνδεση αυτών με την αντιμετώπιση της βίας,
- ενίσχυση κλίματος συνεργασίας στην τάξη και βελτίωση των υφιστάμενων διαπροσωπικών σχέσεων
1ο Εργαστήριο
«Εμπρός, ξεκινάμε .…»
Για να «σπάσει ο πάγος» και να χαλαρώσουν τα μέλη της ομάδας παίζουμε ένα παιχνίδι συνεργασίας όπου περνάμε κουδουνάκια ό ένας στον άλλο προσέχοντας να μην ακουστούν καθόλου.
Συζητάμε και θέτουμε κανόνες για την λειτουργία της ομάδας. Δημιουργούμε μια αφίσα όπου υπάρχουν όλοι οι κανόνες οπτικοποιημένοι και την αναρτούμε στην τάξη μας.
Με χασαπόχαρτο φτιάχνει ο καθένας από μας τον φάκελό του όπου θα τοποθετεί τις εργασίες του προγράμματος
Ζωγραφίζουμε σε ένα μικρό χαρτάκι μία σκέψη για την ομάδα (ή ένα φόβο, μια ανησυχία, ένα μυστικό) .Τέλος λέμε μία λέξη που να δείχνει πως περάσαμε στο πρώτο εργαστήρι του προγράμματος
2ο Εργαστήριο
«Η ομάδα, το καταφύγιό μου
Προτείνουμε ονόματα για την ομάδα μας και ψηφίζουμε το καλύτερο. Καταλήγουμε στο όνομα «Η ομάδα της αγάπης και της συνεργασίας. Βρίσκουμε ένα τρόπο να χαιρετιόμαστε στην αρχή κάθε εργαστηρίου
Ζέσταμα: Περπατάμε με διάφορους τρόπους.
Οργανώνουμε μία εκδρομή σε ένα ορεινό καταφύγιο. Ζωγραφίζουμε σε χαρτάκια δύο (2) εφόδια που θα πάρουμε μαζί μας. Το 1ο είναι κάτι που θα χρειαστούμε στην πορεία προς το καταφύγιο ή στο καταφύγιο.
Το 2ο εφόδιο δεν θα είναι υλικό αντικείμενο αλλά κάτι που το έχουμε στη διάθεσή μας σαν προσωπικότητες, το δυνατό μας στοιχείο που είναι απαραίτητο για το ταξίδι.
Ετοιμάζουμε ο καθένας το σακίδιό του και ξεκινάμε.
Περνάμε δύσκολα στην διαδρομή αλλά χάρη στα εφόδια και στις δυνάμεις μας ξεπερνάμε κάθε εμπόδιο. Η παραμονή μας στο καταφύγιο είναι τέλεια γιατί έχουμε μοιράσει τις δουλειές και δεν μας λείπει τίποτε. Στο τέλος της εξόρμησης μας αξιολογούμε την περιπέτειά μας.
3ο Εργαστήριο
«Βία είναι…»
Γινόμαστε αερόστατο και πετάμε πάνω από διάφορα μέρη. Προσγειωνόμαστε στην χώρα της επιθετικότητας και της βίας. Μαθαίνουμε τι σημαίνει βία, θύτης, θύμα και παρατηρητές.
Χωριζόμαστε σε 4 ομάδες.
Κάθε ομάδα περιγράφει μια εικόνα που αναπαριστά μια μορφή βίας
Την δραματοποιεί για να μπορέσουν οι άλλες ομάδες να μαντέψουν ποια μορφή βίας είναι και να δώσουν τις συμβουλές τους.
Το Μαράκι μας απέδωσε την ψυχολογική βία-απομόνωση κατα την διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων με την ακόλουθη κατασκευή)
Τέλος δίνουμε ένα τίτλο στην συνάντηση και τον ζωγραφίζουμε.
4ο Εργαστήριο
«Οι αρκούδες Γκρίζλυ»
Ζέσταμα: «Ανεμοστρόβιλος»
Ο ανεμοστρόβιλος Θυμωνιάρης έρχεται στην τάξη μας και όποιον αγγίζει τον μετατρέπει σε ένα θυμωμένο άτομο. Όταν φεύγει μας αφήνει ακίνητους σε μια στάση που δείχνει το θυμό μας αλλά χωρίς να μιλάμε.
Διαβάζουμε το παραμύθι «Οι αρκούδες Γκρίζλυ»
Χωριζόμαστε σε δυο ομάδες, αντικριστά η μία απέναντι στην άλλη. Η μια ομάδα αναπαριστά με κινήσεις και ήχους τον Μέμο, την αρκούδα Γκρίζλυ, όταν είναι θυμωμένος και παράλληλα η άλλη ομάδα καθρεφτίζει ότι βλέπει.
Ζωγραφίζουμε τον θυμό μας, με σχέδια ή χρώματα ή αφηρημένα σχήματα, παρουσιάζουμε την ζωγραφιά μας στην ομάδα και συζητάμε για τον θυμό και τι μας προκαλεί θυμό στην καθημερινότητά μας.
5ο Εργαστήριο
«Το φανάρι του θυμού»
Ζέσταμα : «Όταν θυμώνω, αισθάνομαι σαν….»
Όρθιοι, όλοι στον κύκλο, συμπληρώνουμε την φράση «όταν θυμώνω αισθάνομαι σαν…..» και αναπαριστούμε παράλληλα αυτό που λέμε. Η ομάδα επαναλαμβάνει τη φράση και την αναπαράσταση.
Αναφέρουμε τρόπους που συχνά οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να εκφράσουν το θυμό τους με τους οποίους πληγώνουν είτε τον εαυτό τους είτε και τους άλλους. Συζητάμε τους τρόπους που μπορούμε να ηρεμήσουμε τον εαυτό μας πριν εκφράσουμε το θυμό μας στους άλλους.
Φτιάχνουμε ο καθένας το ατομικό φανάρι του θυμού του και το παρουσιάζουμε στην ομάδα.
Ένας ένας περνάμε μέσα από το δρόμο του φόβου με όποιο τρόπο θέλουμε και μετά στεκόμαστε στη μία από τις 2 παράλληλες σειρές.
Διαβάζουμε το βιβλίο : «Το αγόρι και το ονειροσέντονο» και συζητάμε για τους δικούς μας φόβους και πως τους διαχειριζόμαστε. Φτιάχνει ο καθένας από μας το δικό του ονειροσέντονο και πάνω του ζωγραφίζει ποια είναι εκείνα τα πράγματα/ άνθρωποι/ αφηρημένες έννοιες που μας βοηθούν να διαχειριστούμε την ένταση των φόβων μας και λειτουργούν προστατευτικά. Αφού παρουσιάζουμε τα ονειροσέντονά μας στην ομάδα φτιάχνουμε ένα κοινό ονειροσέντονο.
7ο Εργαστήριο
« Το μπουκάλι της αυτοεκτίμησης »
Μαθαίνουμε ότι αυτοεκτίμηση σημαίνει ότι εκτιμώ και αγαπώ τον εαυτό μου, ότι πιστεύω πως αξίζω και είμαι σημαντικός ως άνθρωπος.
Παίζουμε το «μπουκάλι της αυτοεκτίμησης». Παίρνουμε ένα μπουκάλι με νερό και φανταζόμαστε ότι το μπουκάλι είναι ο εαυτός μας. Όταν το μπουκάλι είναι γεμάτο με νερό σημαίνει ότι αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας και έχουμε υψηλή αυτοεκτίμηση ενώ, αντίθετα, όταν αδειάζει σημαίνει ότι δεν νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας και έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ένας- ένας λέμε πράγματα που κάνουν τους άλλους να αισθάνονται άσχημα, να νιώθουν ότι δεν αξίζουν, ότι δεν είναι σημαντικοί και άρα να αδειάζει το μπουκάλι της αυτοεκτίμησή τους.
Ζωγραφίζουμε σε λευκές κάρτες, πράγματα, στοιχεία, ικανότητες, χαρακτηριστικά του εαυτού μας που μας αρέσουν και μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα. Σε γαλάζιες κάρτες ζωγραφίζουμε συμπεριφορές που δεχόμαστε από τους άλλους και μας κάνουν να νιώθουμε άσχημα με τον εαυτό μας ή/και να σκεφτόμαστε ότι δεν αξίζουμε ως άνθρωποι.
Αφού ολοκληρώσουμε τις ζωγραφιές μας, βάζουμε τις λευκές καρτούλες στο ένα μπουκάλι και τις γαλάζιες στο άλλο.
Παρουσιάζουμε στην ομάδα αυτά που ζωγραφίσαμε.
8ο Εργαστήρι
«Λέω όχι»
Συζητάμε για τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα (π.χ όταν μας αγγίζει κάποιος και το στομάχι μας σφίγγεται, η καρδιά μας χτυπάει δυνατά, ιδρώνουμε, κοκκινίζουμε, τότε σίγουρα δεν αισθανόμαστε καλά με αυτό που συμβαίνει) αγγίγματα. Δημιουργούμε δύο ομάδες μια με το σήμα το της επιδοκιμασίας και μια δεύτερη με το σήμα της αποδοκιμασίας. Τοποθετούμε στο πάτωμα, από την ανάποδη πλευρά, διάφορες εικόνες που απεικονίζουν διαφορετικών ειδών αγγίγματα. Κάθε ένας από εμάς σηκώνεται και διαλέγει τυχαία μια εικόνα. Αφού την περιγράψει στην ομάδα, δηλώνει πώς θα ένιωθε στο συγκεκριμένο άγγιγμα και την τοποθετεί στην αντίστοιχη ομάδα.
Δημιουργούμε στο coggle it. δυο εννοιολογικούς χάρτες.
‘Έξι από εμάς χωρισμένοι σε τρεις ομάδες δραματοποιούμε τρία σενάρια. Μετά από κάθε δραματοποίηση οι συμμαθητές μας θα πρέπει να μαντέψουν τι είδαν και να μας πουν τι θα έκαναν αν βρισκόταν σε αυτή την θέση.
9ο Εργαστήριο
«Χέρι βοήθειας»
Διαβάζουμε μια ιστορία «Μουντζουρωμένη ζωγραφιά- Σπασμένα γυαλιά» όπου μια ομάδα 4 νηπίων, της Δανάης της Λίας του Ανέστη και του Θοδωρή, έχουν μεγάλο πρόβλημα καθώς τα αγόρια εκφοβίζουν συστηματικά την Δανάη με αποκορύφωμα το σπάσιμο των γυαλιών της.
Σε ένα χαρτί Α4 διπλωμένο ζωγραφίζουμε στην μια πλευρά την παλάμη μας και χωριζόμαστε σε 2 ομάδες.
- Τα μέλη της μίας ομάδας ζωγραφίζουν μέσα στην παλάμη, το καθένα μόνο του, μία συμβουλή που θέλουν να δώσουν στην Δανάη για να αντιμετωπίσει την κατάσταση που ζει.
- Τα μέλη της δεύτερης ομάδας ζωγραφίζουν μέσα στην παλάμη, το καθένα μόνο του, μία συμβουλή που θέλουν να δώσουν στη Λία για το τι μπορεί να κάνει για την κατάσταση που βλέπει.
Βάζουμε την Δανάη (μια κούκλα) να κάτσει σε μια καρέκλα και όλα το μέλη της 1ης ομάδας σηκώνονται ένα ένα και στέκονται μπροστά στην Δανάη φορώντας στο ένα τους χέρι το φακελάκι της παλάμης τους, ως γάντι. Προσφέρουν στη Δανάη τη συμβουλή τους μιλώντας σε 2ο πρόσωπο, π.χ. «Δανάη, θέλω να σου προσφέρω αυτό το χέρι βοήθειας που λέει ότι μπορείς να ………..» και απλώνοντας το χέρι τους αφήνουν το φακελάκι τους στην καρέκλα.
Όταν δώσει τις συμβουλές της η 1η ομάδα συζητάμε κατά πόσο οι συμβουλές που δόθηκαν βοήθησαν την Δανάη.
Το ίδιο γίνεται και με την δεύτερη ομάδα μόνο που οι συμβουλές δίνονται στην Λία.
Μοιραζόμαστε τη διάθεση με την οποία φεύγουμε από την ομάδα σαν να είμαστε ένα τοπίο, μια εικόνα.
Τέλος, ζωγραφίζουμε τα 5 άτομα από τα οποία θα ζητούσαμε ένα χέρι βοήθειας αν εμείς η κάποιος φίλος μας εκφοβιζόταν.
10ο Εργαστήριo
«Η πορεία μου στην Ομάδα…»
« Το ταμπουρίνο»
Περπατάμε ελεύθερα στο χώρο. Με ένα χτύπημα του ταμπουρίνο, «παγώνουμε» στη θέση που βρισκόμαστε. Με δύο συνεχόμενα χτυπήματα, ξεκινούμε να κινούμαστε στο χώρο και λέμε αντίο σε όποιον συναντάμε, με ένα κούνημα του κεφαλιού ή και με μια χειραψία.
Στο τέλος λέμε αντίο με όποιο τρόπο προτιμούμε.
«Ζωγραφίζοντας την προσωπική μου πορεία»
Τοποθετούμε στο πάτωμα της τάξη μας το μονοπάτι της ομάδας που περιλαμβάνει και τα 9 εργαστήρια που κάναμε στο πρόγραμμα. Στον προτζέκτορα προβάλουμε φωτογραφικό υλικό από κάθε εργαστήριο με την σειρά ενώ παράλληλα παρατηρούμε ό,τι υλικό έχουμε στον φάκελό μας. Έτσι προσπαθούμε να θυμηθούμε τι κάναμε σε κάθε συνάντηση.
Στη συνέχεια, μοιραζόμαστε ανά 2 ή 3, σε κάθε σταθμό και ζωγραφίζουμε κάτι που μας άρεσε ή δεν μας άρεσε ή μας δυσκόλεψε σε κάθε εργαστήρι . Περνάμε και ζωγραφίζουμε όλοι από κάθε σταθμό.
«Περπατώντας στο ρυθμό της καρδιάς μου»
Διαλέγουμε μουσικά όργανα και σχηματίζουμε μία σειρά για να περπατήσουμε το τελευταίο κομμάτι του μονοπατιού μας. Ο πρώτος, παίζει με το όργανό του το ρυθμό που έχει η καρδιά του εκείνη τη στιγμή. Δίνει αυτόν το ρυθμό 3-4 φορές και ξεκινάει να περπατάει κρατώντας το ρυθμό του. Η υπόλοιπη ομάδα, ακολουθεί τόσο το ρυθμό όσο και το βηματισμό του. Στη συνέχεια, ο πρώτος πηγαίνει πίσω, στη σειρά, και το ρυθμό δίνει ο επόμενος», κ.ο.κ.
Ευχαριστούμε θερμά το Δίκτυο Άλφα για το υπέροχο ταξίδι στο πρόγραμμα «Εγώ και Εσύ μαζί»
