Είναι σχεδόν σίγουρο ότι όταν ο Vannevar Βush το 1945 δημοσίευε την ιδέα μιας μηχανής διαχείρισης της γνώσης, την οποία ονόμασε «Μemex», δεν πίστευε ότι ξεκινούσε μια συζήτηση γύρω από την ηλεκτρονική δημοσίευση η οποία θα συνεχιζόταν ως τις μέρες μας. Στο «Μemex» θα μπορούσε κάποιος να αποθηκεύσει βιβλία (σε ηλεκτρονική μορφή), μουσική, εικόνες, περιοδικά και εφημερίδες, να αναζητήσει πληροφορίες, να περιδιαβεί τεκμήρια που θα συν δέονταν μεταξύ τους δίνοντας στον χρήστη δυνατότητες που δεν μπορούσε τότε να τις χωρέσει ο νους του ανθρώπου. Είμαστε ούτως ή άλλως στην προ ηλεκτρονικού υπολογιστή εποχή. Εξήντα πέντε χρόνια μετά, ο προβληματισμός δεν είναι αν θα έχουμε βιβλία σε ηλεκτρονική μορφή, αλλά αν θα έχουμε έντυπα βιβλία.
Το πρώτο ηλεκτρονικό βιβλίο εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1987 με τη δημοσίευση της νουβέλας του Μichael Joyce «Αfternoon, a story». Από τότε η «ηλεκτρονική λογοτεχνία» έκανε την επανεμφάνισή της δυναμικά στις 15 Μαρτίου του 2000, όταν ο Stephen Κing διέθεσε αποκλειστικά σε ηλεκτρονική μορφή το βιβλίο του «Riding the Βullet» αντί 2,50 δολαρίων. Τις πρώτες 24 ώρες το βιβλίο πούλησε πάνω από 400.000
αντίτυπα, προκαλώντας την κατάρρευση του συστήματος προμήθειας του βιβλίου και δίνοντας το έναυσμα στους εκδότες που παρακολουθούσαν το εγχείρημα να προβληματιστούν για το μέλλον του ηλεκτρονικού βιβλίου.
Αξίζει να σταθούμε σε ένα παράδειγμα στον χώρο του βιβλίου, στο πρόγραμμα Gutenberg (http: //www.gutenberg.org/) που τα τελευταία 20 χρόνια προσφέρει δωρεάν πρόσβαση σε ψηφιοποιημένα βιβλία. Το Gutenberg δίνει πρόσβαση σήμερα σε πάνω από 30.000 βιβλία τα οποία δεν υπόκεινται στον νόμο περί πνευματικών δικαιωμάτων.
Από την άλλη πλευρά, δημιουργούνται ψηφιακές βιβλιοθήκες ως μια προσπάθεια να δοθεί εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στην πληροφορία, στα ηλεκτρονικά βιβλία, αλλά και να διατηρηθεί το σπάνιο υλικό που κατέχουν οι πολιτιστικοί οργανισμοί. Αυτά όλα συνέβαιναν πολύ πριν από το εγχείρημα της Google Βooks. Ακολούθησαν αξιόλογες προσπάθειες, όπως αυτή της Ευρώπης να δημιουργήσει τη δική της ψηφιακή βιβλιοθήκη με πολιτιστικό περιεχόμενο, τη Εuropeana, η οποία στο τέλος του 2011 υπολογίζεται ότι θα έχει πάνω από 20 εκατομμύρια τεκμήρια (βιβλία, εικόνες, video, ηχητικά τεκμήρια, παρτιτούρες κ.ά.).
Η ηλεκτρονική έκρηξη των πληροφοριών (και εδώ ο παγκόσμιος ιστός έχει παίξει καταλυτικό ρόλο) και η ραγδαία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών έχουν κάνει τους χρήστες, κυρίως τους νέους, να είναι πιο δεκτικοί στις νέες τεχνολογικές εφαρμογές και η προσαρμογή τους στο ηλεκτρονικό έντυπο να μην ακολουθείται από ιδιαίτερες αντιστάσεις. Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι η τεχνολογία, όποια ανάπτυξη κι αν έχει και ό,τι καινοτόμες εφαρμογές κι αν προσφέρει, είναι το μέσο με το οποίο ο ανθρώπινος παράγοντας καθορίζει τις αλλαγές και τις προσαρμογές στα νέα δεδομένα.
Το ελληνικό ηλεκτρονικό βιβλίο είναι ακόμη σε νηπιακή ηλικία. Είναι όμως θετικό το γεγονός να βλέπει κάποιος, έστω και με κάποια καθυστέρηση, εκ δότες να εκδίδουν ηλεκτρονικά βιβλία και να σχεδιάζουν το ψηφιακό τους μέλλον, φορείς όπως το υπουργείο Παιδείας, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) και ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Εργων του Λόγου (ΟΣΔΕΛ) να προβληματίζονται
και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, συγγραφείς να επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο τους σε αυτό το νέο πεδίο δράσης, βιβλιοπώλες να διεκδικούν κομμάτι του ψηφιακού γίγνεσθαι, βιβλιοθήκες να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα και βιβλιοθηκονόμους να λειτουργούν ως διαχειριστές μετάδοσης της ηλεκτρονικής γνώσης προς το κοινό τους.
Σε αυτό το νέο τοπίο εκδοτικής παραγωγής που εμπλέκει περισσότερους φορείς, επαγγέλματα και επιστήμονες απ όσους φανταζόμασταν, το ηλεκτρονικό βιβλίο ήρθε για να μείνει, ήρθε για να δημιουργήσει νέα δεδομένα στον χώρο του βιβλίου. Καλό είναι λοιπόν όλοι μας να αποδαιμονοποιήσουμε κάποια πράγματα γύρω από το ηλεκτρονικό βιβλίο. Παρακάτω παρουσιάζω δέκα σημεία στα οποία θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή.
Άρθρα (RSS)
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.