5lykkall's blog

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Νο 2

? Διαβάστε τα κείμενα που ακολουθούν. Αξιολογήστε τα επιχειρήματα τους σύμφωνα με τα ήδη γνωστά σας κριτήρια και απαντήστε στις ερωτήσεις που περιλαμβάνει το καθένα χωριστά

(Α)

Ανώτατη Παιδεία[1]. Πώς φθάσαμε στο αδιέξοδο

Όλα τα προβλήματα της ανώτατης παιδείας[2] μας – έλλειψη πόρων, στενότητα χώρων, φτω­χές βιβλιοθήκες, κακή οργάνωση, υποτυπώδης έως ανύπαρκτη έρευνα, κ.ο.κ.- ανάγονται και συνοψίζονται σε δύο μεγάλα και σύνθετα προβλήματα[ττ1] , που είναι ο γιγαντισμός και η χα­μηλή της ποιότητα. Τα δυο αυτά μείζονα προβλήματα, που εμφανίζονται εναλλάξ άλλοτε ως αποτέλεσμα και άλλοτε ως αίτιο (ή άλλοθι) το ένα του άλλου, είναι πράγματι αλληλένδετα σε ένα γνήσιο φαύλο κύκλο, που δεν είναι εύκολο να δει κανείς με ποιον τρόπο θα μπορού­σε να σπάσει, καθώς συνεχίζει όλο και πιο συσσωρευτικά και επικίνδυνα την ατέρμονα κί­νηση του.

Σκοπός αυτού του δοκιμίου, που είναι διαιρεμένο σε τρία αλληλένδετοι άρθρα, για να διευκολυνθεί η δημοσίευση του στον “Οικονομικό Ταχυδρόμο” (1987), είναι όχι τόσο να υποδεί-
ξει λύσεις σε εθνική κλίμακα (δυστυχώς βρισκόμαστε πολύ μακριά από αυτές), αλλά να πε-
ριγράψει το πρόβλημα, να επιχειρήσει διάγνωση της αρρώστιας, της οποίας τα συμπτώμα-
τα είναι αισθητά σε όλους τους τομείς της πανεπιστημιακής ζωής – μολονότι σπανιότερα
αναγνωρίζονται ως συμπτώματα μιας και της αυτής νόσου και συνηθέστερα θεωρούνται ιδι-
αίτερα προβλήματα, που επιδέχονται, υποτίθεται, ανεξάρτητες λύσεις. Κι όμως, αν ξαφνι-
κά διπλασιάζονταν ή τριπλασιάζονταν τα κονδύλια για βιβλία, τα ελληνικά πανεπιστήμια θα
εξακολουθούσαν να μην έχουν βιβλιοθήκες^– αν διπλασιαστούν οι θέσεις του διδακτικού προ-
ωπικού (πράγμα που έγινε άλλωστε από το 1982 κι εδώ με την αναβάθμιση του Ειδικού Τα-
κτικού Προσωπικού), δεν πρόκειται να βελτιωθεί η πανεπιστημιακή διδασκαλία^– αν πολ-
απλασιαστούν οι δαπάνες για την έρευνα, πολύ λίγο θα ωφεληθεί από αυτό η ελληνική οι-
κονομία… Αυτό που πρωτεύει και προέχει, λοιπόν, είναι η διάγνωση, η κατά το δυνατόν ακρι.-
βής διατύπωση του προβλήματος στο σύνολο του και η αναζήτηση των αιτιών [ττ2] του. Μόνον τό-
τε και υπό την προϋπόθεση ότι θα υπήρχε στοιχειώδης συμφωνία της πολιτικής ηγεσίας της
χώρας ως προς τους  όρους του προβλήματος, θα μπορούσαν να αναζητηθούν λύσεις?

Ας αρχίσουμε με τον πίνακα 1[ττ3] . που δείχνει την ανάπτυξη  του φοιτητικού πληθυσμού μεταξύ των ετών  ετών 1961 και 1981.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

Φοιτητές εγγεγραμμένοι στις ανώτατες σχολές[3] και

στις παιδαγωγικές ακαδημίες*

Σύμφωνα με τον πίνακα 1, που βασίζεται σε στοιχεία δημοσιευμένα στις Επετηρίδες της Εθνι­κής Στατιστικής Υπηρεσίας, η αύξηση του φοιτητι­κού πληθυσμού κατά την πενταετία 1960-1965 έφτασε το 105%, ενώ κατά την δεκαετία 1960 -1970 έφτασε το 169%. Κατά την εικοσαετία 1961-1981 η αύξηση πέρασε το 209%. Μολονότι ο ρυθ­μός αύξησης κατά τη δεύτερη δεκαετία είναι μειω­μένος, η πτώση που εμφανίζουν οι αριθμοί μετά το 1978 είναι φαινομενική, γιατί εν τω μεταξύ αναπτύσ­σονται τα ΚΑΤΕΕ. τα οποία απορροφούν ένα ποσο­στό εισακτέων, ενώ με κάποιες χαριστικές διατά­ξεις δόθηκαν μετά τη μεταπολίτευση πτυχία χωρίς την υποχρέωση πτυχιακών εξετάσεων σε πολλά μα­θήματα.[4]

Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η τεράστια αύξηση του αριθμού των φοιτητών κατά τη δε­καετία του ’60  είναι άσχετη με την αύξηση του πληθυσμού, σύμφωνα με την απογραφή του 1971, μόλις έφτασε το ποσοστό 4,53% μεταξύ του 1961 και του 1971 (έφτασε όμως το 11% κατά την επόμενη δεκαετία 1971-1981).

Ανάμεσα σε τόσα ρεκόρ γιατί όχι και μια τελευταία θέση: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας, γύρω στο 1980 οι δημόσιες δαπάνες για την παιδεία μας ήταν πολύ λι­γότερο από “μαζικές” και μόλις έφταναν το 2,2% του ακαθόριστου εγχώριου προϊόντος. Το ποσοστό αυτό ήταν όχι μόνο το χαμηλότερο στην Ευρώπη αλλά από τα χαμηλότερα στον κό­σμο, χαρίζοντας στη χώρα μας την 121η θέση ανάμεσα σε 133 χώρες του πίνακα της Διε­θνούς Τραπέζης, ίσα ίσα πιο πάνω από την Ουγκάντα, τη Νιγηρία, τις Φιλιππίνες, το Μπα-γκλαντές, το Πακιστάν και μερικές ακόμα […] «

Τα πολύπλοκα προβλήματα έχουν πολύπλοκα αίτια [ττ4] και δεν είναι καθόλου εύκολο να τα ξεκαθαρίσει κανείς – ακόμη λιγότερο να τα εκτιμήσει αντικειμενικά και με ακρίβεια. Ωστό­σο, θα προσπαθήσω παρακάτω να τα σκιαγραφήσω όσο μπορώ καλύτερα, προχωρώντας “κατά φύσιν”, όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης, από τα ιστορικά και πιο γενικά στα κοινωνικο­πολιτικά και πιο ειδικά αίτια.

Η ιστορία και ανάπτυξη της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα ακολουθεί βήμα προς βήμα και αντικατοπρίζει την ιστορία και την εξέλιξη της νεοελληνικής  κοινωνίας από την ίδρυση του ελληνικού κράτους_ως σήμερα.

Το κύριο χαρακτηριστικό της ιδεο­λογίας του ελληνικού κράτους σε όλον τον 19ο αιώνα ήταν η απόρριψη του πρόσφατου παρελθόντος της οθωμανι­κής κατοχής και η προσπάθεια για με­ταμόρφωση της βαλκανικής και ανατο­λίτικης ελληνικής κοινωνίας σε δυτικο­ευρωπαϊκή. Η προσπάθεια αυτή είναι φανερή σε όλους τους τομείς της δη­μόσιας και ιδιωτικής ζωής, π.χ. στη νο­μοθεσία, στα σχολικά προγράμματα, στους πολιτικούς προσανατολισμούς και τις διεθνείς σχέσεις, στη λογοτε­χνία και στις καλές τέχνες.

Το ιδανικό του νεοέλληνα έγινε η μεταμόρφωση του από ανατολίτη σε Ευρωπαίο με­τασχηματισμός του από χωρικό σε αστό, η “μεταφύτευση” του από το χωριό στην πόλη, η ανέλιξη και ένταξη του στην αρχικά ολιγάριθμη τάξη των μη χειρωνακτών αστών, που συ­νέπιπτε σε μεγάλο βαθμό με την άρχουσα τάξη του νεοσύστατου κράτους.

Η μέθοδος· και ο τρόπος για την επίτευξη της ποθητής κοινωνικής μεταμόρφωσης ήταν η εκπαίδευση, η εγγραμματοσύνη, τα “γράμματα”. Το κρατικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν ακριβώς το στοιχείο, που διαφοροποιούσε την προσανατολισμένη προς τη Δύση κοινωνία του ελληνικού κράτους από τις παραδοσιακές κοινότητες την ελληνόφωνων περιοχών, που βρίσκονταν κάτω από την τουρκική κατοχή. Για όποιον τα αποκτούσε, τα “γράμματα” του εξασφάλιζαν την ένταξη του στην αστική τάξη, μια θέση στην κρατική διοίκηση, ένα επάγ­γελμα στην πρωτεύουσα του νομού ή την πρωτεύουσα του κράτους, πράγματα που τον δια­φοροποιούσαν ριζικά από όποιους δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο.

Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το μοναδικό της χώρας κατά το 19ο αιώνα (το Μετσόβειο Πο­λυτεχνείο είναι εξίσου παλιό ως ίδρυμα αλλά δεν ήταν ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα κατά την πρώτη φάση της λειτουργίας του) έπαιζε καίριο ρόλο σ’ αυτή τη διαφοροποίηση. Γιατί με το να χορηγεί τους τίτλους του δικηγόρου, του καθηγητή ή του γιατρού στους αποφοίτους του επισφράγιζε την κοινωνική τους επιτυχία. Σε τελευταία ανάλυση, το πανεπιστήμιο δεναπένειμε απλώς επαγγελματικά διπλώματα, αλλά τίτλους για μιαν επιτυχημένη κοινωνική ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΉ  σταδιοδρομία. Αυτό το τελευταίο υπήρξε ο κύριος ρόλος του, η πραγματική του κοινωνική  λειτουργία, και καθόρισε τελικά το ίδιο και την ποιότητα των σπουδών που παρείχε, συνέπεια, δεν μπορούσε να παράγει επιστήμονες ερευνητές, ούτε καν ικανούς επαγγελματίες, αλλά μόνο, κατά κανόνα, κοινωνικά επιτυχημένους διπλωματούχους.

Αυτός ο πρώιμος ρόλος του πανεπιστημίου[5] αποτελεί βαρύ κληρονομικό στίγμα στο χαρακτήρα της ελληνικής ανώτατης παιδείας, που όχι μόνο δεν έχει εξαλειφθεί ως σήμερα  αλλά προσέλαβε τερατώδεις διαστάσεις στα χρόνια που ακολούθησαν τον Εμφύλιο και ως την πτώση της πρόσφατης δικτατορίας […]

Μάλλον αργά, βέβαια, και όχι γρήγορα, αλλά είναι αποδεδειγμένο ότι, ενώ οι πτυχιούχοι παρουσιάζουν μεγαλύτερο ποσοστό_ανεργίας από τους απόφοιτους της μέσης και στοιχειώδους εκπαιδεύσεως ως την ηλικία  των τριάντα ετών, μετά την ηλικία αυτή τα πράγματα αλλάζουν και οι πτυχιούχοι των ανωτάτων σχολών φαίνονται να τα καταφέρνουν καλύτερα από τους άλλους σε μιαν αγορά εργασίας που κυριαρχείται από το κράτος  ως μεγαλοεργοδότη. Το μήνυμα, λοιπόν, που δέχεται η μέση αστική ή αγροτική οικογένεια είναι ότι οι πτυχιούχοι μπορεί να αργούν, αλλά τελικά βρίσκουν μόνιμη δουλειά, επομένως αξίζει τον κόπο να επενδύσουν ένα σημαντικό μέρος του οικογενειακού εισοδήματος για παίδευση των παιδιών τους. Γι’ αυτό προθυμοποιούνται να χρηματοδοτήσουν την εκπαίδευση των παιδιών τους, όχι μόνο κατά την περίοδο της εντατικής τους προετοιμασίας για τις εισαγωγικές εξετάσεις, αλλά και κατά την περίοδο των σπουδών τους και για αρκετά χρόνια μετά την αποφοίτηση τους από το Πανεπιστήμιο.

Εκτός λοιπόν από το γεγονός ότι η διάκριση  μεταξύ χειρωνακτικής και μη χειρωνακτικής εργασίας είναι γενικά, σε όλες τις καπιταλιστικές χώρες, το σαφέστερο τεκμήριο
κοινωνικής θέσης, οι ειδικοί ιστορικοί και κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες_που έχουν[ττ5] 
συντρέξει στην Ελλάδα, έχουν εντείνει και μεγεθύνει τη ζήτηση για ανώτατη εκπαίδευση, αλλά και παραμορφώσει την ανάπτυξη της σε τέτοιο βαθμό, ώστε, μολονότι εξακολουθεί να λειτουργεί ως το ασφαλέστερο εφαλτήριο κοινωνικής [ττ6] ανόδου, έχει πλήρως αχρηστευθεί ως προς την ικανότητά της να συμβάλλει στην πρόοδο  της επιστήμης[ττ7]  διεθνώς ή στην οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στη χώρα. Έτσι κατά μια περίεργη αλλά όχι ανεξήγητη ειρωνεία, η χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό πτυχιούχων και κατά τεκμήριο “πεπαιδευμένων” πολιτών στην Ευρώπη βρίσκεται ανάμεσα στις πιο καθυστερημένες  χώρες [ττ8] της ηπείρου μας όσον αφορά στην παραγωγή αγαθών και την ποιότητα των υπηρεσιών της.

Εν τω μεταξύ, τα πανεπιστήμια μας εξακολουθούν να χορηγούν τα διπλώματα με τις χιλιάδες κάθε χρόνο, τα οποία μπορεί να έχουν πολύ μικρή σχέση με το πραγματικό περιεχόμενο των σπουδών[ττ9]  που υποτίθεται πως αντιπροσωπεύουν, έχουν όμως μεγάλη ονομαστική αξία ως επαγγελματικοί τίτλοι που απαιτούνται για τους τύπους απασχόλησης και τα επαγγέλματα που αντιστοιχούν σ’ αυτά. Βραδέως αλλά ασφαλώς, οι περισσότεροι από τους πτυχιούχους θα καταφέρουν τελικά να εκπληρώσουν τη φιλοδοξία τους να [ττ10] απορροφηθούνε από τις κρατικές υπηρεσίες και τα περιορισμένα, παραδοσιακά, ελεύθερα επαγγέλματα, που είναι  οργανωμένα σ’ ένα αντιπαραγωγικό μοντέλο κοινωνίας που συνδυάζει το μικρ[ττ11] οκαπιταλισμό με τον κρατισμό και εξαρτάται για την επιβίωση του από συνεχή δάνεια, εισαγόμενη γνώση και τεχνολογία, εισαγόμενα αγαθά – υλικά όσο και πολιτιστικά.

Γ.Μ. Σηφάκης, “Ανώτατη Παιδεία. Πώς φθάσαμε στο Αδιέξοδο.

Οικονομικός Ταχυδρόμος, Νοέμβριος 1

1. Να εντοπίσετε τα επιχειρήματα του κειμένου και να τα αξιολογήσετε
2. Να προσδιορίσετε
3. α. το πρόβλημα που απασχολεί το συγγραφέα,
4.  β.τη θέση του, γ. τα επιχειρήματα και τα τεκμήριά του, δ. το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει στον επίλογο( δηλ.το διάγραμμα του κειμένου)
5. Σύγκρινε τους ορισμούς της εκπαίδευσης και της παιδείας: τι παρατηρείς;
6. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ευρέως στατιστικά στοιχεία. Πιστεύεις ότι είναι αξιόπιστα; Σελ. 20 του σχολικού βιβλίου

 5. Παραγωγή λόγου:

 Ποιοι πρέπει να είναι οι κύριοι σκοποί της εκπαίδευσής μας σήμερα και ποιες οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την εκπλήρωσή τους; (περίπου 600 λέξεις)

[1] Ανάλογα με το περιεχόμενο που της δίνουμε και τους σκοπούς που την τάσσουμε να υπηρετεί τη διακρίνουμε:

Α. Σε παιδεία τεχνικών γνώσεων

Β. Σε παιδεία γενικότερων ανθρωπιστικών και κοινωνικών ενδιαφερόντων

[2] Ανάλυση Έννοιας:

 Ορισμός:

Παιδεία ονομάζεται το σύνολο των ερεθισμάτων και το παιδαγωγικό τους αποτέλεσμα που διαφαίνεται στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Είναι η μόρφωση και η καλλιέργεια του πνεύματος, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων του ανθρώπου από τη στιγμή της γέννησής του και σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.

[3] Φορείς παιδείας

·         Οικογένεια

·         Σχολείο

·         Εκκλησία

·         Καλές τέχνες (ζωγραφική, μουσική, θέατρο, κινηματογράφος)

·         Μέσα μαζικής ενημέρωσης

·         Βιβλίο

·         Κράτος με τον έλεγχο που ασκεί στη λειτουργία όλων των ανωτέρω

[4] Στόχοι της Παιδείας

·         Η παιδεία αποσκοπεί στο να δραστηριοποιηθεί και να κατευθύνει τις δυνάμεις του νέου ανθρώπου στο σύνολό τους, και τον βοηθά με αυτόν τον τρόπο στην προσαρμογή του στο κοινωνικό περιβάλλον, παρέχοντάς του τις απαραίτητες πολιτισμικές πληροφορίες.

·         Να στηρίζει το νέο στην απόκτηση και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του μέσω της  εκπαίδευσης, τις οποίες χρησιμοποιώντας κατάλληλα, είναι δυνατόν ο νέος να αλλάξει τα κακώς κείμενα του περιβάλλοντός του.

·         Στόχος επίσης είναι η καλλιέργεια της κοινωνικής συνείδησης του ατόμου

[5] Αποτελέσματα της παιδείας

Η παιδεία ανυψώνει τον άνθρωπο στη σφαίρα της θέωσης διαμορφώνοντας του το ήθος.

Εκτοπίζει από την ψυχή του ανθρώπου την αγριότητα και το πάθος και καλλιεργεί την ευγένεια και την καλοσύνη.

Παρέχει στον άνθρωπο τη δυνατότητα απόκτησης αυτογνωσίας, κατά συνέπεια τον βοηθά στη συνεχή του βελτίωση και του διασφαλίζει την ψυχική του ισορροπία.

Η παιδεία κάνει τον άνθρωπο να κατανοεί την κοινωνική του ευθύνη και το χρέος προς τους συνανθρώπους του.

Η παιδεία καλλιεργεί το δημοκρατικό ήθος.

Δουλίτσα για το σπίτι!

1.Παραγωγή λόγου                    ————

Να προσδιορίσετε τα χαρακτηριστικά της Εκπαίδευσης σύμφωνα με το παραπάνω κείμενο,  που είναι προσανατολισμένη στα ευρωπαϊκά πρότυπα σε ένα σύντομο, αλλά περιεκτικό κείμενο 5 παραγράφων

2.