Τα απίθανα δευτεράκια

Ο Bernie Trilling τονίζει την αναγκαιότητα δημιουργίας Σχολείων του Μέλλοντος, καθώς οι μαθητές που ξεκινούν το σχολείο σήμερα, θα πρέπει να προετοιμαστούν για έναν πολύ διαφορετικό κόσμο είκοσι χρόνια μετά.

Μέσα από τη νέα εξίσωση της μάθησης παρουσιάζει τις κύριες μαθησιακές δεξιότητες που απαιτούνται στην Κοινωνία της Γνώσης: «3Rs X 7Cs = 21stCentury Learning».

Η εξίσωση, όπως διατυπώθηκε από τον Trilling, αναφέρεται στις τρεις βασικές ικανότητες: της ανάγνωσης, της γραφής και της αρίθμησης (3Rs) και

στις απαραίτητες δεξιότητες του 21ου αιώνα, που είναι:

• Κριτική Σκέψη και Δράση
• Δημιουργικότητα
• Συνεργασία
• Διαπολιτισμική Κατανόηση
• Επικοινωνία
• Γνώση Η/Υ
• Επαγγελματική & Μαθησιακή Αυτοδυναμία

Το σχολείο του παρόντος δεν προηγείται της εποχής του, ούτε συμβαδίζει με αυτή. Έμεινε πίσω. Έτσι, οι μαθητές, μέσα από το σχολείο μαθαίνουν να λειτουργούν με δεδομένες στρατηγικές, με δογματικά μοντέλα ή με προτάσεις που βασίζονται στην απομνημόνευση κυρίως και ελάχιστα στην επεξεργασία. Είναι σε θέση να μπορούν να ανακαλούν κανόνες και να χρησιμοποιούν την κοινή επιστημονική γνώση για να συνάγουν ή να αξιολογήσουν συμπεράσματα, να λύνουν προβλήματα με μικρό αριθμό βημάτων επεξεργασίας, αλλά μέχρι εκεί.

Ακόμη και σήμερα το σχολείο με τις συντηρητικές μεθόδους, τα σφιχτά προγράμματα, τις εξετάσεις, τις συσσωρευμένες γνώσεις μέσα από κλειστά και δογματικά σχολικά εγχειρίδια και τέλος τη διδασκαλία-διαδικασία της «μεταφύτευσης» μοιάζει περισσότερο με φυλακή της σκέψης, της γνώσης, της μόρφωσης παρά με πηγή όπου ρέει ακατάπαυστα η φιλομάθεια και η μάθηση.

Ένα σχολείο που παρέχει εξειδικευμένη εκπαίδευση, ικανή να ανταπεξέλθει στις τεχνικές και οικονομικές απαιτήσεις των καιρών, ένα σχολείο «εργαλειακής» γνώσης, δεν παρέχει παιδεία που είναι κάτι παραπάνω από την αφυδατωμένη εκπαίδευση, γιατί η παιδεία έχει επιπλέον το άρωμα της ψυχικής και πνευματικής ανάτασης. Εκπαίδευση επιδέχεται και ένας σκύλος, παιδεία όμως όχι. Το χαρακτηριστικό είναι η εγκατάλειψη της γενικής παιδείας και η επαγγελματοποίηση της εκπαίδευσης. Στον βωμό της παγκοσμιοποίησης πολιτιστικές αξίες ισοπεδώνονται, μακραίωνες παραδόσεις καταπατούνται, η γλώσσα και η παιδεία θεωρούνται όργανα ή μέσα που θα βοηθήσουν στην ομοιογένεια. Επικρατεί η τυποποίηση των πάντων.

Η μόδα που αντικαθιστά την κουλτούρα, η διαφήμιση και τα Μ.Μ.Ε. αντικαθιστώντας εν μέρει το σχολείο, μαθαίνουν από νωρίς τον πολίτη- καταναλωτή-ψηφοφόρο τον ρόλο που θα παίζει σε όλη του τη ζωή. Άνθρωπος «ελεύθερος», χωρίς πνευματική ελευθερία, άνθρωπος του «πλανητικού χωριού».

Η θεσμοθετημένη σχολική εκπαίδευση οδηγεί στην αδράνεια της σκέψης, αντί στην ενεργοποίησή της. Το σχολείο ως εκπαιδευτικός µηχανισµός επιζητούσε πάντα τη συµµόρφωση, την υποταγή, την πειθαρχία. Σύμφωνα με αυτό, οι μαθητές πρέπει πρώτα να προσαρμοστούν, ν’ αποδεχτούν τους κανόνες του οριοθετημένου πεδίου, να δράσουν και να δημιουργήσουν στα κοινωνικά προδιεγραµµένα πλαίσια, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν την παραμονή τους στο σύστημα. Κανένα σύστημα δε θέλει να διαλυθεί και όποιος είναι αντίθετος με αυτό, έστω και  αιτιολογημένα, απορρίπτεται.

Και ο νέος αντιδρά γιατί, σήμερα, ενώ οραματίζεται έναν κόσμο γεμάτο ισότητα και δικαιοσύνη, αντικρίζει έναν κόσμο κοινωνικών ανισοτήτων, διακρίσεων, αναξιοκρατικό, με έντονη τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ φτωχών και πλουσίων, ευδαιμονισμού και λατρείας του χρήματος και δε μπορεί να αποδεχθεί τελικά την πολυπλοκότητα της σημερινής κοινωνίας, δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι έχει μείνει χωρίς όραμα, χωρίς ιδανικά.

Η κυριαρχία της εκπαίδευσης σε βάρος της παιδείας είναι που γέννησε όλα αυτά.

Το αποτέλεσμα είναι, ο νέος να οδηγείται στην απομόνωση, να είναι ευάλωτος και χωρίς καμιά αντίσταση στο σχολείο του σήμερα, το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από την κακή εξαλλαγή του παραδοσιακού. Δηλαδή σχολείο, «παραγωγής» μονομερών ανθρώπων, οι οποίοι καταλήγουν στην απόλυτη εξειδίκευση, με την υψηλή τεχνική και επαγγελματική κατάρτιση. Είναι όμως άνθρωποι με περιορισμένη φαντασία και με προδιαγεγραμμένα πνευματικά και ψυχικά όρια.

Στόχος του σχολείου αντιθέτως, θα έπρεπε να είναι η ποιότητα της γνώσης και η κριτική σκέψη, έτσι ώστε το άτομο να μπορεί να καλλιεργεί και να αναπτύσσει τις πνευματικές και ψυχικές του δυνάμεις, από την ημέρα που γεννιέται ως το τέλος του βίου του. Στόχος θα έπρεπε να είναι να μη χαθεί η άμιλλα, που εμπεριέχει την έννοια του ήθους, ούτε αυτή να αντικατασταθεί από τη σκληρή ανταγωνιστικότητα, η οποία έχει κανόνες αλλά δεν έχει ήθος.

Κάθε νεαρό άτομο χρειάζεται τις βασικές γνώσεις. Χρειάζεται όμως, ακόμα περισσότερα: δεξιότητες και κίνητρα τα οποία έχουν κρίσιμη σημασία.
«Οι νέοι που είναι εσωτερικά κινητοποιημένοι, (περίεργοι, επίμονοι, πρόθυμοι να ρισκάρουν) θα μαθαίνουν νέες γνώσεις και δεξιότητες συνεχώς. Θα μπορούν να βρίσκουν νέες ευκαιρίες ή να δημιουργούν δικές τους -κάτι όλο και πιο σημαντικό- καθώς οι παραδοσιακές σταδιοδρομίες θα εξαφανίζονται» (Τόνι Γουάγκνερ, 2012).

Οι αληθινά δημιουργικοί άνθρωποι, οι πρωτοπόροι επιστήμονες, οι καλλιτέχνες, ακόμη και οι επιχειρηματίες, κατάφεραν ό,τι κατάφεραν γιατί διατήρησαν εφʼ όρου ζωής μία παιγνιώδη διάθεση που είναι η μητέρα του ενθουσιασμού, της περιέργειας, της αναζήτησης, της ανεξαρτησίας και της δημιουργικότητας.

Ο Ken Robibson επιμένει ότι το σημερινό σχολείο το συνέλαβαν, το σχεδίασαν και το οικοδόμησαν για μια διαφορετική εποχή και μέσα στις ανάγκες της βιομηχανικής επανάστασης. Ο ίδιος εισηγείται ότι για να συμμετάσχουν τα παιδιά στη διδασκαλία και να επιτύχει το μάθημα, θα πρέπει η εκπαίδευση να αναπτυχθεί σε τρία μέτωπα:

• να ενθαρρύνει την εξατομικευμένη μαθησιακή διαδικασία.
• να προωθεί την περιέργεια του μαθητή μέσω της δημιουργικής διδασκαλίας.
• να επικεντρωθεί στην αφύπνιση της δημιουργικότητας μέσω εναλλακτικών διδακτικών διαδικασιών που έχουν λιγότερη έμφαση στην τυποποίηση των εξετάσεων.

Με άλλα λόγια, ένα σχολείο κοντά στα παιδιά, ένα σχολείο που το παιδί προβληματίζεται, σκέφτεται, δημιουργεί. Ένα δημιουργικό σχολείο.

Στο δημιουργικό συνεργατικό σχολείο συνυπάρχει η μάθηση με το παιχνίδι. Η ζωή στην τάξη εξισορροπεί μέχρι ένα βαθμό την έλλειψη παιχνιδιού έξω από αυτήν. Η συμμετοχική διδασκαλία προκαλεί στο παιδί την ίδια ευχαρίστηση που προκαλεί το παιχνίδι. Λειτουργούν οι ίδιοι νευροχημικοί μηχανισμοί.

Το παιδί έχει μεγάλη φαντασία και ακόμη μεγαλύτερη εφευρετικότητα. Μάλιστα το τελευταίο είναι κάτι στο οποίο αρέσκεται ιδιαίτερα. Ας το ωθήσουμε και ας το βοηθήσουμε ν’ ανακαλύψει τις γνώσεις. Να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του, να γίνει καθημερινός εξερευνητής. Ν’ αποκομίζει από τη διαδικασία της μάθησης την ίδια χαρά και ικανοποίηση που αποκομίζει από το παιχνίδι.

Το συνεργατικό δημιουργικό σχολείο είναι το σχολείο που αναδεικνύει τα ταλέντα και τις ικανότητες όλων των παιδιών, τόσο των ικανών, όσο και των αδύνατων μαθητών. Αναδεικνύει παιδιά που γράφουν και μιλούν ορθά, αλλά και αυτά που εκφράζονται αμήχανα, αυτά που είναι οργανωμένα αλλά και τα αφηρημένα, τα ονειροπόλα, τα κοινωνικά αλλά και τα στοχαστικά, τα επιδέξια αλλά και τα αδέξια.

Η επαγωγική-διερευνητική διδασκαλία, η δραστηριοποίηση του συναισθήματος και των γνωστικών λειτουργιών, η άνεση χρόνου, η αποδοχή της διαφορετικότητας, η προώθηση της παρατήρησης είναι μερικά μόνο από αυτά που χαρακτηρίζουν ένα μαθησιακό περιβάλλον που προωθεί τη δημιουργική σκέψη. Πόσο σημαντικό αλήθεια είναι το σχολείο μας σήμερα να επιτρέπει τα «λάθη» και να δουλεύει σε αυτά, να χρησιμοποιεί προβλήματα από την πραγματική ζωή, να δίνει έμφαση στη διαδικασία, παρά στο αποτέλεσμα.

Το «Αειφόρο Σχολείο», στην έννοια του οποίου ανήκει το δημιουργικό-συνεργατικό σχολείο, έχει ενσωματώσει την ιδέα και τις αξίες της αειφορίας σε κάθε πλευρά της ζωής του, δηλαδή στη διοίκηση, στη μαθησιακή διαδικασία, στη διαχείριση των κτηρίων, στις μετακινήσεις από και προς το σχολείο, στις σχέσεις του σχολείου με την ευρύτερη τοπική κοινότητα. Ένας χώρος «ανοιχτός» και «ποιοτικός», ένα πλαίσιο επικοινωνίας και ζωής από το οποίο θα απορρέει μια διάσταση ενεργούς μάθησης, μια πρακτική αξιοποίηση του πλήθους των πληροφοριών και των γνώσεων που κατακλύζουν.

Σε επέκταση του δημιουργικού συνεργατικού σχολείου, τα κοινοτικά σχολεία που μεταμορφώνονται σε χώρους όπου μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς και κοινωνικοί φορείς δημιουργούν σχέσεις αλληλεπιδρώντας. Σχέσεις που αναπτύσσονται στα πλαίσια αμοιβαιότητας, συλλογικότητας και αλληλεγγύης. Μέσω των ποικίλων συμπεριληπτικών εκπαιδευτικών και κοινωνικών τους δράσεων και παρεμβάσεων συμβάλλουν σημαντικά στην ψυχική υγεία και ευεξία των μαθητών, των οικογενειών τους και των μελών της ευρύτερης τοπικής κοινότητας. Τα παιδιά έτσι αποκτούν εμπειρίες, γνώσεις και δεξιότητες και έξω από τον χώρο της σχολείου.

Ας δώσουμε σε κάθε παιδί, μέσα από ένα σχολείο για όλα τα παιδιά, την ευκαιρία να γυρέψει ένα καινούριο «εμείς». Την ευκαιρία να γίνουν όλοι μαζί ο άνεμος και το καράβι, οι ναύτες και οι καπεταναίοι του εαυτού τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Παππά, Ά. (2005). Μαθαίνοντας πώς να μαθαίνω- από την ευέλικτη ώρα στο ευέλικτο σχολείο. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Φυλάτος.
• Παππά, Ά. (2016). Ο αληθινός δάσκαλος. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Φυλάτος.
• Σιδηρόπουλος, Δ. (2016). Κοινοτικά σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και στην Αυστραλία: συμβολή στην ψυχική υγεία και ευεξία των μαθητών, των οικογενειών τους και των μελών της τοπικής κοινότητας. ΕΡΚΥΝΑ Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών- Επιστημονικών Θεμάτων. 11:187-201.
• Trilling, B. & Fadel, C. (2009). 21st Century Skills: Learning for Life in Our Times. San Francisco: Jossey-Bass.
• Wagner, T. (2012). Creating Innovators: The Making of Young People Who Will Change the World. New York: Scribner.

Τo Ινστιτούτο των Οικονομικών και Κοινωνικής Έρευνας της Μελβούρνης και το Cincinnati Children’s Hospital υποστηρίζουν ότι η λεκτικές και μαθηματικές ικανότητες αυξάνουν στα παιδιά που διαβάζουν τρεις με πέντε φορές την εβδομάδα. Ο παιδοψυχολόγος, Dr Bob Myers, παρουσιάζει, στο άρθρο του, πέντε λόγους για τους οποίους καλό είναι να διαβάζετε στο παιδί σας μια ιστορία κάθε βράδυ, πριν αυτό πέσει για ύπνο.

1. Χτίζετε μια δυνατή σχέση

Ενώ διαβάζετε την ιστορία στο παιδί σας δεν ασχολείστε με τίποτα άλλο, παρά μόνο με αυτό. Μπορείτε έτσι να δραπετεύσετε σε μια φανταστική περιπέτεια οι δυο σας. Όσο το παιδί σας μεγαλώνει τόσο πιο δύσκολο είναι να το επιτύχετε αυτό, έτσι το να διαβάζετε κάθε βράδυ είναι ένας υπέροχος τρόπος να δυναμώσετε τη σχέση σας.

2. Αυξάνεται το λεξιλόγιό του

Με το να εκθέτετε το παιδί σας στην γλώσσα είναι αποδεδειγμένο ότι το βοηθάτε να επεκτείνει το λεξιλόγιό του. Το παιδί με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει νέες λέξεις και διαφορετικούς τρόπους να χρησιμοποιεί αυτές που ήδη γνωρίζει. Ένα πλούσιο λεξιλόγιο μπορεί να βελτιώσει την αυτοπεποίθηση και το παιδί θα αισθάνεται έξυπνο και σίγουρο όταν θα μιλάει στο σπίτι και στην τάξη.

3. Του διδάσκει αξίες

Τα παιδικά βιβλία διδάσκουν στα παιδιά τις αξίες, ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το λάθος. Με το να τους διαβάζετε βιβλία κάθε βράδυ τους διδάσκετε την σημασία της καλοσύνης και το γιατί είναι καλό να νοιάζονται για τους άλλους. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι αξίες αυτές μαθαίνονται από το παιδί με έναν τρόπο που το παιδί είναι σε θέση να καταλάβει και όχι σαν κήρυγμα από τον ενήλικα.

4. Μαθαίνει να χρησιμοποιεί την φαντασία του

Με το να δραπετεύετε σε νέους και φανταστικούς κόσμους μέσα από την ανάγνωση ενός βιβλίου το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί την φαντασία του. Το παιδί μαθαίνει να συγκεντρώνεται και να ακούει τις περιγραφές σας έτσι ώστε να ξαναδημιουργήσει τις εικόνες στο μυαλό του. Αυτή είναι μια βασική ικανότητα της δημιουργικότητας.

5. Είναι διασκεδαστικό

Με το να ταξιδεύετε σε άλλους κόσμους με το παιδί σας κάθε βράδυ μπορεί να είναι το ίδιο διασκεδαστικό για εσάς όπως είναι και γι’αυτό, καθώς ξεφεύγετε από όλα τις «ενήλικες» σκέψεις. Ο χρόνος για διασκέδαση είναι πάντα σημαντικός για το παιδί σας, αλλά είναι σημαντικός και για εσάς.

http://tvxs.gr/news/paideia/diigimata-pos-enisxyoyn-tis-lektikes-kai-mathimatikes-ikanotites-toy-paidioy

Η διαφορετικότητα αποτελεί έναν όρο που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στις μέρες μας. Έναν όρο γνωστό σε όλους μας που χρησιμοποιείται σε διαφημίσεις, καμπάνιες ισότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι όμως ο όρος αυτός πραγματικά ένας όρος που τον αποδεχόμαστε, ένας όρος με τον οποίο μπορούμε να ζήσουμε μαζί του; Οι κοινωνίες οι σημερινές σφύζουν από διαφορετικότητα και εμείς καλούμαστε να ζήσουμε αποτελεσματικά και ουσιαστικά μέσα σε αυτές. Ο βαθμός ετοιμότητας του καθενός μας όμως στη διαβίωση σε μια τέτοια κοινωνία αναμφίβολα δεν είναι ο ίδιος.

H Maya Angelou, γνωστή Αφροαμερικανίδα ποιήτρια, έχει πει «θα πρέπει να ξέρουμε όλοι ότι η διαφορετικότητα κεντάει ένα πλούσιο χαλί και πρέπει να καταλάβουμε πως όλοι οι κόμποι του χαλιού έχουν ισότιμη αξία ανεξάρτητα από το χρώμα τους».

Μορφές διαφορετικότητας

Όλες οι μορφές διαφορετικότητας δεν είναι εξίσου ορατές. Ο όρος που έχει εισαχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Άλκηστις, 2008) είναι ο όρος ορατή διαφορετικότητα και αφορά το φαινόμενο της διαρκούς διαφοροποίησης του ατόμου που είναι εμφανώς διαφορετικό όσον αφορά τη σωματική του κατασκευή. Η ορατή διαφορετικότητα αποτελεί ένα συνεχές εμπόδιο στην προσπάθεια του ατόμου να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο. Το αντίστροφο φαινόμενο η μη ορατή διαφορετικότητα αποτελεί πάλι μια δυσκολία, μια και σε αυτή την περίπτωση το άτομο δεν υφίσταται στιγματισμό ή περιθωριοποίηση, εφόσον το πρόβλημα δεν είναι εμφανές στους υπόλοιπους. Το ίδιο το άτομο όμως βιώνει από μόνο του τη διαφορετικότητά του σαν κάτι που το ξεχωρίζει, δημιουργώντας αβάσταχτη πίεση να είναι σαν τους άλλους. Για παράδειγμα ο σεξουαλικός προσανατολισμός αποτελεί μια μη ορατή μορφή διαφορετικότητας στην τάξη. Επομένως, η ευαισθητοποίηση στη διαφορετικότητα πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο τη διαφορά στο χρώμα του δέρματος, αλλά και στις πιο ήπιες εθνικές διαφοροποιήσεις, καθώς και τις μη ορατές διαφορές.

Το διαφορετικό υπάρχει γύρω μας σε πολλές μορφές. Η διαφορετικότητα ξεκινά από τη διαφορά που έχουμε μεταξύ μας στον τομέα της εξωτερικής μας εμφάνισης. Είμαστε διαφορετικοί, γιατί μπορεί να είμαστε πιο ψηλοί, πιο χαμηλοί, πιο κοντοί, πιο χοντροί. Είμαστε διαφορετικοί, γιατί μπορεί να έχουμε διαφορετικό χρώμα και στυλ στα μαλλιά μας, μπορεί να έχουμε πολλά τατουάζ, μπορεί να έχουμε πολλά σκουλαρίκια στο σώμα μας. Μπορεί να είμαστε διαφορετικοί, γιατί ντυνόμαστε διαφορετικά, ντυνόμαστε εναλλακτικά.

Κάποιοι από εμάς μαθαίνουν διαφορετικά, με διαφορετικούς ρυθμούς, διαφορετικές τεχνικές, κάποιοι είναι πολύ καλοί μαθητές στο γνωστικο-ακαδημαϊκό κομμάτι, κάποιοι άλλοι δεν είναι τόσο καλοί στον τομέα αυτό και μπορεί να είναι και αδιάφοροι απέναντι στη μάθηση. Υπάρχει και η ομάδα των ατόμων που μπορεί να έχει διαγνωστεί με μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή αυτιστικού φάσματος, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down, σπάνια γενετική πάθηση, νοητική καθυστέρηση. Όλοι αυτοί είναι διαφορετικοί.
Η ποικιλομορφία της διαφορετικότητας δεν τελειώνει εδώ, αλλά συνεχίζεται.

Υπάρχουν τα παιδιά που μπορεί να προέρχονται από κάποια μειονότητα ή να είναι παιδιά μεταναστών. Τα παιδιά που μπορεί να προέρχονται από χαμηλά, μέτρια ή ψηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Τα παιδιά που μεγαλώνουν και με τους δυο γονείς τους, τα παιδιά που μεγαλώνουν με τον έναν γονιό ή τα παιδιά που προέρχονται από μονογονεϊκές οικογένειες. Παιδιά από διαφορετικά θρησκεύματα και παιδιά με διαφορετικό χρώμα δέρματος.

Όλα αυτά όμως είναι παιδιά και όλα τα παιδιά αυτά καλούνται σήμερα να συνυπάρξουν σε μια κοινωνία και σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα. Και δεν καλούνται απλά να συνυπάρξουν, αλλά να δημιουργήσουν και να είναι παραγωγικά μέλη της κοινωνίας αυτής. Είναι άραγε η κοινωνία της Κύπρου έτοιμη να δεχτεί αυτά τα παιδιά, να τα αγκαλιάσει, για να τα κάνει να νιώσουν την ασφάλεια να ζήσουν και να δημιουργήσουν;

Είναι πολύ ενδιαφέρον, αν μπει κανείς σε μια τάξη νηπιαγωγείου. Θα παρατηρήσει ότι όσο πιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο πιο μεγάλη είναι η αποδοχή την οποία επειδυκνύουν στη διαφορετικότητα που μπορεί να παρουσιάζει ο καθένας. Είναι απίστευτο να βλέπεις μικρά παιδιά να αποδέχονται πλήρως ένα παιδί που δε μιλά ή από την άλλη ένα παιδί το οποίο έχει κάποια κινητική αναπηρία. Για τα παιδιά δεν έχει διαφορά, αν το παιδί αυτό έχει λειτουργικά πόδια ή μπορεί να επικοινωνήσει λεκτικά τις ανάγκες του, αν είναι άσπρο ή μαύρο, αν είναι Χριστιανός ή έχει κάποιο άλλο θρήσκευμα. Η λέξη και μόνο ότι είναι παιδί είναι αρκετή, για να κάνει τα παιδιά να αναφωνήσουν τόσο απλά και όμορφα τη φράση «είναι φίλος μου».

Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά όμως η κατάσταση αυτή δεν παραμένει η ίδια, αλλά διαφοροποιείται. Ο λόγος εξαιτίας του οποίου διαφοροποιείται αυτό είναι γιατί έρχονται οι αντιλήψεις των ενηλίκων, είτε αυτές είναι των γονέων των παιδιών ή των εκπαιδευτικών και γενικότερα της ευρύτερης κοινωνίας, να αλλάξουν την πραγματικότητα αυτή και να αρχίσει σταδιακά να δημιουργείται η διάκριση. Η διάκριση δεν είναι τίποτα άλλο από τις προβολές των ενηλίκων, οι οποίες υποβάλλονται άλλοτε με εμφανή και άλλοτε με έναν πιο κρυφό τρόπο στα παιδιά. Κανένα παιδί δεν έχει πρόβλημα με το διαφορετικό. Εμείς όμως οι ενήλικες ξεκινούμε να τους δημιουργούμε την αντίληψη αυτή. Γιατί εμείς έχουμε την ανάγκη να έχουμε ένα δικό μας παιδί που θα είναι το ξεχωριστό, το ιδεατό παιδί. Ένα παιδί που θα καταφέρει όλα όσα εμείς δεν καταφέραμε. Ένα παιδί που θα αποτελέσει το μέσο να βγούμε και εμείς από το ανώνυμο στο οποίο ζούμε. Τότε ξεκινά και διαφοροποιείται και ο όρος διαφορετικότητα και παίρνει μια αρνητική συνυποδήλωση.

Αν πάρουμε το παράδειγμα των ίδιων των ατόμων με αναπηρίες, θα δούμε ξεκάθαρα ότι τα ίδια τα άτομα δε θεωρούν τους εαυτούς τους ανάπηρους, τους θεωρούν απλά διαφορετικούς. Η ίδια η κοινωνία όμως στην οποία ζουν έρχεται σήμερα να τους δημιουργήσει την αναπηρία, γιατί ακριβώς έτσι τους αντικρίζει. Η αναπηρία δηλαδή είναι ένα δημιούργημα μιας κοινωνικής αντίληψης. Έτσι και η διαφορετικότητα αποκτά την αρνητική διάσταση.

Σκεφτείται πόσο όμορφη είναι η φύση γύρω μας, πόσο διαφορετικές εικόνες μας προσφέρει. Όλες αυτές οι εναλλαγές κάνουν τη ζωή μας όμορφη και την εμπλουτίζουν, δεν της στερούν κάτι. Έτσι ακριβώς είναι και η διαφορετικότητα, η οποία ομορφαίνει τη ζωή μας και την κάνει να είναι μοναδικά όμορφη.

Διαχείριση κατάστασης

Το εκπαιδευτικό σύστημα καλείται σήμερα να ανταποκριθεί στη διαφορετικότητα αυτή. Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν πραγματικά είναι σε θέση το παρόν σύστημα να μπορέσει να αφομοιώσει τη διαφορετικότητα αυτή και να την κάνει γιορτή. Για το λόγο αυτό πρέπει να δούμε πώς από τη μια οι εκπαιδευτικοί και πώς από την άλλη οι γονείς καλούνται σήμερα να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν αποτελεσματικά την διαφορετικότητα αυτή.

Οι εκπαιδευτικοί καλούνται σήμερα να διαχειριστούν αποτελεσματικά την κατάσταση αυτή και πρέπει να είναι κάτοχοι τόσο γνώσεων ψυχολογίας, όσο και γνώσεων ειδικής εκπαίδευσης, κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας, για να μπορούν να εντάξουν αποτελεσματικά και ουσιαστικά τη διαφορετικότητα στην τάξη τους.

Η αντιρατσιστική εκπαίδευση στοχεύει όχι μόνο στην αποδοχή της διαφορετικότητας, αλλά και στη δράση και την απάλειψη των διακρίσεων, καθώς και τη δημιουργία κοινωνικών συνθηκών ισοτιμίας και δικαιοσύνης (Ευαγγέλου και Κάντζου, 2005). Η αντιρατσιστική εκπαίδευση στοχεύει σε όλες τις μορφές ρατσισμού και της κοινωνικής ανισότητας που αφορούν το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη θρησκεία, την αναπηρία και την κοινωνική τάξη. Βασική παραδοχή της αντιρατσιστικής εκπαίδευσης δεν είναι πως κανένας δεν είναι ουδέτερος. Αντίθετα οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και οι κοινότητες χρειάζεται να αναγνωρίσουν τη διαφορετική τους θέση στη ζωή, μια θέση που είναι απόρροια των διαφορετικών εμπειριών τους (Bennet and Keating, 2009).

Εισηγήσεις για εκπαιδευτικούς

Όλοι οι εκπαιδευτικοί που εμπλέκονται σε προγράμματα ευαισθητοποίησης για τη διαφορετικότητα τόνισαν τη  σημασία του να φτάσει το παιδί στο σημείο «να μπει στη θέση του άλλου», να κατανοήσει ότι υπάρχουν πολλαπλές οπτικές για το ίδιο θέμα και να αναπτύξει την ικανότητα της ενσυναίσθησης, την ικανότητα δηλαδή να αισθάνεται και το ίδιο το πρόβλημα του άλλου ως δικό του. Όταν γίνει αυτό, τα παιδιά είναι σε πραγματική θέση να κατανοήσουν βάζοντας στην άκρη το πρίσμα της φιλανθρωπίας. Γενικά, οι εκπαιδευτικοί πρέπει:

• Να αντιμετωπίζουν όλα τα παιδιά ως ίσα, ανεξάρτητα από το χρώμα, τη θρησκεία, τη κοινωνικοοινομική τους κατάσταση, τη μαθησιακή τους ικανότητα,
• Να προσπαθούν να χειριστούν αποτελεσματικά τις δικές τους αντιλήψεις και τις δικές τους δυσκολίες στην αποδοχή του διαφορετικού,
• Να προσπαθούν να μη δίνουν αρνητικά μηνύματα στην τάξη για συγκεκριμένους μαθητές, εκφράζοντας δημόσια σχόλια σχετικά με τις ικανότητες ή τις συμπεριφορές τους,
• Να βοηθούν τους μαθητές να εκφράσουν την προσωπική τους γνώμη, χωρίς το φόβο της απόρριψης,
• Να ενισχύουν τα παιδιά να μιλούν για τα συναισθήματά τους στην τάξη και δημιουργούν το κλίμα, ώστε να αρχίσουν να δένονται συναισθηματικά,
• Να αντιληφθούν ότι σημασία έχει να κάνουν όλα τα παιδιά της τάξης τους να νιώσουν ότι η τάξη είναι το σπίτι τους, το καταφύγιό τους για τις ώρες που βρίσκονται στο σχολείο,
• Να αντιμετωπίζουν άμεσα και αποτελεσματικά τα διάφορα προβλήματα, τα οποία μπορεί να εμφανιστούν στην τάξη τους και να μην τα αφήνουν να λυθούν από μόνα τους,
• Να προσπαθούν να έχουν πλάνο δράσης σχεδιασμένο και οργανωμένο από πριν, ώστε να μην λειτουργούν πυροσβεστικά,
• Να ενημερωθούν από τους γονείς των μαθητών τους για την ιδιαιτερότητα την οποία μπορεί να παρουσιάζει το κάθε παιδί,
• Να χρησιμοποιούν τη διαφορετικότητα στην τάξη τους και να μιλούν γι’ αυτήν, αφού το να κρύβουμε τη διαφορετικότητα πολλές φορές δίνει το μήνυμα ότι έχουμε ενοχές, φοβίες, άγχη,
• Να δημιουργούν το πλαίσιο στην τάξη τους, ώστε οι μαθητές να παρουσιάσουν τη διαφορετικότητα αυτή και να νιώθουν όμορφα γι’ αυτήν,
• Να μιλούν για άλλους πολιτισμούς, να δείχνουν στα παιδιά παραμύθια άλλων χωρών, τραγούδια άλλων χωρών, φαγητά άλλων χωρών,
• Να εφαρμόσου διαφοροποίηση στη διδασκαλία και να προσπαθήσουν να ενσωματώσουν τις ανάγκες των μαθητών στον προγραμματισμό τους.

Εισηγήσεις για γονείς

Οι γονείς διαδραματίζουν έναν τεράστιο ρόλο στον αγώνα της διαφορετικότητας. Οι γονείς αποτελούν τον καθρέφτη, οπόταν, αν αυτοί είναι θετικοί, φυσικά και το παιδί τους θα είναι. Αν όμως και αυτοί τη φοβούνται τότε αναμφίβολα και το παιδί τους θα τη φοβάται.  Οι γονείς πρέπει:

• Να αγαπήσουν το παιδί τους, όπως αυτό είναι και μην αγαπούν την εικόνα ενός ιδεατού, ονειρικού παιδιού,
• Να δίνουν σε αυτό το χώρο και χρόνο να παρουσιάσει τις ικανότητές του,
• Να μην θυμώνουν μαζί του
• Να ωθούν το παιδί τους να κοινωνικοποιηθεί με όλα τα παιδιά, να μην του βάζουν φραγμούς στην επιλογή των φίλων του ανάλογα με το χρώμα, την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του, της θρησκείας του ή το φύλο του,
• Να μιλούν στο παιδί τους για άλλους λαούς, άλλους πολιτισμούς, να κάνουν ταξίδια μαζί με το παιδί και να του δείχνουν τις διαφορετικές κουλτούρες με τις οποίες πρέπει να μάθει να ζει,
• Να μην δημιουργούν την εντύπωση ότι ανήκει στην «αρία φυλή»!!!
• Να φορούν μαζί με το παιδί τα γυαλιά της διαφορετικότητας και να μάθουν το παιδί να βλέπει το διαφορετικό στους άλλους ανθρώπους, χωρίς όμως να στενοχωριέται γι’ αυτό, χωρίς να το σχολιάζει, χωρίς να το απεχθάνεται.

Εν κατακλείδι

Η αποδοχή της διαφορετικότητας δεν είναι ένα απλό εγχείρημα το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα τόσο στο χώρο του σχολείου όσο και στον χώρο της οικογένειας. Οι εποχές δε συστήνουν την επαφή των παιδιών με τη διαφορετικότητα, αλλά την ένταξη των παιδιών στη διαφορετικότητα, μια και η διαφορετικότητα αποτελεί πλέον ένα βίωμα. Ο στόχος μας σήμερα δεν είναι να αυξήσουμε τις γνώσεις ή απλά να ευαισθητοποιήσουμε τους μαθητές για τα ζητήματα της διαφορετικότητας. Ο στόχος μας είναι να αλλάξουμε τη συμπεριφορά των μαθητών, των γονέων και της κοινωνίας απέναντι στο ζήτημα αυτό.
Οι αντιρατσιστικές στρατηγικές ξεκινούν από τα πολύ μικρά παιδιά του νηπιαγωγείου και συνεχίζονται σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει η διαφορετικότητα να γίνει πραγματικότητα. Η σημερινή κοινωνία επιβάλει στον αυριανό πολίτη να είναι διαφορετικός και να γιορτάζει τη διαφορετικότητα τόσο τη δική του όσο και των γύρω του. Είναι ευθύνη όλων μας να μετακινήσουμε τις στάσεις μας απέναντι στο διαφορετικό και να αντιληφθούμε τον πραγματικό πλούτο που μας χαρίζει.

http://tvxs.gr/news/paideia/diaforetikotita-morfes-diaxeirisi-kai-symboyles-se-goneis-0

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτό είναι το πρώτο σας άρθρο. Αλλάξτε το ή διαγράψτε το και αρχίστε το “Ιστολογείν”!