Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ.

Του Στέργιου Κεχαγιά

Δασκάλου-Δ/ντη 3^ου 6/θ Δ.Σ Ελευθ/λης

Πόσα στοιχεία ιστορικά και πολιτισμικά άραγε μπορεί να κρύβονται μέσα στα σχολικά αρχεία και πόσες χρήσιμες πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε μέσα από αυτά τόσο για την τοπική ιστορία όσο και γιαεκπαιδευτικά και παιδαγωγικά ζητήματα όπως αυτά αποτυπώθηκαν στο πέρασμα των χρόνων;

Σύμφωνα με το δάσκαλο Αστέριο Γούσιο πληροφορούμαστε τα εξής:

[1]Το Παλαιοχώριο καταστραφέν το πάλαι εκ επιδρομών και κατοικηθέν μετά ταύτα πάλιν. Έχουσι δε οι Έλληνες μιαν εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και εν παρεκκλήσιον εις τιμήν του Προφήτη Ηλία και γραμματοδιδασκαλείον. Τρεις πύργοι δε κείμενοι ανατολικώς του χωριού δεικνύουν την αρχαιότητα αλλά και την άλλοτε ακμή του χωριού τούτου. Στο γραμματοδιδασκαλείο δε του Παλαιοχωρίου αλληλοδιδακτικής μορφής κατά το τέλος του 19^ου αιώνα φοιτούσαν 35 μαθητές.

Κοντά στο Παλαιοχώρι υπήρχε μια αρχαία κωμόπολη που λεγόταν Παλαιρόν, σύμφωνα με τον Μερτζίδη στο βιβλίο του <<Αι χώρες του παρελθόντος>>. Από την κωμόπολη αυτή προέρχονται δύο λατινικές επιγραφές που βρέθηκαν εντοιχισμένες στην εκκλησία του χωριού.

Επίσης στην περιοχή βρέθηκε ρωμαϊκός τάφος καθώς επίσης ελληνικά και ρωμαϊκά νομίσματα. Στην διάρκεια της τουρκοκρατίας είχε 360 κατοίκους Έλληνες και 750 Τούρκους. Οι Έλληνες είχαν εκκλησία, ένα παρεκκλήσι και ένα δημοτικό σχολείο. Οι Τούρκοι είχαν τζαμί αλλά και δημοτικό σχολείο.

Μεσιλή

Είχε 150 κατοίκους όλους Τούρκους. Εποικίστηκε από τους Τούρκους από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας και το όνομα του προέρχεται από τις πολλές βελανιδιές Μεσέδες στα τουρκικά.

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922 έφυγαν όλοι οι Τούρκοι κάτοικοι και εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και τον Πόντο. Στην αρχή οι πρώτες οικογένειες ήταν μόλις πέντε αλλά μέχρι το 1928 αυξήθηκαν σε δώδεκα. Τότε ο μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως Σωφρόνιος άλλαξε το τούρκικο όνομα Μεσιλή με το ελληνικό Δρυάδα. [2]

Ορντά Μαχαλάς

Ονομάζονταν και Κουντουζλί, βρισκόταν πάνω από το Παλαιοχώρι και είχε 70 κατοίκους όλους Τούρκους.

Σκαπτή Ύλη

Δεν ήταν πόλη αλλά οικισμός, μια πρόχειρη δε κατοικία μεταλλωρύχων, που δούλευαν στα μεταλλεία της περιοχής. Ο οικισμός αυτός πρέπει να ιδρύθηκε περίπου το 700 π.Χ όταν άρχισε η εκμετάλλευση των μεταλλείων. Εδώ έζησε εξόριστος ο Θουκιδίδης.

Ας εξετάσουμε μερικά ιστορικά και στατιστικά στοιχεία σε αυτό το παραδοσιακό και ιστορικό χωριό το που σύμφωνα με τον Αστέριο Γούσιο στα τέλη του 19^ου αιώνα είχε «360 κατοίκους Έλληνες και 35 μαθητές εις την δημοτικήν σχολήν». Σ’ ένα χωριό που αν και κατοικούσαν και Έλληνες και Τούρκοι μαζί δεν είχε ποτέ τουρκικό προσωνύμιο. Από το 1928 και μετά, αμέσως δηλαδή μετά την εγκατάσταση των προσφύγων στο Παλαιοχώρι, δημιουργείται μια δυναμική ανάπτυξης του πληθυσμού και αυτό φαίνεται άλλωστε και από την κατασκευή του σημερινού κτιρίου του σχολείου το 1936, λόγω του υπερβολικά μεγάλου μαθητικού πληθυσμού καθώς το παλαιότερο φτιαγμένο από τα μέσα του 18^ου αιώνα δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει τις μεγάλες ανάγκες που είχαν δημιουργηθεί. Έτσι με ενέργειες του τότε κοινοτάρχη Παντελίδη Ανέστη ξεκίνησαν οι εργασίες που βασιζόταν στην ευαισθησία και την εργατικότητα των κατοίκων του χωριού, η προθυμία δε όλων ήταν συγκινητική.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Φασουλής Χριστόδουλος ο οποίος ώρες ατελείωτες επί τρία και πλέον χρόνια κουβαλούσε με το κάρο του αλλά και την πλάτη του μάρμαρα από τα γειτονικά νταμάρια για να χτιστεί το καινούργιο σχολείο που προκαλεί με την αρχιτεκτονική και την ομορφιά του.

Η άνοδος του πληθυσμού σημαίνει και ταυτόχρονη άνοδο του μαθητικού πληθυσμού το 1951, οπότε και καταγράφεται ο μεγαλύτερος αριθμός κατοίκων του χωριού, ενώ οι ανάγκες του μαθητικού πληθυσμού οδηγούν στην ίδρυση και δευτέρου δημοτικού σχολείου στην Δρυάδα, η οποία από το 1923 κατοικούνταν από πρόσφυγες.

Ο τότε λοιπόν επιθεωρητής της Β΄Εκπ/κης Περιφέρειας Καβάλας «πράττει τας σχετικάς ενέργειας για την ίδρυση και λειτουργία του Δημοτικού σχολείου Δρυάδας». Έτσι το 1946-47 λειτουργεί σε «ιδιωτικώ επί ενοικίω οίκημα», που καταβάλλεται από την κοινότητα.

Την επόμενη χρονιά σταματά η λειτουργία του, λόγω ακαταλληλότητας του οικήματος και έτσι οι μαθητές αναγκάστηκαν για δύο συνεχόμενα χρόνια να φοιτούν στο Δημοτικό Σχολείο Παλαιοχωρίου. Το 1952-53 ο επιθεωρητής Α. Αυγερινόπουλος πείθει τους κοινοτικούς συμβούλους και τους κατοίκους της Δρυάδας για την συνδρομή των ώστε να κατασκευασθεί νέο διδακτήριο και παραχωρεί 40.000 δραχμές. Άλλες 60.000 δραχμές παραχώρησε η κοινότητα Παλαιοχωρίου, ενώ ανέλαβε την συγκέντρωση άμμου, ασβέστης και λίθων δια της προσωπικής εργασίας των κατοίκων. Διετέθησαν περίπου 800 μεροκάματα προσωπικής εργασίας. Το καινούργιο διδακτήριο λειτούργησε την 18^η Φεβρουαρίου του 1954.[3]

Στη δεκαετία 1951-61 παρατηρείται μείωση του πληθυσμού τόσο των κατοίκων όσο και των μαθητών και είναι η εποχή που εκδηλώνεται μαζικά το κύμα εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης. Παρόλα αυτά η παραδοσιακή καλλιέργεια του καπνού δίνει πνοή τόσο σ’ αυτή όσο και τις επόμενες δεκαετίεςσε όσους παρέμειναν στην ύπαιθρο.

Άλλωστε το 1954 οι εξαγωγές του ελληνικού κράτους ανέρχονται σε 151 εκ. δολάρια εκ των οποίων το 50% προέρχεται από τις εξαγωγές καπνού. Κύρια δε ποικιλία καπνού ο Μπασμάς, αρωματικός καπνός με φύλλα κοντά με λεπτές νευρώσεις και αρκετά ελαστικά. Περίπου 200.000 οικογένειες ασχολούνταν με την παραγωγή καπνού και το 80% εξαγόταν σε άλλες χώρες. Ενίοτε χρησιμοποιείται και για προσωπική χρήση με την κοπή των καπνόφυλλων με το περίφημο Χαβάνι και την χρήση του τσιγαρόχαρτου που ήταν απαγορευμένα από το 1926.

Μάλιστα σύμφωνα με το Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη καλλιεργούνται στο Παλαιοχώρι πειραματικοί αγροί.

Η μείωση του πληθυσμού συνεχίζεται και για τα επόμενα χρόνια και φτάνουμε στο έτος 1988 οπότε έχουμε την κατάργηση του 2/θ Δ.Σ Δρυάδας και την ενσωμάτωση των μαθητών στο 6/θ Δ.Σ Παλαιοχωρίου με τον συνολικό πλέον αριθμό μαθητών τους 101.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα από τους γεννηθέντες του έτους 1964 και αποφοίτους του δημοτικού σχολείουτο 1976 από τους 37 μόνο 13 κατοικούν μόνιμα στο Παλαιοχώρι. Οι υπόλοιποι για επαγγελματικούς ή κοινωνικούς λόγους ζουν μακριά από την ευρύτερη περιφέρεια του χωριού.

Το 2001 παρατηρείται αύξηση των μονίμων κατοίκων του χωριού κυρίως από την επιστροφή μεταναστών πρώτης γενιάς, αντιθέτως όμως η μείωση του μαθητικού πληθυσμού συνεχίζεται με ανησυχητική πλέον τάση καθώς για το σχολικό έτος 2009-10 όταν στην Πρώτη τάξη γράφτηκαν 5 μαθητές και το 2010-11, 8 μαθητές. Σε 20 χρόνια ο μαθητικός πληθυσμός μειώθηκε κατά 100 περίπου μαθητές (έτος 1981 = 181 μαθητές, έτος 2001 =87 μαθητές, εκ των οποίων αρκετοί μετανάστες και παλιννοστούντες).

Ανησυχητικό δείγμα ότι ο τοπικός πληθυσμός γερνάει καθώς οι περισσότεροι πλέον κάτοικοι του χωριού ανήκουν στην τρίτη ηλικία καθώς από την τελευταία απογραφή του 2001 διαπιστώνεται ότι στις ηλικίες 0-20 απογράφονται 275 δημότες, ενώ αντίθετα στις ηλικίες άνω των εξήντα ετών 557.

Τι πρόκειται λοιπόν να συμβεί στο προσεχές μέλλον σ΄αυτό το περήφανο για την ιστορία του και προικισμένο από την φύση χωριό;

Χωριό ηλικιωμένων και ελεύθερων ελαφρώς ή βαρέως προβληματισμένων για το μέλλον, αλλά ταυτόχρονα δισταχτικών ή αδιάφορων για δημιουργία οικογένειας νέων; Όπου η ανεργία, η αβεβαιότητα για το μέλλον, η απαισιοδοξία είναι μερικοί από τους παράγοντες που δημιουργούν την παραπάνω κατάσταση.

Τι μέλλει λοιπόν για το μέλλον του ιστορικού αυτού χωριού του Αλέξανδρου, του Παλαιρού, του Βρανοχωρίου ή όπως αλλιώς είναι γνωστό το Παλαιοχώρι;

Βιβλιογραφία

1. Μεντίζης, Α., (1998) Παλαιοχώρι το χωριό Αλέξανδρου, ΠεριοδικόΝέμεσιςτεύχος 13^οΑθήνα.

2. Σκαλίδης, Φ., (1981) Κοντά στις ρίζες των Ελλήνων, Το Παγγαίο στην Ιστορία Θεσσαλονίκη.

3. Μεντίζης,Α. (2006) Το κάστρο του Παλαιοχωρίου, Καβάλα.

4. Γούσιος, Α., (1894), Η κατά Παγγαίον χώρα, Λειψία.

5. Ζήσης,Θ., Πασχαλίδης, Σ., Στρατής,Δ., Τα μοναστήρια της Μακεδονίας, τ.Α΄, (1996), Εκδόσεις ΑΠΘ/ Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, Θεσσαλονίκη.

6. Αγαθάγγελος,Μάγνης.,(1992) Εικοσιφοίνισσα Δράμα.

7. Άμαντος Κ., (1939) Σύμμεικτα Άγιος Γεώργιος ο Διασορείτης.

8. Εγκυκλοπαιδικό Ελευθερουδάκη (1936) Αθήνα.

9. Aρχείο Δ.Σ Παλαιοχωρίου και Δ.Σ Δρυάδας Χρονολογία Έρευνας 2006.

10.L.Heuzey-H.Daumet.,(1876) «Mission archeologue e Macedoine» Παρίσι.

11.Ε.Σ.Υ.Ε Απογραφή (2001) Αθήνα.