The value of literature in foreign language teaching

There are many reasons why literature should be used as a means of learning foreign languages. The most significant ones are the following:

  • It enhances the acquisition of language skills and intercultural understanding.
  • It hones students’ critical thinking.
  • It  develops their creativity and imagination.
  • It enriches their knowledge of the world.
  • It is authentic material.
  • It is motivating .
  • It encourages students to talk about their thoughts and feelings.

Things would have been much easier if literature teaching was incorporated in the curriculum of foreign languages. Now it  depends on the enthusiasm and motivation of the educator.

 

Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

Sawyer, D., Lyotard, Literature and the Trauma of the differend. London: Palgrave Macmillan, 2014.

Schatz, Th., Hollywood Genres: Formulas, Filmmaking and the Studio System. New York: Random House, 1981.

Scott, J. C., Domination and the Arts of Resistance: Hidden Transcripts. New Haven: Yale University Press, 1990.

Scott, J. C., Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance. New Haven: Yale University Press, 1985.

Shohat, El., «Sacred Word, Profane Image, Theologies of Adaptation», στο: Stam, R., Raengo, Al. (επιμ.), A Companion to Literature and Film. Malden, MA and Oxford: Blackwell, 2004, 23-45.

Slethaug, G. E., Adaptation Theory and Criticism, Postmodern Literature and Cinema in the USA. London: Bloomsbury, 2014.

Sobchack, V. (επιμ.), The Persistence of History: Cinema, Television and the Modern Event. New York: Routledge, 1996.

Sontag, S., Παρατηρώντας τον πόνο των άλλων, μτφ. Σ. Βελέντζας. Αθήνα: Scripta, 2003.

Sorlin, P., «Children as War Victims in European Cinema», στο: Winter, J., Sivan, E. (επιμ.), War and Remembrance in the Twentieth Century. Cambridge: Cambridge University Press, 1999, 104-124.

Sorlin, P., European Cinemas, European societies, 1939-1990. London: Routledge, 1994.

Sorlin, P., The Film in History. Oxford: Blackwell, 1980.

Sorlin, P., Κοινωνιολογία του κινηματογράφου: Προοίμιο για τη μελλοντική ιστορία, μτφ. Π. Μαρκέτου. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2006.

Stam, R., Literature through Film, Realism, Magic and the Art of Adaptation. Malden, MA and Oxford: Blackwell, 2005.

Stam, R., Miller, T. (επιμ.), Film and Theory: An Anthology. Malden, MA and Oxford: Blackwell, 2000.

Stam, R., Raengo, Al. (επιμ.), A Companion to Literature and Film. Malden, MA and Oxford: Blackwell, 2004.

Stam, R., Raengo, Al. (επιμ.), Literature and Film: A Guide to the Theory and Practice of Film Adaptation. Malden, MA and Oxford: Blackwell, 2005.

Stam, R., Reflexivity in Film and Literature: From Don Quixote to Jean-Luc Godard. New York: Columbia University Press, 1992.

Stam, R., Εισαγωγή στη θεωρία του κινηματογράφου, μτφ. Κ. Κακλαμάνη. Αθήνα: Πατάκης, 2011.

Stoehr, K. L., Film and Knowledge: Essays on the Integration of Images and Ideas. Jefferson, N.C.: McFarland & Co., 2002.

Sukhanova, E., Thomashoff, H.-O. (επιμ.), Body Image and Identity in Contemporary Societies: Psychoanalytic, Social, Cultural and Aesthetic perspectives. London and New York: Routledge, 2015.

Sztompka, P., «Cultural Trauma», European Journal of Social Theory, 3 (2000), 449-467.

Talbot, D. (επιμ.), Film: An Anthology. Berkeley: University of California Press, 1975.

Taylor, R. (επιμ.), The Film Factory: Russian and Soviet Cinema in Documents 1896-1939. London: Routledge, 1994.

The Continuum Encyclopedia of Modern Criticism and Theory, επιμ. J. Wolfreys. New York: Continuum, 2006.

Thompson, P., Φωνές από το παρελθόν: προφορική ιστορία, μτφ. Ρ. Βαν Μπούσχοτεν, Ν. Ποταμιάνος, επιμ. Κ. Μπάδα, Ρ. Βαν Μπούσχοτεν. Αθήνα: Πλέθρον, 2002.

Tonkin, E., McDonald, M., Chapman, M. (επιμ.), History and Ethnicity. London: Routledge, 1989.

Tonkin, E., Narrating our Pasts: The Social Construction of Oral History. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.

Tonnet, H., Ιστορία του ελληνικού μυθιστορήματος, μτφ. Μ. Καραμάνου. Αθήνα: Πατάκης, 2001.

Valdes, M. J., Hermeneutics of Poetic Sense: Critical Studies of Literature, Cinema and Cultural History. Toronto: University of Toronto Press, 1998.

Ελληνική βιβλιογραφία

Αβδελά, Ε., Διά λόγους τιμής: βία, συναισθήματα και αξίες στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Αθήνα: Νεφέλη, 2006.

Αβδούλος, Σ. Α., Το φαινόμενο Μακρόνησος: ένα πρωτόγνωρο εγκληματικό πείραμα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 1998.

Αδάμου, Χρ. (επιμ.), Ο ηθοποιός ανάμεσα στη σκηνή και στην οθόνη. Αθήνα: Καστανιώτης, 2008.

Αδάμου, Χρ., «Έργο του Σάμουελ Μπέκετ: το Ακατονόμαστο και Άμορφο στη Μεγάλη και τη Μικρή Οθόνη», Σκηνή, 1 (2010), University studio Press, 110-120.

Αθανασάτου, Γ., «Καλή πατρίδα, σύντροφε: Η επιστροφή της Ιστορίας», στο: Πραγματικότητα και μύθος στο καλλιτεχνικό έργο του Λευτέρη Ξανθόπουλου, επιμ. Φ. Τομαή-Κωνσταντοπούλου (Πρακτικά ημερίδας: 22 Φεβρουαρίου 2002). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 2003, 85-92.

Αθανασάτου, Γ., Δελβερούδη, Ε., Κολοβός, Ν., Ο ελληνικός κινηματογράφος. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, 2002.

Αϊζενστάιν, Σ. Μ. [κ.ά.], Το μοντάζ, μτφ. Ί. Μπαμπασάκης [κ.ά.]. Αθήνα: Αιγόκερως, 2003.

Αλεξάντερ, Τζ. [κ.ά.] (επιμ.), Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1950: ένα έθνος σε κρίση, μτφ. Μ. Δρίτσα, Α. Λυκιαρδοπούλου. Αθήνα: Θεμέλιο, 2006.

Αμπατζόγλου, Γρ., «Αυτοβιογραφία, μνήμη, θεραπεία», στο: Διαδρομές και Τόποι της Μνήμης. Ιστορικές και ανθρωπολογικές προσεγγίσεις, επιμ. Ρ. Μπενβενίστε, Θ. Παραδέλλης (Πρακτικά επιστημονικής συνάντησης Πανεπιστημίου Αιγαίου: Φεβρουάριος 1995). Αθήνα: Εκδόσεις Aλεξάνδρεια, 1999, 65-88.

Αμπατζοπούλου, Φρ., Η γραφή και η βάσανος: Ζητήματα λογοτεχνικής αναπαράστασης. Αθήνα: Πατάκης, 2000.

Ανδρίτσος, Γ., Η κατοχή και η αντίσταση στις ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους από το 1945 έως το 1981, (διδακτορική διατριβή: Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, 2008).

Ανδρίτσος, Γ., Η κατοχή και η αντίσταση στον ελληνικό κινηματογράφο, 1945-1966. Αθήνα: Αιγόκερως, 2004.

Αντί, 714 (26-5-2000).

Αντωνίου, Γ., Μαραντζίδης, Ν. (επιμ.), Η εποχή της σύγχυσης: Η δεκαετία του ’40 και η ιστοριογραφία. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2008.

Αποστολίδου, Β., «Λαϊκή μνήμη και δομή της αίσθησης στην πεζογραφία για τον Εμφύλιο: Από την ‘‘Καγκελόπορτα’’ στην ‘‘Καταπακτή’’», στο: Ιστορική πραγματικότητα και νεοελληνική πεζογραφία 1945-1995, επιμ. Θ. Καλογιάννη (Επιστημονικό συμπόσιο: 7-8 Απριλίου 1995). Αθήνα: Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1997, 113-127.

Αποστολίδου, Β., «Μεταπολεμική λογοτεχνία 1949-1974», στο: Ιστορία του νέου ελληνισμού 1770-2000, 9: Νικητές και ηττημένοι, 1949-1974. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2003-2004, 197-216.

Αποστολίδου, Β., «Πώς η λογοτεχνία διέσωσε την ιστορική μνήμη», στο: Πενήντα χρόνια μετά τον Εμφύλιο, Αθήνα: Το Βήμα/Ερμής, 1999, 63-67.

Αποστολίδου, Β., Τραύμα και μνήμη: Η πεζογραφία των πολιτικών προσφύγων. Αθήνα: Πόλις 2010.

Αποστολίδου, Β., Χατζηβασιλείου, Β., Βαλτινός, Θ., Χουζούρη, Έ., Δαββέτας, Ν., Πολιτοπούλου, Μ., «Στρογγυλό τραπέζι: Αφήγηση, αναπαράσταση και λογοτεχνία», Νέα Εστία, 1845 (2011), 1007-1031.

Αράγης, Γ., Ζητήματα Λογοτεχνικής κριτικής Β’. Αθήνα: Δωδώνη, 1988.

Αραμπατζής, Γ., «Εκδοχές ιστορικότητας», στο: Λεβεντάκος, Δ. (επιμ.), Όψεις του νέου ελληνικού κινηματογράφου. Αθήνα: Κέντρο Οπτικοακουστικών Μελετών, 2002, 117-122.

Προς μια κινηματογραφική ανάγνωση της λογοτεχνίας

Η παρακολούθηση της μεταφοράς ενός λογοτεχνικού κειμένου στον κινηματογράφο και η συνακόλουθη ενεργοποίηση της διακειμενικότητας με την έννοια της ευρύτερα διαλογικής επικοινωνίας μεταξύ των δύο τεχνών μπορεί να διαμορφώσει ένα προνομιακό πεδίο για τη μελέτη, τη διδασκαλία και την πρόσληψη της λογοτεχνίας. Αξιοποιώντας τον κινηματογράφο ως εργαλείο ανάγνωσης φωτίζονται όψεις και των δύο έργων, καθώς αφενός προκύπτει μια προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου, μέσα από τη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας, και αφετέρου ξεδιπλώνεται ο τρόπος κατασκευής της ταινίας, από τη στιγμή που το αποτέλεσμα της αποδόμησης του λογοτεχνικού κειμένου οδηγεί στη δόμηση του κινηματογραφικού διακείμενού του.

Η παράλληλη εξέταση του Λοιμού του Αντρέα Φραγκιά με το Χάππυ Νταίη του Παντελή Βούλγαρη –με αφορμή το απόσπασμα από το μυθιστόρημα που ανθολογείται στο Γ΄ τεύχος των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το Ενιαίο Λύκειο– είναι αποκαλυπτική τόσο των σημείων σύγκλισης και απόκλισης των δύο έργων, όσο και των τροποποιητικών λειτουργιών που η κινηματογραφική γλώσσα επιβάλλει, προκειμένου να συντελεστεί η μεταφορά από τον λόγο στην εικόνα. Η ταινία του Βούλγαρη αξιοποιώντας τον ισχυρό αναπαραστατικό χαρακτήρα της εικόνας ανοίγει έναν δημιουργικό διάλογο με το μυθιστόρημα του Φραγκιά, με αποτέλεσμα να προκύπτει ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της θεματολογίας του κειμένου, αλλά και της λειτουργίας αφηγηματικών τεχνικών καθώς και ζητημάτων δόμησης του χρόνου και του χώρου σε μια αφήγηση.

Δείτε το στο slideshare.net

 

Λογοτεχνία και εκπαίδευση

Η παρακολούθηση της μεταφοράς ενός λογοτεχνικού κειμένου στον κινηματογράφο και η συνακόλουθη ενεργοποίηση της διακειμενικότητας με την έννοια της ευρύτερα διαλογικής επικοινωνίας μεταξύ των δύο τεχνών μπορεί να διαμορφώσει ένα προνομιακό πεδίο για τη μελέτη, τη διδασκαλία και την πρόσληψη της λογοτεχνίας. Αξιοποιώντας τον κινηματογράφο ως εργαλείο ανάγνωσης φωτίζονται όψεις και των δύο έργων, καθώς αφενός προκύπτει μια προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου, μέσα από τη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας, και αφετέρου ξεδιπλώνεται ο τρόπος κατασκευής της ταινίας, από τη στιγμή που το αποτέλεσμα της αποδόμησης του λογοτεχνικού κειμένου οδηγεί στη δόμηση του κινηματογραφικού διακείμενού του.

Η παράλληλη εξέταση του Λοιμού του Αντρέα Φραγκιά με το Χάππυ Νταίη του Παντελή Βούλγαρη –με αφορμή το απόσπασμα από το μυθιστόρημα που ανθολογείται στο Γ΄ τεύχος των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το Ενιαίο Λύκειο– είναι αποκαλυπτική τόσο των σημείων σύγκλισης και απόκλισης των δύο έργων, όσο και των τροποποιητικών λειτουργιών που η κινηματογραφική γλώσσα επιβάλλει, προκειμένου να συντελεστεί η μεταφορά από τον λόγο στην εικόνα. Η ταινία του Βούλγαρη αξιοποιώντας τον ισχυρό αναπαραστατικό χαρακτήρα της εικόνας ανοίγει έναν δημιουργικό διάλογο με το μυθιστόρημα του Φραγκιά, με αποτέλεσμα να προκύπτει ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της θεματολογίας του κειμένου, αλλά και της λειτουργίας αφηγηματικών τεχνικών καθώς και ζητημάτων δόμησης του χρόνου και του χώρου σε μια αφήγηση.

Επιπρόσθετα μέσα από την παράλληλη προσέγγιση των δύο έργων, η οποία μπορεί να διαμορφωθεί εκπαιδευτικά ως διαδικασία λογοτεχνικής-κινηματογραφικής ανάγνωσης, είναι δυνατό να προκύψει ένα ιδανικό παράδειγμα για την παρακολούθηση της διάδρασης μεταξύ τέχνης και ιστορικής αφήγησης, με αφορμή το θέμα της Μακρονήσου και τη λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης στην εμφυλιακή και μετεμφυλιακή Ελλάδα. Τα δύο έργα με την ίδια αφετηρία και με ομόλογη διάθεση μοιράζονται ένα κοινό θέμα και κατορθώνουν να συνδιαλέγονται μεταξύ τους και με το ιστορικό τους διακείμενο, δίνοντας τον τόνο για την ενσωμάτωση και τη μετουσίωση των νωπών εμπειριών σε ένα αποτέλεσμα που ισοδυναμεί με μία από τις πιο ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές αποτυπώσεις όχι μόνο της Μακρονήσου, αλλά ενδεχομένως και της εμπειρίας του Εμφυλίου στο σύνολό της.

Λογοτεχνία και εκπαίδευση

 

Η κινηματογραφική ανάγνωση της λογοτεχνίας ως εκπαιδευτική διαδικασία

Ο προβληματισμός

Η παρακολούθηση της μεταφοράς ενός λογοτεχνικού κειμένου στον κινηματογράφο και η συνακόλουθη ενεργοποίηση της διακειμενικότητας με την έννοια της ευρύτερα διαλογικής επικοινωνίας μεταξύ των δύο τεχνών μπορεί να διαμορφώσει ένα προνομιακό πεδίο για τη μελέτη, τη διδασκαλία και την πρόσληψη της λογοτεχνίας. Αξιοποιώντας τον κινηματογράφο ως εργαλείο ανάγνωσης φωτίζονται όψεις και των δύο έργων, καθώς αφενός προκύπτει μια προσέγγιση του λογοτεχνικού κειμένου, μέσα από τη διαδικασία δημιουργίας μιας ταινίας, και αφετέρου ξεδιπλώνεται ο τρόπος κατασκευής της ταινίας, από τη στιγμή που το αποτέλεσμα της αποδόμησης του λογοτεχνικού κειμένου οδηγεί στη δόμηση του κινηματογραφικού διακείμενού του.

Η πρόταση

Η παράλληλη εξέταση του Λοιμού του Αντρέα Φραγκιά με το Χάππυ Νταίη του Παντελή Βούλγαρη –με αφορμή το απόσπασμα από το μυθιστόρημα που ανθολογείται στο Γ΄ τεύχος των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για το Ενιαίο Λύκειο– είναι αποκαλυπτική τόσο των σημείων σύγκλισης και απόκλισης των δύο έργων, όσο και των τροποποιητικών λειτουργιών που η κινηματογραφική γλώσσα επιβάλλει, προκειμένου να συντελεστεί η μεταφορά από τον λόγο στην εικόνα. Η ταινία του Βούλγαρη αξιοποιώντας τον ισχυρό αναπαραστατικό χαρακτήρα της εικόνας ανοίγει έναν δημιουργικό διάλογο με το μυθιστόρημα του Φραγκιά, με αποτέλεσμα να προκύπτει ένας εναλλακτικός τρόπος προσέγγισης της θεματολογίας του κειμένου, αλλά και της λειτουργίας αφηγηματικών τεχνικών καθώς και ζητημάτων δόμησης του χρόνου και του χώρου σε μια αφήγηση.

Επιπρόσθετα μέσα από την παράλληλη προσέγγιση των δύο έργων, η οποία μπορεί να διαμορφωθεί εκπαιδευτικά ως διαδικασία λογοτεχνικής-κινηματογραφικής ανάγνωσης, είναι δυνατό να προκύψει ένα ιδανικό παράδειγμα για την παρακολούθηση της διάδρασης μεταξύ τέχνης και ιστορικής αφήγησης, με αφορμή το θέμα της Μακρονήσου και τη λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης στην εμφυλιακή και μετεμφυλιακή Ελλάδα. Τα δύο έργα με την ίδια αφετηρία και με ομόλογη διάθεση μοιράζονται ένα κοινό θέμα και κατορθώνουν να συνδιαλέγονται μεταξύ τους και με το ιστορικό τους διακείμενο, δίνοντας τον τόνο για την ενσωμάτωση και τη μετουσίωση των νωπών εμπειριών σε ένα αποτέλεσμα που ισοδυναμεί με μία από τις πιο ενδιαφέρουσες καλλιτεχνικές αποτυπώσεις όχι μόνο της Μακρονήσου, αλλά ενδεχομένως και της εμπειρίας του Εμφυλίου στο σύνολό της. 

Ενδεικτικά προτείνουμε και άλλες ταινίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

  • Η Φόνισσα
  • Τα δελφινάκια του Αμβρακικού
  • Το μόνον της ζωής μου ταξείδιον

Βλ. επίσης και http://www.artmag.gr/articles/media-keyhole/item/350-literature-movies