Το σχέδιο δράσης φιλαναγνωσίας υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2022-2023 στο νηπιαγωγείο μας, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στο σχολείο όσον αφορά τη γνωριμία των παιδιών με το παιδικό βιβλίο. Βασικοί στόχοι της δράσης φιλαναγνωσίας ήταν η εξοικείωση των παιδιών με την κατανόηση των κειμένων, η καλλιέργεια του λεξιλογίου, η εξοικείωση με τα συγγραφικά μέρη ενός βιβλίου, η ανάπτυξη του γραμματισμού, η καλλιέργεια δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, η γνωριμία με διάφορα είδη βιβλίων (λογοτεχνικών, πληροφοριακών, εικονογραφημένων βιβλίων κλπ.), η επαφή των μικρών παιδιών με τους συντελεστές δημιουργίας ενός βιβλίου, η καλλιέργεια της αναγνωστικής απόλαυσης και ο εμπλουτισμός των γνώσεων των μικρών παιδιών για τα βιβλία.

Η προετοιμασία, η οργάνωση και η υλοποίηση των δράσεων φιλαναγνωσίας έγινε μέσα από ποικίλες δραστηριότητες, οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω.

Α. Πριν από την έναρξη των δράσεων φιλαναγνωσίας, οργανώσαμε τη βιβλιοθήκη της τάξης. Οργανώσαμε μία γωνιά με ενδιαφέρον υλικό για τα παιδιά, προκειμένου να τα προσελκύει και να έχει νόημα για αυτά. Με τη βοήθεια των παιδιών, ταξινομήσαμε τα βιβλία για τη δανειστική βιβλιοθήκη της τάξης μας σε δύο βασικές κατηγορίες: α) τα εικονογραφημένα, και β) τα πληροφοριακά (βιβλία γνώσεων).

Β. Με αφορμή την οργάνωση της δικής μας βιβλιοθήκης στην τάξη μας, υλοποιήσαμε εκπαιδευτική επίσκεψη στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Χανίων. Τα παιδιά περιηγήθηκαν στο χώρο της βιβλιοθήκης και παρακολούθησαν πρόγραμμα φιλαναγνωσίας, βασισμένο στο βιβλίο της Έλενας Αρτζανίδου “Θα έδινα τα πάντα”.

Γ. Οι δράσεις φιλαναγνωσίας που επιλέξαμε και οργανώσαμε για τα παιδιά υποστηρίχθηκαν από επισκέψεις συγγραφέων στο νηπιαγωγείο μας, ώστε τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τους δημιουργούς των παιδικών βιβλίων.

α) Η πρώτη συγγραφέας που επισκέφθηκε το νηπιαγωγείο μας ήταν η κ. Καλλιόπη Πισσιώτη, η οποία μας παρουσίασε το βιβλίο “Ρας ο κομπιουτεράς”.

β) Η επόμενη συγγραφέας που επισκέφθηκε το νηπιαγωγείο μας ήταν η κ. Χριστίνα Κωνσταντουδάκη, η οποία παρουσίασε το βιβλίο της με τίτλο “Με μία κουβέρτα στο διάστημα”.

γ) Η τρίτη συγγραφέας που επισκέφθηκε το νηπιαγωγείο μας ήταν η κ. Άρτεμις Πλανάκη, η οποία μας παρουσίασε το βιβλίο “Ο Γλύκος και η Μοναχούδα”.

δ) Η τελευταία συγγραφέας που επισκέφθηκε το νηπιαγωγείο μας ήταν η κ. Μαρίνα Πλούμπη, η οποία παρουσίασε το βιβλίο της με τίτλο “Ο Λευτέρης πάει βόλτα. Ζώνη, κράνος, φύγαμε”.

Δ. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης της δράσης φιλαναγνωσίας, γνωρίσαμε και επεξεργαστήκαμε τα διάφορα είδη των βιβλίων, προκειμένου τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με αυτά τα είδη των βιβλίων και να εξοικειωθούν με αυτά.

• Εικονογραφημένο βιβλίο χωρίς λόγια

Διαβάσαμε το βιβλίο “Η αρπαγή της κότας. Μία ιστορία χωρίς λόγια”. Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του βιβλίου, παρατηρήσαμε ότι πρόκειται για ένα διαφορετικό βιβλίο, αφού δεν υπήρχε καθόλου κείμενο. Δημιουργήσαμε ομαδικά ένα δικό μας βιβλίο παίρνοντας αφορμή από το συγκεκριμένο βιβλίο.

Επίσης, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είδαμε το βιβλίο “Zoom”, ένα βιβλίο χωρίς λόγια – μόνο με εικόνες, που όμως καμιά δεν είναι όπως φαίνεται. Η εικόνα κάθε σελίδας είναι μονάχα μια λεπτομέρεια από την εικόνα της επόμενης σελίδας. Έτσι, μπροστά στα μάτια μας χτίζεται σιγά σιγά, σαν απ’ τα χέρια ταχυδακτυλουργού, ένας ολόκληρος αλληλένδετος κόσμος, συνειδητοποιώντας του πόσο μικρά φαντάζουν όλα, όταν παύει κανείς να εστιάζει στα μικρά και δει πλέον καθαρά, τη μεγάλη εικόνα.

• Βιβλία γνώσεων (πληροφοριακά)

Γνωρίσαμε αρκετά πληροφοριακά βιβλία, τα οποία επεξεργαστήκαμε στις θεματικές μας προσεγγίσεις κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Κατά τη θεματική προσέγγιση της Άνοιξης, επεξεργαστήκαμε τις πεταλούδες και τις νυχτοπεταλούδες με αφορμή το πληροφοριακό βιβλίο “Η πεταλούδα”.

• Ποίηση

Στη δράση φιλαναγνωσίας, συμπεριλάβαμε την ποίηση ώστε να τονίσουμε τη σημασία της στη γλωσσική αγωγή και εξέλιξη των μικρών παιδιών. Δημιουργήσαμε ένα ανθολόγιο ποιημάτων με επιλεγμένα ποιήματα τα οποία συνδέονταν με τις θεματικές προσεγγίσεις που υλοποιήσαμε το τρέχον σχολικό έτος.

• Αλφαβητάρια

Γνωρίσαμε διάφορα αλφαβητάρια και δημιουργήσαμε το δικό μας αλφαβητάρι με τίτλο “Το αλφαβητάρι των γεύσεων με ένα πιάτο”.

• Βιβλία δύο όψεων

Μάθαμε για τα βιβλία δύο όψεων και διαβάσαμε στην τάξη μας τα εξής δύο βιβλία: “Είναι καλό να έχεις ένα παπάκι” και “Αδερφάκια”. Τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με ένα διαφορετικό είδος βιβλίων και με ένα από τα βασικά δομικά στοιχεία του κειμένου, την οπτική γωνία.

• Βιβλία ακορντεόν-αναδιπλούμενα

Διαβάσαμε το βιβλίο της Αργυρώς Πιπίνη “Όταν ο ήλιος πάει για ύπνο”. Τα παιδιά ανακάλυψαν τη δύναμη της εικόνας μέσα από μια υπερεικόνα που ξεδιπλώνεται σε πολυάριθμες μικρότερες εικόνες. Με αφορμή το συγκεκριμένο βιβλίο, δημιουργήσαμε το δικό μας αναδιπλούμενο βιβλίο- ακορντεόν, το οποίο ονομάσουμε “Το βιβλίο που μεγαλώνει”.

Ε. Επίσης, γνωρίσαμε και επεξεργαστήκαμε μερικά από τα βασικά και δομικά στοιχεία ενός κειμένου, που είναι οι χαρακτήρες, ο χώρος, η πλοκή και η οπτική γωνία.

Διαβάζοντας αρκετά βιβλία και ειδικότερα το βιβλίο “Μάθημα ψαρέματος”, τα παιδιά διευκολύνθηκαν να εντοπίζουν τον χώρο και τους ήρωες ενός παιδικού βιβλίου.

Επίσης, διαβάζοντας αρκετά βιβλία και ειδικότερα το βιβλίο “Τα τρελοκαλτσάκια”, τα παιδιά κατάφεραν να διακρίνουν την πλοκή μίας ιστορίας και να εντοπίζουν το πρόβλημα και την πιθανή  λύση του.

Παράλληλα, το βιβλίο δύο όψεων “Είναι καλό να έχεις ένα παπάκι/Είναι καλό να έχεις ένα αγοράκι”, έδωσε την ευκαιρία στα παιδιά να αντιληφθούν την οπτική γωνία με την οποία παρουσιάζεται το ίδιο περιστατικό από διαφορετικά πρόσωπα. Τα παιδιά προβληματίστηκαν γιατί “είναι καλό να έχεις ένα παπάκι” από την πλευρά του αγοριού και γιατί “είναι καλό να έχεις ένα αγοράκι” από την πλευρά του παπιού.

Επιπρόσθετα, τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με τα περικειμενικά στοιχεία που περιλαμβάνει ένα βιβλίο και έμαθαν να αναγνωρίζουν το εξώφυλλο, το οπισθόφυλλο, τον τίτλο, τον εικονογράφο, τον εκδοτικό οίκο, τη μορφή του γραπτού κειμένου και τις ταπετσαρίες.

Τα παιδιά δημιούργησαν τα δικά τους εξώφυλλα, επιλέγοντας από τα αγαπημένα τους βιβλία που υπήρχαν στη δανειστική βιβλιοθήκη της τάξης.

Διαβάζοντας τα δύο βιβλία του Αντώνη Παπαθεοδούλου “Οι καλές και οι κακές μάγισσες” και “ Οι καλοί και οι κακοί πειρατές”, τα παιδιά αντιλήφθηκαν τη διαφορετική και ιδιαίτερη μορφή του γραπτού κειμένου των δύο βιβλίων. Παρατηρώντας πως γράφονται οι λέξεις των δύο βιβλίων, τα παιδιά διαπίστωσαν ότι οι περισσότερες λέξεις είχαν πάνω στα γράμματα τους σχετικές μικρές εικόνες με στοιχεία που αφορούσαν τους πειρατές και τις μάγισσες. Με αφορμή τη διαφορετική μορφή του γραπτού κειμένου, τα παιδιά απεικόνισαν τους τίτλους των παραμυθιών με το δικό τους τρόπο, χρησιμοποιώντας δημιουργικότητα και φαντασία.

Παράλληλα, το βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά “Πινεζοβροχή”, αποτέλεσε μία ενδιαφέρουσα πρόκληση σύνδεσης του περιεχομένου του βιβλίου με τον ρεαλιστικό κόσμο των παιδιών και τον φανταστικό κόσμο των παραμυθιών. Συζητήσαμε για τις “επικίνδυνες” βροχές που θα μπορούσαν να ξεσπάσουν στη μπαλονοχώρα, αναζητήσαμε κι άλλα βιβλία που μιλούν για παράξενες βροχές, αναφερθήκαμε στο γνωστό πίνακα του Rene Magritte (Golconda), είδαμε το τρέιλερ της κινηματογραφικής ταινίας “Βρέχει κεφτέδες” και δημιουργήσαμε τις δικές μας διαφορετικές βροχές από…λουλούδια, ψαλίδια, γράμματα, μολύβια, καρδιές κλπ.

ΣΤ. Πλησιάζοντας στην Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, κάναμε ένα αφιέρωμα για τον κόσμο των βιβλίων διάρκειας μίας εβδομάδας. Κατά την εβδομάδα αυτή, αρκετοί γονείς ήρθαν στο νηπιαγωγείο και διάβασαν στην τάξη μας το αγαπημένο βιβλίο του παιδιού τους. Επίσης, τα παιδιά έφτιαξαν σελιδοδείκτες και έγιναν εικονογράφοι επιλέγοντας να ζωγραφίσουν το “Παραμύθι με τα χρώματα” του Αλέξη Κυριτσόπουλου. Τέλος, τα παιδιά δημιούργησαν ένα ψηφιακό βιβλίο με τα αινίγματα των παραμυθιών, αξιοποιώντας  το web 2.0 εργαλείο ψηφιακής αφήγησης Story jumper.

Ζ. Τέλος, το σχέδιο δράσης φιλαναγνωσίας συνοδεύτηκε και από τη χρήση των Τ.Π.Ε., αξιοποιώντας web2.0 εργαλεία για τη δημιουργία ψηφιακών ιστοριών/βιβλίων. Τα παιδιά με την υποστήριξη και καθοδήγηση των νηπιαγωγών δημιούργησαν:

• Το ψηφιακό βιβλίο για τον εαυτό τους.

https://www.storyjumper.com/book/read/22573168/565b01ef33f8c

• Το βιβλίο με τα πασχαλινά έθιμα.

https://www.storyjumper.com/book/read/28832866/5741842720721

• Το αλφαβητάρι του διαστήματος.

https://www.storyjumper.com/book/read/25540908/56f6d3bc86fa0

• Το βιβλίο με τα αινίγματα των παραμυθιών.

https://read.bookcreator.com/MTIvmA5biPY9WyyWcXK8IZhDIO92/FkQfbGaCQ0G22q8kveOG6w

Ολοκληρώνοντας αυτό το σχέδιο δράσης φιλαναγνωσίας, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τα παιδιά και τους γονείς του σχολείου μας, που ήταν συνοδοιπόροι σε αυτό μας το ταξίδι.

Το τελευταίο εργαστήριο δεξιοτήτων για το τρέχον σχολικό έτος ήταν αφιερωμένο στην κυκλοφοριακή αγωγή.

Κύριος σκοπός του συγκεκριμένου προγράμματος για την οδική κυκλοφορία και ασφάλεια ήταν να γνωρίσουν τα παιδιά τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, τον τρόπο με τον οποίο κινούνται τα οχήματα και οι πεζοί, να κατανοήσουν τους κανόνες της οδικής συμπεριφοράς και να αναπτύξουν δεξιότητες ασφαλούς μετακίνησης, αντίληψης και αντιμετώπισης των κινδύνων του δρόμου.

Θεωρούμε πως μέσα από την ενασχόλησή μας με το συγκεκριμένο θέμα, οι μικροί/ές μαθητές/τριες μπόρεσαν να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο σε θέματα που αφορούν την οδική ασφάλεια και να γίνουν οι μελλοντικοί ενεργοί πολίτες με θετικές στάσεις και συμπεριφορές προς τον κόσμο των ενηλίκων.