Ανοικτό διαγωνισμό προκήρυξε το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής για τη συγγραφή των βιβλίων:
1. Βιβλίο μαθητή για το μάθημα «Πολιτική Παιδεία» γενικής παιδείας Α΄ τάξης ΓΕΛ (3 ωρών εβδομαδιαίως)
2. Βιβλίο μαθητή για το μάθημα επιλογής «Εφαρμογές Πληροφορικής» Α΄ τάξης ΓΕΛ (2 ωρών εβδομαδιαίως)
3. Βιβλίο μαθητή για το μάθημα «Πολιτική Παιδεία» γενικής παιδείας Β΄ τάξης ΓΕΛ (2 ωρών εβδομαδιαίως)
4. Βιβλίο μαθητή για το μάθημα προσανατολισμού των Ανθρωπιστικών Σπουδών «Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών» Β΄τάξης ΓΕΛ (2 ωρών εβδομαδιαίως)
5. Βιβλίο μαθητή για το μάθημα «Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ» γενικής παιδείας Β΄ τάξης ΓΕΛ (1ώρας εβδομαδιαίως )
Στο Διαγωνισμό δικαιούνται να συμμετάσχουν :
– Φυσικά ή Νομικά πρόσωπα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, εγκατεστημένα στα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή στα κράτη – μέλη της Συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο ή στα κράτη – μέλη που έχουν υπογράψει την Συμφωνία περί Δημοσίων Συμβάσεων (GPA) του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η οποία κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Ν. 2513/97 (ΦΕΚ 139/ Α’/ 1997).
– Κοινοπραξίες – Συμπράξεις – Ενώσεις μέλη των οποίων είναι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα του παρόντος
Σύμφωνα με την προκήρυξη:
Αρχές – Αξίες
Το σχολικό εγχειρίδιο αποτυπώνει και προσδιορίζει με τον πλέον σαφή τρόπο τους σκοπούς που επιδιώκονται, τις προσδοκίες που υπάρχουν και τα μέσα με τα οποία επιχειρείται η μελέτη ενός γνωστικού αντικειμένου, στην εκπαιδευτική διαδικασία. Για το λόγο αυτό το βασικό κριτήριο της ποιότητας ενός διδακτικού εγχειριδίου είναι ο βαθμός ανταπόκρισής στους σκοπούς της εκπαίδευσης, όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 16 του Συντάγματος και εξειδικεύονται στον Ν. 1566/1985, στον Ν. 4186/2013 και στα σχετικά Προγράμματα Σπουδών (ΠΣ) τα οποία είναι Υπουργικές Αποφάσεις και παρατίθενται στο Παράρτημα της παρούσης, οπότε αποτελεί και αναπόσπαστο Τμήμα της.
Χρειάζεται λοιπόν να γραφτεί σύμφωνα με τις εξής βασικές κατευθύνσεις/ προδιαγραφές:
Επιστημονικό περιεχόμενο
-Ακολουθεί το Πρόγραμμα Σπουδών και συμφωνεί με το γενικό σκοπό και τους γενικούς διδακτικούς στόχους του μαθήματος, όπως αυτοί περιγράφονται και εξειδικεύονται στο Πρόγραμμα Σπουδών.
– Είναι επιστημονικά έγκυρο, σύμφωνα με τις επικρατούσες αντιλήψεις στον οικείο επιστημονικό χώρο. Δεν εμπεριέχει ανακρίβειες, ασάφειες, αντιφάσεις και μονομέρειες.
– Παρέχει σαφείς ορισμούς για τις κύριες έννοιες και ολοκληρωμένες πληροφορίες για τα θέματα που αναπτύσσει.
– Επικεντρώνεται στις θεμελιώδεις, ουσιώδεις και σημαντικές γνώσεις του γνωστικού αντικειμένου, με παράλληλη αναφορά/ επισήμανση των σύγχρονων αναζητήσεων/ προβληματισμών.
– Αναζητεί το μέτρο μέσα από τη σύνθεση των διαφορών.
Μεθοδολογία
– Προωθεί τη διαθεματική προσέγγιση των θεμάτων που περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Σπουδών.
– Εξασφαλίζει σύνδεση και συνέχεια με την προηγούμενη και την επόμενη γνώση.
– Λαμβάνει υπόψη τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες, τις νοητικές ικανότητες και την ηλικία των μαθητών.
– Ενισχύει τη βιωματική και συνεργατική μάθηση, την πρακτική άσκηση, καθώς και την ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων των μαθητών.
– Συνδέει τη θεωρητική γνώση με την κοινωνική πραγματικότητα.
– Ενισχύει την ελεύθερη έκφραση, τον διάλογο, την ανοχή στις διαφορετικές απόψεις/ αξίες/ ιδεολογίες και την πειθώ με επιχειρήματα.
– Αναπτύσσει την ύλη είτε επαγωγικά, ξεκινώντας από την εμπειρική γνώση (περιγραφικές εκφράσεις, παραδείγματα κτλ.), για να καταλήξει σε έννοιες, κρίσεις, συμπεράσματα, είτε απαγωγικά, ακολουθώντας την αντίστροφή πορεία. Γενικά η ανάπτυξη της ύλης να γίνεται:
-Από το ειδικό στο γενικό, είτε αντίστροφα.
-Από το απλό στο σύνθετο, είτε αντίστροφα.
-Από τις αρχές σε λεπτομέρειες, είτε αντίστροφα.
Δομή-Παρουσίαση
-Είναι γραμμένο σε γλώσσα σαφή, λιτή και κατανοητή από τους μαθητές στους οποίους απευθύνεται και σύμφωνη με την ισχύουσα γραμματική.
-Καλύπτει όλα τα επίπεδα ικανότητας των μαθητών.
-Δημιουργεί ερεθίσματα και κίνητρα για αξιοποίηση και άλλων πηγών πληροφοριών.
– Χρησιμοποιεί τίτλους και υπότιτλους που αναδεικνύουν τις κεντρικές ιδέες του κειμένου.
-Έχει εικόνες, πίνακες, διαγράμματα, χρώματα, που συμπληρώνουν το κείμενο, ώστε όλα μαζί να προσφέρουν ένα άρτιο και ευχάριστο αποτέλεσμα, καθώς και υπογραμμίσεις με έντονα γράμματα.
-Περιλαμβάνει εντός του κειμένου και στην κατάλληλη θέση (π.χ. στο περιθώριο, σε πλαίσιο):
-Απόψεις ειδικών, αποσπάσματα από άρθρα, βιβλία κτλ., όπου κρίνεται αναγκαίο.
-Αναφορές στο παρελθόν και στο μέλλον, σε ιστορικές πηγές, διαφαινόμενες τάσεις κτλ.
– Ιστότοπους οι οποίοι ανήκουν σε εθνικούς, ευρωπαϊκούς, διεθνείς ή άλλους
κυβερνητικούς/κρατικούς οργανισμούς και φορείς.
-Περιλαμβάνει ερωτήσεις και δραστηριότητες (2-3 σε κάθε διδακτική ενότητα), διαφορετικών κατηγοριών, που λαμβάνουν υπόψη και τους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όπως:
– Κατανόησης, που η απάντησή τους βρίσκεται στο βιβλίο.
-Συνδυαστικές, που προϋποθέτουν συνδυαστική αξιοποίηση πληροφοριών.
– Κριτικής σκέψης, που απαιτούν αφαιρετική και συνθετική σκέψη.
– Ελεύθερης ανάπτυξης, σύντομης ή μεγάλης απάντησης.
-Αντικειμενικού τύπου (Σωστό- Λάθος, Πολλαπλής επιλογής, Αντιστοίχισης κ.λπ.)
-Ασκήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας για εμπέδωση, εφαρμογή και επέκταση της νέας γνώσης (στα βιβλία που χρειάζονται ασκήσεις).
Επίσης, περιλαμβάνει:
– Εισαγωγικό ενημερωτικό σημείωμα προς τον μαθητή.
-Στην πρώτη σελίδα κάθε κεφαλαίου: τις διδακτικές ενότητες, τους διδακτικούς στόχους- ερωτήματα και βασική ορολογία του κεφαλαίου (μία σελίδα).
– Λεξικό βασικών όρων (στο τέλος).
-Βασική βιβλιογραφία (μία σελίδα, στο τέλος).
Σχεδιασμός – Τυπογραφικός Κάναβος
Το περιεχόμενο επηρεάζει τη σχεδίαση και η σχεδίαση το περιεχόμενο.
Αρχές σχεδίασης:
– Επανάληψη λέξεων (φράσεων/ φράσεων ή σχημάτων) να αποφεύγεται.
– Ισορροπία, είτε συμμετρική είτε όχι στη διάταξη του κειμένου και των απεικονίσεων.
– Αναλογία στοιχείων, εικόνων. Αν και ορισμένα μπορούν να είναι μικρότερα/ μεγαλύτερα, το αποτέλεσμα πρέπει να είναι αρμονικό.
– Ποικιλία, δηλαδή όχι πλήρης ομοιομορφία.
– Έμφαση δίνεται, κυρίως, με το μέγεθος και το χρώμα.
– Αρμονία, δηλαδή σωστή λειτουργία/σύζευξη όλων των στοιχείων του βιβλίου.
Επιπλέον χρειάζεται να ληφθούν υπόψη τα εξής:
– Η κατάλληλη σχεδίαση της σελίδας του βιβλίου. Συστηματική διάταξη του κειμένου και των υποστηρικτικών πληροφοριών (τίτλοι, επικεφαλίδες, παράγραφοι, υποπαράγραφοι, γραφικές παραστάσεις, απεικονίσεις, πίνακες, διαγράμματα κτλ.).
– Η διάταξη του κειμένου πρέπει να στηρίζει τη διαδικασία διαβάσματος.
– Οι απεικονίσεις και τα διαγράμματα πρέπει να αντιστοιχούν στο κείμενο.
– Η θέση των κεφαλαίων, υποκεφαλαίων, σχημάτων κτλ. πρέπει να σχεδιαστεί στην αρχή.
– Το κείμενο πρέπει να κατέχει περίπου το 60% της σελίδας.
– Ο αριθμός των γραμμών σε κάθε σελίδα καθαρού κειμένου είναι 45 έως 47 και ο αριθμός των διαστημάτων σε κάθε γραμμή περίπου 90 ή 60 εφόσον υπάρχει στήλη-περιθώριο με παραθέματα.
Ο καθορισμός αποστάσεων και το μέγεθος των γραμμάτων:
Αποστάσεις μεταξύ τίτλου και κειμένου, μεταξύ παραγράφων, πάνω και κάτω από τις εικόνες, διαγράμματα κτλ.
-Απόσταση μεταξύ λέξεων
-Απόσταση μεταξύ γραμμών
-Μέγεθος τίτλων κεφαλαίων
-Μέγεθος τίτλων υποκεφαλαίων
-Γραμματοσειρά και μέγεθος γραμμάτων κειμένου (Times New Rοman 12 και Times New Rοman 10 για τα παραθέματα).
Η έκταση κάθε ενότητας, που αντιστοιχεί σ ε μ ία ( 1) δ ιδακτική ώ ρα, σ ύμφωνα μ ε το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, πρέπει να είναι περίπου 2 σελίδες, ανάλογα με το εικονιστικό υλικό.
Εικόνες, πίνακες, διαγράμματα
Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, το κείμενο πρέπει να κατέχει περίπου το 60% της σελίδας.
Επισημαίνεται ότι αν οι πληροφορίες μπορούν να δοθούν με λέξεις, δεν είναι απαραίτητη η χρήση εικόνων/ πινάκων και διαγραμμάτων.
Αν χρησιμοποιούνται τα τελευταία θα πρέπει:
-Να είναι απλά και εύκολα αντιληπτά.
-Να αξιοποιούν κατάλληλα τον χώρο.
-Να τοποθετούνται σε συνάρτηση με το κείμενο στο οποίο αναφέρονται και όχι τυχαία για να καλύψουν κενά.
– Να επισημαίνονται τα σημεία στα οποία πρέπει να δοθεί έμφαση κατά τη διδασκαλία.
Συνολικά στο σχολικό βιβλίο οι εικόνες, οι πίνακες ή τα διαγράμματα δεν θα πρέπει να καλύπτουν περισσότερο από το 20-40% της σελίδας.
Διευθύνσεις διαδικτύου στα σχολικά βιβλία
Σχετικά με την αναγραφή των διευθύνσεων διαφόρων δικτυακών τόπων στα σχολικά εγχειρίδια ισχύουν τα εξής:
– Στο σχολικό εγχειρίδιο το οποίο διατίθεται άμεσα στο μαθητή δεν πρέπει να προτείνεται η αναζήτηση δικτυακών τόπων με τη χρήση μηχανών αναζήτησης.
-Οι διευθύνσεις (URL’s) δικτυακών τόπων (web sites) οι οποίες αναγράφονται ή αναφέρονται πρέπει:
1) Να έχουν ελεγχθεί από τους δημιουργούς του διδακτικού υλικού
2) Να αναφέρονται ή να παραπέμπουν σε δικτυακούς τόπους οι οποίοι ανήκουν σε εθνικούς, Ευρωπαϊκούς ή άλλους κυβερνητικούς ή κρατικούς οργανισμούς (υπουργεία, δημόσιες επιχειρήσεις κ.ά.), σε διεθνείς οργανισμούς (Ο.Η.Ε., Π.Ο.Υ., UNESCO, Ο.Ο.Σ.Α. κ.ά.), εκπαιδευτικά ή ερευνητικά ιδρύματα, ινστιτούτα, βιβλιοθήκες (εθνικές, πανεπιστημιακές κ.ά.), μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους και γενικώς σε παρεμφερείς και έγκριτους, κατά την κρίση των δημιουργών του διδακτικού υλικού, δικτυακούς τόπους.
3) Να αφορούν δικτυακούς τόπους οι οποίοι διακρίνονται για τη διαχρονικότητά τους και από τη δυνατότητα των ιδιοκτητών τους να τους ενημερώνουν και να τους συντηρούν.
Αποκλείονται, ως εκ τούτου, διευθύνσεις οι οποίες παραπέμπουν σε ατομικές ιστοσελίδες ή blogs (ατομικά ημερολόγια-ανθολόγια).
Πνευματικά δικαιώματα
Ο Νόμος 3328/2005 (ΦΕΚ 80 Α΄), Άρθρο 22, ορίζει: επιτρέπεται χωρίς την άδεια του δημιουργού και χωρίς αμοιβή, η αναπαραγωγή σε εκπαιδευτικά βιβλία, που χρησιμοποιούνται ως βιβλία διδασκαλίας για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση εγκεκριμένα από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ή από άλλο αρμόδιο Υπουργείο κατά το επίσημο αναλυτικό πρόγραμμα, έργων του λόγου ενός ή περισσότερων συγγραφέων νομίμως δημοσιευμένων, που αποτελούν μικρό
τμήμα της συνολικής δημιουργίας του καθενός από αυτούς, όπως και ποσπάσματα έργων των εικαστικών τεχνών ή άλλου, πάσης φύσεως εικονιστικού ή φωτογραφικού υλικού, εφόσον τελεί σε αναγκαία σχέση με το περιεχόμενο του διδακτικού βοηθήματος.
Κάθε άλλο υλικό που δεν περιλαμβάνεται στην παραπάνω διάταξη νόμου πρέπει να είναι κατοχυρωμένο από πλευράς πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών του. Στο τέλος του βιβλίου πρέπει να αναφέρονται οι δημιουργοί κάθε έργου, καθώς και οι φορείς που ευγενικά το πρόσφεραν.
Επίσης, επισημαίνεται ότι το δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης του διδακτικού υλικού ανήκει, σύμφωνα με το Ν. 2525/1997, Άρθρο 7 παρ. 3. αποκλειστικά στο Υ.ΠΑΙ.Θ.
Γενικές διευκρινιστικές οδηγίες
Το βιβλίο του μαθητή πρέπει να γραφτεί σύμφωνα με τις παραπάνω βασικές κατευθύνσεις και συνοπτικές προδιαγραφές, με στόχο να δημιουργηθεί ένα άριστο βιβλίο. ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ, ΕΠΙ ΠΟΙΝΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ 20,5 cm Χ 27,5 cm.
– Η έκταση του βιβλίου για ένα 1ωρο μάθημα θα είναι 70-80 σελίδες διδακτέα ύλη, συν 10-12 σελίδες όλα τα υπόλοιπα (εισαγωγικές σελίδες, πίνακας περιεχομένων, παράρτημα, λεξικό βασικών όρων, βιβλιογραφία).
– Η έκταση του βιβλίου για ένα 2ωρο μάθημα θα είναι 130-140 σελίδες διδακτέα ύλη, συν 10-12 σελίδες όλα τα υπόλοιπα.
Επισήμανση: Εξαίρεση στον αριθμό των υπολοίπων σελίδων αποτελεί το βιβλίο «Πολιτική Παιδεία» Β΄ τάξης ΓΕΛ όπου στο παράρτημα θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται το «Σύνταγμα της Ελλάδας» και η «Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». Οι σελίδες του παραρτήματος δεν είναι πληρωτέες και δεν συμπεριλαμβάνονται στον καθορισμένο αριθμό των σελίδων του βιβλίου (130-140 σελίδες).
– Η έκταση του βιβλίου για ένα 3ωρο μάθημα θα είναι 170-180 σελίδες διδακτέα ύλη, συν 10-15 σελίδες όλα τα υπόλοιπα.
Επισημαίνεται ότι χρεώνονται ως πληρωτέες σελίδες οι σελίδες διδακτέας ύλης, το λεξικό βασικών όρων και η βιβλιογραφία.__
ΠΗΓΗ:http://www.esos.gr/
