«Η ΠΡΟΣΔΟΚΙΑ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΤΟΥΣ (ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ Η ΑΡΜΟΝΙΑΣ)» 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ ? ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟΥπάρχουν πολλοί παράγοντες στην ζωή ενός ατόμου που θα επηρεάσουν τον επαγγελματικό δρόμο και τις επαγγελματικές του επιλογές . θα μπορούσαμε να πούμε ότι η επαγγελματική κατεύθυνση του νέου επηρεάζεται από εσωτερικούς και κοινωνικούς παράγοντες .
Αν και εσωτερικοί παράγοντες (π.χ. ευφυΐα, κλίσεις) παίζουν αποφασιστικό ρόλο στις αποφάσεις που θα πάρει το άτομο σε σχέση με το επάγγελμα που θα ακολουθήσει όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι σχετικά με τις επαγγελματικές επιλογές των νέων, οι κοινωνικοί παράγοντες( π.χ. σχολείο ,οικογένεια, ΜΜΕ )είναι εκείνοι που έχουν αποφασιστική σημασία.
Ο θεσ?ός της οικογένειας αποσκοπεί κατά κύριο λόγο στην εξασφάλιση της βιολογικής και κοινωνικής αναπαραγωγής της κοινωνίας. Αυτό ση?αίνει ότι εκτός από τη γέννηση των νέων ?ελών, είναι αναγκαίο να ?εταβιβαστούν πολιτιστικά στοιχεία, ?εταξύ των οποίων, τρόπος ζωής, κοινωνικές θέσεις κ.τ.λ., γεγονός που συντελείται ?έσω της διαδικασίας της κοινωνικοποίησης του νέου ατό?ου.Η οικογένεια μεταδίδει αξίες, στάσεις και διαμορφώνει κίνητρα με άμεσο τρόπο. Επιδρά στην ψυχοπαιδαγωγική ανάπτυξη του παιδιού με συμβουλές , απαγορεύσεις υποδείξεις κίνητρα, μετάδοση αξιών κ.λ.πΗ οικογένεια ως φορέας κοινωνικοποίησης επηρεάζει τόσο άμεσα όσο και έμμεσα τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές του ατόμου.
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την οικογένεια ότι, είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη συνάθρoιση ατόμων, τα οποία μοιράζονται έναν ιδιαίτερο φυσικό και ψυχολογικό χώρο. Το όλο αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο τα άτομα-μέλη, που το συγκροτούν, αλλά και τις αλληλοαντιδράσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, οι οπoίες υπερβαίνουν τις δραστηριότητες κάθε μέλους χωριστά. Ενώ οι οικογένειες σήμερα παρουσιάζονται υπό διάφορες μορφές, κάθε μια οικογένεια αποτελεί ένα κοινωνικό σύστημα με τα χαρακτηριστικά του, τους κανόνες του, την ταυτότητά του, τα όρια του και τη δομή του.
Η οικογένεια επίσης αποτελεί έναν από τους ση?αντικότερους θεσ?ούς της κοινωνίας του ανθρώπου από τη στιγ?ή που ο τελευταίος άρχισε να ζει συλλογικά. Εξυπηρετεί τη βασική ανάγκη του κοινωνικού συνόλου για αναπαραγωγή και διαιώνιση, ?έσα από τη γέννηση, την ανατροφή, την αγωγή και την προστασία που παρέχει στους νέους απογόνους. Στο πέρασ?α των αιώνων ο θεσ?ός αυτός ε?φανίζει ποικιλο?ορφία ως προς τα διάφορα χαρακτηριστικά του. Η ποικιλο?ορφία που ε?φανίζει ο θεσ?ός της οικογένειας τόσο στη συγχρονία όσο και στη διαχρονία του δεν είναι ανεξάρτητος από την εξέλιξη του κοινωνικού συστή?ατος του οποίου και βασική ?ονάδα αποτελεί. Η οικογένεια προσαρ?οζόταν στις ανάγκες που κάθε φορά καλούνταν να καλύψει, ασκώντας διαφορετικές επιδράσεις στη κοινωνικοποίηση των παιδιών. Έτσι, η εκτετα?ένη οκογένεια, η πυρηνική και η ?ονογονεϊκή οικογένεια, θεωρούνται ότι δη?ιουργούν διαφορετικά συγκεί?ενα ?άθησης. Πριν τη βιο?ηχανική επανάσταση η οικογένεια αποτελούσε αυτόνο?η ?ονάδα παραγωγής και κατανάλωσης. Επειδή ολόκληρη σχεδόν η οικονο?ία στηριζόταν στη γεωργία και ?ηχανές δεν χρησι?οποιούνταν, ήταν απαραίτητο να υπάρχουν πολλά εργατικά χέρια. Η ανάγκη αυτή αποτέλεσε έναν από τους παράγοντες που συνέβαλαν στην εκτετα?ένη οικογένεια. Τα παιδιά στο πλαίσιο αυτό, βίωναν από πολύ νωρίς το αίσθη?α της ευθύνης αναλα?βάνοντας ρόλους που ξεκινούσαν από τη φύλαξη των ?ικρότερων αδερφών κι έφταναν ως και σε σκληρή εργασία στον αγρό. Έτσι, αβίαστα και χωρίς κάποιες σκόπι?ες ενέργειες των ενηλίκων «?άθαιναν» τους ρόλους των τελευταίων και εντάσσονταν στο κοινωνικό σύνολο. Στη συνέχεια, η ανάληψη και εκτέλεση κάποιου ρόλου από τα ίδια τα παιδιά γινόταν ως κάτι το φυσιολογικό κι αυτονόητο. Αυτή δε, η αντιγραφή δραστηριοτήτων και ρόλων βάδιζε παράλληλα ?ε τη σω?ατική και διανοητική ωρί?ανση των παιδιών. Η καθη?ερινή αλληλεπίδραση ?ε τα υπόλοιπα ?έλη της οικογένειας οδηγούσαν στην εγχάραξη στο νέο άτο?ο των αξιών, των στάσεων και των πεποιθήσεων της οικογένειάς του. Καθώς ?άλιστα η επαφή ?ε άλλα άτο?α και διαφορετικές κοσ?οθεωρίες ήταν περιορισ?ένη, η α?φισβήτησή αυτών, η οποία θα οδηγούσε πιθανότατα σε ιδεολογικές συγκρούσεις ?εταξύ ?εγαλύτερων και ?ικρότερων, θα ήταν σχεδόν ?ηδενική. Μετά ό?ως τη βιο?ηχανική επανάσταση ακολούθησαν αλυσιδωτά αλλαγές και στο θεσ?ό της οικογένειας. Οι νέοι εγκαταλείπουν την ύπαιθρο για να εγκατασταθούν πιο κοντά στη βιο?ηχανική περιοχή κι αυτό ση?αίνει ότι η οικογένεια συρρικνώνεται, για να φτάσει τελικά στη ση?ερινή της ?ορφή, την πυρηνική. Χάνει την προηγού?ενή της αυτάρκεια ως προς την παραγωγή και κατανάλωση αγαθών, και συγχρόνως υφίσταται τη λεγό?ενη «λειτουργική απώλεια», δηλαδή, πολλές λειτουργίες της ?ετατίθενται πλέον σε περισσότερο εξειδικευ?ένους θεσ?ούς όπως για παράδειγ?α το σχολείο.
Παρ. όλα. αυτά, ο ρόλος της οικογένειας εξακολουθεί να παρα?ένει ση?αντικός. Άλλωστε, η ?ετάθεση ορισ?ένων λειτουργιών σε άλλους θεσ?ούς δεν ση?αίνει κατ. ανάγκη ότι έπαψε να ασκεί επιδράσεις. Μπορεί για παράδειγ?α η εκπαίδευση των παιδιών να ?ην αποτελεί αποκλειστικά δική της αρ?οδιότητα, εξακολουθεί ό?ως να συ?βάλει σε αυτήν και να την επηρεάζει καθοριστικά. Υπάρχει στις ?έρες ?ας η τάση για ενδυνά?ωση του θεσ?ού της οικογένειας, η οποία παρατηρείται σε διεθνές επίπεδο και εκπροσωπεί όλα τα πολιτικά συστή?ατα. Μερικοί λόγοι που καθιστούν το θεσ?ό της οικογένειας ση?αντικό είναι οι ακόλουθοι: α) Εξασφαλίζει την επιβίωση και την ο?αλή σω?ατική και πνευ?ατική ανάπυξη του ατό?ου ?ετά τη γέννησή του. β) Στη συνέχεια της ζωής του η οικογένεια εξυπηρετεί τον εξίσου ση?αντικό σκοπό που είναι η κάλυψη των συναισθη?ατικών του αναγκών. γ) Στη φάση της πρωτογενούς κοινωνικοποίησης το νεαρό άτο?ο βρίσκεται αποκλειστικά στους κόλπους της οικογένειάς του, η οποία αποτελεί γι. αυτό το πρώτο και ?άλιστα φυσικό σχολείο καθώς και το συνδετικό κρίκο ?εταξύ του ατό?ου και της κοινωνίας. δ) Αργότερα πάλι, όταν αρχίζει η φοίτηση στο σχολείο και το παιδί κάνει την πρώτη έξοδο στην κοινωνία, εξακολουθεί να παρα?ένει για πολλές ώρες στο σπίτι και να συ??ετέχει στην οικογενειακή ζωή. ε) Οι γονείς είναι επίσης, εκείνοι που παίρνουν όλες τις ση?αντικές αποφάσεις για τη ζωή των παιδιών στην ηλικία αυτή, από το που θα ?ένουν ?έχρι το ?ε ποιους θα έρθουν σε επαφή. Αυτό ση?αίνει ότι η στάση των γονέων απέναντι στη ?όρφωση και στην ανατροφή των παιδιών τους επιδρά αποφασιστικά στην εξελικτική τους πορεία.
2. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ
Η συμβολή της οικογένειας στην επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου αποτελεί για τη συμβουλευτική ψυχολογία στην Ελλάδα και το εξωτερικό ένα αντικείμενο έρευνας με ιδιαίτερη βαρύτητα. Με τον όρο επαγγελματική εξέλιξη δεν εννοείται απλά ό,τι έχει σχέση με τη μια και μοναδική επιλογή του ατόμου για την είσοδό του σε μια εργασία. Σήμερα οι θεωρητικοί του κλάδου κάνουν λόγο για τη δια βίου επαγγελματική ανάπτυξη, που περιλαμβάνει τη διαδικασία της προετοιμασίας, της εισόδου και της προσαρμογής σ’ ένα επάγγελμα καθώς και της μετακίνησης από μια θέση σε μια άλλη. Είναι μια πολυδιάστατη διεργασία, που δε σχετίζεται μόνο με την αμειβόμενη απασχόληση αλλά και τις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου, την εθελοντική εργασία, το χρόνο της εκπαίδευσης αλλά και το χρόνο που αφιερώνεται στο σπίτι για τη φροντίδα της οικογένειας. Ο ρυθμός της διαφέρει από άτομο σε άτομο, αφού σχετίζεται άμεσα με τις ιδιαιτερότητές του, την ψυχολογική βαθμίδα ανάπτυξής του καθώς και τις επιδράσεις που δέχεται από το περιβάλλον.
Η επαγγελματική εξέλιξη θεωρείται παράγοντας αποφασιστικής σημασίας τόσο για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης όσο και για την επιλογή ενός αντίστοιχου τρόπου ζωής.
Οι γονείς ανέκαθεν υπήρξαν οι πιο σημαντικοί «καθοδηγητές» στην ζωή του παιδιού. Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει μια συνεχής αλληλεπίδραση γονέων παιδιού που επιδρά με αποφασιστικό τρόπο στις αντιλήψεις και στην λήψη αποφάσεων. Ένα μέρος της γνώσης ? μάθησης διενεργείται στο οικογενειακό περιβάλλον. Πολλές από τις γνωστικές και μαθησιακές δραστηριότητες έχουν καλλιεργηθεί πολύ πριν το σχολείο μέσα στους κόλπους της οικογένειας.Αρκεί να αναφέρούμε ότι στο «σπίτι» το παιδί θα δει τους γονείς να διαβάζουν, να ακούν μουσική, να κάνουν εργασίες με τα χέρια. Σε αρκετές περιπτώσεις θα «αντιγράψει» αυτή την γνώση και θα μεταφέρει προς τα «έξω» την κουλτούρα της οικογενείας. Tο επάγγελμα ή η καριέρα που θα ακολουθήσει ο καθένας καθορίζει άμεσα τη κοινωνική υπόσταση, τον τρόπο ζωής του, τη θέση του μέσα στην κοινωνία, τις στάσεις και τις αξίες που θα υποστηρίζει, τον ελεύθερο χρόνο του και την συναισθηματική του ολοκλήρωση. Στην ουσία η παρέμβαση των γονέων «προϋπάρχει» σε κάθε πιθανή μετάβαση των παιδιών. Όπως περιγράφεται (στο βοήθημα ΑΕΠ του Π.Ι) με τον όρο μετάβαση εννοείται «ολόκληρη η ακολουθία των αλλαγών, μεταβολών, διεργασιών, οι οποίες έχουν σχέση με ένα άτομο που βρισκόταν σε μία κατάσταση (φάση ζωής) και προχωρεί προς μία νέα κατάσταση. Φυσικά συνεξετάζουμε και τις δυσκολίες ή τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν, κατά τη διάρκεια αυτών των αλλαγών». Επειδή όμως αυτές οι αλλαγές δεν είναι αυτόματες αλλά συνήθως έχουν χρονική διάρκεια και αλληλουχία, μιλάμε και για ??μεταβατικά στάδια??. Για παράδειγμα, σημειώνονται σημαντικές αλλαγές στις συνήθειες, στον τρόπο ζωής, στην ψυχαγωγία, στον τρόπο μελέτης, αλλά και στην προσωπικότητα ενός παιδιού που τελειώνει την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και ??μεταβαίνει?? στην Α? τάξη του Γυμνασίου. Ή υπάρχουν αλλαγές αλλά και προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όταν ένας τελειόφοιτος του Ενιαίου Λυκείου πετυχαίνει την είσοδό του σε ένα τμήμα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, σε πόλη διαφορετική του τόπου μόνιμης διαμονής της οικογένειάς του, αν σκεφτούμε τον ακαδημαϊκό τρόπο μελέτης, τη φοιτητική ζωή, την αναζήτηση κατάλληλης κατοικίας, την πιθανή συγκατοίκηση, τις νέες φιλίες, την αναγκαιότητα της συνετής οικονομικής διαχείρισης, τις νέες ευθύνες, την αυτονόμηση και φυσικά την αναγκαιότητα της έγκαιρης προετοιμασίας του νέου ατόμου γι? αυτή την καινούργια και απαιτητική φάση ζωής.Μία επιτυχής μετάβαση προοιωνίζει και την επιτυχία στη νέα φάση ζωής είτε πρόκειται για σπουδές σε άλλη βαθμίδα είτε για την ένταξη στον κόσμο της εργασίας είτε για οποιαδήποτε αλλαγή στην επαγγελματική κατάσταση. Η προσωπική ικανοποίηση γι? αυτό που κάνεις, η αίσθηση της αποδοχής από
τους δικούς σου ανθρώπους, από την οικογένειά σου, είναι άμεσα συνδεδεμένα με τη δημιουργική διάθεση και τελικά με την ψυχική ισορροπία. Το άτομο δεν είναι πάντοτε αρκετά ικανό να ξεπεράσει εμπόδια ή δεν έχει τις απαραίτητες εμπειρίες, γι? αυτό αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η οικογένεια κατά τις σημαντικές αλλαγές στη ζωή του».
Οι αποφάσεις του παιδιού είναι σε μεγάλο βαθμό το τελικό προϊόν των επιδράσεων της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος, από τη μια μεριά και της αντίληψης που έχει διαμορφώσει το άτομο από την άλλη, σχετικά με τις ικανότητες του και τα ενδιαφέροντα του. Βασική παράμετρος σχετικά με τις ικανότητες του εφήβου είναι η αυτοαντίληψη του , δηλαδή η εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του και η οποία καθορίζει τη συμπεριφορά του . Η αυτοαντίληψη επηρεάζει την επαγγελματική επιλογή με την έννοια ότι το άτομο διαλέγει μια καριέρα στην οποία πιστεύει ότι μπορεί να αντεπεξέλθει. Η πίστη του αυτή κατά ένα μεγάλο βαθμό διαμορφώνεται από τα σημαντικά πρόσωπα του περιβάλλοντος του.
Και στην περίπτωση αυτή η κοινωνικοποιητική διαδικασία δια μέσου της οικογένειας κατευθύνει τα δύο φύλα στην επιλογή ανδρικών και γυναικείων επαγγελμάτων .Αυτό διενεργείται με διάφορους τρόπους, με κυριότερο την επίδοση, όπου οι γυναίκες ασχολούνται περισσότερο με οικιακές εργασίες και λιγότερο με δραστηριότητες όπως είναι τα σπορ και οι μηχανολογικές ενασχολήσεις . Το ίδιο επιτυγχάνεται και με τις έμμεσες εμπειρίες που αποκτώνται από την παρακολούθηση προτύπων , άλλων γυναικών , πρότυπα όπου η γυναίκα ασχολείται με παραδοσιακούς ρόλους. Τέλος βασικό ρόλο παίζει η λεκτική πειθώ που η έφηβη δέχεται από τους γονείς και το ευρύτερο περιβάλλον . Σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για λεκτική αποθάρρυνση όσον αφορά την επιδίωξη μη παραδοσιακών δραστηριοτήτων . Συγκεκριμένα οι περισσότεροι γονείς των κοριτσιών δεν τα παροτρύνουν ώστε να επιλέξουν ένα επάγγελμα σύμφωνα με τις προσωπικές τους επιλογές και τα ταλέντα τους εξ αιτίας των στερεότυπων τα οποία κυριαρχούν σχετικά με τα γυναικεία και ανδρικά επαγγέλματα .
Τα κορίτσια στην εφηβική ηλικία επηρεάζονται από τις σύγχρονες κοινωνικές τάσεις οι οποίες ευνοούν το γάμο με έναν πιο μορφωμένο άνδρα και έτσι οι έφηβες νέες αντιλαμβάνονται αυτά τα στερεότυπα ως δεδομένα.
Ένας μεγάλος αριθμός πατεράδων συχνά δείχνει ενδιαφέρον για την απασχόληση των αγοριών αλλά δεν εμπλέκεται στη διαδικασία της επαγγελματικής επιλογής των κοριτσιών ,και αν αυτό γίνει κατευθύνει το παιδί του με βάση τα στερεότυπα , βλέπει την εργασιακή απασχόληση ως δευτερεύουσα θεωρούμενος ότι αν δεν βρει εργασία θα γίνει μια καλή νοικοκυρά και για όλα τα άλλα θα φροντίζει ο σύζυγος. Οι έφηβες νέες παγιδεύονται στην γυναικεία φύση τους . Οι επιλογές τους εκπροσωπούν την κοινωνική , οικονομική και οικογενειακή πραγματικότητα , αλλά όχι τον εαυτό τους.
Το ότι υπάρχει από την άλλη μεριά κοινωνική και οικογενειακή παρότρυνση των εφήβων αγοριών σχετικά με την εκπαίδευση τους εμπλουτίζει με αισθήματα αυτοπεποίθησης ενώ οι έφηβες διακατέχονται με αισθήματα αμφιβολίας για τον εαυτό τους. Ως αποτέλεσμα οι έφηβες, αποφεύγουν τα λεγόμενα ανδρικά επαγγέλματα ακόμη και όταν έχουν τα κατάλληλα προσόντα για να τα ασκήσουν φοβούμενες ότι δεν θα τα καταφέρουν όπως οι άνδρες ειδικά αν τα επαγγέλματα αυτά απαιτούν μεγάλες ευθύνες.
Στην περίοδο της εφηβείας ο κάθε νέος κάνει σχέδια για το μέλλον και προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα ποιος είμαι, που πάω και γιατί;
Η οικογένεια συμμετέχει ενεργά στον Eπαγγελματικό Προσανατολισμό , στην διαχείριση σταδιοδρομίας και στην επαγγελματική διαπαιδαγώγηση.
Πριν προχωρήσουμε σε παρουσίαση ερευνών που αποτυπώνουν την επιρροή της οικογένειας στις επαγγελματικές και εκπαιδευτικές επιλογές των παιδιών τους, θεωρούμε σκόπιμο στην παρούσα εργασία να θέσουμε κάποιες παραμέτρους που ισχύουν στην Ελληνική κοινωνία με βάση αυτό την παραδοχή αυτού που ο P. Bourdieu αναφέρει ότι οι φιλοδοξίες των παιδιών είναι προσαρμοσμένες στις «αντικειμενικές πιθανότητες».
Στην περίπτωση των μαθητών που εγκαταλείπουν τις σπουδές τους μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση σύμφωνα με διάφορες εκπαιδευτικές έρευνες, δηλώνεται από τους ίδιους τους μαθητές ότι ο κυριότερος παράγοντας ήταν οι προηγούμενες εκπαιδευτικές τους επιδόσεις και η κατάληξη ότι δεν έχουν την ικανότητα η τις απαιτούμενες γνώσεις για να συνεχίσουν.
Η (Α. Φραγκουδάκη 1995), αναφέρει ότι « οι προσωπικές εκτιμήσεις των νέων που εγκαταλείπουν τις σπουδές τους δεν αποτελούν παρά έκφρασή των αντικειμενικών πιθανοτήτων , έτσι όπως οι ίδιοι τις έχουν ενστικτωδώς κατανοήσει και προοδευτικά εσωτερικεύσει ».
Το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων που συνεχίζουν στο Γενικό Λύκειο προέρχονται από μέσα και ανώτερα κοινωνικά στρώματα ενώ αντίθετα το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών που συνεχίζουν στην τεχνική εκπαίδευση προέρχονται από κατώτερα και μέσα κοινωνικά στρώματα. Ο G. Snyterrs στο βιβλίο του «Σχολείο, τάξη και πάλη των τάξεων» 1981 αναφέρει ότι σε «μια κοινωνία η οποία περιέχει έναν απέραντο αριθμό αποκτηνωτικών πόστων εργασίας , δουλικής εργασίας , το σχολείο είναι υποχρεωμένο να προετοιμάζει ένα μέρος των μαθητών για αυτή την ταπεινωτική κατάσταση» και αυτό στρέφει τους μαθητές προς την τεχνική εκπαίδευση.
Μπορούμε να πούμε ότι η κοινωνικοοικονομική τάξη από όπου προέρχονται οι νέοι διαμορφώνει τις «λογικές» τους επιλογές και τις πιθανότητες επιτυχίας. Για τα παιδιά των κατώτερων στρωμάτων ισχύει ότι ο κοινωνικός τους περίγυρος και ο τρόπος που τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι ήδη έχει περιορίσει τις όποιες φιλοδοξίες τους.
Ισχύει σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτό που οι εξελικτικές θεωρίες στον επαγγελματικό προσανατολισμό και στην συμβουλευτική υποστηρίζουν, ότι το άτομο προσαρμόζεται ρεαλιστικά και συμβιβάζει την επιθυμία του με αυτό που οι συνθήκες και η κοινωνική πραγματικότητα επιτρέπουν να πραγματοποιηθεί.
Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα ισχύει (σχετικές έρευνες του ΕΚΚΕ) ότι η μεγάλη πλειοψηφία των φοιτητών στις σχολές με αβέβαιο μέλλον και μικρές πιθανότητες επαγγελματικής απασχόλησης (οικονομικές κοινωνικές πολιτικές επιστήμες) η κοινωνική προέλευση είναι από τα χαμηλά και μεσαία στρώματα, αντίθετα από ότι συμβαίνει με τους φοιτητές που σπουδάζουν σε ιατρικές η πολυτεχνικές σχολές.
Η παράμετρός φύλλο (και ταυτόχρονα η διαφορετική κοινωνικοποίηση αγοριών και κοριτσιών μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον) παίζει σημαντικό ρόλο στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές. Τα στερεότυπα για το ανδρικό η γυναικείο επάγγελμα εξακολουθούν να υπάρχουν και να κατευθύνουν σε συγκεκριμένες και αντίστοιχες με το φύλο σχολές και επαγγέλματα. Π.χ ενώ στις φιλοσοφικές σχολές ένα ποσοστό άνω του 80% είναι γυναίκες, στο Πολυτεχνείο τα πράγματα είναι αντίστροφα.
Μια τελευταία παραδοχή είναι ότι όπως προκύπτει από διάφορες έρευνες οι ίδιοι οι νέοι δηλώνουν ότι στις προτιμήσεις τους σχετικά με την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος έλαβαν σε μεγάλο βαθμό υπόψη τους τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας τους. Σε έρευνα του (ΕΚΚΕ 1991) για το πώς οι νέοι πήραν την απόφαση να σπουδάσουν, αναφέρουν ως πρώτο παράγοντα την επιθυμία η κλίση τους και στην συνέχεια την υπόδειξη της οικογένειας αλλά και της οικονομικής δυνατότητας που αυτή έχει. 3.ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝΣύμφωνα με έρευνες η οικογενειακή λειτουργία θεωρείται πιο σημαντική για τη διαμόρφωση της επαγγελματικής ταυτότητας απ’ ό,τι η σχολική επίδοση, το φύλο ή το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Παρατηρήθηκε ότι σε οικογένειες με χαλαρούς δεσμούς ή άκρως φιλελεύθερες η ανάπτυξη της επαγγελματικής ταυτότητας περιορίζεται αισθητά. Οι έρευνες ακόμη έδειξαν ότι οι μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θεωρούν τους γονείς πιο σημαντικούς για τη διαμόρφωση του επαγγελματικού τους σχεδιασμού απ’ ό,τι τους δασκάλους ή τους συμβούλους. Όσον αφορά μάλιστα τις πανεπιστημιακές σχολές υψηλού γοήτρου χαρακτηριστικά είναι τα ευρήματα που θέλουν ένα ποσοστό 35% των αποφοίτων της Ιατρικής να έχει επιλέξει τις σπουδές αυτές μετά από πιέσεις των γονιών του.Επίσης οι γονείς σε γενικές γραμμές επιθυμούν να ακολουθήσουν τα παιδιά τους ανώτερες ή ανώτατες σπουδές. Σύμφωνα και με τη σχετική βιβλιογραφία οι Έλληνες γονείς θεωρούν την εκπαίδευση απαραίτητο εφόδιο για την εξασφάλιση μιας θέσης στην αγορά εργασίας, πιστεύουν ότι η μόρφωση θα επιτρέψει στα παιδιά τους να ανέλθουν κοινωνικά και να επενδύουν σ? αυτήν. Η ακαδημαϊκή επιτυχία του παιδιού συνεπάγεται επίσης κοινωνική άνοδο και απόκτηση κύρους για ολόκληρη την οικογένεια Οι έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι οι Έλληνες γονείς δεν είναι και τόσο διατεθειμένοι να αφήσουν το παιδί τους ανεπηρέαστο να αποφασίσει μόνο του και ασκούν έντονη επιρροή, έμμεση και άμεση, πάνω στην επιλογή των σπουδών και του επαγγέλματός του. Κατά την άποψη των περισσοτέρων γονέων η κοινωνική ανέλιξη αρχίζει με την είσοδο του νέου σε κάποιο ΑΕΙ ή και ΤΕΙ και ολοκληρώνεται μόνον με την άσκηση ενός επαγγέλματος με υψηλό κοινωνικό κύρος, παρά τα αυξημένα ποσοστά ανεργίας που παρατηρούνται μεταξύ των πτυχιούχων των πανεπιστημιακών σχολών. Οι προσδοκίες των γονιών (Β. Δεληγιάννη, Ε. Μαζηρίδου, Γ. Κιοσέογλου 1999) αποτελούν ένα σημαντικό παράγοντα για το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό μέλλον των ατόμων, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι ασκούν καθοριστική επίδραση όχι μόνο στη διαμόρφωση των φιλοδοξιών τους, αλλά και στη λήψη των τελικών επαγγελματικών τους αποφάσεων. Ερευνητικά ευρήματα, δείχνουν ότι η προτροπή της οικογένειας για περαιτέρω σπουδές και επαγγελματική σταδιοδρομία, που αποτελεί έκφραση των προσδοκιών των γονιών, παίζει καθοριστικό ρόλο στις επιλογές και τα επιτεύγματα του ατόμου.Πολύ σημαντικό ρόλο στην επιλογή σπουδών και επαγγέλματος παίζει και η κοινωνική και οικονομική κατάσταση της οικογένειας
Σύμφωνα με έρευνες (Aπόστολος Λακασάς, 2003) τέσσερις στους δέκα νέους προσανατολίζονται τελικά σε άλλο επάγγελμα από αυτό που ονειρεύονται να ακολουθήσουν. Πιο συγκεκριμένα σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 1.163 μαθητές της B΄ και Γ΄ Eνιαίου Λυκείου ?δηλαδή, μαθητές που βρίσκονται στην κρίσιμη ηλικία για την επιλογή των καθοριστικών για το μέλλον τους σπουδών? το 37,6% απάντησε ότι το επάγγελμα που θα ήθελαν να κάνουν δεν έχει σχέση με το αντικείμενο που θα σπουδάσουν.
Tαυτόχρονα, τα παιδιά με πατέρα χαμηλού ή μέσου μορφωτικού επιπέδου επιλέγουν πρωτίστως την ασφάλεια των στρατιωτικών επαγγελμάτων και του δημοσίου τομέα. Aντίθετα, τα παιδιά με πατέρα με υψηλό μορφωτικό επίπεδο προσανατολίζονται περισσότερο προς τα ελεύθερα επαγγέλματα, όπως του γιατρού, δικηγόρου, αρχιτέκτονα, επιχειρηματία κ.ά. Παρατηρείται, δηλαδή, ότι την επιλογή του επαγγέλματος από τους νέους επηρεάζει σαφώς και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειάς τους.
Aποτέλεσμα είναι να διαιωνίζονται οι κοινωνικές ανισότητες, έστω και σε αμβλυμμένο βαθμό στη σύγχρονη εποχή σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες.
Πιο συγκεκριμένα, το 14,2% των μαθητών που δεν επέλεξαν το επάγγελμα που θα ήθελαν, αιτιολόγησαν την απόφασή τους στις μέτριες επιδόσεις τους στα μαθήματα που οδηγούν στις αντίστοιχες σχολές. Eπίσης, το 8% θεώρησε ότι στο επάγγελμα που θα ήθελε υπάρχει υψηλή ανεργία γι? αυτό και το αποφεύγει, το 7,1% επέκρινε την αλλαγή του συστήματος εισαγωγής στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, το 2% αιτιολόγησε την απόφασή του στην απουσία σχετικών σχολών στην Eλλάδα, ενώ το 1,4% εκτίμησε ότι δεν έχει τις απαιτούμενες ικανότητες για να κάνει το επάγγελμα που θα επιθυμούσε. Ένα αξιοσημείωτο ποσοστό μαθητών ?το 3,8%? απάντησε ότι δεν επέλεξε το επάγγελμα που ήθελε εξαιτίας της αντίδρασης των γονιών τους. Σε άλλη έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε μαθητές του νομού Mαγνησίας ( Παιδαγωγικό Tμήμα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 2001) αναφέρεται ότι η οικογένεια αποτελεί μία σημαντική πηγή επιδράσεων στη διαμόρφωση των επαγγελματικών επιλογών των νέων. Από την έρευνα προέκυψε, ότι οι νέοι των οποίων ο πατέρας ανήκει στην ομάδα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου επιλέγουν σε μικρότερο βαθμό τα ελεύθερα επαγγέλματα (42,17% τα κορίτσια, 29,01% ) σε σχέση με τους νέους με πατέρα μέσου (50,94% τα κορίτσια, 42,34% τα αγόρια) ή υψηλού μορφωτικού επιπέδου, η πλειονότητα των οποίων κατευθύνεται στα ελεύθερα επαγγέλματα (53,67% τα κορίτσια, 56,38% τα αγόρια). Aντίθετα, τα κορίτσια με πατέρα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου επιδιώκει την ασφάλεια του δημοσίου τομέα (εκπαίδευση, υπουργεία, υπηρεσίες κ.λπ.) και τα αγόρια την επαγγελματική σιγουριά του στρατιωτικού επαγγέλματος.Σε πρόσφατη έρευνα (Αγνή Βίκη και Ευστράτιος Παπάνης 2007) στα συμπεράσματα, αναφέρεται ότι «η
σχολική επίδοση των μαθητών, το επάγγελμα του πατέρα αλλά και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο της οικογένειας αποτελούν παράγοντες-κριτήρια επιλογής επαγγελμάτων ανάλογα με το επίπεδο (χαμηλό επίπεδο αυτών των παραγόντων οδηγεί σε αντίστοιχη επιλογή επαγγέλματος, όπως υψηλό επίπεδο σε επιλογή επαγγελμάτων υψηλού επιπέδου). Ποσοστό 14% των μαθητών επιθυμούν «επιστημονικά» επαγγέλματα αλλά τελικά επιλέγουν «απλά». Οι μαθητές αυτοί έχουν χαμηλή επίδοση, χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και προέρχονται περισσότερο από αγροτικές περιοχές. Στο σημείο αυτό διαπιστώνεται μια ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη μετατόπιση και αλλαγή των επαγγελματικών επιθυμιών και προτιμήσεων αυτών των μαθητών προς επαγγέλματα που είναι γι? αυτούς ενδεχομένως περισσότερο προσιτά λόγω αναντιστοιχίας απαιτήσεων των επαγγελμάτων και της σχολικής επίδοσης των μαθητών».Η (Β. Δεληγιάννη 2003) αναφέρει ότι «σε γενικές γραμμές, οι σχετικές εμπειρικές έρευνες ομόφωνα διαπιστώνουν ισχυρή και άμεση επιρροή των Ελλήνων γονιών στη σχολική σταδιοδρομία, τον επαγγελματικό προσανατολισμό και την εκλογή σπουδών και επαγγέλματος των παιδιών τους και κυρίως των κοριτσιών ενώ, ταυτόχρονα, επισημαίνεται έντονη η προσδοκία για σπουδές όχι μόνο εκ μέρους τωνπρονομιούχων κοινωνικών στρωμάτων αλλά και ατόμων από τις πιο αδικημένες οικονομικάκαι μορφωτικά κοινωνικές τάξεις, φαινόμενο που αποτελεί κοινωνική ιδιοτυπία στον τόπο μαςκαι έρχεται σε αντίθεση με τα διεθνή δεδομένα».Επίσης σημαντικά στοιχεία για την σημασία του οικογενειακού περιβάλλοντος και τις προσδοκίες των γονέων για το επαγγελματικό μέλλον των παιδιών τους (με παράγοντα το φύλο), προκύπτουν και από έρευνα των (Β. Δεληγιάννη, Ε. Μαζηρίδου, Γ. Κιοσέογλου 1999). Συγκεκριμένα από την έρευνα προκύπτει, ότι οι γονείς θεωρούν απαραίτητη την καθοδήγηση των παιδιών τους, και κυρίως των αγοριών, στην επιλογή επαγγέλματος και τρέφουν προσδοκίες για το μέλλον τους. Οι προσδοκίες τους επηρεάζονται τόσο από το φύλο του παιδιού, όσο και από το αν υπάρχουν στην οικογένεια παιδιά του ίδιου φύλου ή παιδιά και των δύο φύλων.Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι οι περισσότεροι γονείς δηλώνουν ότι τα παιδιά πρέπει να καθοδηγούνται στην επιλογή επαγγέλματος, ενώ ένα μικρό ποσοστό (11%) πιστεύει ότι πρέπει να αφήνονται ελεύθερα να επιλέξουν επάγγελμα. Διαπιστώθηκε ότι οι γονείς των αγοριών είναι πιο κατηγορηματικοί από τους γονείς των κοριτσιών όσον αφορά στην ανάγκη καθοδήγησης των παιδιών τους, Αυτό το γεγονός οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η επαγγελματική αποκατάσταση των αγοριών απασχολεί ενδεχομένως την ελληνική οικογένεια περισσότερο από την επαγγελματική αποκατάσταση των κοριτσιών. Επίσης το φύλο του παιδιού αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση των προσδοκιών των γονέων για το μέλλον του .Πιο συγκεκριμένα σε οικογένειες με παιδιά και των δύο φύλων διαπιστώθηκε ότι το φύλο του παιδιού επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες των γονιών για το εκπαιδευτικό και επαγγελματικό μέλλον του, τις στάσεις τους όσον αφορά στην κατάλληλη ηλικία γάμου και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για να προχωρήσει το παιδί τους στη δημιουργία οικογένειας, καθώς και τις απόψεις τους για τις εκπαιδευτικές προσδοκίες του παιδιού.Στις οικογένειες με παιδιά και των δύο φύλων οι γονείς έχουν την τάση να επιλέγουν την προοπτική της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε μεγαλύτερο βαθμό για τα κορίτσια τους, να είναι πιο θετικοί στην προοπτική της τεχνικής εκπαίδευσης και της άσκησης ενός τεχνικού επαγγέλματος για τα αγόρια τους, και να πιστεύουν ότι και οι προτιμήσεις των παιδιών τους είναι ανάλογες. Στις επαγγελματικές προτιμήσεις για τα παιδιά τους τείνουν να επιλέγουν το δημόσιο τομέα κυρίως για τα κορίτσια τους και να οραματίζονται γι? αυτά ένα επάγγελμα που θα τους προσφέρει ελεύθερο χρόνο και τη δυνατότητα να ασχολούνται με την οικογένεια τους, ενώ για τα αγόρια τους φαίνεται πως προσδοκούν ένα επάγγελμα που θα προσφέρει οικονομική εξασφάλιση, άνεση και ανεξαρτησία.Στα συμπεράσματα της έρευνας αναφέρεται ότι « είναι σαφής η δόμηση των προσδοκιών των γονιών για τα παιδιά τους στη βάση της ύπαρξης δύο ταυτοτήτων, μιας γυναικείας και μιας ανδρικής, με διαφορετικά χαρακτηριστικά, οι οποίες οικοδομούνται στο πλαίσιο της οικογένειας, όσο και του σχολείου, κάτω από την επίδραση διαφόρων παραγόντων, ανάμεσα στους οποίους οι προσδοκίες των γονιών και η σύνθεση της οικογένειας παίζουν σημαντικό ρόλο. Η έμφαση στις σπουδές και στο επαγγελματικό μέλλον των κοριτσιών, που έρχεται να πλαισιώσει παλιότερες, παραδοσιακές προσδοκίες για τις γυναίκες, μας επιτρέπει να μιλήσουμε για διεύρυνση της γυναικείας ταυτότητας στην εφηβεία, καθώς ο ρόλος τηςεργαζόμενης προβάλλει, πλέον, ως απαραίτητη προοπτική των ενηλίκων γυναικών».
Ένα άλλό σημαντικό στοιχείο είναι ο τρόπος που τα παιδιά αντιλαμβάνονται τις προθέσεις της οικογενείας και τον τρόπο επικοινωνίας που αυτές υιοθετούν. Σε μικρή ερευνά που έγινε σε επαρχιακό σχολείο της Ελλάδας (Έδεσσα 2000) η μεγάλη πλειονότητα των μαθητών/-τριών δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένοι /-ες από την επικοινωνία που υπάρχει μεταξύ γονιών και παιδιών στην οικογένειά τους, δεν αισθάνονται πολύ καταπιεστικό το κλίμα στις σχέσεις γονιών και παιδιών στην οικογένειά τους, ούτε θεωρούν αυστηρούς τους κανόνες πειθαρχίας στο σπίτι τους. Αντίθετα θεώρησαν ότι ορισμένοι περιορισμοί που επιβάλλουν οι γονείς έχουν ως σκοπό να προστατεύσουν τα παιδιά τους από διάφορους κινδύνους, αλλά δεν θέλουν οι γονείς να επιλέγουν το μέλλον των παιδιών τους «χωρίς αυτά». Δηλωτικό ότι στον ένα η άλλο βαθμό υπάρχει η διάθεση (που προκύπτει από άλλες έρευνες) από τους γονείς μιας καθοδήγησης για το μέλλον των παιδιών τους.
4. ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΓΟΝΕΙΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ
Στο πλαίσιο αυτής της εργασίας πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Μαρτίου- Απριλίου 2008 μια έρευνα στους μαθητές και τους γονείς της Γ΄ τάξης (60 μαθητές μαθήτριες και αντίστοιχος αριθμός γονέων) του 3ου Γυμνασίου Άνω Λιοσίων
Δόθηκε στους μαθητές να αναπτύξουν μια εργασία (στα πλαίσια του μαθήματος του ΣΕΠ) για τις μελλοντικές τους επιλογές σχετικά με το πιθανό τύπο Λυκείου που θα ακολουθήσουν και ποιο επάγγελμα θα τους ενδιέφερε στο μέλλον να ασχοληθούν περιλαμβάνοντας και τους σχετικούς τους προβληματισμούς σχετικά με την επιλογή τους.
Στους γονείς δόθηκε ερωτηματολόγιο σχετικά με τον τύπο του Λυκείου που επιθυμούν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν , ποιο επάγγελμα πιστεύουν ότι ταιριάζει στα παιδιά τους καθώς επίσης και να αιτιολογήσουν την απάντηση τους.
Οι μαθητές, μαθήτριες ανταποκρίθηκαν ικανοποιητικά στην εργασία τους και είναι σημαντικό ότι παρόλο ο «δρόμος μετά το Γυμνάσιο», είναι η πρώτη ουσιαστική μετάβαση στην ζωή τους αρκετά παιδιά ανέπτυξαν με ώριμα επιχειρήματα τους προβληματισμούς τους.
Παρουσιάζουμε ένα απόσπασμα από εργασία μαθήτριας που κατά την άποψη μας δείχνει (μέρος;) του προβληματισμού, της νέας γενιάς, απέναντι στις δυσκολίες της μετάβασης, στην ολοένα και πιο πολύπλοκη και δύσκολη κοινωνική πραγματικότητα.
«? Η επιλογή του επαγγέλματος που θα ακολουθήσει ένας άνθρωπος είναι σίγουρα μια πολύ σημαντική και δύσκολη απόφαση. Πολλές φορές ακολουθώντας λάθος κριτήρια διαλέγει τον λάθος δρόμο. Έχοντας σκεφτεί αρκετά ?και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι κάτι οριστικό- έχω αποφασίσει ότι θα με ενδιέφερε ο κλάδος της ιατρικής. Δύσκολο, όχι όμως ακατόρθωτο. Μετά το Γυμνάσιο θα πάω στο Γενικό Λύκειο. Αφού τελειώσω το Λύκειο θα δώσω πανελλαδικές εξετάσεις για να καταφέρω να μπω στην Ιατρική. Παράλληλα θέλω να τελειώσω δύο ξένες γλώσσες (αγγλικά, γερμανικά) καθώς και να πάρω κάποιο πτυχίο στους Η/Υ. Παρόλα αυτά ποτέ δεν ξέρεις πως θα είναι το μέλλον και τι σου επιφυλάσσει. Για αυτό καλό είναι να έχουμε κάποιο πλάνο και εναλλακτικές δυνατότητες. Εκτός από αυτά θα ήθελα να ασχοληθώ με το γράψιμο (μου αρέσει και το επάγγελμα του δημοσιογράφου) . Παράλληλα να συνεχίσω τον χορό, όχι όμως να ασχοληθώ επαγγελματικά?Με προσπάθεια, την στήριξη των γονιών μου υπομονή, επιμονή πιστεύω ότι μπορώ να κατακτήσω τους στόχους μου όπως και αν διαμορφωθούν στο μέλλον?».
Θα παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας γνωρίζοντας ότι μια επιστημονική έρευνα απαιτεί πολύ μεγαλύτερη προετοιμασία, προσθήκη και άλλων παραγόντων, πράγμα όμως που για το χρονικό διάστημα πραγματοποίησης της ήταν σχεδόν αδύνατο.
1.ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΥΠΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
40 μαθητές το (67%) δήλωσαν ότι θα ακολουθήσουν το Γενικό Λύκειο, 17 μαθητές το(28%) ότι θα συνεχίσουν στο Επαγγελματικό Λύκειο και 3 μαθητές το (5%) ότι δεν θα συνεχίσουν σε κανένα τύπο Λυκείου. Παρατηρούμε ότι τα ποσοστά των μαθητών αντιστοιχούν στις πανελλαδικές επιλογές των μαθητών σχετικά με το τύπο Λυκείου. Στην Ελλάδα ένα ποσοστό πάνω από 70% των μαθητών στρέφεται στην Γενική Εκπαίδευση και ένα ποσοστό κάτω από το 30% στην τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση. Αντίθετα δηλαδή από ότι συμβαίνει στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΕΠΙΛΟΓΗ ΛΥΚΕΙΟΥ 2.ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ
Όλοι οι μαθητές που θα ακολουθήσουν το Γενικό Λύκειο «σκοπεύουν» να περάσουν, σε κάποιο ΑΕΙ (100%) ενώ από τους μαθητές που επιλέγουν την Τεχνική Εκπαίδευση μόνο 2 από αυτούς επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε κάποιο ΑΕΙ η ΤΕΙ . Παρατηρούμε ότι αυτό που σε πολλές έρευνες έχει επιβεβαιωθεί ότι οι φιλοδοξίες των νέων που στρέφονται στην ΤΕΕ είναι περιορισμένες ως προς τις μελλοντικές σπουδές επιβεβαιώνεται και σε αυτή την έρευνα.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΕ ΑΕΙ-ΤΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 3. ΠΙΘΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
Το 58,33 % των μαθητών επέλεξαν επαγγέλματα που απαιτούν φοίτηση σε κάποιο ΑΕΙ (Γιατρός , Δικηγόρος, Μηχανικός, Οικονομολόγος κλπ) το 16,67 % των μαθητών επέλεξαν επαγγέλματα που απαιτούν φοίτηση σε κάποιο ΤΕΙ (Αισθητικός, Λογοθεραπευτής, Λογιστής κλπ) ενώ το υπόλοιπο 25 % των μαθητών επέλεξαν επαγγέλματα που απαιτούν φοίτηση σε κάποια Τεχνική Σχολή η ΙΕΚ (Μηχανικός Αυτοκινήτων, Κομμωτική, Οδοντοτεχνίτης κλπ). Ένα ποσοστό 30% από το σύνολο των μαθητών επέλεξαν στρατιωτικό η αστυνομικό επάγγελμα με το επιχείρημα ότι αυτό θα τους προσφέρει σταθερό μισθό και εργασία. Εύρημα που δείχνει ότι αρκετούς νέους , τους απασχολεί ιδιαίτερα το ζήτημα της επαγγελματικής ανασφάλειας και της ανεργίας.
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ 4. ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
Το 100 % των γονέων απάντησε ότι επιθυμεί το παιδί του να συνεχίσει τις σπουδές στο Γενικό η Επαγγελματικό Λύκειο. Σε σχέση με τις απαντήσεις των μαθητών παρατηρούμε ότι υπάρχει σχεδόν ταύτιση των γονέων και των μαθητών για την συνέχιση των σπουδών στο Λύκειο. Ακόμα και οι γονείς του 5% των μαθητών, που δεν θα ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές στο Λύκειο, φαίνεται να μην συμφωνούν με την άποψη των παιδιών τους, θεωρώντας ότι στην συγκεκριμένη κοινωνική πραγματικότητα το απολυτήριο του Λυκείου είναι απαραίτητο.
Περίπου το 80% των γονέων απάντησε ότι θα επιθυμούσε το παιδί τους να συνεχίσει στο Γενικό Λύκειο και ένα περίπου 20% των γονέων ότι θα επιθυμούσε το παιδί τους να συνεχίσει στο Τεχνικό Λύκειο.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι η επιθυμία των γονέων είναι πιο έντονη (σε σχέση με τα παιδία τους) για συνέχιση των σπουδών των παιδιών τους στο Γενικό Λύκειο από ότι στο Τεχνικό Λύκειο. Οι γονείς που επιθυμούσαν την συνέχιση των σπουδών των παιδιών τους στο Γενικό Λύκειο, αιτιολόγησαν την απάντηση τους ότι το Γενικό Λύκειο είναι πιο σταθερό σχολείο, απευθύνετε στους καλούς μαθητές και τους δίνει την δυνατότητα να σπουδάσουν μετά στο Πανεπιστήμιο. Οι γονείς που επιθυμούσαν την συνέχιση των σπουδών των παιδιών τους στο Τεχνικό Λύκειο, αιτιολόγησαν την απάντηση τους ότι στο Τεχνικό Λύκειο οι σπουδές είναι πιο εύκολες και θα ήθελαν το παιδί τους να πάρει σύντομα κάποιο πτυχίο.
Περίπου το 70% των γονέων θα ήθελε το παιδί τους να σπουδάσει σε κάποιο ΑΕΙ(και μάλιστα σε σχολές υψηλού κύρους και επαγγελματικής αποκατάστασης) και να ακολουθήσει ένα αντίστοιχο επάγγελμα που να συνδέεται με το πτυχίο του Πανεπιστημίου. Ποσοστό πολύ υψηλότερο από αυτό που δήλωσαν οι μαθητές .Ταυτόχρονα δήλωσαν ότι θα επιθυμούσαν αυτό το επάγγελμα να προσφέρει οικονομική άνεση στα παιδιά τους. Ενώ μόνο ένα 15 % δήλωσαν ότι δεν τους ενδιαφέρουν οι σπουδές στα ΑΕΙ ,ΤΕΙ και θα ήθελαν το παιδί τους να έχει απλά ένα πτυχίο Τεχνικού Λυκείου η ΙΕΚ που θα τους έδινε την δυνατότητα σύντομα να εργαστούν. Οι υπόλοιποί γονείς, δήλωσαν ότι θα ήθελαν το παιδί τους να ακολουθήσει κάποια στρατιωτική σχολή με το επιχείρημα του της εξασφάλισης σταθερής εργασίας και σταθερού μισθού. Σχεδόν όλοι οι γονείς δήλωσαν ότι θα επιθυμούσαν αυτό το επάγγελμα να προσφέρει οικονομική άνεση στα παιδιά τους. Παρατηρούμε δηλαδή ότι από την πλευρά των γονέων (σε σχέση με τις απαντήσεις των παιδιών τους υπάρχει) υπάρχει πιο έντονη διάθεση για σπουδές στα ΑΕΙ, επιβεβαιώνοντας αυτό που σε πολλές έρευνες έχει φανεί ότι η Ελληνική οικογένεια πιστεύει στην δυνατότητα της ατομικής κοινωνικής εξέλιξης και κοινωνικής ανόδου δια μέσου ενός Πανεπιστημιακού πτυχίου ανεξάρτητα από το αν αυτό συνδυάζεται άμεσα με επαγγελματική απασχόληση.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι και με βάση και αυτή την έρευνα αποτυπώνεται η ισχυρή θέληση της ελληνικής οικογένειας που προσδοκά για το παιδί της να σπουδάσει και να ακολουθήσει ένα επάγγελμα που να προσφέρει είτε οικονομική άνεση, είτε οικονομική σταθερότητα.
Βιβλιογραφία
Αθανασιάδου, Χ. (2002). Νέες γυναίκες με Πανεπιστημιακή μόρφωση και η συμφιλίωση της ιδιωτικής και της δημόσιας σφαίρας στο σχεδιασμό της ενήλικης ζωής. Διδακτορική Διατριβή. Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ.
Βρετάκου, Β. (1990). Ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός στην Ελλάδα. Αθήνα:εκδ. Παπαζήση. Bottomore Τ. Β(1974). Κοινωνιολογία. Κεντρικά προβλήματα και βασική βιβλιογραφία, ελληνική μετάφρ. Δ. Γ. Τσαούση , Αθήνα.
Γεωργίου, Σ. Ν. (1993). Ο ρόλος της οικογένειας στη σχολική επίδοση. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, τ.19,
Δημητρόπουλος, Ε., Θεοδοσίου, Δ., Παπαδημητρίου, Π., & Παπαθανασίου, Π. (1985). Οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις των μαθητών της Γ` Λυκείου – υπόθεση κοινωνικής τάξης. Θεσσαλονίκη: χ.έ.
Επιθεώρηση συμβουλευτικής ? προσανατολισμού(1995), τ.32-33 Μάρτιος και Ιούνιος. Ελληνική εταιρεία συμβουλευτικής και προσανατολισμού.
Κασσωτάκη Μ.Ι (1999).Η πληροφόρηση για τις σπουδές και τα επαγγέλματα, εκδ. Γρηγόρη,
Κατσανέβας, Θ (2000). Επαγγέλματα του παρελθόντος και του μέλλοντος, εκδ. Πατάκη
Κάντας, Α. & Χαντζή, Α. (1991). Ψυχολογία της εργασίας. Θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης. Στοιχεία Συμβουλευτικής. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Λεονταρή, Α,. (1996). Αυτοαντίληψη. Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα.
A. Michel(1981). Κοινωνιολογία του γάμου και της οικογένειας, Μεταφρ. Λ. Μ. Μουσούρου, Αθήνα
Mουσούρου Λουκ. Οικογένεια και παιδί στην Αθήνα, Αθήνα 1983.
Μπουρνούδη, Ε. & Ψάλτη, Α. (1997). Επαγγελματικές επιλογές και προσδοκίες των νέων και της οικογένειας τους. Η επίδραση του φύλου. Στο Β. Δεληγιάννη & Σ. Ζιώγου (Επιμ.), Φύλο & σχολική πράξη. Θεσσαλονίκη: εκδ.Βάνιας.
Πάντα, Δ. (1988). Οι επαγγελματικές επιλογές των νέων. Κοινωνιολογική προσέγγιση στην επίδραση της οικογένειας και της ομάδας των ομηλίκων στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις των νέων. Θεσσαλονίκη: εκδ. Παρατηρητής.
Πυργιωτάκης Ι. (2003) Κοινωνικοποίηση και εκπαιδευτικές ανισότητες, Αθήνα: εκδ Γρηγόρης
Πυργιωτάκης Ι. .(1994). Κοινωνικοποίηση και κοινωνικές ανισότητες, Αθήνα: εκδ ΓρηγόρηςΤσαούση,Δ. Γ (1983). Η κοινωνία του ανθρώπου , Αθήνα εκδ.Gutenberg
Σιδηροπούλου- Δημακάκου, Δ. (1997). Εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των δύο
φύλων: o ρόλος του σχολικού επαγγελματικού προσανατολισμού. Στο Β. Δεληγιάννη & Σ. Ζιώγου (Επιμ.), Φύλο & σχολική πράξη. Θεσσαλονίκη: εκδ. Βάνιας
Φραγκουδάκη, Α. (1985). Κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Θεωρίες για την κοινωνική
ανισότητα στο σχολείο. Αθήνα:εκδ. Παπαζήσης.
Κάτω από : Γενικά
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.