Εκδήλωση για το βιβλίο!
Εκδήλωση για το Βιβλίο οργανώθηκε από το 1ο Δημοτικό Σχολείο Θάσου την Κυριακή 7 Απριλίου στην αίθουσα του Καλογερικού με επίσημο καλεσμένο το συγγραφέα Φίλιππο Μανδηλαρά. Η 2η Απριλίου, καθιερώθηκε σαν Παγκόσμια Ημέρα του Παιδικού Βιβλίου, από τη Διεθνή Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα, το 1966, την ημέρα των γενεθλίων του μεγάλου δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, με σκοπό να εμπνεύσει στα παιδιά την αγάπη για το διάβασμα και να προκαλέσει την προσοχή των μεγαλυτέρων στο παιδικό βιβλίο. Στις 23 Απριλίου 1616 έφυγαν από τη ζωή δύο μεγάλα ονόματα των γραμμάτων: ο ισπανός συγγραφέας του Δον Κιχώτη Μιγκέλ Ντε Θερβάντες και ο άγγλος δραματουργός Γουίλιαμ Σέξπιρ. Με αφορμή το διπλό αυτό γεγονός, η UNESCO έχει καθιερώσει από το 1996, την 23η Απριλίου ως την Παγκόσμια Ημέρα του Βιβλίου, με σκοπό την προώθηση του βιβλίου και του διαβάσματος.
«Ο σκοπός και των δύο μας αγγίζει, έγινε και δικός μας σκοπός», τόνισε στην ομιλία της η διευθύντρια του σχολείου, «και για να τον πετύχουμε, οργανώσαμε την εκδήλωση αυτή και σαν επίσημο καλεσμένο μας έχουμε τον καταξιωμένο συγγραφέα κ. Φίλιππο Μανδηλαρά».
Στο ξεκίνημα παρακολουθήσαμε ένα μικρό αφιέρωμα στον Άντερσεν με την αναπαράσταση μερικών παραμυθιών του από τον κ. Αναστάσιο Μπίλια και μικρούς μαθητές. Κατόπιν, έγινε παρουσίαση του συγγραφέα, ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε γαλλική φιλολογία στο Παρίσι και στη συνέχεια στράφηκε στις κοινωνικές σπουδές μελετώντας τα ξωτικά του Ελλαδικού και Μεσογειακού χώρου. Απόρροια των σπουδών του είναι κατ’ αρχάς η ενασχόλησή του με τον ελληνικό υπερρεαλισμό και ιδιαίτερα με τον ποιητή Νίκο Γκάτσο. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη δημιουργία και την εφαρμογή μιας μεθόδου Δημιουργικής Γραφής για παιδιά αλλά και για ενήλικες που περιελάμβανε σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς, ανακοινώσεις σε συνέδρια και εργαστήρια με παιδιά Δημοτικού και Γυμνασίου. Έχει τιμηθεί με το Ελληνικό Βραβείο MOEBIUS το 1999 για το εκπαιδευτικό CD-ROM «Το ξωτικό και η αναζήτηση της χαμένης λέξης», ενώ έχει λάβει τιμητικό έπαινο στο διεθνή διαγωνισμό MOEBIUS το 2000, για το ίδιο έργο.
Από το 1998 ασχολείται συστηματικά με την παιδική λογοτεχνία ως μεταφραστής, επιμελητής, αναγνώστης και συγγραφέας, ενώ επισκέπτεται σχολεία όπου στήνει αυτοσχέδιες παραστάσεις με τη συμμετοχή των μαθητών που δραματοποιούν ελεύθερα τις ιστορίες που έχει εκδώσει.
Επιπλέον ο κ. Μανδηλαράς έχει στο έργο του 78 τίτλους προσωπικών βιβλίων σε διάφορους εκδοτικούς οίκους, 42 συμμετοχές σε συλλογικά έργα, 355 μεταφράσεις βιβλίων για κάθε ηλικία και 33 διασκευές.
Ο κ. Μανδηλαράς, ανέπτυξε θέμα «Τα παραμύθια δεν είναι αλήθεια, αλλά τουλάχιστον δεν είναι ψέματα” -σκέψεις για τη σημασία των έντεχνων και λαϊκών παραμυθιών το 2013.
Στην αρχή έκανε μια σύντομη αναφορά στον Άντερσεν, και τον τρόπο που αυτός προσέγγισε τα παραμύθια. Ταξιδευτής, συλλέγει τα λαογραφικά στοιχεία της Ανατολής και της Δύσης, από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Ιρλανδία, τα μεταπλάθει και τα προσαρμόζει στο παρόν, το δικό του παρόν εκείνης της εποχής.
Τα παραμύθια με τον αρχικό τους ορισμό εξυπηρετούν το βασικό τους ρόλο που είναι ψυχαγωγικός. Αποτελούν ένα παραδοσιακό είδος λόγου όπου μέσα από τη δημιουργική φαντασία ψυχαγωγούν αλλά και μέσα από διάφορους συμβολισμούς προσεγγίζουν την πραγματικότητα μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο. Σταδιακά τα παραμύθια φτάνουν σ’ αυτό που στην ελληνική γραμματεία αναφέρεται σαν μύθος, σαν λογοτεχνικό είδος που προσπαθεί να εξηγήσει την αρχή του κόσμου, τη γένεση, την μετεξέλιξη της κοινωνίας.
Όταν ακούμε ένα παραμύθι γνωρίζουμε εκ των προτέρων ότι αυτό αποτελεί μια φανταστική ιστορία μη πραγματική. Είναι όμως και ψεύτικη; Τα παραμύθια πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούν οι μεγάλοι με τα παιδιά. Οι δράκοι, τα τέρατα, οι φρικτές καταστάσεις όπου ο πατέρας εγκαταλείπει τα παιδιά στο δάσος, η Σταχτοπούτα που υφίσταται τις δοκιμασίες από τη μητριά της και τις «αδερφές» της, η Κοκκινοσκουφίτσα η οποία περιπλανιέται στο δάσος με τους χίλιους κινδύνους, αποτυπώνουν τη δύσκολη πραγματικότητα που τα παιδιά θα αντιμετωπίσουν με την ενηλικίωσή τους και τα προετοιμάζουν για έναν κόσμο σκληρό και εν πολλοίς άδικο. Τα παραμύθια με τους συμβολισμούς που περικλείουν αποτελούν – ίσως – μια αλληγορική αποτύπωση της ζώσας πραγματικότητας κι έτσι μέσα στον ψεύτικο φαινομενικά τους κόσμο, ερμηνεύουν έμμεσα τον πραγματικό κόσμο και τις καταστάσεις του.
Η ερμηνεία των παραμυθιών έχει επιχειρηθεί να γίνει με όρους ψυχολογίας (Φρόιντ, Γιουνγκ) με όρους κοινωνιολογίας, λαογραφίας κλπ. Όλες αυτές οι προσεγγίσεις είναι απόλυτα σωστές επιστημονικά, αφού τα παραμύθια είναι όλα αυτά μαζί. Όμως θα ήταν λάθος να απομονωθεί μόνο ένα από τα χαρακτηριστικά του αφού έτσι θα αποδυνάμωνε τα άλλα στοιχεία του τα οποία είναι εξίσου σημαντικά για την ολότητά του.
Όπως ο Άντερσεν μετέφερε τα παραμύθια του στο δικό του παρόν, έτσι και διαχρονικά τα παραμύθια έχουν σαφή αναφορά στο παρόν των μεγάλων που τα αφηγούνται στα μικρά παιδιά. Έτσι και τα παραμύθια ενσωματώνονται στο εκάστοτε παρόν, γίνονται ταινίες (κινηματογραφικές, κινουμένων σχεδίων, Ντίσνεϋλαντ, Ιαπωνική εκδοχή των παραμυθιών κλπ.) ή μεταπλάθεται η κύρια υπόθεσή τους σε αφήγημα που ανταποκρίνεται σε πρόσωπα και καταστάσεις του παρόντος.
Σήμερα η κοινωνία διέρχεται μια μεγάλη κρίση. Πολλές φορές αναρωτιόμαστε, τι νόημα θα είχε να λέμε σήμερα παραμύθια σ’ ένα κόσμο όπου το συναίσθημα, οι αξίες και τα ιδεώδη δεν αποτελούν συστατικό του τρόπου σκέψης που είναι περισσότερο ορθολογικός όσο και κυνικός. Και ακόμα πώς θα μπορέσουν τα παραμύθια να γίνουν εύληπτα από τους μικρούς ακροατές όταν ο ψεύτικος κόσμος ή καλύτερα ο κόσμος του ψέματος είναι αυτός που καθημερινά βιώνουν μέσα από τις συνεχείς διαψεύσεις των γονέων τους από τις υποσχέσεις των μεγάλων. Ποιος άραγε είναι ο ψεύτικος κόσμος; Ο κόσμος των παραμυθιών ή ο κόσμος των αλλεπάλληλων αναιρέσεων και διάψευσης των ελπίδων; Είναι πολλοί οι προβληματισμοί που ταλαιπωρούν τον σύγχρονο παραμυθά. Είναι πολύ εύκολο κάποιος να βάλει κάποιους δράκους, κάποιες νεράιδες και κάποια παιδάκια και να φτιάξει μια φανταστική ιστορία. Είναι όμως αυτό ένα παραμύθι;
Το σύγχρονο παραμύθι θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του το σύγχρονο ακροατή. Ένας μεγάλος που περιγράφει μια κατάσταση μέσα από μια φανταστική ιστορία στηρίζεται στη δική του ιστορική μνήμη στην οποία το «μια φορά κι έναν καιρό» έχει συγκεκριμένη χρονική αναφορά, στο δικό του παρελθόν. Ο χρόνος αυτός για τα παιδιά είναι άχρονος αφού αναφέρεται σε εποχή που γι’ αυτά ήταν ανύπαρκτη διότι κατατάσσεται στην εποχή που αυτά δεν είχαν γεννηθεί. Έτσι ο μεγάλος που θα θελήσει να περιγράψει διαφορές ανάμεσα στο σήμερα και το χθες θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ότι τα παιδιά δεν έχουν ιστορική μνήμη και γι’ αυτό θα πρέπει να προσπαθήσει – παρόλο που αυτή τον ακολουθεί – να αποστασιοποιηθεί απ’ αυτή και να γίνει παιδί, να μιλήσει στη γλώσσα των παιδιών. Έτσι η ιστορία του θα γίνει πιο καταληπτή και πιο προσιτή στα παιδιά.
Συμπερασματικά τα παραμύθια και σήμερα θα εξακολουθούν να επιτελούν το βασικό ψυχαγωγικό τους ρόλο και παράλληλα να βοηθούν τα παιδιά να αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσα στον οποίο θα κληθούν να ζήσουν ως ενήλικες.
Με το θέμα «παραμύθι», ασχολήθηκαν οι μαθητές της Ε΄ τάξης του σχολείου και υλοποίησαν από την αρχή της χρονιάς ένα project. Ένα πολιτιστικό πρόγραμμα που η αξιολόγησή του, οδήγησε στη δημιουργία ενός σύγχρονου παραμυθιού με καταστάσεις και μηνύματα της εποχής μας. Μια ιστορία, που το σενάριο αρχικά έγραψε ο κ. Χρήστος Tερζίδης και στη συνέχεια πρόσθεσε διαλόγους και διασκεύασε ο δάσκαλος της Ε΄ τάξης κ. Μπαλτάς Γεώργιος ο οποίος μίλησε για το συγκεκριμένο project και παρουσίασε τους στόχους του προγράμματος, τη μέθοδο, τα υποθέματα με τα οποία ασχολήθηκε, καθώς και τις δραστηριότητες των μαθητών. Ακόμη, αναφέρθηκαν οι παραστάσεις που παρακολούθησαν τα παιδιά, η επίσκεψη των μαθητών στο θέατρο Αντιγόνη Βαλάκου της Καβάλας, η παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης «Τα ρούχα του βασιλιά» και οι συνεντεύξεις που πήραν από τους ηθοποιούς για τους σκοπούς του προγράμματος και την υλοποίηση των στόχων του.
Το παραμύθι, πέρα από την ψυχαγωγική του λειτουργία για τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών, αποτελεί και συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις γενιές. Σύνδεσμο λεκτικό, αλλά και συναισθηματικό. Ο βασικός κορμός της ιστορίας δεν αποτελεί αυστηρό πλαίσιο που πρέπει να παραχθεί αυτούσιο, αλλά ένα γενικό και αόριστο μοτίβο που μπορεί να εμπλουτιστεί με στοιχεία της εκάστοτε καθημερινότητας, κάνοντας το παραμύθι σύγχρονο, επίκαιρο, ΚΑΙ οπωσδήποτε ένα πολύ λαϊκό τρόπο ερμηνείας, σχολιασμού, επιβράβευσης ή και καυτηριασμού της κατάστασης που βιώνει ο λαός. Ένα τέτοιο παραμύθι με τίτλο «Η κόμισσα Αγκελίνα στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας», παρουσίασαν με καταπληκτικό τρόπο οι μαθητές της Ε΄ κυρίως τάξης, και με τη συμμετοχή της Γ΄και μερικών παιδιών από την Στ΄ τάξη, και καταχειροκροτήθηκαν. Το παραμύθι καυτηρίαζε τη σημερινή κατάσταση της κρίσης της Ελλάδας, όπως τη βιώνει με τους τροϊκανούς, τις αποφάσεις της κόμισσας Αγκελίνας, τη φοροδιαφυγή και την ταλαιπωρία του λαού με όλα αυτά. Στο τέλος βέβαια αφήνοντας ένα αισιόδοξο μήνυμα στο κοινό, η κόμισσα Αγκελίνα άλλαξε τη στάση της, έδιωξε από μέσα της ό,τι σκοτεινό και ανίερο υπήρχε, με την ελπίδα να οδηγηθεί ξανά η χώρα μας στο δρόμο της προόδου και της ευημερίας, στηριζόμενη όχι σε υλικά αγαθά, αλλά σε ιδανικά, αξίες και τον πλούτο του πνεύματος.
Στο τέλος της βραδιάς, με αφορμή του ότι ο κ. Μανδηλαράς είναι λάτρης του Νίκου Γκάτσου, έγινε το κλείσιμο της εκδήλωσης, με ένα μελοποιημένο ποίημα του Γκάτσου, με ελπιδοφόρο μήνυμα. Τα παιδιά συνόδεψε ο καθηγητής Μουσικής και Τεχνολογίας, κ. Σίνης Ιωάννης, και το αποτέλεσμα ήταν καταπληκτικό!
Την εκδήλωση παρακολούθησε και η σύμβουλος της σχολικής μας περιφέρειας κ. Θωμαϊς Καρτσιώτου, ο Δήμαρχος Θάσου εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εκπρόσωποι φορέων του νησιού και πλήθος κόσμου. Στο χώρο υπήρχε και έκθεση βιβλίου και από το σύλλογο γονέων και κηδεμόνων του σχολείου ένας πολύ πλούσιος μπουφές για όλους τους παρευρισκόμενους.
