106o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ 2021-2022
ΤΑΞΗ Ε’
ΘΕΜΑΤΙΚΗ:
ΥΠΟΘΕΜΑΤΙΚΗ:
ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ:
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: Πετμεζάς Παναγιώτης – Παναγιώτου Ευφροσύνη
Αναλυτική περιγραφή δραστηριοτήτων
1η Ενότητα: Από το άτομο στην ομάδα
Επιμέρους στόχοι ενότητας:
o Να εξοικειωθούν οι μαθητές με πιο απλούς τρόπους συνεργασίας (δυάδα) ώστε, να διαμορφωθεί καλή βάση για τη συνοχή στην ομάδα
o Να εξοικειωθούν με τον ομαδικό τρόπο δουλειάς
o Να ενισχυθεί η αίσθηση της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας μέσα στην ομάδα.
Καθισμένοι στον κύκλο :
o Ο εκπαιδευτικός εξηγεί στα παιδιά την ημέρα και την ώρα που θα υλοποιείται το συγκεκριμένο πρόγραμμα.
o Ο εκπαιδευτικός τονίζει στα παιδιά ότι κατά τη διάρκεια του προγράμματος θα κάθονται σε κύκλο.
o Γίνεται μια συζήτηση για τις πιθανές διαφορές που βλέπουν από πριν, δηλαδή όταν κάθονταν στα θρανία τους σε σύγκριση με τώρα που κάθονται στον κύκλο.
o Προτείνεται να συζητηθεί πώς νιώθουν αυτήν την στιγμή & τι παρατηρούν.
o Κατόπιν, συζητείται η διαδικασία που θα ακολουθήσουν ο εκπαιδευτικός στο πρόγραμμα και τις μεθόδους που θα χρησιμοποιήσουν για να δουλέψουν μέσα στην ομάδα (χωρισμός της ομάδας σε υποομάδες, διάλογος, βιωματικές ασκήσεις – παιχνίδια)
1η Δραστηριότητα: Γνωριζόμαστε- Συνεργαζόμαστε
Χειραψίες
o Βάζουμε να ακούγεται ένα ήρεμο μουσικό κομμάτι και προτείνουμε στους μαθητές της ομάδας να σηκωθούν και να περπατήσουν ήρεμα μέσα στον κύκλο χωρίς να μιλάνε.
o Με το πρώτο χτύπημα που ακούγεται, αρχίζουν να βλέπουν τους άλλους χωρίς να τους μιλάνε. Όποιον συναντάνε τον χαιρετούν με χειραψία χωρίς λόγια.
o Με το δεύτερο χτύπημα, οι μαθητές αρχίζουν να χαιρετιούνται μεταξύ τους κοιτάζοντάς τους στα μάτια με όποιον τρόπο επιθυμούν και συστήνονται με το μικρό τους όνομα.
Συνεργασία σε δυάδες (Γεια σου, θέλεις να…;)
o Ο εκπαιδευτικός προτείνει στους μαθητές να γίνουν δυάδα με κάποιον που δεν γνωρίζουν καλά και βλέποντάς τον νιώθουν οικεία και θέλουν να τον γνωρίσουν περισσότερο. Δίνεται η οδηγία σε όλες τις δυάδες:
o Να μοιραστούν μια καλή στιγμή που τους έρχεται στο μυαλό είτε από το σχολείο είτε από το σπίτι. Κάτι, δηλαδή που όταν το θυμούνται τους έρχεται μια γλυκιά ανάμνηση.
Συνεργασία σε μικρές ομάδες
o Στη συνέχεια όλες οι δυάδες προσπαθούν να βρουν άλλη μια δυάδα και γίνονται μικρές ομάδες (τετράδες). Στη μικρή ομάδα παρουσιάζει ο καθένας το ταίρι του και περιγράφουν ή δείχνουν τη δραστηριότητα που έκαναν μαζί.
o Δίνεται η οδηγία να συζητήσουν «Τι χρειάζομαι για να νιώσω καλά σε μια συνεργασία»;
o Τέλος, η κάθε τετράδα διαλέγει μια δραστηριότητα (σαν κλήρωση) από το «κουτί δραστηριοτήτων». Από πριν έχει προετοιμαστεί ένα κουτί μέσα στο οποίο έχει χαρτάκια με δραστηριότητες, με το θέμα της συνεργασίας, που μπορούν να γίνουν σε ζευγάρια: (π. χ ζωγραφική, κατασκευή, συζήτηση, παντομίμα, κλπ.)
o Ο εκπαιδευτικός δίνει σε κάθε τετράδα τις εξής οδηγίες:
- Να δώσει ένα όνομα στην υποομάδα της
- Να επιλέξει έναν τρόπο με τον οποίο θα παρουσιάσει στην ολομέλεια αυτά που συζήτησαν για τη συνεργασία. (π.χ. πως θα συμβόλιζαν μια καλή συνεργασία)
Παρουσίαση στη μεγάλη ομάδα- Ολομέλεια
o Γίνεται παρουσίαση των μικρών ομάδων και των έργων τους στην ολομέλεια.
2η Δραστηριότητα: Η συμφωνία της ομάδας για τη συνεργασία
o Αφού ακουστούν όλες οι απόψεις, ο εκπαιδευτικός κάνει μια ανακεφαλαίωση αυτών που ανακοινώθηκαν από τις ομάδες και ακολουθεί συζήτηση για τη συνεργασία στην ομάδα. Πώς μου φαίνονται αυτά που ακούστηκαν από τις άλλες ομάδες; Τι από όλα αυτά που άκουσα, θέλω να ισχύει στην ομάδα μου για να νιώθω καλά; Τι από αυτά μπορώ εγώ να προσπαθήσω να κάνω;
o Τα παιδιά και ο εκπαιδευτικός συμφωνούν σε αυτά που θέλουν να ισχύουν για την ομάδα τους ώστε να νιώθουν καλά όταν συνεργάζονται μέσα στην ομάδα.
o Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται ένα είδος συμβολαίου.
3η Δραστηριότητα: Κλείσιμο Συνάντησης
Ιστορία με «όλους»
o Λίγο πριν ολοκληρωθεί η συνάντηση ο εκπαιδευτικός λέει μια ιστορία (αυτοσχεδιάζει) που περιλαμβάνει όλα τα ονόματα των συμμετεχόντων της ομάδας.
Το Βιβλίο της ομάδας.
o Ο εκπαιδευτικός έχει ήδη κατασκευάσει από μεγάλα χαρτόνια ένα «βιβλίο» όπου κάθε σελίδα-χαρτόνι έχει σαν τίτλο το θέμα κάθε συνάντησης. Έτσι, έχουμε ένα φύλλο για κάθε συνάντηση.
o Στο εξώφυλλο του βιβλίου έχει γραφτεί το όνομα της ομάδας ή του προγράμματος.
o Ο εκπαιδευτικός κάνει έναν παραλληλισμό μεταξύ της εμπειρίας που έχουν από την συνάντηση με τις εμπειρίες που παίρνουν διαβάζοντας ένα βιβλίο.
Μένει τώρα να γεμίσουν οι σελίδες του βιβλίου από τα συναισθήματα των μελών της ομάδας.
o Ακούγεται μουσική, τοποθετούνται στο κέντρο του κύκλου χαρτάκια post it και στυλό, ο καθένας γράφει στο χαρτάκι μια σκέψη ή ένα συναίσθημα που έχει από τη συνάντηση και το κολλάει στην σελίδα της συνάντησης.
2η Ενότητα: Συγκεντρώνομαι
Επιμέρους στόχοι ενότητας:
o Να εξασκηθούν στη διαδικασία της συγκέντρωσης.
o Να εντοπίσουν τρόπους που τους βοηθούν να συγκεντρωθούν.
o Ο εκπαιδευτικός ξεκινά, κάνοντας κάποιες κινήσεις και εξηγεί στα παιδιά ότι όταν λέει τη λέξη «αλάτι», εκείνα θα πρέπει να επαναλαμβάνουν την κίνηση. Όταν λέει τη λέξη «πιπέρι» θα πρέπει να μένουν ακίνητοι. Όποιο παιδί μπερδεύεται, χάνει τη σειρά του και παίζει μετά από δύο γύρους.
o Στη συνέχεια παίρνουν το ρόλο του εκπαιδευτικού όποια παιδιά θέλουν με τη σειρά.
2η Δραστηριότητα: Τα διάσημα ζευγάρια
(π.χ. Τομ-Τζέρυ, Πέππα-Τζόρτζ, Κακός λύκος-Κοκκινοσκουφίτσα κτλ.)
o Τα παιδιά σηκώνονται και ο εμψυχωτής κολλάει με χαρτοταινία στην πλάτη του κάθε παιδιού από μια κάρτα με ένα όνομα.
o Το κάθε παιδί θα πρέπει να βρει κάποιον ώστε να του περιγράψει ποιος είναι χωρίς όμως να αποκαλύψει το όνομα που κρύβεται στην πλάτη.
o Αφού τελειώσει η διαδικασία αυτή, μετά στην ολομέλεια το κάθε παιδί θα παρουσιάσει το ταίρι του.
3η Δραστηριότητα: Μένω συγκεντρωμένος/ Ενοχλώ
o Ο ένας θα προσπαθεί να μείνει συγκεντρωμένος σε κάτι ενώ ο άλλος θα προσπαθεί να του αποσπάσει την προσοχή με διάφορους τρόπους.
o Όταν ο εκπαιδευτικός θα δώσει το σήμα, θα αλλάξουν ρόλους.
Ερωτήματα:
o Πώς νιώσατε στον κάθε ρόλο;
o Πώς καταφέρατε να μείνετε συγκεντρωμένοι;
o Σας ήταν εύκολο ή δύσκολο;
o Σας έχει συμβεί ποτέ να σας ενοχλεί κάποιος ή κάτι ενώ θέλετε να μείνετε συγκεντρωμένοι σε κάτι άλλο;
o Τι κάνετε συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις;
4η Δραστηριότητα: Μουσικός κανόνας
o Τα παιδιά φτιάχνουν 3 μικρότερες ομάδες και όλοι μαζί επιλέγουν ένα τραγούδι που να το ξέρουν όλοι να το τραγουδούν.
Η 1η ομάδα ξεκινάει να τραγουδάει και όταν φτάσει σε ένα σημείο του τραγουδιού που θα έχει συμφωνηθεί από πριν, ξεκινάει το ίδιο τραγούδι και η 2η ομάδα. Ενώ η 1η ομάδα συνεχίζει να τραγουδάει κανονικά.
o Όταν φτάσει και η 2η ομάδα στο ίδιο σημείο, ξεκινάει να τραγουδά και η 3η ομάδα ενώ οι δύο προηγούμενες συνεχίσουν τη μελωδία τους.
o Έτσι, τραγουδούν και οι 3 ομάδες ταυτόχρονα το ίδιο τραγούδι αλλά διαφορετικό μέρος του τραγουδιού, προσπαθώντας να μείνουν συγκεντρωμένοι στη δική τους μελωδία.
5η Δραστηριότητα: Κλείσιμο Συνάντησης
Διαδικασία χαλάρωσης «Παίρνω – Δίνω ενέργεια»
o Ο εκπαιδευτικός μαζί με τα παιδιά στέκονται όρθιοι σε κύκλο και ενώ παράλληλα ακούγεται κάποιο μουσικό ορχηστρικό κομμάτι ακολουθούν τις παρακάτω οδηγίες:
«Λυγίζουμε ελαφρά τα γόνατα και πατάμε καλά τα πέλματα στη γη… Χαλαρώνουμε τη λεκάνη και τους ώμους… Κλείστε σιγά – σιγά τα μάτια σας… Πιάστε τα χέρια των διπλανών σας με την αριστερή παλάμη καθενός είναι στραμμένη προς τα πάνω και τη δεξιά προς τα κάτω. Φανταστείτε τη ροή της ενέργειας να κινείται στον κύκλο από αριστερά προς τα δεξιά… Νιώστε την ενέργεια που παίρνετε από αριστερά σας και τη δίνετε δεξιά σας.»
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της τάξης μας
o Τοποθετούνται στο κέντρο του κύκλου χαρτάκια post-it και στυλό, το κάθε παιδί γράφει μια σκέψη ή ένα συναίσθημα από τη συνάντηση, το κολλάει στην σελίδα και κάθεται στη καρέκλα του.
3η Ενότητα: Συνεργάζομαι
Επιμέρους στόχοι ενότητας:
o Να εξασκηθούν στη συνεργασία
o Να εντοπίσουν στοιχεία που διευκολύνουν ή δυσκολεύουν μια συνεργασία
o Να αναγνωρίσουν τα οφέλη της συνεργασίας.
o Να προβληματιστούν για το πότε χρειάζεται η συνεργασία
o Να εντοπίσουν στάσεις και συμπεριφορές που διευκολύνουν τη συνεργασία και ενισχύουν την καλή λειτουργία της ομάδας.
1η Δραστηριότητα : Παιχνίδι με μπαλόνια και μουσική
o Οι συντονιστές προτείνουν στους συμμετέχοντες να σηκωθούν και να δημιουργήσουν έναν κύκλο.
o Με την βοήθεια της μουσικής πετάνε ένα μπαλόνι στον κύκλο και οι συμμετέχοντες καλούνται να παίξουν με αυτό πετώντας το ο ένας στον άλλον χωρίς να τους πέσει κάτω. Σταδιακά οι συντονιστές ρίχνουν και δεύτερο μπαλόνι, τρίτο, τέταρτο. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να συνεργαστούν έτσι ώστε να μην πέσει κάτω κανένα μπαλόνι.
o Στο τέλος τα μπαλόνια είναι τόσα ώστε να δημιουργηθούν τυχαία δυάδες.
o Στη δυάδα οι συμμετέχοντες χρειάζεται να τα διατηρήσουν στον αέρα, ακουμπώντας τα με οποιοδήποτε σημείο του σώματος τους (χέρια, αγκώνες, γόνατο, κοιλιά) σαν να είναι τα σώματα τους προέκταση των μπαλονιών.
o Περπατάνε κρατώντας το μπαλόνι με το ένα δάχτυλο, μόνο με τους αγκώνες, με την κοιλιά, με τα γόνατα, ακουμπώντας το κεφάλι τους. Οι συντονιστές προτείνουν κάθε δυάδα να βρει άλλες δύο δυάδες και να σχηματίσουν μια ομάδα.
2η Δραστηριότητα : Το τραίνο με τα μπαλόνια
o Τα παιδιά φτιάχνουν 3 μικρότερες ομάδες αποτελούμενες από 5-6 παιδιά, ανάλογα το συνολικό αριθμό.
o Τα παιδιά μπαίνουν σε 3 διαφορετικές σειρές, το ένα πίσω από το άλλο. Σε κάθε ομάδα δίνονται φουσκωμένα μπαλόνια τόσα ώστε να υπάρχει ένα ανάμεσα από κάθε παιδί.
o Έτσι, τα μπαλόνια βρίσκονται ανάμεσα στα σώματα των παιδιών. Τα παιδιά θα πρέπει να κρατήσουν τα μπαλόνια χωρίς να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους.
Στη συνέχεια, προτείνουμε στις ομάδες, να περπατήσουν στο χώρο χωρίς να πέσει κάτω κανένα μπαλόνι.
o Αν από κάποια ομάδα πέσει το μπαλόνι, προσπαθούν να το σηκώσουν και συνεχίζουν.
Ερωτήματα:
o Τί σας διευκόλυνε ή τι σας δυσκόλεψε στο να πετύχετε το στόχο σας;
o Χρειάστηκε να επικοινωνήσετε με διαφορετικό τρόπο για να συνεργαστείτε σε σχέση με τις προηγούμενες δραστηριότητες;
3η Δραστηριότητα: Τα Γαϊδουράκια σε συνεργασία
o Ο εκπαιδευτικός έχει τις 6 εικόνες που φτιάχνουν την «ιστορία με τα γαϊδουράκια» και 1 εικόνα (για τον ίδιο, με τα κομμάτια σε σειρά)
Ο εκπαιδευτικός δίνει σε 6 παιδιά (με τυχαίο τρόπο) από ένα κομμάτι πάζλ (εικόνα της ιστορίας) και τους προτείνει να τοποθετήσουν έτσι τα κομμάτια-εικόνες, ώστε να φτιάχνεται μια ιστορία από την αρχή ως το τέλος.
o Αφού τοποθετηθούν οι εικόνες στη σωστή σειρά, κάποιο άλλο παιδί περιγράφει την ιστορία που βλέπει στις εικόνες με δικά του λόγια.
o Κατόπιν, γίνεται συζήτηση με αφορμή την ιστορία με τα γαϊδουράκια. Πως είδαν την συνεργασία που είχαν μεταξύ τους, αν υπήρχε κάτι που τα δυσκόλεψε, πως σκεφτόταν αρχικά το καθένα, τι έγινε στο τέλος, τι πήγε καλά τελικά.
4η Δραστηριότητα: Γέφυρα Συνεργασίας
Φτιάχνουμε τις καρέκλες βάζοντας τις δίπλα-δίπλα σχηματίζοντας με αυτόν τον τρόπο μια γέφυρα. Ο εκπαιδευτικός λέει στα παιδιά να ανέβουν πάνω στις καρέκλες όρθια έτσι ώστε το κάθε παιδί να είναι πάνω στην δική του καρέκλα. Γίνεται η συμφωνία πως, για να παίξουν αυτό το παιχνίδι τα παιδιά θα πρέπει να ακολουθήσουν τις οδηγίες ακριβώς, ώστε να είναι ασφαλή πάνω στις καρέκλες.
Οι οδηγίες είναι: «Στεκόμαστε ήρεμοι πατώντας και με τα δύο πόδια ανοιχτά στο κέντρο της καρέκλας και δεν πάμε ούτε πολύ μπροστά ούτε πολύ πίσω, (ώστε να είναι μοιρασμένο το κέντρο βάρους). Ο εκπαιδευτικός λέει στους μαθητές να φανταστούν πως εκεί, κάτω από τα πόδια τους υπάρχει βαθιά θάλασσα που κολυμπούν καρχαρίες, πιράνχας και άλλα πολλά μικρά και μεγάλα επικίνδυνα ψάρια που ανυπομονούν να πέσει κάτι στη θάλασσα για να το φάνε και πως εκεί που τελειώνουν και ξεκινούν οι καρέκλες τους υπάρχει στεριά και τους ρωτά να πουν αν έχουν καμιά ιδέα για το τι μπορεί να αναπαριστούν οι καρέκλες τους, στις οποίες στέκονται.
Αφού τα παιδιά πουν ότι βρίσκονται πάνω σε μια γέφυρα, ο εκπαιδευτικός συνεχίζει την «αφήγηση» της ιστορίας λέγοντας ότι αυτή η γέφυρα είναι μαγική και πως για να μείνει στέρεα, χρειάζεται όλοι όσοι στέκονται πάνω της να είναι τοποθετημένοι με αλφαβητική σειρά σύμφωνα με το μικρό τους όνομα. Στόχος της ομάδας είναι να συνεργαστούν μεταξύ τους προκειμένου να μπουν στη σωστή σειρά χωρίς να πέσει κανένα μέλος της ομάδας γιατί σε αυτή την περίπτωση, η γέφυρα θα γκρεμιστεί και θα πέσει όλη η ομάδα. Βασική προϋπόθεση για να πετύχουν την αποστολή τους είναι να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον & να συνεργαστούν. Αφού έχει συζητηθεί ποιος πρέπει να πάει στην αρχή θα πρέπει κάθε φορά να μετακινείται ένα παιδί και όχι όλοι μαζί για να αποφύγουν το ενδεχόμενο να πέσουν από την γέφυρα.
Ερωτήματα:
o Πώς σας φάνηκαν οι δύο προηγούμενες δραστηριότητες;
o Σας δυσκόλεψε ή σας διευκόλυνε κάτι ώστε να πετύχετε την αποστολή που είχατε;
o Πώς νιώθετε που χρειάστηκε να συνεργαστείτε όλοι μαζί για να πετύχετε κάτι;
5η Δραστηριότητα: Αγκώνες και καραμέλες
o Ο εκπαιδευτικός εξηγεί στους μαθητές ότι θα παίξουνε ένα παιχνίδι στο οποίο θα υποκριθούνε όλοι πως δεν μπορούν να λυγίσουν τους αγκώνες τους.
o Δίνουμε σε όλα τα παιδιά καραμέλες και τους ρωτάμε: «πως θα καταφέρετε να φάτε την καραμέλα σας χωρίς να λυγίσετε τους αγκώνες σας»;
Όλη η ομάδα θα πρέπει να βρει τρόπο να φάει τις καραμέλες. Η λύση είναι να τεντώσουν όλοι το χέρι που έχει την καραμέλα και με αυτόν τον τρόπο να «ταΐσουν» το διπλανό τους ή αυτόν που είναι απέναντί τους.
6η Δραστηριότητα : Οι κρίκοι συνεργασίας
o Ο συντονιστής χωρίζει τους συμμετέχοντες σε μικρότερες ομάδες. Σε κάθε ομάδα δίνεται από ένα κρίκο και σε κάθε μέλος της ομάδας από ένα καλαμάκι.
o Στόχος του παιχνιδιού είναι ο κρίκος να περάσει από όλους τους συμμετέχοντες μέσα από το καλαμάκι του κάθε συμμετέχοντα.
7η Δραστηριότητα : Φτιάχνουμε μικρότερες ομάδες ανάλογα με το χρώμα
Ο εκπαιδευτικός χωρίζει την ομάδα σε 4 μικρότερες ομάδες ανάλογα με το χρώμα. Ρωτάει με την σειρά τα τέσσερα πρώτα παιδιά να πουν ένα χρώμα που τους αρέσει και σύμφωνα με αυτά τα χρώματα χωρίζονται και οι υποομάδες. π.χ. ομάδα ροζ, ομάδα κόκκινη, ομάδα μπλε, ομάδα πράσινη
8η Δραστηριότητα: …& μόνοι …& μαζί
Ο εκπαιδευτικός δίνει την εξής οδηγία: Όλες οι ομάδες θα σκεφτούν δραστηριότητες που ο καθένας κάνει μόνος του (πχ. Γράφω, κοιμάμαι, σκέφτομαι κλπ) και δραστηριότητες που χρειάζονται συνεργασία (πχ. τραγουδάμε στη χορωδία, παίζουμε ένα ομαδικό άθλημα, φροντίζουμε την αίθουσα της τάξης μας, παίρνουμε αποφάσεις κλπ.) Οι δύο ομάδες θα ασχοληθούν με τα στοιχεία που διευκολύνουν και τα στοιχεία που δυσκολεύουν όταν δουλεύει κάποιος μόνος του. Δηλαδή τι πιστεύουν ότι πετυχαίνει καλύτερα κάποιος όταν δουλεύει μόνος του & ποιες είναι οι δυσκολίες. Ο εκπαιδευτικός, προκειμένου να βοηθήσουν τους τονίζουν να παρατηρήσουν τις τρεις πρώτες εικόνες με τα γαϊδουράκια να προσπαθεί το καθένα μόνο του προκειμένου να φάει. Οι δύο άλλες υποομάδες ασχολούνται με τα στοιχεία που διευκολύνουν και τα στοιχεία που δυσκολεύουν όταν δουλεύει κάποιος μαζί με άλλους. Δηλαδή τι πιστεύουν ότι καταφέρνουν καλύτερα όταν δουλεύουν ομαδικά και ποιες είναι οι δυσκολίες. Τονίζεται επίσης να παρατηρήσουν τις τρεις τελευταίες εικόνες με τα γαϊδουράκια να προσπαθούν να συνεργαστούν για να φάνε. Όταν τελειώσουν όλες οι ομάδες, ανακοινώνουν όσα συζήτησαν στην ολομέλεια και ακολουθεί συζήτηση.
9η Δραστηριότητα: Κλείσιμο Συνάντησης
Η πρόταση της ομάδας μας
Ο εκπαιδευτικός δίνει στην κάθε υποομάδα ένα μέρος του λόγου: Ρήμα, Ουσιαστικό, επίθετο, επίρρημα, αντωνυμία. Η κάθε ομάδα θα πρέπει να βρει μια λέξη που να είναι αυτό το μέρος του λόγου και να τους εκφράζει για τη συγκεκριμένη συνάντηση. Με αυτό τον τρόπο, σχηματίζεται η πρόταση της ομάδας για τη συνάντηση.
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της τάξης μας
Τοποθετούνται στο κέντρο του κύκλου χαρτάκια post-it και στυλό, το κάθε παιδί γράφει μια σκέψη ή ένα συναίσθημα από τη συνάντηση, το κολλάει στην σελίδα και κάθεται στη καρέκλα του.
4η Ενότητα: Επικοινωνώ
Επιμέρους στόχοι ενότητας:
o Να επικοινωνήσουν μέσα από την χρήση λεκτικών και μη λεκτικών καναλιών
o Να εντοπίσουν στοιχεία που διευκολύνουν ή δυσκολεύουν την επικοινωνία.
o Να κατανοήσουν τις έννοιες πομπός, δέκτης και το ρόλο που έχουν στην επικοινωνία
1η Δραστηριότητα : Μεταφέρω το μήνυμα
Το κάθε παιδί παίρνει από ένα χαρτάκι & γράφει το όνομα του. Κρατώντας το χαρτάκι κινούνται ελεύθερα στον χώρο με τον ρυθμό της μουσικής. Μόλις ο εκπαιδευτικός δώσει το σήμα, συναντάει ο καθένας κάποιον, τον χαιρετάει, του δίνει το χαρτάκι με το όνομα του λέγοντας τρία στοιχεία για τον εαυτό του (π.χ. τι του αρέσει να κάνει στον ελεύθερο χρόνο του). Ο άλλος με την σειρά του κάνει το ίδιο. Μόλις το κάθε ζεύγος τελειώνει την συζήτηση αρχίζουν πάλι να κινούνται στο χώρο, ο καθένας μόνος του. Όταν δώσουν οι εμψυχωτές πάλι το σήμα, το κάθε παιδί γίνεται πάλι ζευγάρι με κάποιο άλλο, διαφορετικό από την προηγούμενη φορά. Γίνεται πάλι η ίδια διαδικασία, χαιρετιούνται, λένε το όνομα τους, δείχνουν με ποιον μιλήσανε προηγουμένως, δίνοντας το χαρτάκι με το όνομα του και τις πληροφορίες που τους έδωσε με όση περισσότερη ακρίβεια μπορούνε. Το ίδιο κάνει και ο άλλος. Με το τρίτο άτομο που θα ξανασυναντηθούν, θα του συστηθούν πάλι και θα μιλήσουν για το άτομο που γράφει το χαρτάκι τους. Μαζεύονται πάλι σε κύκλο. Το κάθε παιδί παρουσιάζει αυτόν του οποίου το όνομα είναι γραμμένο πάνω στο χαρτάκι που κρατάει. Τον δείχνει και λέει ό, τι έμαθε γι’ αυτόν. Αυτός για τον οποίο μιλάει θ’ ακούσει πρώτα και στο τέλος θα διορθώσει και θα συμπληρώσει τυχόν πληροφορίες που άλλαξαν ή μπερδεύτηκαν.
Ερωτήματα:
Πως σας φάνηκε η δραστηριότητα;
Σας ήταν εύκολο ή δύσκολο να θυμάστε και να μεταφέρετε τις πληροφορίες που είχατε;
Τι νομίζεται ότι διευκολύνει και τι δυσκολεύει σε αυτή τη διαδικασία;
Σας έχει συμβεί ποτέ κάτι παρόμοιο στη ζωή σας;
Σε αυτή τη διαδικασία εξηγούμε περισσότερο τις έννοιες του πομπού και του δέκτη και διευκρινίζουμε τη σημασία του κάθε ρόλου στην επικοινωνία. Σε αυτό το σημείο μπορούμε να εξηγήσουμε περισσότερο την αξία της «δια ζώσης» επικοινωνίας από την διαδικτυακή επικοινωνία και τα στοιχεία που πιθανόν χάνονται στη δεύτερη
2η Δραστηριότητα: Χωρίζουμε την ομάδα σε ζευγάρια με ήχους ζώων
Τα παιδιά διαλέγουν μια κάρτα που έχει γραμμένο το όνομα ενός ζώου. Κλείνουν τα μάτια τους και αρχίζουν να κάνουν τον χαρακτηριστικό ήχο που κάνει το ζώο που έχουν. Θα πρέπει να ακούσουν προσεκτικά τον παρόμοιο ήχο που θα κάνει κάποιος άλλος ώστε να τον βρει και να γίνουν ζευγάρι.
3η Δραστηριότητα: Επικοινωνούμε πλάτη με πλάτη
Ο εκπαιδευτικός ζητά από τα παιδιά να καθίσουν πλάτη με πλάτη. Πρώτα το ένα παιδί μιλάει για ένα λεπτό για το ποιες ήταν οι αγαπημένες του διακοπές και γιατί. Το άλλο παιδί δεν μιλάει, απλά προσπαθεί να ακούσει. Μετά γίνεται το αντίθετο.
Ερωτήματα:
Πώς νιώσατε;
Μπορούσατε να ακούσετε;
Πως νιώθατε εσείς που μιλάγατε;
4η Δραστηριότητα: Επικοινωνούμε ταυτόχρονα
o Ο εκπαιδευτικός προτείνει στα παιδιά να καθίσουν το ένα απέναντι με το άλλο. Και οι δυο μιλάνε ταυτόχρονα για το τι είναι αυτό που τους αρέσει πάρα πολύ στο σχολείο και τι είναι αυτό που δεν τους αρέσει και τους δυσκολεύει.
o Ενώ μιλάνε θα πρέπει να προσπαθήσουν να ακούσουν.
Ερωτήματα:
Πώς νιώσατε;
5η Δραστηριότητα: Αδιαφορώ- Ακούω
Ο εκπαιδευτικός λέει σε έναν από κάθε ζευγάρι να βγει έξω από την αίθουσα και να σκεφτεί ένα θέμα: «Κάτι ωραίο που μου συνέβη την προηγούμενη εβδομάδα» και να συζητήσουν με το ζευγάρι τους που βρίσκεται μέσα στην αίθουσα. Στα παιδιά που είναι μέσα στην αίθουσα δίνεται η οδηγία, όταν το ζευγάρι τους έρθει στην αίθουσα και θα θέλει να συζητήσουν για κάποιο θέμα, αυτοί θα δείξουν αδιαφορία με όποιον τρόπο επιθυμεί ο καθένας. Στη συνέχεια, τα παιδιά που είναι έξω έρχονται μέσα στην αίθουσα και… ξεκινάει η συζήτηση. Αφού ολοκληρωθεί η παραπάνω φάση, ο εκπαιδευτικός ζητάει ξανά από τα ίδια παιδιά να βγουν έξω από την αίθουσα, λέγοντας να ξαναπροσπαθήσουν να συζητήσουν με τα ζευγάρια τους. Στα παιδιά που είναι μέσα στην αίθουσα δίνεται η οδηγία να αλλάξουν συμπεριφορά, δηλαδή να δείξουν την αμέριστη προσοχή τους στους ομιλητές. Στη συνέχεια, τα παιδιά που είναι έξω έρχονται μέσα στην αίθουσα και ξεκινάει πάλι η συζήτηση.
Ερωτήματα:
o Πώς νιώσατε;
o Μπορούσατε να ακούσετε;
o Πως νιώθατε εσείς που μιλάγατε;
o Από αυτές τις εμπειρίες που είχατε μέσα από αυτές τις δραστηριότητες, τι πιστεύετε ότι χρειάζεται να κάνουμε για να επικοινωνούμε καλύτερα με τους άλλους;
6η Δραστηριότητα: Εμπόδια επικοινωνίας
o Ο εκπαιδευτικός χωρίζει τη τάξη σε τρεις ομάδες και ζητάει από την κάθε ομάδα να αναλάβει έναν από τους τρεις ρόλους: Πομπός, Δέκτης, Παράσιτα
Η ομάδα «πομπός» αποφασίζει να στείλει ένα μήνυμα (π.χ. μια απλή πρόταση») στην ομάδα «δέκτη». o Κάθε ομάδα συζητά για λίγα λεπτά και αποφασίζει με ποιον/ποιους τρόπους θα είναι πιο αποτελεσματική στο ρόλο της.
o Όταν δώσει σύνθημα ο εκπαιδευτικός, ξεκινούν την προσπάθεια μετάδοσης του μηνύματος ενώ ταυτόχρονα η ομάδα «παράσιτα» προσπαθεί με διάφορους τρόπους (με θόρυβο, εμποδίζοντας της οπτική επαφή κ.λ.π.) να εμποδίσει τη λήψη του μηνύματος από την ομάδα «δέκτη». Μπορούν επίσης να δοκιμάσουν διαφορετικές θέσεις και αποστάσεις μεταξύ τους, καθώς και διαφορετικές εντάσεις\φωνών και θορύβων.
o Αν το μήνυμα φτάσει στον δέκτη κερδίζουν οι ομάδες «πομπός» και «δέκτης», διαφορετικά κερδίζει η ομάδα «παράσιτα».
Ερωτήματα:
Πώς νιώσατε;
Πότε τελικά η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων επιτυγχάνεται;
Τι μπορεί να εμποδίσει την επικοινωνία;
Τι γίνεται όταν τα εμπόδια μεσολαβούν στην επικοινωνία μας;
Πως μπορούμε να διευκολύνουμε την επικοινωνία μεταξύ μας;
7 η Δραστηριότητα: Κλείσιμο Συνάντησης
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της τάξης μας
Τοποθετούνται στο κέντρο του κύκλου χαρτάκια post-it και στυλό, το κάθε παιδί γράφει μια σκέψη ή ένα συναίσθημα από τη συνάντηση, το κολλάει στην σελίδα και κάθεται στη καρέκλα του.
5η Ενότητα: Αναγνωρίζω και Εκφράζω τα συναισθήματά μου (μέρος α’)
Επιμέρους στόχοι ενότητας:
o Να μάθουν να αναγνωρίζουν αυτό που νιώθουν
o Να εξοικειωθούν στο να αντιλαμβάνονται πώς νιώθουν οι άλλοι.
o Να εξοικειωθούν με την έκφραση των συναισθημάτων
o Να δοκιμάσουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων
1η Δραστηριότητα Ενεργοποίησης: Τα περπατήματα
o Τα παιδιά σηκώνονται όρθια & αρχίζουν να περπατάνε ελεύθερα στον χώρο με το ρυθμό της μουσικής. Ο εκπαιδευτικός εξηγεί, ότι μόλις σταματάει η μουσική, τα παιδιά θα πρέπει να ακολουθήσουν τις οδηγίες του.
o Έτσι αρχίζουν να περπατάνε σύμφωνα με ορισμένους τρόπους:
Για παράδειγμα:
o Ας περπατήσουμε σαν να είμαστε γέροι…
o Ας περπατήσουμε σαν να είμαστε μωρά που κάνουν τα πρώτα τους βήματα…
o Ας περπατήσουμε σαν να φοράμε πολύ ψηλά τακούνια…
o Ας περπατήσουμε σαν να δένουμε τις παντόφλες μας… o Ας περπατήσουμε σαν να μας τραβάει ένα σκυλί…
o Ας περπατήσουμε σαν να βουλιάζουμε στο χιόνι…
o Ας περπατήσουμε σαν να κουβαλάμε βαριές τσάντες…
o Ας περπατήσουμε σαν να περπατάμε ξυπόλυτοι στην καυτή άμμο…
o Ας περπατήσουμε σαν να γλιστράμε στον πάγο…
o Ας περπατήσουμε σαν να είμαστε πολύ κουρασμένοι… o Ας περπατήσουμε σαν να είμαστε πολύ χαρούμενοι…
o Ας περπατήσουμε ξανά με τον δικό μας τρόπο…
(Τα παιδιά παροτρύνονται να χρησιμοποιήσουν ολόκληρο το σώμα τους & όχι μόνο την έκφραση από το πρόσωπο τους).
o Τα παιδιά αρχίζουν να περπατούν με το ρυθμό του τύμπανου αργά – γρήγορα-αργά κλπ.
o Προτείνουμε στα παιδιά να ακουμπήσουν κάποιον με τη πλάτη τους, μένουν για λίγο και σιγά-σιγά φεύγουν και συνεχίζουν.
o Με το άκουσμα ενός δυνατού χτύπου βρίσκουν ένα ταίρι.
o Στέκονται ακίνητα το ένα απέναντι από το άλλο με τα χέρια (τις παλάμες) ανοιχτές απέναντι χωρίς να ακουμπάει το ένα το άλλο.
o Στον επόμενο χτύπο, ακουμπιούνται και σπρώχνονται και στον επόμενο αγκαλιάζονται!
2η Δραστηριότητα: Τα νησιά των συναισθημάτων (α΄ μέρος)
Η συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη. Στο α’ γίνεται η προετοιμασία και στο β’, που έχουν ήδη αναφερθεί κάποια συναισθήματα, ολοκληρώνεται η κατασκευή. Προτείνουμε να κάνουμε μια κατασκευή με την οποία θα γίνεται η αξιολόγηση των συναντήσεων και των δράσεων μέσα από συναισθήματα. Κάθε παιδί παίρνει ένα φύλλο χαρτί και φτιάχνει μια βαρκούλα, την ζωγραφίζει όπως θέλει, γράφει το όνομα του παιδιού που κάθεται στα δεξιά του και του την προσφέρει σαν δώρο από εκείνον.
3η Δραστηριότητα: Μαθαίνω για τα συναισθήματα με αφορμή ένα παραμύθι
o Ο εκπαιδευτικός, με αφορμή ένα παραμύθι για τα συναισθήματα κάνει μια συζήτηση με τα παιδιά της τάξης για τα συναισθήματα που παρουσιάζονται μέσα στην ιστορία, καθώς και πως αισθάνονται τα ίδια τα παιδιά όταν βρίσκονται σε παρόμοιες περιπτώσεις. (ενδεικτικό παραμύθι: «Η παλέτα των συναισθημάτων», Έρα Μουλάκη)
Συζήτηση για τα συναισθήματα:
Αξίζει να αναφερθεί στα παιδιά πως δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα αλλά συναισθήματα που μας κάνουν να νιώθουμε πιο όμορφα και άλλα που μπορεί να μας δυσκολεύουν και ότι υπάρχει θετική πλευρά ακόμη και σε «αρνητικά» συναισθήματα. π.χ. ο φόβος είναι ένα δύσκολο συναίσθημα αλλά ταυτόχρονα και ευεργετικό καθώς σε προφυλάσσει από τον κίνδυνο.
5η Ενότητα: Αναγνωρίζω και Εκφράζω τα συναισθήματά μου (μέρος β’)
1η Δραστηριότητα Ενεργοποίησης: «Ακρόαση τραγουδιού»
2η Δραστηριότητα: Πώς νιώθουν οι άλλοι; Μπορώ να το καταλάβω
o Κάθε παιδί σκέφτεται ένα έντονο συναίσθημα που μπορεί να είχε τις τελευταίες ημέρες και σκέφτεται με ποιους τρόπους θα μπορούσε να το δείξει ή να πει κάτι στους άλλους για να το καταλάβουν χωρίς όμως να ονοματίσει το συναίσθημα.
o Ένας-ένας με τη σειρά μιμείται το συναίσθημα που έχει διαλέξει μέχρι οι υπόλοιποι να το ανακαλύψουν.
o Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με το πώς και από πού καταλαβαίνουμε πώς νιώθει κάποιος. (π.χ. από την έκφραση του προσώπου, από τη χροιά της φωνής του, από τη στάση του σώματός του, από αυτά που λέει).
(Είναι σημαντικό σε αυτό το σημείο να διευκρινιστεί, ότι μολονότι οι άλλοι άνθρωποι μπορεί να καταλαβαίνουν μερικές φορές πώς νιώθουμε, αυτό δεν είναι πάντα δεδομένο και σίγουρο και χρειάζεται εμείς να βρίσκουμε τρόπους να το εκφράζουμε. Τέλος, μπορεί να γίνει αναφορά και υπενθύμιση της ενότητας της επικοινωνίας σχετικά με τους ρόλους του πομπού και του δέκτη. Πως δηλαδή καμιά φορά, μπορεί να μην μπορούμε να καταλάβουμε πώς νιώθει ο άλλος(πομπός) γιατί μπορεί να μην έχει εκφράσει πώς νιώθει).
3η Δραστηριότητα: Πώς θα αισθανόσουν αν…
o Ο εκπαιδευτικός δίνει ένα φύλλο εργασίας σε κάθε παιδί, το οποίο καλείται να συμπληρώσει. Η οδηγία που δίνεται είναι να προσπαθήσει να σκεφτεί και να γράψει στις προτάσεις που ακολουθούν, όσα περισσότερα συναισθήματα μπορεί.
Πώς θα αισθανόσουν:
o Αν έχανες το αγαπημένο σου παιχνίδι;
o Αν έγραφες άριστα σε ένα κριτήριο αξιολόγησης στα μαθηματικά;
o Αν μάθαινες ότι χτύπησε ο καλύτερος σου φίλος με το ποδήλατο;
o Αν αναγκαζόσουν να αλλάξεις σχολείο;
o Αν έπαιρνες ένα δώρο από κάποιον θείο σου;
o Αν πηγαίνατε εκδρομή με το σχολείο αύριο;
o Αν έχανες από τους φίλους σου στο αγαπημένο σου παιχνίδι;
o Αν ξυπνούσες ξαφνικά το βράδυ από ένα δυνατό θόρυβο;
o Αν μάθαινες ότι όλοι είναι καλεσμένοι στα γενέθλια ενός συμμαθητή σου, εκτός από σένα;
4η Δραστηριότητα: Δημιουργούμε το δικό μας πίνακα
o Ο εκπαιδευτικός προτείνει στα παιδιά να απεικονίσουν σε μια ατομική ζωγραφιά το συναίσθημα που νιώθουν αυτήν την στιγμή. Γίνεται η διευκρίνιση στα παιδιά ότι στη ζωγραφική δεν υπάρχει ωραίο και άσχημο ή σωστό και λάθος γιατί κάθε μια εικόνα είναι μοναδική γιατί εκφράζει τον καθένα από εμάς. Ενισχυτικά μπορούμε αν έχουμε να τους δείξουμε διάφορα έργα διάσημων ζωγράφων με συγκεκριμένο ή όχι θέμα.
o Στη συνέχεια, το κάθε παιδί παρουσιάζει στην ολομέλεια τη ζωγραφιά του και μοιράζεται στο βαθμό που το ίδιο επιθυμεί το συναίσθημα του. Στο τέλος, ο εκπαιδευτικός προτείνει στα παιδιά να κάνουν μια σύνθεση των ζωγραφιών τους δημιουργώντας στον τοίχο της τάξης ένα μεγάλο πίνακα. Η σύνθεση των εικόνων μπορεί να γίνει σταδιακά. Δηλαδή, πρώτα σε μικρές ομάδες 4-5 άτομα και μετά οι πίνακες των ομάδων να ενωθούν σε έναν μεγάλο.
5η Δραστηριότητα: Τα νησιά των συναισθημάτων (β΄ μέρος)
Παίρνουμε μικρά κομμάτια (κατά προτίμηση καφέ) χαρτόνι και τα κόβουμε σε όποιο σχήμα θέλουμε, έτσι ώστε κολλώντας τα πάνω σε γαλάζιο χαρτόνι να μοιάζουν σαν νησιά πάνω σε θάλασσα. Σε κάθε νησί γράφουμε από ένα συναίσθημα. Κάποια νησιά μένουν κενά γιατί ίσως χρειαστεί στο μέλλον να προστεθεί κάποιο καινούργιο συναίσθημα. Στο τέλος της συνάντησης καθένας τοποθετεί τη βαρκούλα στο νησί με το συναίσθημα που τον εκφράζει εκείνη τη στιγμή.
6η Δραστηριότητα: Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο της τάξης μας
o Τοποθετούνται στο κέντρο του κύκλου χαρτάκια post-it και στυλό, το κάθε παιδί γράφει μια σκέψη ή ένα συναίσθημα από τη συνάντηση, το κολλάει στην σελίδα και τοποθετεί τη βαρκούλα του στο νησί που τον εκφράζει.
6η Ενότητα: Κλείνουμε το πρόγραμμα – Ας δούμε τι κερδίσαμε
Επιμέρους στόχοι ενότητας :
o Να εκφράσουν συναισθήματα και σκέψεις
o Να αξιολογήσουν την συνολική πορεία του προγράμματος κάνοντας κάποιες παρατηρήσεις (ποιοτική αξιολόγηση)
1η Δραστηριότητα: Ερωτηματολόγια «Ας δούμε τι κερδίσαμε»
o Δίνεται στα παιδιά το ερωτηματολόγιο αξιολόγησης
o Τα παιδιά μπορούν να μεταφέρουν στο χαρτί τις εμπειρίες & τις σκέψεις που έχουν από την συμμετοχή τους στο πρόγραμμα.
o Τους τονίζεται πόσο σημαντική είναι η άποψη τους για αυτό το πρόγραμμα, έτσι ώστε να εκφράσουν ελεύθερα αν κάτι θα ήθελαν να αλλάξει, να προστεθεί ή να παραμείνει. Κάτι τέτοιο είναι βοηθητικό για τα επόμενα προγράμματα που θα εφαρμοστούν σε άλλα παιδιά. o Τέλος, είναι σημαντικό να δούμε τι αποκόμισαν και κέρδισαν από αυτές τις συναντήσεις μας, είτε ως γνώσεις είτε ως συναισθήματα.
2η Δραστηριότητα: Διεργασία χαλάρωσης
o Οι συντονιστές τονίζουν στα παιδιά ότι θα κάνουν κάτι για να χαλαρώσουν, έτσι τους ζητείται να πάρουν την πιο χαλαρωτική στάση που μπορούν στις καρέκλες που κάθονται: «Καθίστε όσο πιο χαλαρά και άνετα μπορείτε στην καρέκλα σας. Ακούστε τη μουσική, νιώστε το ρυθμό, αφήστε τις νότες να σας πλημμυρίσουν και κλείστε σιγά-σιγά τα μάτια σας. Φανταστείτε ότι είστε ξαπλωμένοι δίπλα στην θάλασσα σε μια παραλία με άμμο. Έχετε βουλιάξει στη ζεστή αμμουδιά και καθώς είστε ξαπλωμένοι ο ήλιος ζεσταίνει το σώμα σας. Οι ζεστές αχτίδες του ακουμπούν τα δάχτυλα των ποδιών σας και νιώθετε σιγά-σιγά τη θερμοκρασία του σε όλο το μήκος των ποδιών σας. Τώρα ο ήλιος ζεσταίνει την κοιλιά σας και νιώθετε πολύ όμορφα και χαλαρά. Σιγά-σιγά οι ζεστές αχτίδες ακουμπούν τον θώρακα, μετά τους ώμους και το λαιμό σας. Αυτή η όμορφη αίσθηση της ζεστασιάς απλώνεται τώρα στο πρόσωπο σας. Οι ζεστές αχτίδες ακουμπούν στα χείλη, στα μάγουλα, στα βλέφαρα και στο μέτωπο σας. Όλη αυτή η ζεστασιά σας κάνει να νιώθετε πολύ ευχάριστα και άνετα, η καρδιά σας έχει ζεσταθεί και αυτή. Κάθε συναίσθημα είναι καλοδεχούμενο. Κρατώντας ζωντανή αυτή την αίσθηση και της ζεστασιάς στο σώμα και την καρδιά ανοίξτε σιγά-σιγά τα μάτια σας».
3η Δραστηριότητα: Ομαδική Ζωγραφιά
o Οι συντονιστές έχουν τοποθετήσει στο κέντρο του κύκλου χαρτί του μέτρου.
o Τα παιδιά κάθονται γύρω από το χαρτί έχοντας πάρει ένα μαρκαδόρο ο καθένας.
o Οι συντονιστές προτείνουν στα παιδιά να ζωγραφίσουν αυθόρμητα ότι τους έρχεται στο μυαλό, με θέμα «Ευτυχία, κι όχι Επιτυχία»
o Δίνονται 2-3 λεπτά και στη συνέχεια ο συντονιστής δίνει μια οδηγία για να αλλάξουν θέσεις: π.χ. όλοι τρεις θέσεις δεξιά. Έτσι όλα τα παιδιά θα πρέπει να μετακινηθούν στην αντίστοιχη θέση και να συνεχίσουν να ζωγραφίζουν την εικόνα που βρίσκεται σε εκείνη τη θέση.
o Με τον ίδιο τρόπο συνεχίζεται η ζωγραφική ώστε όλα τα παιδιά να περάσουν από τις περισσότερες θέσεις.
4η Δραστηριότητα: Η σπίθα
o Στο κέντρο του κύκλου έχει τοποθετηθεί ένα κεράκι και το κάθε παιδί κρατάει μία σπίθα.
o Ένα-ένα παιδί, με τη σειρά ανάβει, τη σπίθα του και όσο διαρκεί η φλόγα τα υπόλοιπα παιδιά του λένε κάποιο καλό στοιχείο του χαρακτήρα του ή κάτι καλό που είδαν σε αυτόν μέσα από το πρόγραμμα.
o Όταν όλα τα παιδιά πουν αυτά που είχαν σκεφτεί τότε ανάβει άλλο παιδί τη σπίθα και η δραστηριότητα προχωράει με τον ίδιο τρόπο ώσπου όλα τα παιδιά να έχουν κρατήσεις τη σπίθα και να έχουν ακούσει θετικούς χαρακτηρισμούς από τα άλλα.
5η Δραστηριότητα: Κλείσιμο συνάντησης
Το βιβλίο μας και τα νησιά των συναισθημάτων
o Στεκόμαστε όρθιοι στον κύκλο και ο κάθε συμμετέχοντας μοιράζεται μία σκέψη ή ένα συναίσθημα από το Σεμινάριο.
o Τοποθετούνται στο κέντρο του κύκλου χαρτάκια post-it και στυλό, το κάθε παιδί γράφει μια σκέψη ή ένα συναίσθημα από τη συνάντηση, το κολλάει στην σελίδα και τοποθετεί τη βαρκούλα του στο νησί που τον εκφράζει.
