Ως ελληνιστική περίοδος θεωρούνται οι τρεις περίπου αιώνες που μεσολάβησαν από το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 π.Χ.-τέλος του 4ου αιώνα) μέχρι το 31 π.Χ., οπότε το τελευταίο από τα ελληνιστικά βασίλεια, η Αίγυπτος, απορροφήθηκε από το ρωμαϊκό κράτος.

Οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου βοήθησαν στην εξάπλωση του ελληνικού πνεύματος στην Αίγυπτο και στις ασιατικές χώρες όπου ιδρύονται αξιόλογα πνευματικά κέντρα.

Μεγάλοι χορηγοί οι μακεδόνες βασιλιάδες της ελληνιστικής εποχής, οι οποίοι επιθυμούν μέσω των έργων τέχνης να προβάλουν την ηγεμονική εξουσία τους και έτσι είναι δύσκολο να διαπιστωθεί για την ελληνιστική τέχνη σε ποιο βαθμό τα κίνητρα ήταν πολιτικά και σε ποιο βαθμό καθαρά αισθητικά, εφόσον στην εξέλιξη της τέχνης έπαιξαν ρόλο και μη καλλιτεχνικοί παράγοντες.

Ο Λύσιππος και ο Πραξιτέλης που δημιουργούν αυτή την εποχή (4ος αι. π.Χ., πρώτος αιώνας της ελληνιστικής τέχνης) επηρεάζουν με την τέχνη τους και συντελούν στην ανάπτυξη του ρεαλισμού. Ο Λύσιππος φημιζόταν για τη ζωντάνια των έργων του και με τα δικά του έργα τέθηκε για πρώτη φορά το ζήτημα της σχέσης του έργου με το μοντέλο, επομένως το ζήτημα του ρεαλισμού

Έτσι, λοιπόν εμφανίζεται η νέα τάση της “προσωπογραφίας”, με απόδοση των ατομικών φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών. Το άτομο αναγνωρίζεται στην εποχή αυτή ως ξεχωριστή προσωπικότητα και αποδίδεται ρεαλιστικά, δηλαδή όπως είναι στην καθημερινότητα και πραγματικότητα και αυτό είναι η τεχνοτροπία του “κοινωνικού ρεαλισμού”.

Μεθυσμένη γριά

κεφάλι του Αλεξάνδρου                                                                                                                                                                                                        Στο γλυπτικό αυτό σύμπλεγμα εκτός από το εκφραστικότατο πλάσιμο των μυώνων και όγκων, παρατηρούμε την πολύπλοκη κίνηση και τη δραματική ένταση τής σκηνής με μια θεατρικότητα και μια αγωνία στα πρόσωπα και έντονο πάθος, στοιχεία που δεν συνηθίζονται στα κλασικά έργα. Τα χαρακτηριστικά αυτά, που τα συναντούμε και σε πολλά άλλα γλυπτά της εποχής, καθορίζουν μια νέα εξέλιξη της τέχνης και μια άλλη τεχνοτροπία που ονομάζουμε “ελληνιστικό μπαρόκ”    (Ο όρος “μπαρόκ” χρησιμοποιήθηκε για να χαρακτηρίσει αρχικά μια τεχνοτροπία του 17ου αιώνα στην Ευρώπη και στη συνέχεια το ελληνιστικό στυλ που σχολιάζουμε με τα ανάλογα χαρακτηριστικά)

Στη Σιδώνα (στις ακτές του σημερινού Λιβάνου) βρέθηκε η λεγόμενη “σαρκοφάγος του Αλεξάνδρου”. Δεν ήταν για ενταφιασμό του ίδιου του Αλεξάνδρου, αλλά προοριζόταν για το σατράπη της Σιδώνας που παραδόθηκε στο νικητή Αλέξανδρο ή, σύμφωνα με άλλη άποψη, για τον τελευταίο βασιλιά της Σιδώνας. Το όνομα της σαρκοφάγου δόθηκε από τις ανάγλυφες παραστάσεις στις πλευρές της που παρουσιάζουν τον Αλέξανδρο σε σκηνές μάχης εναντίον των Περσών. Στην άλλη πλευρά της παρουσιάζονται σκηνές κυνηγιού με Έλληνες και Πέρσες μαζί.

Το ελληνιστικό “ροκοκό”

Ένα άλλο στυλ της γλυπτικής αποτελούν τα έργα με ανάλαφρα ερωτικά, εύθυμα ή χιουμοριστικά θέματα, που αποτελούν το ρυθμό (τεχνοτροπία) που χαρακτηρίστηκε ως ελληνιστικό “ροκοκό”.

(Ο όρος “ροκοκό” χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 18ο αιώνα στην Ευρώπη για να χαρακτηρίσει μια τεχνοτροπία ανάλαφρη και διακοσμητική που δημιουργήθηκε ως αντίδραση προς το βαρύ “μπαρόκ” του 17ου αιώνα. Ανάλογα το ελληνιστικό “ροκοκό” δημιουργήθηκε όπως φαίνεται ως αντίδραση στη βαρύτητα του ελληνιστικού μπαρόκ.)

Οι κινήσεις είναι χαριτωμένες, πολλές φορές χορευτικές και οι στάσεις πολύπλοκες…

Ελληνιστικά ψηφιδωτά και ζωγραφική

Τα ψηφιδωτά όπως είναι γνωστά, ως ένθετες εικόνες και σχέδια από μικρούς πέτρινους ή γυάλινους χρωματιστούς κύβους επινοήθηκαν στην ελληνιστική εποχή. (βοτσαλωτά, δηλ. με βότσαλα τοποθετημένα με ανάλογο τρόπο, αλλά χωρίς σχηματισμό εικόνας, έχουν βρεθεί στη μυκηναϊκή Τίρυνθα και με παραστάσεις, πρωιμότερα των ελληνιστικών, έχουν βρεθεί στη Φρυγία της Μ. Ασίας, 8ος αι., όχι όμως με τέτοια τεχνική τελειότητα)

Ψηφιδωτό από το δάπεδο στο σπίτι των προσωπείων στη Δήλο, με το θεό Διόνυσο να ιππεύει μια λεοπάρδαλη.

Όλα αυτά τα έργα τέχνης αποτελούν σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού μας και συμβολίζουν ένα μεγαλοπρεπή αρχαίο πολιτισμό .Αυτά τα έργα τέχνης σημάδεψαν την ιστορία , προκαλούν και θα προκαλούν το θαυμασμό όλων των ανθρώπων και όλων των πολιτισμών της γης.

Hellenic art.pdf