Γιάννης Ρίτσος – Στοιχεία Ταυτότητος
Xρονολογία της γέννησής μου πιθανόν το 903 π.X. – εξίσου πιθανόν το 903 μ.X.
Eσπούδασα ιστορία του παρελθόντος και του μέλλοντος στη σύγχρονη Σχολή του Aγώνα. Eπάγγελμά μου: λόγια και λόγια, – τι νά ‘κανα; Pακοσυλλέκτη με είπαν.
Kαι τώντι. Σύναξα ένα σωρό φτερά στρουθοκαμήλου απ’ τα καπέλα της υπόγειας Kόρης, κουμπιά από χλαίνες στρατιωτών, ένα κράνος, δυο φθαρμένα σαντάλια, μάζεψα ακόμη δυο σπιρτόκουτα και την καπνοσακούλα του Mεγάλου Tυφλού.
Στο Ληξιαρχείο, τα τελευταία χρόνια, μού δωσαν την πλέον απίθανη χρονολογία της γέννησής μου: 1909.
Bολεύτηκα μ’ αυτήν, και μένω.
Tέλος,το 3909 κάθισα στο σκαμνί μου να καπνίσω ένα τσιγάρο.
Tότε κατάφτασαν οι κόλακες· με προσκυνούσαν· μου περνούσαν στα δάχτυλα λαμπρά δαχτυλίδια.
Oι ανίδεοι δεν ξέραν πως τά ‘χα φτιάξει εγώ με τ’ άδεια τους φυσίγγια πού ‘χαν μείνει στους λόφους.
Γι’ αυτό ακριβώς, για την ωραία τους άγνοια, τους αντάμειψα πλούσια με αληθινά πετράδια και διπλάσιες κολακείες.
Πάντως το μόνο σίγουρο: τόπος της γέννησής μου: η Άκρα Mινώα.
(από τη Mονοβασιά, Kέδρος 1982)
«Από δω προς τον ήλιο. Μεθαύριο / που θα περνάνε μες στον ήλιο με σημαίες κι εργαλεία / μπορεί και κάποιος να σταθεί μια σύντομη στιγμή και να ρωτήσει: / Ποιος να ‘γραψε με τόσο αδέξια γράμματα τούτη την πινακίδα; / και κάποιος άλλος ίσως να θυμάται και να πει: / Ο Γιάννης Ρίτσος – ποιητής της τελευταίας προ Ανθρώπου εκατονταετίας»
ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ για το Γίάννη Ρίτσο
“Έφαγες το ψωμί σου; κοιμήθηκες ήσυχα;/μπόρεσες να μιλήσεις; ν’απλώσεις το χέρι σου;/θυμήθηκες να κοιτάξεις απ’το παράθυρο;/χαμογέλασες στο χτύπημα της πόρτας;/
Αν είναι ο θάνατος πάντοτε-δεύτερος είναι. /
Η ελευθερία πάντοτε είναι πρώτη.”
Και η αμφισβήτησή τους:
“‘Η, διαζευκτικό, σεμνή συνέπεια στο μυστήριο της αοριστίας,
βαθειά ανταπόκριση στην πολλαπλότητα ουσιών και φαινομένων,
μ’εσένανε βολεύουμε κ’εμείς τις δυσκολίες του βίου και του ονείρου,
τις τόσες αποχρώσεις κ’εκδοχές του μαύρου έως το αόρατο άσπρο”
Το φως και το σκοτάδι συνυπάρχουν στην ποίηση του Ρίτσου, εκφράζοντας τα βιώματά του και την ιδεολογία του. Ο ίδιος δηλώνει: “Κι εγώ, αν χρωστάω κάποια ευγνωμοσύνη στη ζωή, είναι γιατί πολύ με τυράννησε. Αλλά δεν υπέκυψα στην τυραννία. Αναπτύχθηκαν μέσα μου δυνάμεις”.
“Ήταν μακρύς ο δρόμος ως εδώ. Πολύ μακρύς, αδελφέ μου./ Οι χειροπέδες βαραίναν τα χέρια. Τα βράδια/ που ο μικρός γλόμπος κουνούσε το κεφάλι του λέγοντας/”πέρασε η ώρα”/ εμείς διαβάζουμε την ιστορία του κόσμου σε μικρά ονόματα/σε κάποιες χρονολογίες σκαλισμένες με το νύχι στους τοίχους/των φυλακών./σε κάτι παιδιάστικα σχέδια των μελλοθάνατων/-μια καρδιά, ένα τόξο, ένα καράβι που ‘σκιζε σίγουρα το χρόνο,/σε κάποιους στίχους που έμειναν στη μέση για να τους τελειώσουμε/ σε κάποιους στίχους που τελειώσαν για να μην τελειώσουμε. / Ήταν μακρύς ο δρόμος ως εδώ – δύσκολος δρόμος. Τώρα είναι δικός σου αυτός ο δρόμος. Τον κρατάς/όπως κρατάς το χέρι του φίλου σου και μετράς το σφυγμό του/ πάνω σε τούτο το σημάδι που άφησαν οι χειροπέδες. / Κανονικός σφυγμός. Σίγουρο χέρι. Σίγουρος δρόμος….
Χαμογελάμε κατά μέσα. Αυτό το χαμόγελο το κρύβουμε τώρα./ Παράνομο χαμόγελο – όπως παράνομος έγινε κι ο ήλιος/ παράνομη κι η αλήθεια. Κρύβουμε το χαμόγελο/όπως κρύβουμε στην τσέπη μας τη φωτογραφία της αγαπημένης μας/ όπως κρύβουμε την ιδέα της λευτεριάς ανάμεσα στα δυο φύλλα της καρδιάς μας./ Όλοι εδώ πέρα έχουμε έναν ουρανό και το ίδιο χαμόγελο. / Αύριο μπορεί να μας σκοτώσουν. Αυτό το χαμόγελο/ κι αυτόν τον ουρανό δεν μπορούν να μας τα πάρουν.