14ο Νηπιαγωγείο Αθηνών

Ρέτζιο Εμίλια: οι εκατό γλώσσες των παιδιών

Υπάρχουν σχολεία και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις που μας εμπνέουν στο σχολείο μας. Ένα από αυτά είναι το σχολείο Ρέτζιο Εμίλια.

Όλα ξεκίνησαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν ο Loris Malaguzzi αποφάσισε να φτιάξει ένα σχολείο για τους κατοίκους της επαρχίας Ρέτζιο Εμίλια, στην Ιταλία. Αν και το σχολείο αρχικά απευθυνόταν σε ενήλικες, με τον καιρό άλλαξε και έγινε σχολείο προσχολικής αγωγής, γιατί ο Malaguzzi κατάλαβε ότι η προσχολική ηλικία είναι η σημαντικότερη για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, στην οποία στόχευε ως εκπαιδευτικός.

Με τα χρόνια το σχολείο έγινε δημοφιλές και η φήμη του πέρασε τα σύνορα της Ιταλίας. Σήμερα, πολλά σχολεία σε όλο τον κόσμο ακολουθούν την εκπαιδευτική προσέγγιση του Ρέτζιο Εμίλια. Η φιλοσοφία του σχολείου του Ρέτζιο Εμίλια μπορεί να συνοψισθεί στις ακόλουθες αρχές. Πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά

• να αποφασίζουν για την κατεύθυνση της μάθησής τους
• να μαθαίνουν από τις εμπειρίες που αποκτούν μέσω των αισθήσεών τους
• να εξερευνούν το περιβάλλον τους (φύση και άλλους ανθρώπους)
• να εκφράζονται

Είναι ένα σχολείο στο οποίο οι μαθητές οι γονείς, οι δάσκαλοι και η φύση μετέχουν από κοινού.

Πέντε απλές οδηγίες για να διακοσμηθεί μία σχολική αίθουσα βάσει της προσέγγισης του Ρέτζιο Εμίλια, είναι οι ακόλουθες:

1) Απλότητα στη φόρμα και Ουδετερότητα στα χρώματα

2) Καλή οργάνωση του χώρου

3) Διάκριση των επιμέρους χώρων

4) Χώροι-Προκλήσεις για εξερεύνηση

5) Η Ομορφία είναι κυρίαρχη

Πηγές – Σύνδεσμοι:

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

οι πυραμίδες με τα δικά μας ιερογλυφικά

Στην πορεία μας στην αρχαία Αίγυπτο, η τέχνη, η φαντασία και η δημιουργικότητα είναι συνοδοιπόροι. Χρησιμοποιώντας χαρτόνια ή λευκά χαρτιά, νερομπογιές ή μαρκαδόρους, πλαστικά ή ξύλινα τουβλάκια, τα παιδιά δημιούργησαν το δικό τους αρχαίο αιγυπτιακό κόσμο.

1) Τα παιδιά έγραψαν τα δικά τους ιερογλυφικά γράμματα πάνω στις πυραμίδες που τους χάρισε ο Αλέξης.

2) Κατασκεύσαν μία αιγυπτιακή πόλη από ξύλινα τουβλάκια και πυραμίδες από πλαστικά.

το κόκκινο είναι το παλάτι, τα κίτρινα τα απλά κτίρια, τα γαλάζια ο Νείλος

3)Ζωγράφισαν εμπνευσμένοι από τις έρευνές μας

οι δούλοι μεταφέρουν πέτρες για να χτίσουν την πυραμίδα, ενώ δεξιά είναι ο Καίσαρας και η Κλεοπάτρα

η Κλεοπάτρα έξω από την πυραμίδα της

οι δύο καρχαρίες είναι σε ‘σαρκοφάγο, εντός της πυραμίδας, και οι δυο αιγύπτιοι τους προσέχουν

Σχετικό άρθρο:

όταν ο Αλέξης συνάντησε την Κλεοπάτρα

όταν ο Αλέξης συνάντησε την Κλεοπάτρα

τρεις από τους χάρτες του Αλέξη

Ο Αλέξης (Ακριθάκης) έγινε με τον καιρό ο αγαπημένος φίλος και συνεργάτης μας. Κάθε μέρα μας αφήνει έναν γρίφο στη βαλίτσα του, και κάθε μέρα ο γρίφος αυτός μας οδηγεί σε νέες ανακαλύψεις.

Μέσα από τους γρίφους του λοιπόν οδηγηθήκαμε στον αρχαίο αιγυπτικό χάρτη και αρχίσαμε να μελετάμε τη ζωή των Αρχαίων Αιγυπτίων (3.100 – 30 πχ). Στο ταξίδι με τη χρονομηχανή, επόμενος σταθμός μετά τους Πρωτόγονους ήταν η Αίγυπτος. Προτίμησα λοιπόν να μας οδηγήσει σε αυτούς, με παιγνιώδη τρόπο, ο Αλέξης.

ο χάρτης- κάτοψη της αίθουσας μας που μας εισάγει στην αρχαία Αίγυπτο

Τα παιδιά έφεραν όσα βιβλία είχαν για την Αίγυπτο στο σπίτι τους και στήσαμε μία επαρκή επιστημονική βιβλιοθήκη για τις αναζητήσεις μας.

Μια μέρα ο γρίφος τους Αλέξη μας οδήγησε στην αυλή του σχολείου όπου, σε μια τσάντα βρήκαμε χαρτονένιες πυραμίδες. Κάθε παιδί έγραψε τα δικά του ιερογλυφικά γράμματα στην πυραμίδα του.

είναι η κάτοψη του σχολείου μας και της αυλής μας

Μια άλλη μέρα ο γρίφος μας οδήγησε στην ανακάλυψη του δαχτυλιδιού της Κλεοπάτρας.

η θήκη του δαχτυλιδιού της Κλεοπάτρας

Την Πέμπτη, μέσω του γρίφου, βρήκαμε ένα κείμενο που αποκωδικοποιούσε τα σύμβολα (ιδεογράμματα) των ιερογλυφικών που ήταν γραμμένα στον πρώτο αιγυπτικό χάρτη.

Κάτω δεξιά είναι γραμμένο σε ιερογλυφικά το ‘μήνυμα του χάρτη’

Σήμερα, ο Αστερίξ και ο Οβελίξ μας ξενάγησαν στο βασίλειο της Κλεοπάτρας.

ο χάρτης που ζωγράφισε ένα παιδί με τον κρυμμένο θησαυρό

Και η περιπέτεια συνεχίζεται.

Σύνδεσμος:

Αν θέλετε να παρακολουθήσετε σε κινούμενο σχέδιο το έργο Αστερίξ και Κλεοπάτρα των Γκοσινί (σενάριο) και Ουντερζό (εικονογράφηση), πατήστε εδώ.

Σχετικά άρθρα:

Αρχαία Αίγυπτος, Μια μέρα στη χώρα του Νείλου

ενδοσχολική βία, ή εκφοβισμός, ή μπούλινγκ

Copyright ©jeanpaulmallozzi

Η ενδοσχολική βία (ή εκφοβισμός, ή μπούλινγκ / Bullying) είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που υπήρχε πάντα στα σχολεία, αλλά σήμερα απέκτησε όνομα και ως τέτοιο μας επέτρεψε να το δούμε. Δυστυχώς η βία και ο εκφοβισμός είναι στοιχεία της κοινωνίας (θέμα που δεν άπτεται του παρόντος άρθρου) κατά συνέπεια είναι και στοιχείο της μικρής κοινωνίας του σχολείου. Σε περιόδους κατά τις οποίες ο νταής, ο μάγκας, ο μάτσο άνδρας, είναι αποδεκτοί ως πρότυπα για την κοινωνία, έχουμε μεταφορά αυτών των προτύπων και εντός της σχολικής κοινότητας, με αποτέλεσμα να οξύνεται ο ενδοσχολικός εκφοβισμός. Σε περιόδους έξαρσης του εκφοβισμού στην κοινωνία, υπάρχει και έξαρση του εκφοβισμού εντός του σχολείου. Σε περιόδους μη αποδοχής τους διαφορετικού στην κοινωνία, συναντάμε δυσανεξία στο διαφορετικό και εντός του σχολείου.
Όμως πώς ορίζεται το μπούλινγκ (γενικώς και όχι μόνο ενδοσχολικό); Παίρνουμε τον ορισμό από τη βικιπαίδεια:

«Το μπούλινγκ (νταηλίκι – bulliying) είναι μια μορφή κακοποίησης, πιο συγκεκριμένα εκφοβισμού ή εξαναγκασμού. Αυτή συνεπάγεται περιοδικά επαναλαμβανόμενες πράξεις που σκοπό έχουν την επιβολή ενός ατόμου ή μιας ομάδας πάνω σε ένα άλλο άτομο ή ομάδα, επομένως μια «ανισορροπία δυνάμεων». Η εν λόγω ανισορροπία μπορεί να είναι κοινωνική ή/και σωματική. Το θύμα του εκφοβισμού αναφέρεται και ως στόχος.
Το νταηλίκι αποτελείται από τρία βασικά είδη κακοποίησης – συναισθηματική, λεκτική και σωματική. Συνήθως, πρόκειται για ανεπαίσθητες μεθόδους εξαναγκασμού όπως ηψυχολογική χειραγώγηση.
Το νταηλίκι κυμαίνεται από την απλή μορφή εκφοβισμού σε πιο σύνθετες μορφές, στις οποίες ο νταής ενδέχεται να έχει έναν περισσότερους «υπαρχηγούς» που μπορεί να φαίνεται να είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν τον «αρχι-νταή» στις δραστηριότητές του. Το νταηλίκι στο σχολικό ή εργασιακό χώρο αναφέρεται και ως ομότιμη κακοποίηση.
Το νταηλίκι μπορεί να προκύψει σε οποιοδήποτε περιβάλλον στο οποίο ανθρώπινα όντα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αυτό περιλαμβάνει το σχολείο,το στρατό, την οικογένεια, το χώρο εργασίας, το σπίτι και τις γειτονιές. Ο εκφοβισμός είναι δυνατό να λαμβάνει χώρα μεταξύ κοινωνικών ομάδων, κοινωνικών τάξεων και ακόμη και μεταξύ χωρών (υπερβολική εθνικοφροσύνη, σοβινισμός, φασισμός).»

από τη σελίδα: imgkid.com

Στο νηπιαγωγείο η βία δεν είναι άγνωστη λέξη. Θεωρώ όμως ότι είναι δύσκολο να υπάρξει ενδοσχολική βία-εκφοβισμός, δηλαδή (βάσει του ορισμού) μία διαρκής κατάσταση εκφοβισμού ενός παιδιού από άλλα, γιατί τότε το νηπιαγωγείο έχει αποτύχει στους βασικούς στόχους που έχει θέσει ως σχολείο.
Και γιατί δεν μπορεί να υπάρξει εκφοβισμός; Επειδή η νηπιαγωγός είναι κάθε δευτερόλεπτο κοντά στα παιδιά και παρεμβαίνει σε κάθε διένεξη και διαπληκτισμό τους (με βάση τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποίησε η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου σε συνεργασία με την Παιδαγωγική σχολή του Α.Π.Θ., ο σχολικός εκφοβισμός εμφανίζεται κυρίως στο σχολικό περιβάλλον σε χώρους χωρίς επίβλεψη από τους εκπαιδευτικούς, όπως η αυλή, ο διάδρομος και η τάξη κατά τη διάρκεια του διαλείμματος – πηγή). Επειδή τα νήπια συνηθίζουν να λένε στην νηπιαγωγό αυτό που τους συμβαίνει, εν αντιθέσει με τα μεγαλύτερα παιδιά που ντρέπονται ή φοβούνται (βάσει της ίδιας μελέτης, τα μεγαλύτερα παιδιά μιλάνε στους φίλους και όχι στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς). Επειδή τα νήπια λειτουργούν περισσότερο αυθόρμητα. Επειδή η αυθεντία του μεγάλου, όταν τον εμπιστεύονται, όπως και η προστασία και η ασφάλεια που αυτός τους προσφέρει, λειτουργεί αποτρεπτικά στην εμφάνιση του φαινομένου του εκφοβισμού. Διευκρινίζω ότι για να θεωρηθεί ένα φαινόμενο ως σχολικός εκφοβισμός, θα πρέπει να είναι επαναλαμβανόμενο και να έχει προκαλέσει ένα διαρκή φόβο, μία τραυματική εμπειρία στο παιδί-στόχο. Εάν κάποια ημέρα ένα παιδί φοβηθεί από ένα γεγονός, ή εάν του ασκηθεί μία φορά βία από ένα άλλο παιδί, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί εκφοβισμός.
Η δουλειά μας είναι να παρεμβαίνουμε καθημερινά και να μην επιτρέπουμε τα μεμονωμένα γεγονότα και γίνουν σταθερές, να μην επιτρέψουμε να ασκηθεί οποιαδήποτε μορφή εκφοβισμού, ακόμη και ως μεμονωμένο συμβάν.

από τη σελίδα: imgkid.com

Εδώ θα πρέπει να πω πως είμαι αντίθετη με τις ημέρες – αφιερώματα (γενικά, αλλά και ειδικά στο θέμα μας), αν και μπορεί να είναι αφορμές για να αρχίσει ένα ουσιαστικό έργο σε βάθος χρόνου. Στο νηπιαγωγείο έχουμε, βάσει του προγράμματός μας, κάποιους εκπαιδευτικούς στόχους. Το έργο μας είναι να δουλεύουμε για την επίτευξη αυτών των στόχων καθημερινά. Καθημερινά λοιπόν δουλεύουμε έτσι ώστε να αναπτυχθεί μεταξύ των παιδιών πνεύμα συνεργασίας, αλληλοσεβασμού, εκτίμησης και αποδοχής της διαφοράς, του άλλου, του ξένου. Βήμα βήμα, λιθαράκι λιθαράκι, χτίζουμε αυτή τη σχέση, μέσα από αντιξοότητες και προβλήματα, χρησιμοποιώντας όλες τις μεθόδους μάθησης, διαπερνώντας οριζόντιως όλους τους τομείς μάθησης. Η βία, ο φόβος, η καταπίεση, η απαξίωση, η μείωση της προσωπικότητας, είναι μορφές συμπεριφοράς που δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτές καμία ημέρα, καμία ώρα, κανένα λεπτό της κοινής μας ζωής στο σχολείο.
Τα βιβλία, οι ταινίες, οι συζητήσεις, οι τέχνες, είναι και πρέπει να είναι καθημερινοί συνεργάτες στην προσπάθειά μας να εξορίσουμε τη βία και το φόβο από τα σχολειά μας. Όμως, για να παραχθεί ουσιαστικό έργο, θα πρέπει η δουλειά μας σχετικά με τον εκφοβισμό να εκτείνεται σε όλη τη χρονιά, να γίνεται σε βάθος, δηλαδή να αφορά στην ευρύτερη συγκρότηση του χαρακτήρα του κάθε παιδιού, τη θέση του απέναντι στους άλλους ανθρώπους και την ίδια του τη ζωή. Κανένα βιβλίο, καμία ημέρα, καμία ταινία δεν μπορεί να κάνει τίποτε, εάν η στάση ζωής που διδάσκουμε στην καθημερινότητα, αποδέχεται τα πρότυπα της βίας, του ισχυρού έναντι του ασθενούς, των ικανών, άξιων και άριστων έναντι των ανίκανων, αδύναμων και διαφορετικών.

Η ερώτηση “ποιους ανθρώπους θέλουμε” προηγείται της ερώτησης “ποιο σχολείο θέλουμε”. Στόχος του νηπιαγωγείου είναι να εκπαιδεύσει ελεύθερους, δημιουργικούς, χαρούμενους ανθρώπους, που θα λειτουργούν μέσα σε ένα κλίμα συνεργασίας, αποδοχής και αλληλοεκτίμησης.

Μην είσαι θεατής ή ακόλουθος
Γίνε ανεξάρτητος
Πίστεψε στον εαυτό σου
Δράσε συλλογικά και συνεργατικά

Σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό, βρήκα πολύ καλά αφιερώματα με προγράμματα και δράσεις, και σίγουρα θα υπάρχουν και πολλά ανάλογα:
Α΄ Σύλλογος Αθηνών Εκπαιδευτικών Π.Ε.,
περιφερειακή διέυθυνση α’θμιας β’θμιας εκπ/σης νοτίου αιγαίου,
πυθαγόρειο νηπιαγωγείο,
popi it,
11ο νηπιαγωγείο Χίου,
το νηπιαγωγείο που ονειρεύομαι,
εταιρεία Ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιού και εφήβου

Και κάτι τελευταίο, που όμως δείχνει το ευρύτερο πρόβλημα που υπάρχει στην κοινωνία μας σήμερα. Αναζητώντας εικόνες για το μπούλινγκ, βρήκα μία εικόνα που έγραφε:

«Η ΒΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΑΓΚΙΑ»

Τι σημαίνει αυτό; Ότι η μαγκιά είναι κάτι καλό και η βία που είναι το κακό, δεν πρέπει να συγχέεται μαζί της; Μέσω αυτού του συνθήματος επιχειρείται η “νομιμοποίηση”, “κάθαρση” και αποδοχή της μαγκιάς. Θεωρώ ότι η μαγκιά είναι απορριπτέα, η μαγκιά η οποία σίγουρα δεν έχει καμία σχέση με τον “μάγκα” της εποχής του ρεμπέτικου. Η μαγκιά σήμερα ταυτίζεται με το νταηλίκι και υπό αυτή την έννοια η μαγκιά είναι εξ ορισμού βία. Εάν δεν αρνηθούμε το πρότυπο του μάγκα και του νταή, δε θα μπορέσουμε να απαλλαχθούμε από τη βία, όχι μόνο εντός του σχολείου, αλλά και ευρύτερα στην κοινωνία μας.

τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός:
– Αποκλεισμός
– Σωματική βία
– Ψέματα ή φήμες
– Απειλές
– Λεκτική κακοποίηση και παρενόχληση

νηπιαγωγεία με έμπνευση

Όταν δίνουμε τη δυνατότητα στους αρχιτέκτονες να δημιουργήσουν, τότε τα αποτελέσματα είναι θαυμαστά!

Χτισμένο γύρω από ένα δέντρο, το νηπιαγωγείο Fuji στο Τόκιο της Ιαπωνίας, είναι μια «οπτική οδός που ενώνει την ενέργεια της παιδικής ηλικίας με τη φύση». Σχεδιασμένο από την ομάδα Tezuka Architects το 2007.

Είναι το νηπιαγωγείο tellus στη Στοκχόλμη, σχεδιασμένο από την ομάδα Tham-Videgård-Arkiteker.
Εκτός από την υπέροχη αισθητική, ο σχεδιασμός εξασφαλίζει τη μέγιστη ενεργειακή απόδοση για το νηπιαγωγείο.

Το νηπιαγωγείο Sighartstein στην Αυστρία, έχει σχεδιαστεί από την ομάδα kadawittfeldarchitektur. Μεγάλα παράθυρα, φως και ήλιος, όλη η φύση μέσα στην αίθουσα!

Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το Νηπιαγωγείο Taka-Tuka-Land στο Βερολίνο (Γερμανία) προοριζόταν για προσωρινό κτίριο – ευτυχώς το νηπιαγωγείο ήταν τόσο επιτυχημένο, που το κτίριο σώθηκε. Είναι εμπνευσμένο από το κλασικό παραμύθι «Πίπη Φακιδομύτη» και τις επισκέψεις της στη μυθική χώρα Τάκα-Τούκα.

Το νηπιαγωγείο Els Colors βρίσκεται στη Βαρκελώνη (Ισπανία) και σχεδιάστηκε από την ομάδα RCR Architects (2002). Στόχος των αρχιτεκτόνων ήταν να δημιουργήσουν ένα κτίριο άνετο και ευχάριστο που να επιτρέπει να ανθίσει η φαντασία των παιδιών.

Σύνδεσμοι:

νηπιαγωγείο Fuji

νηπιαγωγείο tellus

νηπιαγωγείο Sighartstein

νηπιαγωγείο Taka-Tuka-Land

νηπιαγωγείο Els Colors

Για περισσότερες ιδέες επισκεφθείτε τους ακόλουθους συνδέσμους: 1, 2, 3, 4.

μάρτης

“Ήλιος κόκκινος ζεστός στάθηκε στην κάμαρά μου
Ξύπνησε όλη η πολιτεία κάτω απ’ τα παράθυρά μου”

Ήλιος κόκκινος ζεστός ξύπνησε την πολιτεία μας χθες, πρώτη μέρα του Μάρτη. Ένα μικρό πουλί κελάηδησε στο λευκό λουλούδι της αμυγδαλιάς, που σε πείσμα των δελτίων καιρού, επιμένει να ανθίζει πριν την ώρα της.

“Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη” λέει ο ποιητής.

Η μαγεία είναι εξόριστη από το σχολειό μας, όχι όμως και το μαγικό. Μαγικό είναι για μας το θαυμαστό γέννημα της φαντασίας, το ποιητικό. Μάγεμα κι όνειρο ο πρώτος ήλιος του Μάρτη. Ο ήλιος που κυρίαρχος, έσπαγε πάντα τους φράχτες των συνόρων και ένωνε τους λαούς, έλληνες, αλβανούς, βούλγαρους, ρουμάνους, μολδαβούς… Ο ήλιος που έκλωθε τις ίδιες παραδόσεις στη λαϊκή συνείδηση.

Κόκκινη κλωστή, σαν τη φωτιά του ήλιου, δεμένη πλάι στη λευκή, την ομορφιά και την αγνότητα. ‘Μάρτης’: το κόκκινο και το λευκό χορεύουν πάνω στον αριστερό καρπό μας το χορό της άνοιξης, που εξευμενίζει το κακό.

Μαρτιά, Μάρτινκα, Βερόρε, Μαρτενίτσα ή Μαρτιζόρ, όπως και αν τον ονόμαζαν οι λαοί, ίδιος είναι ο ‘μάρτης’, το έθιμο που θέλει να φοράμε μια κόκκινη και λευκή κλωστή στο χέρι, για να μη μας κάψει ο ήλιος ή για να φύγει κάθε κακό, προλήψεις δεμένες με μύθους και λαϊκή σοφία. Αυτή τη λαϊκή σοφία αγαπάμε στο νηπιαγωγείο μας, μια σοφία που έρχεται από παλιά για να μας ενώσει με όσους ζήσανε κάποτε εδώ.

Γι αυτό φορέσαμε και φέτος ‘μάρτη’. Κι όταν περάσει ο Μάρτης, θα κρεμάσουμε τους ‘μάρτες’ μας στα δέντρα της αυλής, για να τους πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τις φωλιές τους.

Καλή άνοιξη!

Σημειώσεις:

1ο παράθεμα: από το τραγούδι σε στίχους και μουσική του Διονύση Σαββόπουλου: «Ήλιε, ήλιε αρχηγέ» (για να ακούστε το τραγούδι πατήστε εδώ).

2ο παράθεμα: από το β΄σχεδίασμα των ‘Ελεύθερων πολιορκημένων’ του Διονυσίου Σολωμού (όλο το έργο εδώ).

Σύνδεσμοι:

Πολύ καλά αφιερώματα στην ιστορία του εθίμου από την ‘εκπαιδευτική κλίμακα’ και το ‘σαν σήμερα‘.

οι γρίφοι του Αλέξη

Μετά τη χθεσινή πρώτη γνωριμία με τον Αλέξη Ακριθάκη, τα παιδιά έμειναν να αναρωτιούνται ποιος είναι και πώς μπήκε στην αίθουσά μας. Αποφασίσαμε λοιπόν να ψάξουμε καλύτερα τη βαλίτσα, μήπως βρούμε κάτι που θα μας βοηθήσει να απαντήσουμε στα ερωτήματά μας.

Και να, μέσα στη βαλίτσα βρήκαμε κρυμμένο ένα δεύτερο γράμμα που έγραφε:

«Αγαπημένα μου παιδιά. Σας έχω φέρει ακόμη κάτι, αλλά για να το βρείτε πρέπει να λύσετε τρεις γρίφους.

ΓΡΙΦΟΣ 1ος

Όχι μεγάλο, ούτε μικρό
από ένα ξύλο είναι φτιαχτό
Πολλά τετράγωνα έχει γραμμένα
Εξήντα τέσσερα συγκεκριμένα
Τι είναι;

Εκεί σας έχω αφήσει κάτι! Τα λέμε σε λίγο
Αλέξης»

Τα παιδιά έλυσαν τον 1ο γρίφο και βρήκαν κάτω από τη σκακιέρα ένα κομμάτι ενός παλιού χάρτη (ζωγράφισα το χάρτη αυτό ειδικά για το πρόγραμμα και είναι η κάτοψη της αίθουσάς μας). Πίσω από το χάρτη έγραφε:

«ΓΡΙΦΟΣ 2ος

Είναι μικρό και στρογγυλό
Ύφασμα έχει πιο μαλακό
Ανοίγει, κλείνει σαν το κουτί
Μοιάζει καπέλο, ποιος θα το βρει;

Καλή επιτυχία! Αλέξης»

Τα παιδιά έλυσαν και το 2ο γρίφο και βρήκαν κάτω από ένα διακοσμητικό κουτί σε σχήμα καπέλου, το δεύτερο κομμάτι που χάρτη. Πίσω από 2ο κομμάτι έγραφε:

«ΓΡΙΦΟΣ 3ος και τελευταίος!

Είναι μεγάλο, πολύ σκληρό
λευκό σαν χιόνι και παγερό
Δυο μέτρα μπόι, δυο πόρτες έχει
όχι, δεν τρώει και ούτε τρέχει

Αν λύσετε και τον 3ο γρίφο, θα βρείτε το 3ο κομμάτι του χάρτη, βάσει του οποίου θα βρείτε αυτό που σας άφησα.
Αλέξης»

Λύνοντας και τον 3ο γρίφο τα παιδιά βρήκαν μέσα στο ψυγείο μας το 3ο κομμάτι του χάρτη. Ένωσαν τα 3 κομμάτια και ακολουθώντας τα σημάδια, βρήκαν έναν εξωτερικό σκληρό δίσκο, κάτω από τον καναπέ μας.
Ο σκληρός δίσκος είχε ένα αρχείο με όλα τα έργα του Ακριθάκη. Αλλά αυτά θα τα περιγράψουμε σε ένα επόμενο άρθρο.

Σημείωση:

Τα παιδιά αναρωτιούνται ακόμη εάν πράγματι υπάρχει ο Δράκος που είναι ζωγραφισμένος στο χάρτη, και εάν υπάρχει πού είναι κρυμμένος – βάσει του χάρτη θα ήταν κάπου κοντά στο κόκκινο χαλί μας.

ένα ταξίδι με τη βαλίτσα του Αλέξη

Κάπου στην αίθουσα έχει τοποθετηθεί μια βαλίτσα. Πέφτοντας επάνω της, αρχίζω να αφηγούμαι την ακόλουθη ιστορία που γράφτηκε ειδικά για το πρόγραμμα.

Η ιστορία μιας βαλίτσας:

Μια όμορφη βροχερή ημέρα, περπατούσα αμέριμνη στο δρόμο και … μπαμ (!), έπεσα πάνω σε μια βαλίτσα.
Πώς βρέθηκε εδώ αυτή η βαλίτσα;
Ποιος την άφησε;
Γιατί την ετοίμασε;
Τι ήθελε να κάνει;
Τι βάζουμε σε μια βαλίτσα;
Γιατί (και από τι) θέλουμε να φύγουμε;
Γιατί θέλουμε να ταξιδέψουμε;
Πού θέλουμε να πάμε;
Τι αναζητάμε;
Πού θα θέλατε να πάμε με αυτή τη βαλίτσα;
Αν βρίσκατε μία βαλίτσα τι θα κάνατε;
Να την ανοίξουμε;
Υποθέστε τι έχει μέσα και αιτιολογήστε γιατί.
Τι δεν θα μπορούσε να έχει μέσα;
Εσείς τι θα θέλατε να έχει;

Κάποτε λοιπόν ζούσε ένας ζωγράφος που αγαπούσε πολύ τις βαλίτσες. Έφτιαχνε βαλίτσες από ό,τι έβρισκε: ξύλα, χαρτόνια, υφάσματα και λαμαρίνες. Βαλίτσες μονόχρωμες και πολύχρωμες, ζωγραφισμένες ή κατασκευασμένες, μεγάλες ή μικρές.
Γιατί λέτε να έφτιαχνε βαλίτσες;
Τι χαρακτήρα θα είχε αυτός ο ζωγράφος; Τι θα του άρεσε να κάνει; Τι θέλει να μας πει μέσα από το θέμα που επέλεξε;
Μα τι βλέπω! Εδώ έχει ένα γράμμα (στη θέση όπου γράφουμε το όνομα του ιδιοκτήτη, έχει ένα διπλωμένο γράμμα – το διαβάζω).
“Αγαπημένα μου παιδιά. Άκουσα ότι κι εσείς αγαπάτε τις βαλίτσες και τα ταξίδια, όπως εγώ. Για αυτό αποφάσισα να σας αφήσω αυτή τη βαλίτσα. Ό,τι έχει μέσα είναι τα δικά μου δώρα για εσάς που με μάθατε πώς να ζωγραφίζω. Με όλη μου την αγάπη. Αλέξης Ακριθάκης”
Τι λέτε λοιπόν να έχει η βαλίτσα;
Να την ανοίξουμε;
Ανοίγουμε τη βαλίτσα. Μέσα έχει 24 βαλίτσες από χοντρό ανακυκλωμένο χαρτόνι χαρτοκιβωτίων.
Μα ποιος είναι ο Αλέξης;
Τον γνωρίζει κάποιος από εσάς;
Πώς και πότε μπήκε στην αίθουσά μας;
Λέτε να είναι αληθινός ή φανταστικός;

Παρατήρηση, ανάλυση των έργων

Δείχνοντας ένα πάουερ πόιντ με τις βαλίτσες του Ακριθάκη, σταματάω στα έργα, προτρέπω τα παιδιά να τα παρατηρήσουν, να τα περιγράψουν, να πουν τι νιώθουν, με τι θα μπορούσαν να τα παρομοιάσουν, να τα κρίνουν λέγοντας τι τους αρέσει και τι όχι και γιατί.
Στο τέλος τους ζητάω να πουν ποια είναι η αγαπημένη τους βαλίτσα και να αιτιολογήσουν γιατί την επιλέγουν.

Ατομική δημιουργία / έκφραση

Μετά την παρατήρηση και συζήτηση πάνω στα έργα, προτείνω στα παιδιά να δημιουργήσουν τη βαλίτσα τους, με όποιο υλικό και τρόπο επιλέξουν (ζωγραφική ή κατασκευή ή μικτή τεχνική), εμπνευσμένοι από το έργο του δημιουργού που τους αρέσει περισσότερο.

(αυτή είναι η βαλίτσα μας: μέσα έχει μείνει η κατάσταση που καταγράψαμε
με πράγματα που υπέθεταν τα παιδιά ότι έχει η βαλίτσα
και το γράμμα του Ακριθάκη)

γνωριμία και δημιουργικός διάλογος με το έργο του ζωγράφου Αλέξη Ακριθάκη

«Χρειάστηκε να γεράσω για να μάθω να ζωγραφίζω σαν παιδί.»
Joan Miró, 1893-1983, Ισπανός ζωγράφος

Εάν ισχύει αυτό που έγραψε ο Μιρό και θα ασπάζονταν οι περισσότεροι από τους μεγάλους ζωγράφους, εάν τα παιδιά είναι φύσει καλλιτέχνες, τότε ποιος ο λόγος να κάνουμε οποιοδήποτε πρόγραμμα αισθητικής αγωγής στα παιδιά;
Συμφωνώντας με τον Μιρό ο Πικάσσο θα πει “κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης” για να προσθέσει όμως αμέσως μετά, “το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας”. Με τη ρήση του αυτή ο Πικάσσο αρθρώνει το βασικό σκοπό της Αισθητικής αγωγής στο Νηπιαγωγείο: να ενισχύσει και να αναπτύξει, να δώσει νέα ερεθίσματα και να απελευθερώσει τη δημιουργική ικανότητα που έχουν τα νήπια.

Στα πλαίσια αυτού του σκοπού, αυτές τις ημέρες δουλεύουμε στο νηπιαγωγείο μας  ένα δικό μας Σχέδιο Εργασίας για τον ζωγράφο Αλέξη Ακριθάκη.

Γιατί ο Ακριθάκης

Ο ζωγράφος Αλέξης Ακριθάκης είναι ένας από τους σημαντικότερους έλληνες ζωγράφους του εικοστού αιώνα. Έργα του φιλοξενούνται στην εθνική πινακοθήκη αλλά και σε πολλά μουσεία και πινακοθήκες παγκοσμίως. Είναι σημαντικό λοιπόν για τα νήπια, να έρθουν σε επαφή με το έργο ενός σπουδαίου δημιουργού.

Το έργο του Ακριθάκη διακρίνεται από μία μαγική αφηγηματικότητα και μία παιδική γραφή. Τα στοιχεία αυτά το καθιστούν εύκολα προσεγγίσιμο από τα παιδιά, αφού η προσωπική του εικαστική γλώσσα τους είναι προσφιλής.

Τα έργα του είναι αφηγηματικά και συμβολικά. Αντικατοπτρίζουν την ιδέα της ένωσης της τέχνης με τη ζωή. Τα παιδιά μπορούν να ‘διαβάσουν’ την ιστορία που αφηγείται, να αναγνωρίσουν και να αποκωδικοποιήσουν τα σύμβολα (πχ. βαλίτσα), να γνωρίσουν τη σχέση τέχνης και ζωής, να νιώσουν την τέχνη ως κομμάτι της ζωής τους.

Στα επόμενα άρθρα θα παρουσιάσω κάποιες από τις δραστηριότητες του Σχεδίου Εργασίας που δουλεύουμε. Όλο το σχέδιο μπορείτε να το βρείτε αναρτημένο στην προσωπική μου σελίδα, εδώ .

Σύνδεσμοι:

Για το βιογραφικό του Ακριθάκη από την Εθνική Πινακοθήκη, εδώ.

Δείτε ακόμη ένα πολύ καλό αφιέρωμα του Γιώργου Νομικού στο ‘artic’, εδώ.

μικρός πρίγκιπας από χαρτόνι

Διαβάζοντας τον μικρό πρίγκιπα, αποφασίσαμε να φτιάξουμε τους δικούς μας ήρωες, ανακυκλώνοντας και δημιουργώντας πάνω σε παλιές χαρτόκουτες.

Κάθε παιδί έφτιαξε το δικό του αεροπλάνο του Αντουάν:

Αλλά και το δικό του δέντρο Μπαομπάμπ με μεγάλες ρίζες.

Και φυσικά έφτιαξε το δικό του Μικρό Πρίγκιπα αλλά και το προβατάκι του:

Τέλος, συγκεντρώσαμε κουτιά ζαχαροπλαστείου (οι γονείς βοήθησαν σε αυτό, όπως και σε όσα κάνουμε στοσχολείο μας) και με αυτά κάθε παιδί έφτιαξε τον πλανήτη του πρίγκιπα, στονοποίο έβαλε τους ήρωές του, για να τους πάρει μαζί του στο σπίτι του και να τοσυντροφεύουν κάθε μέρα.

νέα γωνιά: ντάμα

Φέτος για πρώτη φορά φτιάξαμε και μία γωνιά με το παιχνίδι Ντάμα. Είναι παιχνίδι στρατηγικής, όπως και το σκάκι, αλλά πιο εύκολο, γιατί κάθε πιόνι έχει ισότιμη αξία και κάνει τις ίδιες κινήσεις. Το παιχνίδι έρχεται από τα αρχαία χρόνια και λόγω της διασποράς του, παίζεται με πολλούς τρόπους. Εμείς έχουμε ως κανόνα, κάθε πιόνι να προχωράει διαγώνια (τα μαύρα πιόνια τοποθετούνται σε μαύρα τετράγωνα και τα άσπρα σε άσπρα) και να τρώει ευθεία (περνώντας πάνω από το αντίπαλο πιόνι το οποίο και ‘καταπίνει’).

Η ντάμα είναι στημένη όλη την ημέρα στη γωνιά της και όποια παιδιά θέλουν παίζουν, είτε κατά τη διάρκεια των ελεύθερων δραστηριοτήτων, είτε σε ‘νεκρούς χρόνους’, όπως για παράδειγμα, αφού έχουν φάει και μέχρι να τελειώσουν το φαγητό τους τα άλλα παιδιά.

Το πολύ καλό με τη ντάμα είναι ότι μπορεί να κατασκευαστεί πολύ εύκολα με διάφορα υλικά (χαρτόνια, πέτρες, καπάκια), όπως βλέπουμε και στις εικόνες.

Καλό παιχνίδι λοιπόν!

Σύνδεσμος:

Μάθετε περισσότερα για τη ντάμα εδώ.

ο μικρός πρίγκιπας

Αυτή την περίοδο αρχίσαμε να διαβάζουμε σε συνέχειες την ιστορία του ‘μικρού πρίγκιπα’.

Ο Μικρός Πρίγκιπας είναι βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ. Η ιστορία του βιβλίου είναι η ακόλουθη: ο αφηγητής  (ο ίδιος ο Αντουάν) πέφτει με το αεροπλάνο του -που έχει πάθει βλάβη- στην έρημο. Εκεί συναντά ένα ασυνήθιστο παιδί (το μικρό πρίγκιπα), γνωρίζονται και γίνονται φίλοι. Ο μικρός πρίγκιπας διηγείται στον Αντουάν το ταξίδι του στους πλανήτες και τους ανθρώπους που συνάντησε εκεί και του περιγράφει τον πλανήτη του, τα μπαομπάμπ και το μικρό του λουλούδι.

Τα ακόλουθα λόγια της αλεπούς προς το μικρό πρίγκιπα είναι χαρακτηριστικά της γλυκύτητας και της ομορφιάς του βιβλίου:

«Είσαι υπεύθυνος για πάντα, γι’ αυτό που έχεις εξημερώσει.»

«Ο χρόνος που πέρασες με το τριαντάφυλλό σου είναι αυτό που το κάνει ξεχωριστό για σένα.»

Το έργο είναι δημοφιλές και κυκλοφορεί σε πολλές εκδόσεις (Πατάκης, Ψυχογιός, Ζαχαρόπουλος). Εγώ το γνώρισα από τις εκδόσεις Ηριδανός, με Πρόλογο και Μετάφραση του Στρατή Τσίρκα. Στη συγκεκριμένη έκδοση αναφέρονται τα ακόλουθα:

«Γραμμένο το 1940, στις Η.Π.Α. όπου είχε καταφύγει ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ όταν κατάρρευσε η Γαλλία, το μικρό αυτό αριστούργημα πρωτοεκδόθηκε γαλλικά στη Νέα Υόρκη κι αμέσως ακολούθησε η μετάφραση του στ’ αγγλικά. Κι ενώ διαρκούσε ακόμη ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, αλλεπάλληλες εκδόσεις του «Μικρού πρίγκιπα» κυκλοφορούσαν γαλλικά στην Ελβετία, τη Λατινική Αμερική, τη Β. Αφρική και το Λίβανο, αλλά και μεταφράσεις του σε πολλές γλώσσες. Ένα χρόνο αργότερα, την 31 Ιουλίου 1944, παραμονή ακριβώς της απελευθέρωσης της Γαλλίας, ο Σαιντ-Εξυπερύ, που εκτελούσε την έννατη πολεμική του αποστολή, ξέρει καλά, ενώ εξαφανίζεται με το αεροπλάνο του στ’ ανοιχτά της Κορσικής, κυνηγώντας γερμανικά καταδιωχτικά, πως ο μικρός του πρίγκηπας έγινε ήδη ένα σύμβολο, ένα φωτεινό σημείο. Έγινε ένα αστέρι συναντίληψης κι επικοινωνίας, όλων εκείνων, που πάνω από τον όλεθρο του πολέμου και τις χιτλερικές θηριωδίες, δεν έπαψαν να μένουν πιστοί στις αξίες του ανθρώπου, στο απαραβίαστο του εσωτερικού του κόσμου, στο δικαίωμα του ν’ αγωνίζεται για να δώσει ένα νόημα στη ζωή, και για την ευτυχία του.»

Ακολούθως μπορείτε να δείτε ένα ανιμέισον του μικρού πρίγκιπα, που είχε προβληθεί από την τηλεόραση της βουλής.

Πηγές / Σύνδεσμοι:

Ανάλυση του έργου εδώ

Πληροφορίες Βικιπαίδεια

Θεατρική Παράσταση:

Το βιβλίο έχει διασκευαστεί σε θεατρικό έργο και έχει ανέβει σε διάφορες παραστάσεις. Φέτος βρήκαμε μία παράσταση – για πληροφορίες  εδώ και εδώ.

με τη νέα χρονιά στήσαμε το σκάκι μας

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, με την είσοδο της νέας χρονιάς, δημιουργήσαμε τη γωνιά για το σκάκι.

Περιγράψαμε και καταγράψαμε τις ιδιότητες από κάθε πιόνι και τους  κανόνες του παιχνιδιού. Στη συνέχεια φτιάξαμε έναν πίνακα διπλής εισόδου στον οποίο, κάθε φορά που παίζει ένα παιδί, προσθέτει έναν κύκλο στην οριζόντια γραμμή του ονόματός του.

Η γωνία με το σκάκι έγινε ήδη από τις πιο αγαπημένες των παιδιών. Μάλιστα σε κάθε παιχνίδι υπάρχουν και θεατές (ενίοτε και βοηθοί) και έτσι τα παιδιά γίνονται  δάσκαλοι και μαθητές της ίδιας της ομάδας τους.

Σύνδεσμοι:

Για τους κακόνες του σκακιού μπορείτε να μπείτε εδώ

για την Ελληνική Σκακιστική Ομοσπονδία εδώ

και για την ιστορία και την περιγραφή του παιχνιδιού εδώ

φιγούρες για θέατρο σκιών

Η παράσταση του Εγωιστή Γίγαντα άρχιζε με θέατρο σκιών που το έπαιζαν τα  παιδιά. Τα ίδια έφτιαξαν και τις δικές τους φιγούρες από χαρτόνι για το θέατρο.

Τρεις από αυτές είναι οι ακόλουθες:

ο άνεμος

ένα δένδρο και ένα παιδί

ο εγωιστής γίγαντας

Φέτος για τα Χριστούγεννα ανεβάσαμε την παράσταση «Ο Εγωιστής Γίγαντας» πάνω στο γνωστό παραμύθι του Όσκαρ Ουάιλντ.

Το παραμύθι διασκευάστηκε για να αποφευχθούν οι μεταφυσικές παραδοχές του. Έτσι στο δικό μας μύθο, το παιδί που μπαίνει στον κήπο, είναι ένα παιδί που ήταν απομονωμένο από την ομάδα των συνομηλίκων.

Επίσης επιλέξαμε ο μύθος να τελειώνει με την αλλαγή του χαρακτήρα του γίγαντα και όχι με το φυσικό του τέλος, γιατί ο θάνατος είναι μία δύσκολη συναισθηματικά και νοητικά έννοια, η οποία θέλει ιδιαίτερη δουλειά για να προσεγγιστεί στο νηπιαγωγείο.

Ειδικά για την παράσταση γράφτηκαν στίχοι, πάνω σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.  Ένα δείγμα των στίχων είναι το ακόλουθο:

Μπήκανε τότε τα παιδιά στον έρημο τον κήπο
κι όλοι μαζί γκρεμίσανε του γίγαντα τον τοίχο
Η πινακίδα έγραφε ‘ο κήπος των θαυμάτων’
των ξένων, των ανήμπορων κι όλων των αδυνάτων

Εδώ τελειώνει ο μύθος μας, δεν ξέρω αν είναι αλήθεια
ζήσανε όλοι τους καλά που λεν τα παραμύθια
κι έμεινα μόνος να γυρνώ στου κόσμου την αρένα
τα τείχη που χωρίζουνε, να ρίχνω ένα ένα

(στίχοι: Μ.Π.)

Όποια/ος συνάδελφος επιθυμεί να έχει πρόσβαση στη διασκευή και τους στίχους, είναι αναρτημένα στην προσωπική μου σελίδα, εδώ.

Σύνδεσμοι:

Ενδεικτικές Εκδόσεις: 1, 2, 3, 4

Το παραμύθι εκδόθηκε για πρώτη φορά στη συλλογή «Ο Ευτυχισμένος Πρίγκιπας και άλλοι μύθοι» (The Happy Prince and Other Tales). Περισσότερα στοιχεία για τη συλλογή μπορείτε να βρείτε εδώ

Σημείωση:

Οι ζωγραφιές που συνοδεύουν το άρθρο μας είναι της αγαπημένης μας εικονογράφου Lisbeth Zwerger, από μία παλιά έκδοση (1984) του παραμυθιού των εκδόσεων Άμμος, που δυστυχώς είναι εξαντλημένη.

Σχετικό άρθρο:

«Ο εγωιστής γίγαντας, του Όσκαρ Ουάιλντ«