”Γερά δόντια-Φωτεινά Χαμόγελα”
Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας
Δεκέμβριος 2012-Απρίλιος 2013
Μεθοδολογία:
Στηριχτήκαμε στην βιωματική και ομαδοσυνεργατική μάθηση, στην ολιστική προσέγγιση της γνώσης, το παιχνίδι ,την παρατήρηση ,την έρευνα και τη συζήτηση. Σκοπός είναι η αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των παιδιών ενισχύοντας την υπευθυνότητα, την επικοινωνία ,την αυτοπεποίθηση, την προσωπικότητα και την ικανότητα κάθε μαθητή για την υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής. Έτσι επιδιώκεται η θετική τροποποίηση της συμπεριφοράς των μαθητών με στόχο την προστασία και την προαγωγή της στοματικής τους υγιεινής.
Οι φάσεις του σχεδίου Εργασίας:
1 φάση Προβληματισμός-Αφόρμηση
Αφόρμηση αποτέλεσε επίσκεψη μιας μονάδας του Δήμου μας σε συνεργασία με οδοντιατρική εταιρεία για τον έλεγχο της στοματικής υγιεινής των παιδιών. Τα παιδιά διατύπωσαν ερωτήσεις, προβληματίστηκαν και πρότειναν τη συγκέντρωση πληροφοριών από βιβλία , περιοδικά, παραμύθια και το διαδίκτυο.
2 Φάση Σχεδιασμός του σχεδίου εργασίας-ιστόγραμμα
Τα παιδιά πρότειναν να φωνάξουμε μια μαμά οδοντίατρο για να μας μιλήσει και να μας δείξει φωτογραφίες από την εργασία της ,να μας βοηθήσουν οι γονείς να συλλέξουμε υλικό από το διαδίκτυο, από περιοδικά. από βιβλία. Αποφάσισαν να φτιάξουμε και να παίξουμε παιχνίδια με τα δόντια, να βρούμε τραγούδια, να διαβάσουμε παραμύθια ,να κάνουμε κατασκευές.
Ενημερώσαμε τους γονείς και ζητήσαμε τη βοήθεια τους. Δημιουργήσαμε ένα έντυπο”Πίνακας βουρτσίσματος “ όπου οι γονείς θα μπορούσαν να επιβλέπουν και τα παιδιά μπορούσαν να σημειώνουν πρωί και βράδυ για ένα μήνα με έναν ήλιο και ένα φεγγάρι αν πλένουν τα δόντια τους.
Αφού χωριστήκαμε σε ομάδες η κάθε ομάδα έπρεπε να συλλέξει τα στοιχεία που η ίδια είχε αποφασίσει. Τέλος συμφωνήσαμε την από κοινού διεξαγωγή των δραστηριοτήτων από τα δυο τμήματα κάθε Τέταρτη για τρεις περίπου μήνες και όσο το ενδιαφέρον των παιδιών είναι ενεργό.
3 Φάση Υλοποίηση σχεδίου εργασίας-Δραστηριότητες
Πολύ γρήγορα αφού τα παιδιά συνέλεξαν το υλικό τους για παρατήρηση και συζήτηση ξεκίνησαν οι δραστηριότητες
Παιδί και γλώσσα
Μέσα από τη συλλογή του φωτογραφικού υλικού ξεκίνησαν οι πρώτες συζητήσεις και οι προβληματισμοί.
Φτιάξαμε πίνακα αναφοράς για το θέμα και κάναμε ταύτιση λέξεων .
Συζητήσαμε για το πόσα δόντια έχουμε στην νηπιακή ηλικία, γιατί τα χάνουμε, πόσα έχουμε όταν μεγαλώνουμε αλλά και ονομάσαμε τα διαφορετικά είδη των δοντιών (κοπτήρες, κυνόδοντες, προγόμφιους) καθώς επίσης μάθαμε για τη σύστασή τους.
Μιλήσαμε για τους βασικούς παράγοντες που κάνουν τα δόντια να χαλάνε αλλά και για την τερηδόνα και την ουλίτιδα .
Διαβάσαμε βιβλία που έφεραν τα παιδιά αλλά και που υπήρχαν στην βιβλιοθήκη του σχολειού μας .Παραμύθια όπως «Ο Σοκολάκης και η Ζαχαρούλα Τρυποδόντη«, « Το πεισματάρικο δοντάκι της Ρίτας «, «Δόνα η Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας « ,«Δεν φοβάμαι τον Οδοντογιατρό« , «Οι πρώτες μου εμπειρίες- πηγαίνω στον οδοντίατρο « ενθουσίασαν και ταξίδεψαν τα παιδιά αλλά και μας έδωσαν πολύ χώρο για συζήτηση και προβληματισμό. Άλλες φορές γινόταν εικονογράφηση ή δραματοποίηση των ιστοριών από τα παιδιά.
Βρήκαμε σύνθετες λέξεις και παίξαμε με αυτές.
Παίξαμε ,μιλήσαμε και μάθαμε τα αρχικά διάφορων λέξεων σχετικές με τα δόντια(οδοντίατρος. τερηδόνα, δόντια ,στόμα)
Παίξαμε παιχνίδι όπου κάποια δοντάκια κουβαλούσαν ουσιαστικά και μάθαμε για τα άρθρα αφού χωρίζαμε τις λέξεις που ήταν κολλημένες σε αρσενικό, θηλυκό και ουδέτερο.
Μάθαμε παροιμιώδεις φράσεις ,αινίγματα και ποιήματα για τα δόντια μας και εικονογραφήσαμε το ποίημα ”Η Τερηδόνα”.
Σε μεγάλη αφίσα που είχαμε επεξεργαστήκαμε το Αλφαβητάρι της Διατροφής.
Παιδί και μαθηματικά
Κάναμε σειραθετήσεις από το μικρότερο στο μεγαλύτερο με οδοντόβουρτσες, νεράιδες των δοντιών και δοντάκια.
Παίξαμε με παιχνίδια διπλής εισόδου, τρίλιζα δοντιών, παιχνίδι με κροκόδειλο και ένα ζάρι όπου όσους πόντους έφερνε το ζάρι τόσα δόντια έπρεπε να βάλουμε στο στόμα του κροκόδειλου, παιχνίδια με ζάρι που δημιούργησαν τα παιδιά με στόχο ένα δοντάκι να ταξιδεύει σε ένα στόμα και όπου συναντά τερηδόνα πάει 2 βήματα πίσω και όπου συναντά οδοντόβουρτσα πάει 2 βήματα μπροστά.
Κάναμε αντιστοίχηση των αριθμών από το 1-10 με δοντάκια καθώς επίσης και προσθέσεις με δόντια και οδοντόβουρτσες .
Κάναμε επανάληψη στα σχήματα με κάρτες όπου η νεράιδα των δοντιών μας έδειχνε ένα σχήμα και τα παιδιά έπρεπε να το βρουν καθώς επίσης και επανάληψη στα νούμερα με αντίστοιχο παιχνίδι.
Φτιάξαμε ένα βιβλίο όπου βοηθούσαμε την νεράιδα των δοντιών να βρίσκει τον αριθμό για τα δόντια που κάθε φορά έπρεπε να μαζεύει.
Παιδί και μελέτη Περιβάλλοντος
Πραγματοποιήθηκε ύστερα από απόφαση των παιδιών επίσκεψη οδοντιάτρου στο χώρο του νηπιαγωγείου μας. Η οδοντίατρος έδειξε μέσα από το διαδίκτυο βιντεάκια για τα δόντια τις παθήσεις τους και τις αρνητικές συνέπειες της τερηδόνας και της ουλίτιδας, τους μίλησε για τα διαφορετικά είδη των δοντιών μας και με ένα σκελετούλη τους έκανε επίδειξη για το σωστό τρόπο πλυσίματος των δοντιών.
Τέλος στο χώρο του σχολειού μας τα παιδιά παρακολούθησαν και θεατρικό βιωματικό εργαστήρι με τίτλο :”Η μάγισσα Χάψα στο κάστρο του μελιού ” ,όπου η μάγισσα Χάψα γεμίζει το στόμα της Μέλιας με τερηδόνα και προσπαθεί να κλέψει τη θέση της στο κάστρο του Μελιού. Τα παιδιά ταξίδεψαν σε έναν κόσμο γεμάτο γλυκίσματα και βοήθησαν την Μέλια να διώξει την τερηδόνα από τα δόντια της δίνοντας μια τελευταία ευκαιρία στη μάγισσα να αλλάξει στάση και διατροφικές συνήθειες, να τρώει υγιεινά και της έμαθαν πως να φροντίζει τα δόντια της.
Μετά της δυο αυτές επισκέψεις τα παιδιά ήθελαν να βρουν τρόπους να προπονηθούν στο σχολείο για το σωστό πλύσιμο των δοντιών τους αλλά και για να εξοικειωθούν με τη χρήση οδοντικού νήματος. Τους προτείναμε λοιπόν να χρησιμοποιήσουν αφρό ξυρίσματος και αυγοθήκη για να επεξεργαστούν και να αφομοιώσουν τις σωστές κινήσεις για το αποτελεσματικότερο βούρτσισμα των δοντιών τους .Για να εξοικειωθούν με τη χρήση του οδοντικού νήματος τα παιδιά δούλεψαν με πλαστελίνη επάνω σε μεγάλα πλαστικά τουβλάκια που παρίσταναν τα δόντια και με τη χρήση του οδοντικού νήματος προσπαθούσαν να αφαιρέσουν με σωστές κινήσεις την πλαστελίνη(τροφές) από τα τουβλάκια.
Παιδί και Έκφραση-Δημιουργία
Τα παιδιά δημιούργησαν με κολλάζ αφίσες ταξινομώντας τις τροφές σε βλαβερές ή μη για τα δόντια, κατασκεύασαν δοντάκια από κάνσον και οδοντόβουρτσες που περιέγραφαν τα συναισθήματα των δοντιών μας όταν τα περιποιούμαστε, αφίσες για τις σωστές κινήσεις πλυσίματος των δοντιών, κάστορες με κατάλευκα δοντάκια καθώς επίσης και μασέλες από κόκκινη πλαστελίνη και φασόλια.
Έπαιξαν κουκλοθέατρο φτιάχνοντας την δική τους ιστορία με ήρωες δόντια χαρούμενα και λυπημένα, οδοντόβουρτσες και οδοντόκρεμες και φυσικά μικρόβια.
Έγιναν όμως και τα ίδια δοντάκια μέσα σε ένα στόμα που άλλοτε χαιρόντουσαν αν είχαν κοντά τους τους καλύτερους φίλους τους δηλαδή την οδοντόβουρτσα και την οδοντόκρεμα και άλλοτε πονούσαν και φοβόντουσαν όταν τα πλησίαζε η κακιά μάγισσα τερηδόνα μέσα στα πλαίσια ψυχοκινητικού παιχνιδιού.
Τραγουδήσαμε από το Cd ”Η επιστροφή του τεμπέλη Δράκου” τον ασπρόδοντη καρχαρία, τον παγωτατζή αλλά και από το cd ” Ο τεμπέλης δράκος ” μάθαμε το τραγούδι ”Ο μπαμπάς μου με ρωτάει” καθώς επίσης και το τραγούδι του Σακελλαρίδη” Ένα κούφιο δόντι.”
Δεν παραλείψαμε να δούμε στου υπολογιστή του σχολείου το βιντεάκι για τη στοματική υγιεινή ”Μια φορά και έναν καιρό ήταν η ζωή-τα δόντια”.
Κατά τη διάρκεια του σχεδίου εργασίας μας διεξήχθησαν και δυο πειράματα σχετικά με το θέμα μας.
Τα στάδια των πειραμάτων περιελάμβαναν τις εξής φάσεις:
Προετοιμασία του πειράματος
Χωρισμός των παιδιών σε ομάδες
Συγκέντρωση υλικών
Υποθέσεις
Διεξαγωγή πειράματος
Παρατηρήσεις-Συμπεράσματα
Στο πρώτο πείραμα βάλαμε ένα αυγό σε διάφανο ποτηράκι και το γεμίσαμε με κόκα κόλα. Τα παιδιά έκαναν υποθέσεις για το τι θα πάθει το αυγό αν το αφήσουμε πολύ ώρα στην κόκα κόλα
Μερικά από αυτά είπαν πως θα αλλάξει χρώμα, πως θα μεγαλώσει ή πως θα διαλυθεί.
Στο δεύτερο πείραμα τοποθετήσαμε δυο αυγά σε διαφανή ποτήρια και το ένα το καλύψαμε με ξύδι ενώ το άλλο με στοματικό διάλυμα. Μερικές από τις υποθέσεις που έκαναν τα παιδιά ήταν πως με το ξύδι θα αλλάξει χρώμα, πως με το στοματικό διάλυμα θα χαλάσει, πως με το ξύδι θα μικρύνει και πως με το στοματικό διάλυμα θα μεγαλώσει.
Μετά τα πειράματα τα παιδιά κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:
Το ξύδι χάλασε το αυγό όπως τα οξέα χαλάνε τα δόντια.
Χρειαζόμαστε φθόριο και στοματικό διάλυμα καθημερινά για να έχουμε γερά δόντια
Πλένουμε τακτικά τα δόντια μας και δεν αφήνουμε τα φαγητά και τα υγρά που πίνουμε να διαβρώνουν το χρώμα των δοντιών μας.
4 Φάση Παρουσίαση και Αξιολόγηση Σχεδίου εργασίας
Παρουσίαση
Τα παιδιά μετά τη λήξη των δραστηριοτήτων και στα πλαίσια μετάβασης από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο αποφάσισαν να φτιάξουν μια κατασκευή και να την κάνουν δώρο στα παιδιά της Α δημοτικού. Η κατασκευή είχε 7 δοντάκια που έγραφαν την ήμερες της εβδομάδας και ρωτούσε” Εσύ έπλυνες τα δοντάκια σου σήμερα;”Φυσικά τα παιδιά του Δημοτικού αγκάλιασαν και ευχαρίστησαν τα παιδιά μας για αυτήν τους την προσπάθεια ενώ τους υποσχέθηκαν πως θα τηρούν καθημερινά και τακτικά το πλύσιμο των δοντιών τους.
Αξιολόγηση από τα παιδιά μέσα στην τάξη.
Ο απολογισμός και η αξιολόγηση του σχεδίου εργασίας από τα παιδιά ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντική και οδήγησε στη δημιουργία ενός ατομικού φακέλου για τα κάθε παιδί που εμπεριείχε όλες τις εργασίες ,τις χειροτεχνίες καθώς και φωτογραφικό υλικό από δραστηριότητες με τίτλο :” Γερά δόντια-Φωτεινά Χαμόγελα.”
Για την αξιολόγηση χρησιμοποιήσαμε επίσης ένα βιβλίο που φτιάξαμε εμείς και το ονομάσαμε ”Εξετάσεις Μελλοντικών Οδοντιάτρων ”.Μέσα σε αυτό είχαμε ερωτήσεις όπως ποια είναι υγιεινή τροφή, σε ποια καρέκλα θα καθίσεις όταν πας στον οδοντίατρο, ποιο ζωάκι δεν έχει δόντια, ποιο εργαλείο χρησιμοποίει ο οδοντίατρος, τι άλλο πρέπει να βουρτσίζουμε εκτός από τα δόντια μας και που πρέπει να απευθυνόμαστε για να έχουμε υγιή και καθαρά δόντια. Κάτω από κάθε ερώτηση υπήρχαν οι απαντήσεις σε φωτογραφία και τα παιδιά έπρεπε κάθε φορά να κυκλώνουν την σωστή απάντηση. Φυσικά κανένα παιδί δεν απάντησε λάθος σε καμία ερώτηση.
Αξιολόγηση από τις νηπιαγωγούς
Μέσα από το σχέδιο εργασίας πιστεύουμε ότι τα παιδιά
Απέκτησαν γνώσεις και εμπλούτισαν το λεξιλόγιο τους.
Έμαθαν να συνεργάζονται ως μέλη μιας ομάδας.
Μυήθηκαν στην διαδικασία της έρευνας πληροφοριών.
Εκφράστηκαν δημιουργικά μέσα από το θεατρικό παιχνίδι ,τη λογοτεχνία ,τα εικαστικά και το τραγούδι.
Ανέλαβαν πρωτοβουλίες και καλλιέργησαν τη δημιουργική σκέψη.
Ένιωσαν τη χαρά που προσφέρει η δημιουργική μάθηση.
Κάνοντας υποθέσεις κατέληξαν σε συμπεράσματα και διαπιστώσεις.
Όσον αφορά τους γονείς
Οι γονείς εντυπωσιάστηκαν από τις γνώσεις που απέκτησαν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια του σχεδίου εργασίας.
Θαύμασαν τις εργασίες των παιδιών τους.
Συμμετείχαν και οι ίδιοι στη συλλογή πληροφοριακού υλικού.
Ενημερώθηκαν και οι ίδιοι πως να έχουν γερά δόντια και φωτεινά χαμόγελα.
Παρακολούθησαν με ευχάριστη έκπληξη τα παιδιά τους να αλλάζουν διατροφικές συνήθειες αλλά και να φροντίζουν μόνα τους τακτικότερα τα δόντια τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δεν φοβάμαι τον οδοντογιατρό, εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί
Ο Σοκολάκης και η Ζαχαρούλα Τρυποδόντη, εκδόσεις Άμμος
Η Δόνα Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας, εκδόσεις Καλέντης
Το πεισματάρικο δοντάκι της Ρίτας, εκδόσεις Μίλητος
Οι πρώτες μου εμπειρίες-πηγαίνω στον οδοντίατρο, εκδόσεις Σαββάλας
www.dreamskindergarden.com- στοματική υγιεινή
Ιστότοπος Πυθαγορείου Νηπιαγωγείου Σάμου
‘Έντυπα των εταιρειών COLGATE,AIM,CRESΤ
DVD
Μια φορά και έναν καιρό ήταν η ζωή-τα δόντια