ΙΣΤΟΡΙΑ

Οι ερωτήσεις – απαντήσεις του κεφαλαίου.

Διονύσιος Σολωμός

Βιογραφία – Έργο

Ο Διονύσιος Σολώμός

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Σχεδίασμα Α’

Το χάραμα επήρα του ήλιου το δρόμο,
κρεμώντας τη λύρα τη δίκαιη στον ώμο
κι απ’ όπου χαράζει έως όπου βυθά,
τα μάτια μου δεν είδαν
τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.

Παράμερα στέκει ο άντρας και κλαίει
αργά το τουφέκι σηκώνει και λέει:
“Σε τούτο το χέρι τι κάνεις εσύ;
Ο εχθρός μου το ξέρει πως μου είσαι βαρύ”.

Της μάνας ω λαύρα! Τα τέκνα τριγύρου
φθαρμένα και μαύρα, σαν ίσκιους ονείρου.
Λαλεί το πουλάκι στου πόνου τη γη
και βρίσκει σπειράκι και μάνα φθονεί.

Γρικούν να ταράζει του εχθρού τον αέρα
μιαν άλλη, που μοιάζει τ’ αντίλαλου πέρα
και ξάφνου πετιέται με τρόμου λαλιά
πολύ ώρα γρικιέται κι ο κόσμος βροντά.

Αμέριμνον όντας τ’ αράπη το στόμα
σφυρίζει, περνώντας στου Μάρκου το χώμα.
Διαβαίνει κι αγάλι ξαπλώνετ’ εκεί,
που εβγήκι η μεγάλη του Μπάιρον ψυχή.

Προβαίνει και κράζει
τα έθνη σκιασμένα.

Και ω πείνα και φρίκη!
Δε σκούζει σκυλί!

Και η μέρα προβαίνει,
τα νέφια συντρίβει.
Να, η νύχτα που βγαίνει
κι αστέρι δεν κρύβει.

Ευγένιος Ντελακρούα: Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου, 1826, Μουσείο Καλών Τεχνών του Μπορντώ (Musée des Beaux-Arts de Bordeaux)

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Σχεδίασμα Β’

1.
Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι’ η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·
Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ’ έχω γω στο χέρι;
Οπού συ μούγινες βαρύ κι’ ο Αγαρηνός το ξέρει.»

Εμίλ Ντε Λανσάκ, Η αυτοθυσία της μάνας
μουσείο ιστορίας και τέχνης του Μεσολογγίου

Η ΕΞΟΔΟΣ

Και βλέπω πέρα τα παιδιά και τες αντρογυναίκες
γύρου στη φλόγα π’ άναψαν και θλιβερά τη θρέψαν
μ’ αγαπημένα πράματα και με σεμνά κρεβάτια,
ακίνητες, αστέναχτες, δίχως να ρίξουν δάκρυ.
Και `γγίζ’ η σπίθα τα μαλλιά και τα λιωμένα ρούχα.
Γλήγορα στάχτη να φανείς, οι φούχτες να γιομίσουν.
Είν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημμύρα των αρμάτων
δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν
εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.

Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν.

Θεόδωρος Βρυζάκης, Η Έξοδος του Μεσολογγίου,1855 Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας

Η θέλησή μου βράχος

Πάλι μου ξίπασε τ’ αυτί γλυκιάς φωνής αγέρας.
Κι έπλασε τ’ άστρο της νυχτός και τ’ άστρο της ημέρας.
Του πόνου εστρέψαν οι πηγές από το σωθικό μου,
έστρωσ’ ο νους κι ανέβηκα πάλι στον εαυτό μου.

Ήταν με σένα τρεις χαρές στην πίκρα φυτρωμένες,
όμως για μένα στη χαρά τρεις πίκρες ριζωμένες.
Χιλιάδες ήχοι αμέτρητοι, πολύ βαθιά στη χτίση
η Ανατολή τ’ αρχίναγε κι ετέλειωνέ το η Δύση.

Έστρωσ’ , εδέχθ’ η θάλασσα άντρες ριψοκινδύνους
κι εδέχθηκε στα βάθη της τον ουρανό κι εκείνους.
Κι όπου η βουλή τους συφορά κι όπου το πόδι χάρος.
Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

(γραπτώς στο Τετράδιο Γλώσσας)

1.Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·

Ποια εικόνα παρουσιάζει ο στίχος;

2. Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι’ η μάνα το ζηλεύει.

Τι ζηλεύει η μητέρα; Γιατί;

3. Οπού συ μού’γινες βαρύ κι’ ο Αγαρηνός το ξέρει.

Τι λέει ο Σουλιώτης στο ντουφέκι του; Γιατί του έγινε βαρύ;

4. …. δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά κι ελεύθεροι να μείνουν
εκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.

Ποια είναι η απόφαση των πολιορκημένων όπως φαίνεται από τους παραπάνω στίχους;

5. Πώς καταλαβαίνεις τον τίτλο “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι“;

6. Φαντάσου ότι βρίσκεσαι στο Μεσολόγγι το βράδυ πριν την Έξοδο. Περίγραψε τι συμβαίνει γύρω σου, πώς νιώθεις εσύ και οι άλλοι (σε μια μικρή έκθεση). Αν θέλεις μπορείς να ζωγραφίσεις κάτι σχετικό.