Η Τέχνη στους δρόμους Μέρος Α

Γκράφιτι είναι η αναγραφή κειμένου όπως συνθημάτων ή η ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα σε τοίχους). Κάθε γειτονιά, κάθε περιοχή, κάθε πόλη έχει τις δικές της ιστορίες και τους δικούς της ήρωες. Πρωτοεμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του Χιπ χοπ. Γι’ αυτό πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί μέρος της κουλτούρας χιπ χοπ.

Είδος βανδαλισμού ή κομμάτι της αστικής κουλτούρας;

Δημιουργήθηκε με βάση το γράψιμο ονομάτων και τη χρήση του σπρέι στα τέλη της δεκαετίας του ’60, στις αστικές συνθήκες της Φιλαδέλφειας και της Νέας Υόρκης, που μέχρι το 1980, σε πρώτο βαθμό σχεδόν «ολοκληρώνεται» ως μορφή και φόρμα, για να αρχίσει να διαδίδεται σε όλον τον κόσμο, και τελικά συνεχώς να εξελίσσεται. Οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να μιλήσει κανείς για το γκραφίτι είναι διαφορετικοί, τόσο σήμερα όσο και σε περασμένους αιώνες, ή στην αρχαιότητα, και πως ο καθένας το αντιλαμβάνεται διαφορετικά. Το γκράφιτι αποτελεί ένα από τα τέσσερα στοιχειά της κουλτούρας του χιπ χοπ, της κουλτούρας του δρόμου. Η άποψη η όποια επικρατεί για το γκράφιτι ότι αποτελεί ένα είδος βανδαλισμού είναι λανθασμένη. Το γκράφιτι λοιπόν για αυτόν τον λόγο είναι ανάμεσα μας για να μας ομορφαίνει την καθημερινότητά μας, δημοσιοποιώντας αντιλήψεις και προβληματισμούς του κοινωνικού συνόλου της κάθε πόλης ή κοινωνίας.

Ιστορία

 H ιστορία του Graffiti ταυτίζεται με εκείνη των επιγραφών. Μια μορφή graffiti συναντάμε σε αρχαίους τάφους, στα ερείπια ιστορικών πόλεων όπως η Ρώμη και η Πομπηία, καθώς επίσης (κατά κόρον) σε χριστιανικές κατακόμβες. Σήμερα οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται το graffiti σαν μορφή βανδαλισμού και στις περισσότερες χώρες διώκεται ποινικά. Η αρχέγονη μορφή του ανάγεται στα 30.000 π.χ. περίπου, όταν ο προϊστορικός άνθρωπος ζωγραφίζει σε σπήλαια χρησιμοποιώντας κόκκαλα ζώων και πρωτόγονες χρωστικές ύλες. Αυτές οι δημιουργίες γίνονταν σε τοποθεσίες που αποτελούσαν «άβατο» για τους μη μυημένους.

Πριν εστιάσουμε την προσοχή μας στην Ελλάδα, ας δούμε γκραφίτι writers ή artists που η αφοσίωση και η διάρκειά τους, οι δουλειές τους στην πόλη, η ποσότητα του tagging και bombing, τα βαμμένα τρένα, οι παράνομα ζωγραφισμένοι τοίχοι, ο αριθμός των κλήσεων στην αστυνομία ή οι συλλήψεις, η συχνότητα σβησίματος των γκραφίτι, οι διοργανώσεις τζαμ, εκθέσεων και εκδηλώσεων από τους ίδιους τους writers, τα έντυπα (φανζίν-περιοδικά), όπως και οι αυτοσχέδιες ταινίες-ντοκιμαντέρ που βγαίνουν μέσα από τη σκηνή http://www.youtube.com/watch?v=iub53GG-qFY:Graffity in athens 2012, αλλά και η ανταπόκρισή τους στις απαιτήσεις της κληρονομιάς της γκραφίτι κουλτούρας.

Επίσης, υπάρχουν τάσεις μέσα στο ίδιο το γκραφίτι,  ποικιλία στη θεματολογία του,  writers που φεύγουν (και διαπρέπουν) έξω. Συνολικότερα, μπορεί να είναι και η αποδοχή, αδιαφορία, ή εναντίωση της κοινωνίας. Επίσης, είναι πάντα χρήσιμη και μία σύγκριση με την κατάσταση που επικρατεί σε άλλες χώρες, η οποία είναι πάλι πολυδιάστατη.  

Η κατάστασης στην Ελλάδα το 1998

Tο γκραφίτι μετράει περίπου εφτά χρόνια από την εμφάνιση των πρώτων έργων (μεμονωμένες περιπτώσεις εμφανίστηκαν και παλιότερα). Το 1998 ήταν μάλλον η χρονιά που έγινε το «μπουμ». Ενώ ήδη υπήρχαν πολλά νόμιμα «κομμάτια» σε σχολεία (κατά απαίτηση των μαθητών που καλούσαν τους γκραφιτάδες μετά από εξασφάλιση άδειας), γήπεδα και γυμναστήρια (το γκραφίτι στην Ελλάδα ξεκίνησε κυρίως με την πιο ζωγραφική εκδοχή του και λιγότερο με tags και bombs), ξεκινάει χωρίς προηγούμενο επιδημία παράνομου γκραφίτι με το συστηματικό βάψιμο του ΟΣΕ και του ΗΣΑΠ, και των δρόμων της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας.

Συγχρόνως, όπως κατά διαστήματα συμβαίνει όλα αυτά τα χρόνια, εμφανίζεται νέα γενιά writers, αυξάνονται και πλέον δεν γνωρίζονται όλοι μεταξύ τους (όπως σχεδόν συνέβαινε μέχρι τότε), ενώ οι παλιότεροι συνεχώς βελτιώνονται.

 Συνεχίζεται…

Χριστίνα Θεοφανάκη

Τμήμα A2

1ο ΓΕΛ Ξάνθης
Σχολικό έτος 2013-2014