“Η ζωή του ανθρώπου είναι καμωμένη από καιρούς”
Η ζωή του ανθρώπου είναι καμωμένη από καιρούς: καιρός να σπείρεις, καιρός να θερίσεις, καιρός της θλίψης, καιρός της χαράς, καιρός της αγάπης, καιρός της μοναξιάς. Αν το σκεφτείς έτσι, θα μπορέσεις και στη χαμηλότερη στιγμή να στηριχτείς, γιατί κι αυτή θα ανήκει σ’ έναν από τους καιρούς της ζωής σου.
Γιώργος Σεφέρης, Μέρες Γ΄, εκδόσεις Ίκαρος
“Τα πουλιὰ δέλεαρ του Θεού”, του Νίκου Καρούζου
Ἀγάπη μεῖνε στὴν καρδιὰ —
αὐτὸς ἂς εἶναι ὁ κανὼν τοῦ τραγουδιοῦ σου.
Μὲ τὴν ἀγάπη
Θὰ σηκώσουμε τὴν ἀπελπισία μας
Ἀπ᾿ τὸ ἀμπάρι τοῦ κορμιοῦ.
Δὲν εἶναι φορτίο γιὰ τὴ χώρα τῶν ἀγγέλων
ἡ ἀπελπισία.
Καὶ προπαντὸς
ἂς μὴν ἀφήσουμε τὴν ἀγάπη
νὰ συνωστίζεται μὲ τόσα αἰσθήματα…
(αποσπάσματα “Διαλόγων”)
“Η νύχτα των Χριστουγέννων”, του Κωστή Παλαμά
Η καμπάνα Χριστούγεννα χτυπάει
και μου φτερώνει την ψυχή,
κι ανοίγεται η καρδιά μου και σκορπάει
θυμίαμα την προσευχή.
Άγιες αγάπες τρισευλογημένες
που τις καρδιές τις σμίγατε παρθένες
των πρώτων των αρχαίων Χριστιανών
σε τραπέζι χαρά των ουρανών!
Αγάπες μεγαλόδωρες περίσσια,
κάτου απ’ τη σκέπη τη δική σας ίσια
ζούσαν μικροί, τρανοί, πλούσιοι, φτωχοί,
κι έδενε τους ανθρώπους μια ψυχή!
Αγάπες, ω!, φανείτε πάλι εμπρός μου,
αυγές της πίστης, χρυσαυγές του κόσμου,
κι ας βλέπει με το μάγο σας το φως
ο άνθρωπος τον άνθρωπο, αδερφός.
Αγάπες, κι εδώ μέσα που σας βρίσκω
παρακαλώ σας! κάμετέ τη δίσκο
τη λύρα μου για κάθε δυστυχή·
και κάμετε του κόσμου την ψυχή,
κάθε άνθρωπο να λέει πως εδώ κάτου
τα βάσανα τα ξένα είναι δικά του,
να μη ξεχνάει πως είναι στη ζωή
μόνο για να αγαπά και να ελεεί.
(Κομμάτια)
“Παραμονή της Γέννησης”, της Ζωής Καρέλλη
1ο
Στον όγκο του χρόνου υπάρχει η στιγμή.
Επίσημη την τοιμάσαμε, τη θελήσαμε,
τοιμάσαμε την έκσταση, θελήσαμε τον θαυμασμό.
τοιμάσαμε την ανάταση, θελήσαμε τη χαρά,
τοιμάσαμε τη γιορτή, θελήσαμε τον εαυτό μας
γεμάτον έκσταση, θαυμασμό και χαρά.
«Εν ανθρώποις ευδοκία».
Βγαίνουν οι άνθρωποι,
λαλούν οι άνθρωποι στην παγερή έναστρη νύχτα
που λάμπει ιώδης και μαύρη,
κρυστάλλινη, διαυγής, διάφανη, άυλη.
Οι άνθρωποι είναι πολλοί μαζί
και μιλούν, γελούν κι απαντούν ο ένας στον άλλο,
πηγαίνουν ν’ ακούσουν και δεν ακούν
τη φωνή του ανθρώπου καν μέσα τους.
Ήσυχοι, κουρασμένοι, ανύποπτοι,
στέκονται και περπατούν, διαβαίνουν.
Οι άνθρωποι είναι γελαστοί.
Αύριο είναι γιορτή,
αύριο είναι διασκέδαση,
αύριο είναι ανάπαψη.
Οι άνθρωποι χαίρονται, χαίρονται,
πηγαίνουν, περπατούν, διαβαίνουν,
βλέπουν ό,τι έμαθαν να βλέπουν.
2ο
Δάκρυα εμποδίστε μου το βλέμμα.
Δάκρυα κλείστε μου τα μάτια.
Δάκρυα σκοτίστε μου το κοίταγμα.
Ψυχή χτυπημένη,
νικημένη απ’ τον ίδιον εαυτό μου,
ψυχή μου αφανισμένη απ’ το βάρος,
του ανθρώπινου σώματος δύσκολο βάρος,
δεν έχεις φωνή, ψυχή μου, ν’ ακουστεί,
για ν’ ακούσεις στης νύχτας το φέγγος
υπερούσια λόγια, ψυχή μου, δεν τοίμασες
συνοδεία αγγέλων στη νύχτα του σκότους δεν τοίμασες,
συνοδεία μέσ’ τη νύχτα για σένα δεν τοίμασες.
Σωπαίνεις και δεν ακούς
τη φωνή της έναστρης νύχτας ακόμα,
κινούνται τάστρα, το φέγγος κινείται
ιώδες και μαύρο, γαλάζιο,
κινούνται τακίνητα πάντα ακόμα,
ψυχή μονάχη, δίχως φωνή
παραμένεις, δίχως ακοή περιμένεις ακόμα
δεν έχεις φωνή να φωνάξεις
τον εαυτό σου στους άλλους
ανάμεσα να χαθείς, να βρεθείς
να μην είσαι μονάχη, ψυχή μοναχή.
3ο
Γέλια και μιλήματα,
φωνές γλυκές παιδιάτικες,
ψιλές φωνές γυναικείες
και βαρειές αντρικές.
Ακούν όλοι∙ εκκλησία
τους κλείνει η έκκληση,
καλούν το παιδί
που υπάρχει υπέροχο,
την ασώματη υπερέχουσα ύλη
που το γεννά απείραχτη,
άφθαρτη, αειπάρθενη, διαρκής
παρθένος στους αιώνες των αιώνων.
4ο
Αμήν αμήν λέγω, Κύριε,
συγχώρησε την αδυναμία μου,
χώρον χάρισε στην αδυναμία μου, Κύριε,
με την αδυναμία μου να χωρέσω στην έκκληση
της ψυχής μου. Συγχώρεσε
την σκληρή κατάπτωση,
της σκληρότητας ψυχρής την κατάσταση,
της στείρας ψυχρότητας την κατάκτηση,
της σκληρότατης πτώσης τη στάση,
της ψυχής τη στειρότητα.
Εκείνος που δεν γεννά, δεν γεννάται,
δεν αναγεννάται ποτέ, Κύριε,
της Γέννησης «σκήνωσον εν εμοί»,
ο την Σάρραν και την Ελισσάβετ
γονίμους διδάξας, προς δόξαν σου αιώνιαν.
Από τη συλλογή Πορεία (1940)
“Γενέθλια”, της Κικής Δημουλά
Η μέρα που γεννήθηκες
αναπαρίσταται, Θεάνθρωπέ μου
κάποιο άστρο
θαμπό από το άθεον όζον
σε ψάχνει
οι μάγοι δε θυμούνται
αν γέρασαν ή έχουν πεθάνει
τα ξυλιασμένα δάχτυλα του θαύματος
ρωτούν πού είναι η φάτνη
κι εγώ εκεί σκυμμένη
μες στο προσκύνημα της αναζήτησής σου
σε μια συμμετοχή απαρατήρητη
μοναχική
δεν το αρνούμαι νιώθω να διαπερνά
και του δικού μου σώματος
την ξυλιασμένη δυσπιστία
η σεβαστή, ασύλληπτη του θαύματος
θερμαντική ανάγκη.
(Απόσπασμα, Από τη συλλογή, Τα εύρετρα, εκδόσεις Ίκαρος, 2010)
Τα σπάργανα του Χριστού
«Σπάργανα του Ιησού» ονομάζεται ένα παραδοσιακό ηπειρώτικο γλύκισμα, που τρώγεται την παραμονή των Χριστουγέννων.
Πρόκειται για τηγανίτες, ψημένες πάνω σε πυρωμένη πέτρα και μέσα στο τζάκι, οι οποίες στη συνέχεια τις μελώνουν σε ζαχαρόνερο, με καρύδια και κανέλα. Είναι τα «σπάργανα του Χριστού», που οι νοικοκυρές σε κάθε ηπειρώτικο σπίτι ετοιμάζουν για το τραπέζι της παραμονής.
Το έθιμο συμβολίζει τα σπάργανα του Ιησού στη φάτνη κι έρχεται από το βάθος του χρόνου. Είναι, ίσως, το πλέον παραδοσιακό στην Ήπειρο. Μάλιστα, έχει επηρεάσει άμεσα και τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα που λένε τα παιδιά την παραμονή της Γέννησης του Χριστού.
«Ελάτε εδώ γειτόνισσες,
και εσείς γειτονοπούλες,
τα σπάργανα να φτιάξουμε,
και το Χριστό ν’ αλλάξουμε…».
Πηγή: © SanSimera.gr
“Χριστούγεννα του σταλαγμίτη”, του Νίκου Καρούζου
Σαν είδα το σπήλαιο
συγκρατήθηκα στην πρώτη φλέβα του βράχου μας
ενώ με κάλεσε το ακέραιο γαϊδούρι κινώντας
και τα δυο του χέρια
μα όμως ευγένεια φανερώνοντας ήρθε και το βόδι
πειθήνιο στον ήλιο της νύχτας
για να δω το δοκιμασμένο χρυσάφι.
Κι αντίκρισα το χρυσάφι
καθώς ένα φτωχαδάκι του τόπου μας
ήτανε το βρέφος στη μητρική βύθιση
ολομόναχο με τ’ άστρα.
Ώσπου χάραξε…
Στο σπήλαιο – μιας ηλικίας χαμένης – δεν υπήρχαν
ειμή μόνο σταλακτίτες
που κρέμονταν δεν υπήρχαν
ειμή μόνο σταλαγμίτες ανυψούμενοι.
Εγώ ο σταλαγμίτης
ολοένα
πλησιάζω το σταλαχτίτη που με κράζει απεγνωσμένα
για να εγγίσουν κάποτε τα στάγματα
τη μεγάλη ένωση…
Απόσπασμα, Νίκος Καρούζος – «Ποιήματα» (1961)
Το Νόμπελ Φυσικής του 2025
από τον Αντώνη Κύρο, καθηγητή Φυσικής του 4ου ΓΕΛ Ιωαννίνων “ΑΚΑΔΗΜΙΑ”
Το Νόμπελ Φυσικής του 2025 απονέμεται στους John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis για την ανακάλυψη του μακροσκοπικού κβαντομηχανικού φαινομένου της σήραγγας (tunnelling) και της κβάντωσης της ενέργειας σε ηλεκτρικό κύκλωμα. Το φαινόμενο της σήραγγας είναι μια ιδιότητα που αποδίδεται σε ένα κβαντικό σωματίδιο το οποίο, αν και διαθέτει ενέργεια χαμηλότερη από ένα ενεργειακό φράγμα δυναμικού, μπορεί να το διαπεράσει. Πρόκειται για καθαρά κβαντικό φαινόμενο, το οποίο είναι απόρροια της αρχής της αβεβαιότητας του Heisenberg, καθώς ένα κλασικό σωματίδιο δεν θα μπορούσε να υπερβεί το φράγμα αυτό. Όταν ένα παιδί πετάει μια μπάλα σε ένα συμπαγή τοίχο, κλασικά θα περιμέναμε η μπάλα αφού βρει στο τοίχο να ανακλαστεί από την πλευρά του παιδιού. Στον κβαντικό κόσμο όμως είναι δυνατόν να συμβεί κάτι διαφορετικό, δηλαδή η μπάλα να διαπεράσει τον συμπαγή τοίχο μέσω του φαινομένου της σήραγγας. Στις κλίμακες που αντιλαμβανόμαστε άμεσα, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Κι΄ όμως μπορεί να συμβεί κάτι που αγγίζει τα όρια του ασύλληπτου. Οι βραβευθέντες απέδειξαν ότι ένα ολόκληρο ηλεκτρικό κύκλωμα —που περιέχει δισεκατομμύρια ηλεκτρόνια— μπορεί να συμπεριφερθεί ως ενιαία κβαντική οντότητα με διακριτά ενεργειακά επίπεδα, όπως ακριβώς συμβαίνει με ένα μοναδικό σωματίδιο. Ακόμη περισσότερο, έδειξαν ότι αυτή η οντότητα μπορεί να περάσει από ένα «εμπόδιο» χωρίς να αποκτήσει την ενέργεια που είναι απαραίτητη σε ένα κλασικό σωματίδιο. Τη δεκαετία του 1980 οι τρεις επιστήμονες κατόρθωσαν να επιδείξουν αυτά τα φαινόμενα, χρησιμοποιώντας κυκλώματα υπεραγωγών βασισμένα σε μια κβαντική διάταξη που αποτελείται από δύο υπεραγωγούς που διαχωρίζονται από ένα λεπτό φράγμα μονωτή. Έτσι οι βραβευθέντες κατέγραψαν μεταβάσεις μέσω του φαινομένου της σήραγγας σε μακροσκοπική κλίμακα και απέδειξαν ότι η απορρόφηση και η εκπομπή ενέργειας από αυτά τα κυκλώματα συμβαίνει σε διακριτές ποσότητες, όπως ακριβώς προβλέπει η κβαντική θεωρία.
Η σημασία των πειραμάτων τους είναι τεράστια: απέδειξαν ότι η κβαντική συμπεριφορά δεν περιορίζεται σε μικροσκοπική κλίμακα, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και να μετρηθεί σε μεγαλύτερα συστήματα, ανοίγοντας τον δρόμο για εφαρμογές όπως οι κβαντικοί υπολογιστές, η κβαντική κρυπτογράφηση και οι υπερευαίσθητοι αισθητήρες. Ο John Clarke διακρίνεται για τη συνεισφορά του στα συστήματα μέτρησης με υπεραγωγούς, ο Michel Devoret συνέβαλε τόσο θεωρητικά όσο και πειραματικά στην ανάπτυξη κατάλληλων διατάξεων, και ο John M. Martinis, μαθητής του Clarke, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πειραματική επιβεβαίωση της κβαντικής συμπεριφοράς σε κυκλώματα. Πυλώνες στην ανάδειξη κβαντικής συμπεριφοράς σε κλίμακες πολύ μεγαλύτερες από αυτές του ατόμου αποτελούν μεταξύ άλλων η δημιουργία στο εργαστήριο του συμπυκνώματος Bose–Einstein από τους Eric Cornell, Wolfgang Ketterle και Carl Wieman (Νόμπελ Φυσικής το 2001), μιας κατάστασης που παρουσιάζει κβαντική συμπεριφορά στην κλίμακα μερικών μικρομέτρων. Πολύ πιο πρόσφατα, το 2017 ερευνητές της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών, με επικεφαλής τον Jian-Wei Pan —μαθητή του Zeilinger— χρησιμοποίησαν τον δορυφόρο QUESS (Quantum Experiments at Space Scales) για να στείλουν εναγκαλισμένα ζεύγη φωτονίων σε επίγειους σταθμούς που απείχαν μεταξύ τους 1.200 χλμ. Τα αποτελέσματα αυτά άνοιξαν τον δρόμο για τη δημιουργία του κβαντικού διαδικτύου και την ανάπτυξη της κβαντικής κρυπτογραφίας. Αυτά τα μεγάλα επιτεύγματα μαζί με την δουλειά των John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis ανοίγουν διάπλατα το δρόμο προς την ανίχνευση και διαχείριση της κβαντικής συμπεριφοράς της ύλης σε μακροσκοπικό επίπεδο, αποτελώντας τα θεμέλια για μια νέα εποχή της ανθρωπότητας που θα στηρίζεται στην κβαντική τεχνολογία.
(Πηγές: APS Physics Magazine, Nobel Prize Committee)
