Οι φθηνοί γενετικά τροποποιημένοι Σολομοί, με την άδεια της Καναδικής Κυβέρνησης, έφθασαν στο τραπέζι καταναλωτών, χωρίς να φέρουν προειδοποιητική σήμανση. Περιβαλλοντικοί, Οικονομικοί, Κοινωνικοί και Υγείας προβληματισμοί! Καταναλωτικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις διαμαρτύρονται. Μήπως πλέον είναι αργά;
Το 2000 είχα δημοσιεύσει, με συνεργάτες μου, το ακόλουθο άρθρο. Η καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων (διαγενετικών) ψαριών. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Αλιευτικά Νέα. Τα λεγόμενα στο άρθρο, μετά 17 χρόνια, επιβεβαιώνονται. Πρόδρομος της Αμερικανικής εταιρείας Aqua Bounty είχε δημιουργήσει, πριν από 25 χρόνια, γενετικά τροποποιημένο σολομό. Ο γενετικά τροποποιημένος σολομός της εταιρείας έχει γονίδιο αυξητικής ορμόνης από άλλο είδος ψαριού που του επιτρέπει να αναπτύσσεται πιο γρήγορα από τον άγριο σολομό. Ο ΓΤ σολομός αποκτά τουλάχιστον διπλάσιο μέγεθος στο μισό χρόνο, καταναλώνοντας το 90% της τροφής. Με απλά λόγια, ο ΓΤ σολομός αναπτύσσεται πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα να φθάνει σε εμπορεύσιμο μέγεθος στον μισό χρόνο (περίπου 16 με 18 μήνες) σε σύγκριση με τους 30 μήνες που χρειάζεται ο άγριος σολομός (Στην εικόνα φαίνεται η σημαντική διαφορά στο μήκος και το βάρος σε άτομα ίδιας ηλικίας ΓΤ διαγενετικών σολομών και των φυσικών αδελφών τους).
Η Εταιρεία χρειάστηκε 25 χρόνια για να εξασφαλίσει την απαραίτητη άδεια από την Καναδική Κυβέρνηση, αλλά και την Κυβέρνηση των ΗΠΑ. Καμία από τις δύο χώρες, δεν απαιτεί ο σολομός να φέρει ιδιαίτερη σήμανση ότι είναι γενετικά τροποποιημένος, συνεπώς ο καταναλωτής δεν μπορεί να το ξέρει – κάτι που έχει εξοργίσει ακτιβιστές και πολιτικούς, οι οποίοι απαιτούν να γνωρίζει ο καταναλωτής τι τρώει. Καταναλωτικές και περιβαλλοντικές ομάδες προσπαθούν να πείσουν τις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ να αρνηθούν την εμπορία του ΓΤ σολομού για περιβαλλοντικούς και λόγους υγείας, κάτι που έκανε ήδη μια αλυσίδα. Από την άλλη, το Υπουργείο Υγείας και η Υπηρεσία Καναδικής Επιθεώρησης Τροφίμων αποφάσισαν τον Μάιο, μετά από τρία χρόνια δοκιμών, ότι ο γενετικά τροποποιημένος σολομός είναι “τόσο ασφαλής και θρεπτικός όσο ο συμβατικός σολομός”. Πέρα από αυτό, υπάρχουν περιβαλλοντικά και οικονομικά προβλήματα.
Οι πιθανοί ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΙ κίνδυνοι από τη διαφυγή καλλιεργούμενων ΓΤ σολομών. Οι πιθανές επιπτώσεις από την τυχαία εισαγωγή ΓΤ ψαριών στα φυσικά οικοσυστήματα επιστημονικά είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Παρόλα αυτά, ανεξάρτητη μελέτη στο διαγενετικό σολομό της εταιρείας υποδεικνύει ότι ο διαγενετικός σολομός θα καταστρέψει τους άγριους πληθυσμούς του είδους, και αρκετοί επιστήμονες προβληματίζονται για τη μελλοντική χρησιμοποίησή του λόγω οικολογικών συνεπειών. Ο λόγος είναι ότι τα διαγενετικά θηλυκά ψάρια ζουν λιγότερο, και λόγω του μεγαλυτέρου μεγέθους τους προσελκύουν περισσότερα αρσενικά, οπότε μάλλον ο ιχθυοπληθυσμός θα καταστραφεί. Ένα τέτοιο γεγονός θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες στην οικολογική ισορροπία του όλου οικοσυστήματος.
Ένα άλλο πρόβλημα το οποίο διαπιστώθηκε στα ανάδρομα ψάρια, όπως ο σολομός, είναι ότι αν τυχαίως απελευθερωθούν ψάρια από τους ιχθυοκλωβούς και διασταυρωθούν με άτομα του ίδιου είδους φυσικών πληθυσμών, τότε τόσο τα καλλιεργούμενα ψάρια όσο και οι απόγονοί τους δεν επιτυγχάνουν να φθάσουν στα ποτάμια για την αναπαραγωγή τους (Με άλλα λόγια, είναι σαν να χάνουν την πυξίδα τους). Το αποτέλεσμα είναι η σημαντική μείωση των φυσικών πληθυσμών σολομού.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ. Το κιλό ΓΤ σολομού αξίζει περίπου 5 ευρώ, όταν στην λαϊκή αγορά ο καλλιεργούμενος σολομός κοστίζει 10-12 ευρώ. Ήδη στελέχη τουλάχιστον άλλων 30 ειδών ψαριών είναι γενετικά τροποποιημένα. Αντιλαμβάνεστε τι θα συμβεί στις παγκόσμιες ιχθυοκαλλιέργειες αν θα καλλιεργηθούν, τσιπούρες, λαυράκια, γλώσσες, καλκάνια, κλπ. Μάλλον η τωρινή βιομηχανία των Ιχθυοκαλλιεργειών θα καταρρεύσει.
ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗ ΓΤ ΣΟΛΟΜΩΝ. Σήμερα με μεθοδολογίες DNA είναι δυνατή. ΄Αρα μπορεί να διαπιστωθεί ποια σουπερμάρκετ πωλούν ΓΤ σολομό. Το ερώτημα είναι ως πότε.
ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΨΑΡΙΑ με μεθοδολογίες επεξεργασίας γενετικού υλικού, που είναι γνωστή ως CRISPR/Cas9. Με τη μεθοδολογία αυτή ήδη παράγονται και καλλιεργούνται ΓΤ φυτά. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να δημιουργηθούν ΓΤ σολομοί ή άλλοι ζωικοί οργανισμοί. Οι οργανισμοί αυτοί δεν θα διαφέρουν από τους άγριους πληθυσμούς. Θα είναι αδύνατη η ιχνηλάτησή τους. Θεωρητικά, ίσως ήδη τρώμε ΓΤ οργανισμούς, μια και καλλιεργούνται ΓΤ φυτικές ποικιλίες ακόμα και στη Σουηδία. Ο αγώνας συνεπώς Περιβαντολόγοι/ακτιβιστές/καταναλωτές με τη Γενετική μηχανική, ίσως λήξει σύντομα με σκορ 0-1.
του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη, Καθηγητή Γενετικής ΑΠΘ