Οι καθηγήτριες του 2ου Γυμνασίου Χανίων κ.Χαϊδεμενοπούλου και κ.Χατζάκη επισκέφτηκαν το Λύκειο Jules Guesde στη Γαλλία για παρακολούθηση μαθήματος κατά το διάστημα 3-6 Απριλίου 2023.
Εδώ είναι το αφιέρωμα στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα.
Φωτογραφίες από την επίσκεψη:
Στο Πρότζεκτ χρησιμοποίησα τις εξής μεθόδους:
Μελέτη περίπτωσης, Φύλλα Εργασίας με θέμα την Α.Α. και Μετασχηματίζουσα Μάθηση μέσα από την Τέχνη.
Τι είναι ένας υγρότοπος (για όλες τις Ομάδες)
Η λέξη «υγρότοπος» ή «υδροβιότοπος» (που στα Αγγλικά αποδίδεται ως wetland), σημαίνει μια περιοχή με μόνιμη ή παροδική παρουσία νερού, γλυκού ή αλμυρού ή υφάλμυρου μπορεί να είναι ρέον ή στάσιμο. Μπορεί να είναι τεχνητός υγρότοπος (λιμνοδεξαμενές, φράγματα) ή φυσικός (εκβολές, έλη, ποτάμια, λίμνες). Οι μισοί από τους νησιώτικους υγροτόπους στην Ελλάδα έχουν υποβαθμιστεί κρίσιμα τα τελευταία τριάντα χρόνια. Από τους ελληνικούς υγροτόπους οι 210 βρίσκονται στην Κρήτη και είναι ζωτικής σημασίας για την αναπαραγωγή διαφόρων ειδών ζώων ή πουλιών.
Περισσότερους υγροτόπους έχει η περιφέρεια των Χανίων (π.χ. Μπάλος, Κουρνάς, Αγιά) από την υπόλοιπη Κρήτη.
Εικόνες των 3 υγροτόπων:
Ποιά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Μπάλου
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Μπάλου είναι τόσο η φυσική του ομορφιά όσο και η γραφικότητά του όσον αφορά το ορόσημο της σημερινής Κρήτης. Τα καθαρά ολογάλανα νερά της φέρνουν στο μυαλό αγαλλίαση, ηρεμία και γαλήνη. Η παραδεισένια ομορφιά του θυμίζει τοπίο της Καραϊβικής και άλλων απομακρυσμένων τοπίων. Επιπροσθέτως, συνδυάζει ρηχή θάλασσα με λιμνοθάλασσα , συνιστώντας το τέλειο μέρος για να κολυμπήσει κανείς αλλά και για να παρατηρήσει την αρμονία του άθικτου φυσικού περιβάλλοντος. Όσους ωραίους χαρακτηρισμούς και αν διαβάσετε, όσες ωραίες φωτογραφίες και αν δείτε απο τον Μπάλο… Τίποτα δεν μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε αυτό που θα νιώσετε όταν έρθετε στον Μπάλο!
ΟΜΑΔΑ Β
Απειλείται με ρύπανση ο Μπάλος;
Η ρύπανση από πετρελαιοειδή σε διάφορα σημεία της είναι εμφανής και απαιτεί φροντίδα. Επίσης οι επισκέπτες πρέπει να περιορίσουν τις δραστηριότητες που προκαλούν ρύπανση και να πράξουν βιολογικό καθαρισμό.
ΟΜΑΔΑ Γ
Ποια είδη ζουν στην λίμνη του Κουρνά;
Η λίμνη Κουρνά αλλά και ο περιβάλλων χώρος της προστατεύονται από τη Natura 2000. Στη λίμνη, που αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο, υπάρχουν νερόκοτες και πάπιες, χέλια, νερόφιδα και ένα σπάνιο είδος δίχρωμης χελώνας, που έχει βούλες στο καβούκι της, η επιστημονική ονομασία της οποίας είναι εμύδη (τερραπίνη, Malaclemys terrapin). Επίσης κατά καιρούς εμφανίζονται στη λίμνη ερωδιοί και κορμοράνοι.
ΟΜΑΔΑ Δ
Απειλές για την λίμνη Κουρνά :
Τα σημαντικότερα προβλήματα που παρατηρούνται στην λίμνη είναι η συσσώρευση τουριστικών και οικιστικών δραστηριοτήτων, που επιδρούν στον υδροβιότοπο με απορρίμματα και λύματα. Η ποιότητα των νερών παραμένει κατάλληλη για κολύμπι. Η κατάσταση της λίμνης χαρακτηρίζεται γενικά ως καλή αλλά απειλείται με υποβάθμιση της περιβαλλοντικής αξίας της. Πρόσφατα υπάρχουν αναφορές για μεγάλα χρυσόψαρα που έκαναν την εμφάνισή τους στην λίμνη Κουρνά, όταν κάποιος τα έριξε εκεί χωρίς να σκεφτεί τις επιπτώσεις της εισαγωγής ενός νέου είδους σε ένα κλειστό οικοσύστημα.
ΟΜΑΔΑ Ε
Τι απειλεί την λίμνη της Αγιάς:
Ο βουβαλοβάτραχος – Lithobates-catesbeianus. Ή αλλιώς το τέρας του βάλτου. Με καταγωγή από την Βόρεια Αμερική αυτός ο γιγάντιος βάτραχος (μήκος έως και 18 εκ.), τρέφεται με οποιοδήποτε ζώο χωράει στα σαγόνια του. Φίδια, ψάρια, βατράχια, τρωκτικά, πουλιά, έντομα, νυχτερίδες κ.α. Έχει εισαχθεί στη λίμνη Αγιάς, κοντά στα Χανιά, όπου έχει εκτοπίσει τον σπάνιο, ενδημικό κρητικό βάτραχο.
ΟΜΑΔΑ ΣΤ
Τι άλλο απειλεί την βιοποικιλότητα της λίμνης της Αγιάς ;
Τα τελευταία χρόνια, τα αρδευτικά έργα της περιοχής έχουν μειώσει το μέγεθος της λίμνης, η οποία έχει γίνει βάλτος σε πολλά σημεία.
Παραδείγματα εισαγωγής ενός ξενικού είδους στην Κρήτη:
Πρόκειται για είδος ψαριού που προέρχεται από την Ερυθρά Θάλασσα και εισήλθε στα νερά της Μεσογείου μέσω της διώρυγας του Σουέζ. Το ψάρι αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία εξαιτίας μιας τοξίνης (τετραδοτοξίνη) που περιέχει σε διάφορα μέρη του σώματός του, η οποία σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι και θανατηφόρα για τον άνθρωπο σε περίπτωση κατανάλωσή του. Στις ελληνικές θάλασσες, η παρουσία του Lagocephalussceleratus έχει καταγραφεί στο Κρητικό Πέλαγος και το Νοτιοανατολικό Αιγαίο. Χαρακτηριστικά του γνωρίσματα είναι τα 4 δόντια που έχουν τη μορφή ράμφους, το σχήμα του που είναι σαν τορπίλη, οι δύο ασημένιες λωρίδες στις πλευρές του σώματός του και το χρώμα της ράχης του που είναι γκριζωπό με σκούρα στίγματα.
Το έντομο Rhynchophorus ferrugineus (Κόκκινος Ρυγχωτός Κάνθαρος) θεωρείται σήμερα ο σημαντικότερος εχθρός των φοινικοειδών. Διαπιστώθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας σε φοίνικες Washingtonia sp, που εισήχθησαν στο Ηράκλειο της Κρήτης τον Μάιο του 2005 από την Αίγυπτο καθώς και σε φοίνικες του είδους Phoenix canariensis στη Χερσόνησο του Ν.Ηρακλείου Κρήτης (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Ιανουάριος 2006). Το κόκκινο σκαθάρι είναι κολεόπτερο της οικογένειας των Curculionidae. Προκαλεί σημαντικές ζημιές στους φοίνικες, μέχρι και την πλήρη καταστροφή τους. Σημειώνεται ότι το σκαθάρι των φοινίκων έχει ήδη καταγραφεί σε πολλές χώρες του κόσμου.
Πρόσφατα, ένα νέο ξενικό είδος εμφανίστηκε στο φράγμα της επαρχίας Αμαρίου του Ν.Ρεθύμνου. Ο γνωστός σε όλους μας, ο κροκόδειλος Σήφης. Πιθανόν ο ασυνείδητος ιδιοκτήτης του το εγκατέλειψε εκεί και ήταν μεγάλος κίνδυνος για τους κατοίκους της γύρω περιοχής. Η περιφέρεια προσπάθησε να το περιορίσει παρακολουθώντας 24 ώρες το 24ωρο για τυχόν περιστατικά. Όμως, ο πονηρός Σήφης δεν πιάστηκε στις επικίνδυνες παγίδες που του έστηναν. Η ομάδα μας υποστηρίζει ότι η πράξη του ιδιοκτήτη όσο αφορά την εγκατάλειψη του τροπικού ζώου ήταν ανεύθυνη και ανεπίτρεπτη. Ένα είδος σαν τον Σήφη δεν μπόρεσε να επιβιώσει στα κρύα νερά του φράγματος με αποτέλεσμα να χάσει την ζωή του.
———————————————————————————————————————
Φύλλα Εργασίας:
Υπεύθυνοι καθηγητές: Μ.Χατζάκη, Γ.Φίλλης
Φέτος αποφασίσαμε να πρασινίσουμε το σχολείο μας και να μάθουμε για τις ιδιότητες των ενδημικών φυτών και βοτάνων της Κρήτης. Μπήκαμε στο τοπικό δίκτυο του Κ.Π.Ε. Βάμου για τους σχολικούς κήπους, ενώ εδώ και δύο χρόνια ανήκουμε και στο εθνικό δίκτυο του Κ.Π.Ε. Μαρώνειας για τα Ευρωπαϊκά ορειβατικά μονοπάτια Ε4. Μία μέρα του Νοέμβρη λοιπόν, ξεκινήσαμε φυτεύοντας τα παρτέρια του σχολείου μας με φυτά, όπου το κάθε παιδί υιοθέτησε από ένα για να το προσέχει. Τυπώσαμε καρτέλες και σελιδοδείκτες με πληροφορίες για φυτά όπως: ρίγανη, μυρτιά, δενδρολίβανο, πικροδάφνη, δίκταμο, λαδανιά, βασιλικός και αλόη. Θα μάθουμε αρχαίους ελληνικούς μύθους για τα βότανα και πως θα τα αναγνωρίζουμε. Θα ασχοληθούμε με την σημασία της Βιοποικιλότητας για την υγεία αλλά και την οικονομία του νησιού μας. Θα περπατήσουμε σε ορεινά μονοπάτια για να μυρίσουμε τις ευωδιές της φύσης. Μέσω του προγράμματος, θα αποκτήσουμε εμπειρίες, οικολογική συνείδηση και θα υιοθετήσουμε τακτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Ας ελπίσουμε ότι θα ακολουθήσουν και άλλοι το παράδειγμα μας!!
Στα πλαίσια της Ημέρας δράσης για την υγιεινή διατροφή και τα τοπικά προϊόντα, δοθήκαν σχετικά Ερωτηματολόγια σε μαθητές των Τμημάτων της Α’ Τάξης και στην Περιβαλλοντική Ομάδα. Επίσης δόθηκε κέρασμα με παξιμαδάκια και αγγουρόλαδο σε μαθητές και Καθηγητές.
Που δείχνουν τις ευεργετικές ιδιότητες τους για την υγεία και με ποιόν αρχαίο Ελληνικό μύθο σχετίζονται:
** Οι Ζωγραφιές των μαθητών της Ομάδας μας:
Την Δευτέρα 11 και την Τρίτη 12 Απριλίου 2016 πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη της ομάδας μας στην Αργυρούπολη και τον Νομό Λασιθίου. Οι μαθητές έφτιαξαν κρητικό δεκατιανό, έμαθαν για το χαρούπι και τα προϊόντα του, επισκέφτηκαν την Σπιναλόγκα, το οροπέδιο Λασιθίου με τους ανεμόμυλους, το Δικταίον Άντρο και πήραν μαθήματα αγγειοπλαστικής και κρητικού αργαλειού.
Κέντρο Κρητικής Γαστρονομίας στην Αργυρούπολη
Εργοστάσιο χαρουπιού Creta Carob στην Αργυρούπολη
Το άγαλμα “η αρπαγή της Ευρώπης” στον Άγιο Νικόλαο
Σπιναλόγκα
Οροπέδιο Λασιθίου
Δικταίον Άντρο
Μαθαίνοντας αγγειοπλαστική στον «Λάσινθο»
Εργαστήριο Αργαλειού στον «Λάσινθο»
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1998-99
“H OΔΟΣ EΛΕΥΘΕΡΙΟΥ BΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΣΤΗΝ XΑΛΕΠΑ”
Χ Α Λ Ε Π Α
Τ’ ΑρΧοΝτΙκΑ ΜιΑς σΥνΟιΚίΑς γΕμΑτΗς αΝαΜνΗσΕιΣ
Τα σπίτια στην Χαλέπα, κτισμένα από την ευπορότερη τάξη της εποχής, ήταν μεγαλοπρεπέστερα από εκείνα της πόλης και φανερά επηρεασμένα από ξένα πρότυπα και επιρροές. Πρόκειται για κατοικίες κυρίως εμπόρων που κτίστηκαν τα τελευταία χρόνια της Τουρκικής κατοχής γύρω στα 1860, όπως επίσης λίγο πριν αλλά και μετά την σύμβαση της Χαλέπας το 1878.
Τα σπίτια εκφράζουν τους δημιουργούς τους, τους Ευρωπαίους μηχανικούς αλλά και τους πρώτους Κρήτες και τα πρότυπά τους που είναι ανάλογα με την μόρφωση και τον τόπο των σπουδών τους.
Ο Ιταλός Νικόλαος Μαγκούζο, ο Αυστριακός Μπιρίντα και οι Κρητικοί Μιχάλης Σαββάκης, Αντώνης Μουντάκης, Κωνσταντίνος Δρανδάκης, σχεδιάζουν μερικά από τα χαρακτηριστικά, ιστορικά σημερινά αρχοντικά της Χαλέπας, τα οποία ανήκουν στον τύπο της βίλας.
Τ’ αρχοντικά, κτισμένα σε δύο επίπεδα περιβάλουν μεγάλοι κήποι φυτεμένοι με φοινικοειδή και άλλα δέντρα συμμετρικά προς το κτίσμα. Στους κήπους αυτούς οδηγεί η χαρακτηριστική αυλόθυρα με την καλλιτεχνική σφυρήλατη σιδεριά και τις γλάστρες. Οι σιδεριές στις αυλόθυρες, χαρακτηριστικό και των άλλων σπιτιών, από την απλούστερη μορφή της έλικας μέχρι την πιο πολύπλοκη σύνθεση, στηρίζονται σε πεσσούς1 από λαξευτό πωρόλιθο με διάφορες ανάγλυφες ή λαξευτές παραστάσεις.
Μετά την αυλόθυρα, ένας διάδρομος αξονικά τοποθετημένος και πλακοστρωμένος με φυσικές πλάκες ή στρωμένες με βότσαλα, ανάμεσα από φοινικοειδή και γλάστρες, οδηγεί στην βαριά ξύλινη πόρτα του σπιτιού με τους σκαλιστούς ταμπλάδες2, τα μεταλλικά χερούλια και τα ρόπτρα3. Στον κήπο υπάρχει πάντοτε το απαραίτητο πηγάδι με το πελεκητό στόμιο για την ύδρευση, και η δεξαμενή για το πότισμα. Η κάτοψη των αρχοντικών είναι απλή στην διάρθρωσή της, ενώ ο μεσαίος αξονικός διάδρομος ή κεντρικός χώρος με τα τριγύρω δωμάτια δημιουργεί πολλές και διάφορες μορφές στον εξωτερικό όγκο αυτής της κατηγορίας των σπιτιών.
Τα αρχοντικά της Χαλέπας χαρακτηρίζονται από μια ανθρώπινη κλίμακα και είναι επηρεασμένα από ξένα πρότυπα, τα οποία από την εποχή καθορίζει κυρίως η νεοκλασική κουλτούρα.
Τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά μεταφέρονται με τους ξένους διπλωμάτες και τα στρατεύματα κατοχής από τις χώρες της Ευρώπης και την Αθήνα στο χώρο της Κρήτης, η οποία με το «Κρητικό ζήτημα» αυτή την εποχή αποτελεί το κέντρο του ενδιαφέροντος στην λεκάνη της Μεσογείου.
Τα ξύλινα ταβάνια στολίζουν ξυλόγλυπτες διακοσμήσεις και όταν ο τσατμάς4 παίρνει τη θέση του ξύλου, ζωγραφίζεται ή στολίζεται με γύψινες παραστάσεις. Τα δάπεδα στρώνονται με λίθινες ή μαρμάρινες πλάκες και ξύλο. Συνήθως η κάλυψη των σπιτιών επιτυγχάνεται με στέγες άλλοτε κρυμμένες πίσω από χαρακτηριστικά λιθόκτιστα στηθαία5 και άλλοτε εμφανείς με έντονες κλίσεις τελείως δυτικής προέλευσης.
Τ’ αρχοντικά της Χαλέπας αποτελούν κατοικίες επώνυμων ιστορικών προσώπων της νεότερης ιστορίας της Κρήτης αλλά και της Ελλάδος. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Πρίγκιπας Γεώργιος, ο Αλέξανδρος Ζαΐμης, η Βαρόνη Ελπίδα Μέλαινα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Θεμιστοκλής Πλουμιδάκης, ο Μανούσος Κούνδουρος, ο Λεωνίδας Λυγκούνης , η Φλωρεντίνη Καλούτση και άλλοι είναι από τα πρόσωπα τα οποία κατοίκησαν τα ιστορικά αρχοντικά της Χαλέπας.
Οι Πρεσβείες Ευρωπαϊκών χωρών αλλά και της Ελλάδος διατήρησαν την επωνυμία τους μέχρι σήμερα σε σειρά χαρακτηριστικών κτισμάτων της Χαλέπας όπως η Γαλλική Πρεσβεία, η Αγγλική και η Γερμανική, τα Προξενεία Ελληνικό, Αυστριακό και Ιταλικό.
Σήμερα τ’ αρχοντικά της Χαλέπας, ορισμένα από τα οποία έχουν επισκευαστεί και χρησιμοποιούνται υποδειγματικά, συμπληρώνουν την σημαντική αρχιτεκτονική και ιστορική κληρονομιά της πόλης των Χανίων, και αποτελούν μια μοναδικότητα στον τομέα του πολιτισμού και ειδικότερα της αρχιτεκτονικής.
| Πεσσός 1 ,ο : | Στήριγμα για δάδες, τετράγωνος κίονας όπου στηρίζονταν οι αψίδες του θόλου |
| Ταμπλάς 2 ,ο : | Τύμπανο υπερθύρου, θυροφύλλου |
| Ρόπτρο 3 ,το : | Μεταλλικό κατασκεύασμα (συνήθως σε σχήμα χεριού) που παλιότερα το προσκολλούσαν στο πάνω μέρος της εξώπορτας και το χρησιμοποιούσαν ως κουδούνι |
| Τσατμάς 4 ,ο : | Λεπτός τοίχος από δοκάρια του οποίου τα διάκενα συμπληρώνονται με πλίνθους ή ξύλινους πήχεις επικαλυπτόμενους με ασβέστη |
| Στηθαίο 5 ,το : | Χτιστό κατασκεύασμα μικρού ύψους στις πλευρές ταρατσών |
ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
«…Η Χαλέπα, προάστειον δέκα λεπτά της ώρας απέχον των Χανίων, συγκοινωνεί μετά της πόλεως δι’ αμαξιτής οδού καλώς διατηρούμενης. Εκτισμένον δε επί υψώματος μακράν του αιγιαλού έχει αέρα καθαρό άμα και δροσερώτατον. Ενταύθα διαμένουσι το θέρος πολλοί των ευπορωτέρων κατοίκων των Χανίων, άλλοι δε διαρκώς. Εν τω προαστείω τούτω κατοικούσιν, ως είπομεν, και οι πλείστοι των Προξένων. Αι εν Χαλέπα οικοδομαί εισίν ου μόνον ευαερώτεραι αλλά πολλαί τούτων και μεγαλοπρεπέστεραι των εντός της πόλεως…»
Ιωσήφ Χατζηδάκη, γιατρού. “Περιηγήσεις εις Κρήτη”, 1881, Χρυσόστομος,
Τα Χανιά, σελ.50 , 1968
Η Χαλέπα είναι ο πλησιέστερος προς την πόλη των Χανίων οικισμός. Η λέξη «+Χαλέπα» είναι κοινή σε χρήση σε πολλές περιοχές της Κρητικής υπαίθρου. Πιθανόν προέρχεται από το «χαλεπός» που θα πει δύσκολος. Κατ’ επέκταση χρησιμοποιείται για περιοχή άγονη, αραιοκατοικημένη.
Βρίσκεται πάνω σ’ ένα βουναλάκι και χωρίζεται από την πόλη με μια βαθιά χαράδρα, το ρέμα του Αγίου Παντελεήμονα. Εδώ, μισή ώρα απόσταση από την πόλη, μερικοί Αποκορωνιώτες αγρότες γύρω στο 1830-40 έκτισαν σποραδικά κοντά στη θάλασσα, έχοντας ως επάγγελμα τη βυρσοδεψία (τα πρώτα Ταμπακαριά).
Πρόκειται για μια περιοχή με καλό κλίμα, μια υπέροχη θέα προς τη θάλασσα και με ένα θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον. Τα λευκά σπίτια με τους ανθισμένους κήπους, οι ελιές και οι αθάνατοι που φυτρώνουν παντού στους βράχους είναι πολύ γραφικά.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που ο οικισμός αυτός λόγω του κλίματος και του φυσικού του περιβάλλοντος, εξελίχθηκε βαθμιαία στο προάστιο των Χανίων εκείνο όπου εγκαθίστανται (κυρίως μετά την αυτονομία της Κρήτης) οικογένειες που προόδευσαν οικονομικά και κοινωνικά. Όλοι αυτοί που πλούτισαν με το εμπόριο, καθώς και οι άλλοι ντόπιοι, που κατά εποχές τιμήθηκαν με ξεχωριστά προνόμια από τους Τούρκους, αποτέλεσαν τον πυρήνα μιας νέας αστικής τάξης που γρήγορα απόκτησε συνείδηση της ύπαρξης και της δύναμης της. Επίσης εγκαθίστανται και πολλοί απόδημοι Κρήτες, έμποροι και επιστήμονες, που μαζί με τις περιουσίες τους έφεραν και τις εμπειρίες τους από τον δυτικό πολιτισμό.
Έμποροι όπως ο Κυριάκος Βενιζέλος, ο Θεμιστοκλής Μητσοτάκης, μηχανικός Λεωνίδας Λυγκούνης και ο έμπορος Γεώργιος Χορτάτζης είναι οι πρώτοι που κτίζουν τα σπίτια τους, τύπου βίλας, στην Χαλέπα και αποτελούν τον πρώτο αστικό πυρήνα.
Η συνοικία αυτή έχει συνδεθεί με οριακές στιγμές της Κρητικής ιστορίας. Η “Σύμβαση της Χαλέπας” υπογράφτηκε εδώ τον Οκτώβριο του 1878, 10 χρόνια μετά την αιματηρή επανάσταση του 1866, σ’ ένα τούρκικο κτίσμα γνωστό τότε ως “Γαλαρία” (αργότερα το κτίσμα αυτό αποτέλεσε το πατρικό σπίτι του πρώην πρωθυπουργού, κ.Κων/νου Μητσοτάκη). Με την Σύμβαση αυτή παραχωρήθηκε περιορισμένης έκτασης αυτόνομο πολίτευμα στην Κρήτη.
Αμέσως μετά, στην περιοχή εγκαταστάθηκαν τα Γενικά Π ρ ο ξ ε ν ε ί α των Μεγάλων Δυνάμεων που λειτούργησαν ως «…Φροντιστήρια της διπλωματίας και του διεθνούς δικαίου…» για τους κατοίκους της περιοχής, όπου ασκήθηκε και ο Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος.
Με την εγκατάσταση του Πρίγκιπα στη Χαλέπα άρχισε και ο αθρόος εποικισμός της συνοικίας Φ α κ ω θ ι α ν ά, που πήρε το όνομα της από τους πρώτους οικιστές της τους ακρωτηριανούς Φακιωτάκηδες (το Μ ε ϊ ν τ ά ν ι, και η Κ ά τ ω Χ α λ έ π α είναι οι άλλες δύο συνοικίες της). Όταν η περιοχή ήταν αραιοκατοικημένη υπήρχαν εδώ λίγα σπίτια και ένα στρατιωτικό συγκρότημα, ο Κισλάς, που τον χρησιμοποιούσε το τούρκικο ιππικό. Δίπλα υπήρχε σταύλος και χώρος ανοικτός για τα άλογα του ιππικού. Το βορεινό μισό των σταύλων και ο συνεχόμενος χώρος παραχωρήθηκαν από την πολιτεία στους κατοίκους της συνοικίας για εκκλησία και το 1923 εγκαινιάστηκε ο μεγαλοπρεπής ναός της Ε υ α γ γ ε λ ί σ τ ρ ι α ς από τον αρμοστή Ζαϊμη.
Η οδός Χαλέπας, σημερινή οδός Ελευθερίου Βενιζέλου, ήταν από τις πρώτες διανοίξεις και από τους λίγους δρόμους της Κρήτης, όπου έγιναν εξομαλύνσεις, ισοπεδώσεις και κάποια τεχνικά έργα. Στο δρόμο αυτό που ένωνε την Χαλέπα με τα Χανιά, βρίσκονταν τα Προξενεία, το σπίτι του Ελ.Βενιζέλου, το «Παλάτι του Πρίγκιπα» και η Γαλλική Σχολή των Καλογραιών του τάγματος του Αγίου Ιωσήφ. Στα νότια του Παλατιού είναι η εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής που κτίστηκε από την μητέρα και την αδελφή του Πρίγκιπα Γεωργίου (το 1909 η εκκλησία αυτή δωρήθηκε στον Δήμο Χανίων).
Με τα πιο χαρακτηριστικά από τα κτίσματα της Χαλέπας αποφασίσαμε να δουλέψουμε, στην προσπάθεια μας να γνωρίσουμε την ιστορία της πόλης μας, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι απλά και μόνο θα “ακουμπήσουμε” το θέμα, μια και η ιστορία του καθενός είναι πολύ μεγάλη.
Θα ξεκινήσουμε με το εντυπωσιακό αρχοντικό Βίλα «Ανδρομέδα», που βρίσκεται δεξιά καθώς ανεβαίνουμε την Ελ.Βενιζέλου μετά την «Χονολουλού», θα συνεχίσουμε με το υπέροχο «Προξενείο» και θα μπούμε στο Ξενοδοχείο «Χαλέπα» για μια γεύση αρχοντιάς. Θα προχωρήσουμε στην Γαλλική Σχολή και θα ακολουθήσουμε τα βήματα του Πρίγκιπα Γεώργιου στο καταπληκτικό «Παλάτι». Θα τελειώσουμε με την κατοικία του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου, όπου θα νοιώσουμε να χτυπά ακόμη η καρδιά της Κρήτης…
«Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ»
-Το χθες και το σήμερα-
Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Χατζάκη Μαρία
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Δεν είναι η πρώτη φορά που στο σχολείο μας γίνεται προσπάθεια προσέγγισης ενός θέματος ιστορικού περιεχομένου. Μόνο που αυτή τη φορά το θέμα είχε σχέση και με την τέχνη. Αφορμή στάθηκε η αγάπη μου για την τέχνη της αγιογραφίας, με την οποία ασχολούμαι τελευταία κι η οποία έχει μια ιστορία πολλών αιώνων πίσω της. Σκέφθηκα ότι το πολιτιστικό αυτό πρόγραμμα μου έδινε την ευκαιρία να βγάλω τα παιδιά από την τάξη και να τους δώσω την γνώση με ένα διαφορετικό τρόπο. Να τους δείξω την αξία της τέχνης της αγιογραφίας κι ότι μπορούν να αντλήσουν στοιχεία για την Ιστορία του τόπου μας.
Το πρόγραμμα αυτό λόγω του ότι χρησιμοποιεί την Μέθοδο Project, είναι το πλέον κατάλληλο για να αποκτήσουν οι μαθητές κριτική σκέψη καθώς και την ικανότητα της έρευνας, της σπουδής, της αυτενέργειας, της επικοινωνίας, της κοινωνικότητας και της αντίληψης του περιβάλλοντος χώρου όπου ζουν καθώς και την αξία του χώρου αυτού. Τα Χανιά είναι ένας τόπος που προσφέρεται για αυτό το σκοπό.
Ο χρόνος μας ήταν περιορισμένος και δεν μας επέτρεψε να το ολοκληρώσουμε μέσα σε αυτήν την σχολική χρονιά. Του χρόνου ευελπιστώ να συνεχίσουμε με τις Μονές/Ναούς που βρίσκονται εκτός Χανίων. Να θυμηθούμε εδώ ότι εξαιτίας του σεισμού και της μετακόμισης μας σε άλλο κτίριο και σε απογευματινή βάρδια, μείναμε πίσω γύρω στον ενάμιση μήνα.
Τα παιδιά στην αρχή δεν γνώριζαν πολλά πράγματα για το θέμα, έτσι ήταν λίγο διστακτικά κι ίσως χωρίς τον απαιτούμενο ενθουσιασμό. Όμως, από την πρώτη μας κιόλας επίσκεψη μια Δευτέρα στους Αγίους Αναργύρους, άρχισαν να ενθουσιάζονται και να προσέχουν για πρώτη φορά λεπτομέρειες στις εικόνες του ναού.
Όλα τα παιδιά της Πολιτιστικής Ομάδας προέρχονται από την Β’ Τάξη του σχολείου μας και έτσι διαλέχτηκε ως ώρα συνάντησης μας η έκτη κι η έβδομη ώρα κάθε Πέμπτης που εγώ είχα κενό.
Οι αδελφές της Μονής Χρυσοπηγής και ο κ.Γ.Μακράκης, συντηρητής, μας έδωσαν πρόθυμα πολύτιμες πληροφορίες για την εργασία μας και θα θέλαμε να τους ευχαριστήσουμε όλους θερμά.
Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω πολύ τις συναδέλφους κ.Κεκάκη Όλγα και κ.Ζεϊμπεκακη Εφη για τη βοήθεια τους.
Οι περισσότερες συνεντεύξεις γίνονταν ταυτόχρονα με τις επισκέψεις στα κτίρια της εργασίας μας. Σε όλη την διάρκεια των επισκέψεων, τα παιδιά είχαν δραστηριοποιηθεί αρκετά, ρωτούσαν διάφορα και φωτογράφιζαν ότι τους προκαλούσε ιδιαίτερη εντύπωση.
Κλείνοντας, ελπίζω να συνεχιστεί η προσπάθεια αυτή και την επόμενη χρονιά.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ
1. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ Κ.Α.Μ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΜΜΑΝ.ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ
(18 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2005)
2. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΧΡΥΣΟΠΗΓΗΣ
ΠΕΜΠΤΗ 6-4-2006
—————————————————
3. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΥΝΤΗΡΗΤΗ BYZANTINΩN EIKONΩN κ.ΓΙΩΡΓΟ ΜΑΚΡΑΚΗ
Πέμπτη 11-5-2006
-Πόσα χρόνια λειτουργεί το τμήμα συντήρησης στα Χανιά;
-Tο τμήμα συντήρησης είναι γύρω στα 25 χρόνια εδώ. Ιδρύθηκε περίπου το 1970 με 1974.
– Και πόσοι συντηρητές βρίσκονται σε αυτό σήμερα;
-Σήμερα δουλεύω εγώ, η κυρία Τσαπέλα, η Γεωργία, η Χρυσούλα κάτω, ο Κοσμάς κι άλλη μία κοπέλα που δε βρίσκεται σήμερα εδώ. Πέντε με έξι άτομα δηλαδή. Δεν είμαστε μόνιμα στο εργαστήριο κάνουμε και κάποιες συντηρήσεις έξω. Εδώ είναι το εργαστήριο συντήρησης εικόνων, ξυλόγλυπτων και τοιχογραφιών. Υπάρχει άλλο κτήριο για τα γλυπτά, τα νομίσματα και τα κεραμικά.
Αυτό είναι ένα ιστορικό κτίριο γιατί εδώ ήταν η μπαρουταποθήκη των Βενετών. Είναι δηλαδή πολύ παλιό… μετά έγινε και σχολείο εδώ, και τώρα είναι το εργαστήριο συντήρησης. Σήμερα έρχονται άνθρωποι από διάφορες εκκλησίες του νομού μας για να φέρουν εικόνες και μετά τον καθαρισμό τις γυρνάμε πάλι πίσω.
-Κρατάτε σε κάποιες περιπτώσεις εικόνες για το Μουσείο;
-Όχι, κανονικά δε μπορούμε να τις κρατάμε εκτός αν γίνει κάποια συνεννόηση με την εκκλησία λόγω του ότι το αντικείμενο είναι ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας. Ίσως για λόγους ασφαλείας να κρατηθεί για κάποιο διάστημα μια εικόνα και μετά να ξαναγυρίσει εκεί που ήταν, αλλά πάντα έπειτα από συνεννόηση με την εκκλησία.
-Η συντήρηση κάποιων τοιχογραφιών γίνεται επί τόπου σε κάποια μοναστήρια ή εκκλησίες;
-Η συντήρηση των τοιχογραφιών περιλαμβάνει πολλά στάδια. Συμπεριλαμβάνει τον καθαρισμό, συμπεριλαμβάνει όμως και κάποιες άλλες εργασίες όπως είναι η «αποτοίχιση» όπου προσπαθούμε να την πάρουμε από την αρχική της θέση. Στο Μουσείο θα πρέπει να είδατε τέτοιες τοιχογραφίες.
Η «αποτοίχιση» γίνεται ως εξής: προστατεύεται η τοιχογραφία με ένα είδος υφάσματος το οποίο είναι βαμβακερό ή λινό περνιέται με κάποιες κόλες γίνεται και ένας πρόχειρος καθαρισμός, και στη συνέχεια «οπλίζεται» από μπροστά, ενώ από το πίσω μέρος της τοιχογραφίας με διάφορα μαχαίρια και ειδικά μηχανήματα σπάμε το υπόστρωμα. Είναι μια ακραία μέθοδος η «αποτοίχιση», η οποία είναι πολύ δύσκολη και απαιτεί ένα κονίαμα για να πετύχει και γι’ αυτό δε χρησιμοποιείται σε όλες τις τοιχογραφίες. Παλαιότερα ήταν και της μόδας να αποτοιχίζουνε, ιδιαίτερα στην Ιταλία, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να καταστραφούν. Μάλιστα υπήρχε και άλλη μια μέθοδος, στην οποία κολλούσαν ένα πανί και μετά το τράβαγαν κι ότι απέμενε στο πανί λεγόταν «στράπος», ήταν όμως πολύ καταστρεπτική μέθοδος και γι’ αυτό καταργήθηκε. Βασικά τώρα «οπλίζουμε» και τρώμε το υπόστρωμα.
Όταν μαθαίναμε τοιχογραφίες, μας μάθαιναν ότι τοιχογραφία είναι σα να βγάζουμε το δέρμα ενός ζώου. Τώρα, η «αποτοίχιση» έχει να κάνει με το τι διαδικασία νωπογραφίας («φρέσκο») έχει ακολουθηθεί. Διαφορετικά ήταν τα ρωμαϊκά φρέσκο, διαφορετικά ήταν τα βυζαντινά φρέσκο, διαφορετικά τα ιταλικά φρέσκο όσον αφορά το υπόστρωμα, δηλαδή οι βυζαντινοί συνήθως δεν τοποθετούσαν πολλά στρώματα.
————————-
4. ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ ΤΩΝ ΤΖΑΓΚΑΡΟΛΩΝ
Μάρτιος 2007
Η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδος των Τζαγκαρόλων είναι ένα από τα πιο σημαντικά μοναστηριακά συγκροτήματα του τέλους της Βενετοκρατίας στην Κρήτη με πλούσια προσφορά στην Ιστορία και την Παιδεία του νησιού. Βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς του Σταυρού, στη θέση “Τζομπόμυλος” του ακρωτηρίου Μελέχα.
Σύμφωνα με την παράδοση που επιβεβαιώνεται και από έγγραφα των αρχείων της Βενετίας, κτίστηκε από τους αδελφούς Ιερεμία και Λαυρέντιο Τζαγκαρόλους που καταγόταν από μεγάλη Βενετοκρητική οικογένεια και είχαν ισχυρή επιρροή τόσο στον Ορθόδοξο πληθυσμό όσο και στους Καθολικούς Βενετούς. Ο Ιερεμίας ήταν ένας σπουδαίος λόγιος, φίλος του μεγάλου Πατριάρχη Αλεξάνδρειας Μελετίου Πηγά και υποψήφιος ο ίδιος για το θρόνο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ήταν κάτοχος της Ελληνικής και Λατινικής παιδείας, όπως φαίνεται από τα γραφτά του, αλλά και τις δίγλωσσες επιγραφές που σώζονται σε μεγάλο αριθμό στα κτίσματα της Μονής. Η παιδεία του και οι γνώσεις του πάνω στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική της εποχής του είναι φανερές από το ίδιο το συγκρότημα που σχεδίασε και έκτισε και όπου έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένες επιδράσεις από το Βερονέζο αρχιτέκτονα του 16ου αιώνα Sebastiano Serlio.
Στη θέση της Αγίας Τριάδος υπήρχε μικρή Μονή που ανήκε στον ιερομόναχο Ιωακείμ Σοφιανό και η οποία ήταν σε παρακμή μετά το θάνατό του. Για το λόγο αυτό ανατέθηκε από τις Βενετσιάνικες αρχές στον ιερομόναχο της Μονής της Αγίας Κυριακής Ιερεμία Τζαγκαρόλο η ανασυγκρότησή της το 1611. Ο Ιερεμίας αρχίζει την ανοικοδόμηση ενός πολύ μεγάλου συγκροτήματος που θα συνεχίσει ο αδελφός του Λαυρέντιος μετά το θάνατό του, γύρω στα 1634. Στα 1645 τα Χανιά πέφτουν στα χέρια των Τούρκων και διακόπτονται οι οικοδομικές εργασίες που είχαν φτάσει στη βάση του μεγάλου τρούλου. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Μονή είναι γνωστή ως Selvili Manastir (το Μοναστήρι με τα κυπαρίσσια) και βρίσκεται συχνά σε δύσκολη θέση, όπως μας πληροφορούν τα έγγραφα και οι περιηγητές. Στη μεγάλη ελληνική επανάσταση του 1821 οι μοναχοί φεύγουν χωρίς όμως να προλάβουν να κρύψουν τα πολύτιμα κειμήλια που καίγονται από την πυρπόλησή της, ή αρπάζονται.
——————————
Η Αρχιτεκτονική, η Ζωγραφική, η Γλυπτική και οι άλλες τέχνες που αναπτύχθηκαν κατά την διάρκεια της ιστορίας της Βυζαντινής αυτοκρατορίας , τόσο στο κέντρο του κράτους, την Κωνσταντινούπολη, όσο και στις διάφορες άλλες περιοχές του, ονομάζονται Βυζαντινή Τέχνη. Οι εκδηλώσεις των τεχνών αυτών αρχίζουν να προσλαμβάνουν τα χαρακτηριστικά τους, που διατηρούνται αναλλοίωτα σε όλη την Βυζαντινή περίοδο, κατά τον 6ο αι. μ. Χ. και βαθμιαία αποκτούν εκείνο το ύφος που διαφοροποιούν την Βυζαντινή τέχνη από τις υπόλοιπες και την καθιστούν εύκολα αναγνωρίσιμη. Από την άλλη πλευρά είναι σαφές πως τα πρώτα σπέρματα της τέχνης αυτής εντοπίζονται στην Ελληνιστική περίοδο και την Παλαιοχριστιανική τέχνη, ενώ τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της διατηρούνται για μακρό χρονικό διάστημα μετά την κατάλυση του Βυζαντινού κράτους, επηρεάζοντας έως και στις μέρες μας την τέχνη της Ελλάδας και γενικά των Ορθόδοξων χωρών.
Η Βυζαντινή τέχνη αποφεύγει τα κοσμικά θέματα και παρουσιάζει μια στενότατη σχέση με τη θρησκεία. Όλη σχεδόν η θεματολογία της ασχολείται με την μεταφορά της εκκλησιαστικής θεολογίας σε καλλιτεχνικούς όρους. Οι καλλιτέχνες ως επί το πλείστον παραμένουν ανώνυμοι και οι προσωπικές τους συνεισφορές υποτάσσονται στο κυρίαρχο και αποκρυσταλλωμένο ύφος, που διακρίνεται για την ομοιογένεια του. Υπάρχει λοιπόν μια στέρεη παράδοση, πάνω στην οποία οι καλλιτέχνες βαδίζουν και εκφράσεις που διαφεύγουν από αυτήν την οπτική δεν γίνονται αποδεκτές, ούτε από την επίσημη εξουσία, αλλά και ούτε από το λαϊκό αισθητήριο. Έτσι, η τεχνοτροπία αυτή, χαρακτηρίζεται από μια ολοένα και πιο βαθιά επεξεργασία, ενσωματωμένης σε ένα αυστηρά καθορισμένο πλαίσιο και αποκτά βαθμιαία μια πνευματικότητα στην έκφραση της, που δεν συναντάται εύκολα στην τέχνη της Δύσης, κατά την ίδια εποχή.
Τα στάδια κατασκευής της βυζαντινής φορητής εικόνας που αναπτύσσονται στο βιβλίο αυτό είναι:
*ανθίβολο: το αρχικό σχέδιο της εικόνας σχεδιάζεται πάνω σε ένα διαφανές χαρτί μέσω του οποίου γίνεται η μεταφορά του σχεδίου στην ξύλινη επιφάνεια της εικόνας
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης 2011-12
“η Ελιά”
Υπεύθυνοι: Γ.Φίλλης, Μ.Χατζάκη, Χ.Ρουκουνάκη
Zωγραφιά της Α.Αλιγιζάκη για το Πρόγραμμα
ΟΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ
2011-12
Λέει η ελιά στον αφέντη της:
“Φρόντισε με να σε θρέψω.
Πότισε με να σε πλουτίσω”
(παροιμία από τη Μεσόγειο)
Στα δένδρα πάνω κρέμεται
Στις εκκλησιές κοιμάται
Και τα χρυσά της κόκκαλα:
Μες τη φωτιά τα βάζω!
(αίνιγμα )
Ιστορία
Η ελιά είναι δέντρο αιωνόβιο, αειθαλές , καρποφόρο και φυτρώνει κυρίως στις περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο θάλασσα από τα αρχαία χρόνια. Χρειάζεται φως , μπορεί να φυτρώσει σε κάθε έδαφος και δε χρειάζεται πολλή περιποίηση.
Είναι σύμβολο γονιμότητας, γαλήνης ,ειρήνης
-Στους πολέμους ήταν σύμβολο για τη
λήξη των επιχειρήσεων. Οι αγγελιοφόροι, που στέλνονταν για να μεταφέρουν το μήνυμα της ειρήνης και να ζητήσουν ανακωχή, έπρεπε να κρατούν κλαδί ελιάς. Από τότε είναι σύβολο της ειρήνης.
– Η ιερή ελιά στην Ακρόπολη κάηκε, αλλά μέσα σε μια νύχτα βλάστησε. Από τότε η ελιά συμβολίζει τη γονιμότητα.
-Για να ευχαριστήσουν τους θεούς για την ευφορία της γης, που τους χαρίζει τόσα πράγματα, στη γιορτή της συγκομιδής περιέφεραν ένα κλαδί ελιάς διακοσμημένο με καρπούς της γης.
Χρήση
Το λάδι της ελιάς το χρησιμοποιούσαν:
-για τροφή (όπως και τον καρπό της)
-για φωτισμό (λιχνάρια, καντήλια)
(ένα λίτρο ελαιολάδου διαρκεί για καύση μιας λάμπας για τουλάχιστον 200 ώρες)
– για καλλωπισμό και την υγιεινή του σώματος
-για θεραπευτικούς σκοπούς
Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης 2014-15
Ευρωπαϊκά Ορειβατικά μονοπάτια
Υπεύθυνοι: Γ.Φίλλης, Μ.Χατζάκη
Το πρωτότυπο αυτό θέμα , τα Οριγκάμι, επιλέχτηκε επειδή οι διάφορες καλλιτεχνικές δραστηριότητες είναι μια μορφή εκτόνωσης και μάθησης, όχι καταναγκαστικής, πράγμα πολύ απαραίτητο την σημερινή εποχή. Σκοπός του Πρότζεκτ είναι να καλλιεργηθεί η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη και η φαντασία των μαθητών μέσω της κατασκευής χάρτινων φιγούρων Οριγκάμι. Επίσης να αναπτύξουν οι μαθητές δεξιότητες επικοινωνίας, διαλόγου και συνεργασίας μέσα στην ομάδα.
Βλέπουμε εδώ το βίντεο με τις κατασκευές Οριγκάμι, των μαθητών και της Καθηγήτριας: